Μια λωρίδα γης ανάμεσα στη Μολδαβία και την Ουκρανία, που τυπικά δεν υπάρχει στον χάρτη, γνωρίζει απροσδόκητη τουριστική άνθηση. Η Υπερδνειστερία, η αυτοανακηρυχθείσα «χώρα» που στηρίζεται πολιτικά και στρατιωτικά από τη Ρωσία, προσελκύει ολοένα περισσότερους επισκέπτες από τη Δύση, παρά τις διεθνείς προειδοποιήσεις να αποφεύγονται τα ταξίδια στην περιοχή.
Εδώ, σοβιετικά αγάλματα του Λένιν, ταχυδρομικές κάρτες με τον Βλαντίμιρ Πούτιν και ένα παροπλισμένο σοβιετικό τανκ T-34 έχουν γίνει τα πιο δημοφιλή τουριστικά φόντα στο TikTok. Πάνω από πέντε χιλιάδες βίντεο με το hashtag #Transnistria παρουσιάζουν το «κράτος που δεν υπάρχει», όπως το αποκαλούν οι επισκέπτες του, μαγνητίζοντας ταξιδιώτες που αναζητούν «τόπους κολλημένους στον χρόνο».
Η Υπερδνειστερία αποσχίστηκε από τη Μολδαβία το 1990, φοβούμενη επανένωση με τη Ρουμανία μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Παρά τη διεθνή απομόνωση και τη μόνιμη παρουσία περίπου 1.500 Ρώσων στρατιωτών, η περιοχή επιχειρεί τώρα να προσελκύσει τουρίστες: εξέδωσε τον πρώτο της επίσημο ταξιδιωτικό οδηγό, στα ρωσικά και στα αγγλικά, με οδηγίες για διέλευση συνόρων και απαγορευμένα είδη.
Σύμφωνα με τα τοπικά τελωνεία, ο αριθμός των επισκεπτών «διπλασιάστηκε μέσα σε δύο χρόνια» – χωρίς, ωστόσο, να δίνονται συγκεκριμένα στοιχεία. Παλιότερες εκτιμήσεις ανεβάζουν τους επισκέπτες σε περίπου 20.000 ετησίως, κυρίως από τη Μολδαβία, σε μονοήμερες εκδρομές.
Ταξίδι στο παρελθόν
Για πολλούς ταξιδιώτες, μια επίσκεψη στην Υπερδνειστερία μοιάζει με επιστροφή στη σοβιετική εποχή. Ο 25χρονος δημιουργός περιεχομένου Harry Tully από το Κέιμπριτζ έφτασε στην περιοχή με νυχτερινό τρένο από τη Ρουμανία και δημοσίευσε βίντεο που συγκέντρωσαν εκατοντάδες χιλιάδες προβολές. «Είναι σαν να μπαίνεις σε μηχανή του χρόνου», λέει. «Οι δρόμοι, τα κτίρια, ακόμα και η μουσική θυμίζουν μια άλλη δεκαετία».
Ανάμεσα στις στάσεις του ήταν το Bendery Fortress, κάστρο του 15ου αιώνα στις όχθες του ποταμού Δνείστερου, και μια «σοβιετική» καντίνα στο κέντρο της Τιράσπολ. «Είναι γεμάτη παλιά προπαγανδιστικά πόστερ και σημαίες. Οι τοίχοι έχουν υγρασία και μούχλα, αλλά αυτό είναι μέρος της εμπειρίας», περιγράφει. Το μενού περιλαμβάνει παραδοσιακά πιάτα της σοβιετικής εποχής — κρέας, λαχανικά, τουρσιά — και ήχους από ραδιόφωνο μιας άλλης εποχής.
Οι επισκέπτες συχνά σταματούν και στο μικρό βιβλιοπωλείο House of Book, όπου τα σουβενίρ με το πρόσωπο του Βλαντίμιρ Πούτιν, από μαγνήτες μέχρι αφίσες, πωλούνται σαν συλλεκτικά είδη. Για πολλούς ταξιδιώτες, είναι ένα παράδοξο σκηνικό: ένα κράτος χωρίς διεθνή υπόσταση που μετατρέπει το παρελθόν του σε τουριστικό προϊόν.
Παρά τη βαριά στρατιωτική παρουσία, ο Tully δηλώνει ότι δεν αντιμετώπισε προβλήματα στα σημεία ελέγχου. «Αρκεί να είσαι προσεκτικός και να δείχνεις σεβασμό. Ο κόσμος είναι φιλικός και πρόθυμος να μιλήσει, αρκεί να μην αγγίξεις πολιτικά θέματα».
Είναι ασφαλές να ταξιδέψει κανείς;
Παρά τη ραγδαία αύξηση επισκεπτών, οι περισσότερες δυτικές κυβερνήσεις εξακολουθούν να προειδοποιούν για κάθε είδους ταξίδι στην Υπερδνειστερία. Το βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών (FCDO) αναφέρει πως η περιοχή παραμένει ασταθής, καθώς γειτνιάζει με τα ουκρανικά σύνορα και φιλοξενεί περίπου 1.500 Ρώσους στρατιώτες. Επισημαίνει επίσης τον κίνδυνο διακοπών ρεύματος και την περιορισμένη δυνατότητα παροχής προξενικής βοήθειας σε περίπτωση κρίσης.
Ο Tully γνώριζε τους κινδύνους, αλλά αποφάσισε να ταξιδέψει ύστερα από προσωπική έρευνα. «Η οικογένειά μου πίστευε ότι είχα τρελαθεί», λέει γελώντας. «Ήμουν αγχωμένος μόνο στη μεθόριο, όπου με υποδέχτηκαν στρατιώτες και τανκς. Οι φρουροί ρώτησαν γιατί ταξιδεύω, αλλά όταν είπα πως είμαι τουρίστας, απλώς με άφησαν να περάσω».
Σύμφωνα με τον ίδιο, η ατμόσφαιρα μέσα στην Τιράσπολ είναι ήρεμη και ο κόσμος συνηθισμένος σε επισκέπτες από το εξωτερικό. «Αν δεν προκαλείς, δεν έχεις πρόβλημα», λέει. «Αυτό το ταξίδι μου θύμισε ότι δεν μπορείς να κρίνεις έναν τόπο μόνο από τα πρωτοσέλιδα».
Οι νέες ταξιδιωτικές τάσεις
Η άνοδος της Υπερδνειστερίας ως «παράξενου» προορισμού εντάσσεται σε μια ευρύτερη τάση: ολοένα περισσότεροι ταξιδιώτες αναζητούν εμπειρίες έξω από τα συνηθισμένα τουριστικά μονοπάτια. Ο Deepak Shukla, επικεφαλής της Pearl Lemon Adventures, εξηγεί ότι οι ταξιδιώτες «κουράστηκαν από τις τέλειες φωτογραφίες της Βαρκελώνης και της Σαντορίνης» και στρέφονται σε μέρη που προσφέρουν κάτι αυθεντικό, έστω και ανορθόδοξο. «Η Υπερδνειστερία μοιάζει σαν να περπατάς σε μια παράλληλη εκδοχή του παρελθόντος», λέει. «Σοβιετικά αγάλματα, ξεθωριασμένες προπαγανδιστικές πινακίδες, δρόμοι που δείχνουν κολλημένοι στον χρόνο – όλα έχουν μια παράξενη, σχεδόν μαγνητική γοητεία»
Ο ίδιος συνιστά στους ταξιδιώτες να ακολουθούν τις επίσημες πύλες εισόδου, να έχουν μαζί τους όλα τα ταξιδιωτικά έγγραφα και να αποφεύγουν τη φωτογράφιση στρατιωτικών ή κυβερνητικών εγκαταστάσεων. Επίσης, επισημαίνει ότι τα ΑΤΜ λειτουργούν περιστασιακά, οπότε η κατοχή μετρητών σε δολάρια ή λέι Μολδαβίας είναι απαραίτητη.
Βοηθά ο τουρισμός τους κατοίκους;
Παρά τις εντάσεις με τη Μολδαβία και τη στενή σχέση της περιοχής με τη Ρωσία, πολλοί υποστηρίζουν ότι ο τουρισμός φέρνει μια μικρή ανάσα στους κατοίκους της Υπερδνειστερίας. Ο Deepak Shukla τονίζει ότι «οι περισσότεροι ντόπιοι δεν έχουν καμία σχέση με την πολιτική – απλώς προσπαθούν να ζήσουν». «Οι ταξιδιώτες που ξοδεύουν χρήματα, τρώνε σε μικρά εστιατόρια ή νοικιάζουν τοπικούς ξεναγούς, στηρίζουν άμεσα την τοπική οικονομία», προσθέτει.
Ωστόσο, στα κοινωνικά δίκτυα δεν λείπουν οι αντιδράσεις. Πολλοί χρήστες κατηγορούν όσους επισκέπτονται την Υπερδνειστερία ότι ενισχύουν την προπαγάνδα υπέρ της Μόσχας και εξιδανικεύουν τη «σοβιετική αισθητική».
Μια Μολδαβή χρήστρια, με το όνομα Felis, έγραψε χαρακτηριστικά: «Καταλαβαίνω τη γοητεία ενός τόπου που μοιάζει να έχει παγώσει στον χρόνο, αλλά όσοι σχεδιάζουν να πάνε πρέπει να σκεφτούν ότι η αυτοανακηρυχθείσα κυβέρνηση άφησε τους κατοίκους στο κρύο τον Ιανουάριο, επειδή αρνήθηκε βοήθεια από την ΕΕ και συνομιλίες με τη Μολδαβία». Ένας άλλος σχολίασε: «Είναι σαν να βρίσκεσαι σε ρωσικά κατεχόμενα εδάφη — και εξαρτάσαι ολοκληρωτικά από αυτούς».
Παρά τις αντιφάσεις, η Υπερδνειστερία συνεχίζει να προσελκύει ταξιδιώτες που αναζητούν εμπειρίες μακριά από τα συνηθισμένα, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει να μπουν σε μια «χρονομηχανή» της σοβιετικής εποχής.
Με πληροφορίες από Euronews
