Στελέχη με άμεση πρόσβαση στην κυβέρνηση Τραμπ και επιχειρήσεις με στενούς δεσμούς με το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα φέρονται να ανταγωνίζονται ήδη για τον έλεγχο της μελλοντικής ανθρωπιστικής βοήθειας και της ανοικοδόμησης της Λωρίδας της Γάζας, σύμφωνα με πηγές και έγγραφα που επικαλείται η Guardian.
Ύστερα από δύο χρόνια ισραηλινών βομβαρδισμών, περίπου το 75% των κτιρίων στη Γάζα έχει υποστεί σοβαρές ζημιές ή έχει καταστραφεί ολοσχερώς. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι το κόστος ανοικοδόμησης θα ξεπεράσει τα 70 δισ. δολάρια, γεγονός που καθιστά τη μεταπολεμική φάση ένα εξαιρετικά ελκυστικό πεδίο για εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις κατασκευές, τις κατεδαφίσεις, τις μεταφορές και τη διαχείριση εφοδιαστικών αλυσίδων.
Προς το παρόν, ωστόσο, δεν υπάρχει θεσμικό πλαίσιο για την ανάθεση μακροπρόθεσμων συμβάσεων. Το λεγόμενο «Συμβούλιο Ειρήνης», υπό την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, το οποίο έχει λάβει την έγκριση του ΟΗΕ για τη διοίκηση της περιοχής, δεν έχει ακόμη τεθεί σε λειτουργία, ενώ οι αρμοδιότητες του νεοσύστατου Κέντρου Πολιτικο-Στρατιωτικού Συντονισμού παραμένουν περιορισμένες.
Παράλληλα με αυτές τις επίσημες διαδικασίες, ο Λευκός Οίκος έχει συγκροτήσει δική του ειδική ομάδα για τη Γάζα, υπό την ηγεσία των Τζάρεντ Κούσνερ, Στιβ Γουίτκοφ και Άριε Λάιτστοουν. Σύμφωνα με πληροφορίες της Guardian, δύο πρώην στελέχη του προγράμματος Doge – το οποίο είχε αναλάβει την περικοπή δαπανών και τη μαζική απόλυση ομοσπονδιακών υπαλλήλων επί Μασκ – έχουν αναλάβει κομβικό ρόλο στις συζητήσεις για την ανθρωπιστική βοήθεια και τη μεταπολεμική ανασυγκρότηση.
Τα ίδια πρόσωπα φέρονται να έχουν διακινήσει παρουσιάσεις με αναλυτικά σχέδια για τη λειτουργία δικτύων logistics στη Γάζα, περιλαμβάνοντας κοστολόγια, οικονομικές προβλέψεις και πιθανούς χώρους αποθήκευσης.
Την ίδια ώρα, αμερικανικές εταιρείες προετοιμάζονται για την επόμενη μέρα. Μία από αυτές, σύμφωνα με τρεις πηγές, είναι η Gothams LLC, πολιτικά διασυνδεδεμένος εργολάβος που έχει εξασφαλίσει στο παρελθόν μεγάλα κρατικά συμβόλαια, μεταξύ των οποίων και τη διαχείριση ενός κέντρου κράτησης μεταναστών στη Φλόριντα γνωστό ως «Alligator Alcatraz».
«Όλοι προσπαθούν να πάρουν κομμάτι από αυτό», δήλωσε έμπειρος εργολάβος που παρακολουθεί τις εξελίξεις. «Το αντιμετωπίζουν σαν ένα νέο Ιράκ ή Αφγανιστάν. Και πολλοί θέλουν απλώς να πλουτίσουν».
Ένα συμβόλαιο–κλειδί για τη Γάζα και έσοδα δισεκατομμυρίων
Τον Νοέμβριο, ο ΟΗΕ ενέκρινε κατ’ αρχήν το σχέδιο της κυβέρνησης Τραμπ για τη μεταπολεμική διαχείριση της Γάζας. Παρότι ο ίδιος ο Τραμπ και ο Τζάρεντ Κούσνερ έχουν κατά καιρούς μιλήσει για φιλόδοξα σχέδια «ανάπτυξης» και τουριστικών επενδύσεων, μεγάλο μέρος της διεθνούς κοινότητας επιμένει ότι προτεραιότητα πρέπει να είναι η ανοικοδόμηση της Γάζας ως βιώσιμου τόπου διαβίωσης για τους 2,1 εκατομμύρια Παλαιστινίους κατοίκους της.
Την ίδια στιγμή, το Ισραήλ εξακολουθεί να ελέγχει περίπου το μισό της Λωρίδας της Γάζας και έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θα επιτρέψει έργα ανοικοδόμησης σε περιοχές που ελέγχονται από τη Χαμάς, εάν η οργάνωση δεν αφοπλιστεί.
Στο παρασκήνιο, δύο πρώην στελέχη του προγράμματος Doge φέρονται να έχουν σταλεί στην περιοχή για να επιταχύνουν τον σχεδιασμό της «επόμενης μέρας». Ο ένας είναι ο Τζος Γκρούενμπαουμ, σύμβουλος της Ειδικής Ομάδας για τη Γάζα και διορισμένος στη Γενική Υπηρεσία Διοίκησης των ΗΠΑ. Ο δεύτερος είναι ο 25χρονος Άνταμ Χόφμαν, απόφοιτος του Πρίνστον, ο οποίος συμμετείχε στις πρωτοβουλίες του Έλον Μασκ για τη συρρίκνωση του ομοσπονδιακού κράτους.
Πηγές με άμεση γνώση των διεργασιών περιγράφουν τον Χόφμαν ως κεντρικό πρόσωπο στον σχεδιασμό των νέων logistics. «Η εντύπωση που υπάρχει είναι ότι ό,τι λένε αυτοί, αυτό θα γίνει», ανέφερε χαρακτηριστικά άτομο που παρακολουθεί στενά τη διαδικασία. «Αυτό τουλάχιστον είναι το κλίμα που έχει δημιουργηθεί».
Σύμφωνα με έγγραφο σχεδιασμού που εξέτασε η Guardian, και το οποίο φέρεται να κυκλοφόρησε από τον Χόφμαν, προτείνεται η δημιουργία ενός ενιαίου «Κεντρικού Αναδόχου» (Master Contractor) που θα διαχειρίζεται την είσοδο ανθρωπιστικών και εμπορικών φορτίων στη Γάζα. Το σχέδιο προβλέπει τη διακίνηση περίπου 600 φορτηγών ημερησίως, με χρέωση 2.000 δολαρίων ανά ανθρωπιστικό φορτίο και έως 12.000 δολαρίων για εμπορικές μεταφορές.
Με βάση αυτούς τους υπολογισμούς, τα ετήσια έσοδα ενός τέτοιου αναδόχου θα μπορούσαν να φτάσουν τα 1,7 δισ. δολάρια μόνο από τέλη μεταφοράς.
Κριτική από τον ανθρωπιστικό χώρο
Η προοπτική αυτή έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία σε οργανώσεις και πρόσωπα που δραστηριοποιούνται εδώ και χρόνια στην παροχή βοήθειας στη Γάζα. Ο Αμέντ Καν, Αμερικανός φιλάνθρωπος που οργανώνει αποστολές φαρμάκων στην περιοχή, χαρακτήρισε τον σχεδιασμό «πρόχειρο και επικίνδυνο».
«Κανένας από αυτούς τους ανθρώπους δεν έχει εμπειρία στην ανθρωπιστική βοήθεια», δήλωσε. «Δεν υπάρχει σχέδιο για άμεση ενίσχυση σε φάρμακα ή ιατρικό εξοπλισμό. Είναι απλώς μια συζήτηση για συμβόλαια και έσοδα».
Παραμένει ασαφές ποιος ρόλος θα αποδοθεί στον ΟΗΕ και στους διεθνείς ανθρωπιστικούς οργανισμούς, οι οποίοι στο παρελθόν κάλυπταν τις βασικές ανάγκες της πλειονότητας του πληθυσμού της Γάζας. Το Ισραήλ εξακολουθεί να ελέγχει τις άδειες πρόσβασης για όλες τις οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, γεγονός που ενισχύει τις ανησυχίες για τον βαθμό ανεξαρτησίας της μελλοντικής ανθρωπιστικής διαχείρισης.
Το «φαβορί» που αποχώρησε από την ανοικοδόμηση της Γάζας
Η Gothams LLC εμφανιζόταν μέχρι πρόσφατα ως το φαβορί για να αναλάβει τον κεντρικό ρόλο στη διαχείριση της ανθρωπιστικής και εμπορικής εφοδιαστικής αλυσίδας στη Γάζα. Σύμφωνα με τρεις πηγές με γνώση των διεργασιών, η εταιρεία είχε ήδη ξεκινήσει επαφές με πιθανούς εργολάβους και προμηθευτές, προετοιμάζοντας το έδαφος για μια ταχεία ανάληψη του έργου.
Σε πρόταση που κατέθεσε προς το υπό σύσταση Συμβούλιο Ειρήνης (Board of Peace), η Gothams έκανε λόγο για ένα «πλήρως ολοκληρωμένο σύστημα ανθρωπιστικής εφοδιαστικής», ικανό να υποστηρίξει επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας στη Γάζα. Το έγγραφο, υπογεγραμμένο από τον οικονομικό διευθυντή της εταιρείας, παρουσίαζε ένα επιχειρησιακό μοντέλο που θα λειτουργούσε παράλληλα με τους κρατικούς και διεθνείς φορείς.
Ωστόσο, μετά τις ερωτήσεις της Guardian, ο ιδρυτής της εταιρείας, Ματ Μίκελσεν, δήλωσε ότι αποφάσισε να αποσύρει τη Gothams από τη διαδικασία. Όπως είπε, οι ανησυχίες του αφορούσαν τόσο τους κινδύνους ασφαλείας όσο και τις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει η δημόσια εικόνα της εταιρείας.
«Οι ερωτήσεις σας με έκαναν να το ξανασκεφτώ σοβαρά», δήλωσε. «Αυτή τη στιγμή, η Gothams δεν θα συμμετάσχει». Ο ίδιος παραδέχθηκε ότι η κλίμακα του σχεδίου είχε αλλάξει δραστικά τις τελευταίες εβδομάδες. «Η αρχική ιδέα έχει εξελιχθεί σε κάτι πολύ μεγαλύτερο», είπε, αφήνοντας να εννοηθεί ότι το εγχείρημα ενδέχεται να ξεπερνά κατά πολύ ένα συμβατικό έργο ανθρωπιστικής βοήθειας.
Παρά την απόσυρση, πηγές σημειώνουν ότι η διαδικασία δεν «παγώνει» και ότι άλλες εταιρείες παραμένουν σε ετοιμότητα, παρακολουθώντας στενά τις εξελίξεις γύρω από το θεσμικό πλαίσιο που θα διέπει τη μεταπολεμική Γάζα.
Ανθρωπιστική βοήθεια ή νέο πεδίο κέρδους;
Το υπό διαμόρφωση σχέδιο για τη Γάζα φέρνει στο προσκήνιο ένα παλιό αλλά ακανθώδες ερώτημα: μπορεί η ανοικοδόμηση μιας κατεστραμμένης κοινωνίας να γίνει χωρίς να μετατραπεί σε πεδίο επιχειρηματικής εκμετάλλευσης;
Για πολλούς στον ανθρωπιστικό χώρο, ο κίνδυνος είναι προφανής. Η ανάθεση κρίσιμων λειτουργιών, όπως η διακίνηση τροφίμων, φαρμάκων και οικοδομικών υλικών, σε ιδιωτικούς αναδόχους με ισχυρές πολιτικές διασυνδέσεις ενδέχεται να αλλοιώσει τον χαρακτήρα της βοήθειας, μετατρέποντάς την σε μηχανισμό εσόδων.
Την ίδια στιγμή, η απουσία σαφούς ρόλου για τον ΟΗΕ και τους διεθνείς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται εδώ και δεκαετίες στη Γάζα εντείνει τις ανησυχίες για διαφάνεια, λογοδοσία και ουσιαστική προστασία του άμαχου πληθυσμού.
Καθώς οι μάχες έχουν αφήσει πίσω τους μια Γάζα σε ερείπια και εκατομμύρια ανθρώπους εξαρτημένους από την εξωτερική βοήθεια, το ερώτημα δεν είναι μόνο ποιος θα αναλάβει την ανοικοδόμηση, αλλά με ποια κριτήρια και προς όφελος ποιων.
Με πληροφορίες από Guardian
