Οι διαταραχές του εγκεφάλου αναδεικνύονται σε ένα ολοένα και πιο σημαντικό ζήτημα υγείας παγκοσμίως.
Σύμφωνα με το πρότζεκτ Global Burden of Disease, δώδεκα παθήσεις ψυχικής υγείας πλήττουν περίπου 970 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο - περισσότερους από έναν στους δέκα παγκοσμίως. Και αυτά είναι απλώς τα επίσημα δεδομένα, που θεωρούνται ελλιπή. Ο πραγματικός αριθμός θα μπορούσε να είναι ακόμα μεγαλύτερος.
Επιπλέον, νευρολογικά προβλήματα, όπως εγκεφαλικά επεισόδια, άνοια, ημικρανία, νόσος του Πάρκινσον, επιληψία και οι εγκεφαλικές κακώσεις αποτελούν συλλογικά την κύρια αιτία αναπηρίας παγκοσμίως. Η γήρανση των πληθυσμών με ανθυγιεινούς τρόπους ζωής είναι πιθανό να επιδεινώσει το πρόβλημα παντού.
Σε έναν ιδανικό κόσμο, η επιστήμη θα μας έσωζε. Αλλά ο εγκέφαλος είναι ένα πολύπλοκο όργανο - μερικές φορές περιγράφεται ως η πιο πολύπλοκη δομή στο γνωστό σύμπαν. Χάρη στην τύχη και την επακόλουθη προσοχή, η επιστήμη του 20ού αιώνα μας έδωσε κάποια φαρμακευτικά μέσα με τα οποία μπορούν να αντιμετωπιστούν ορισμένα από τα πράγματα που δεν πάνε καλά με το ανθρώπινο μυαλό. Αλλά τα θεμελιώδη μυστήριά του αποδείχθηκαν δύσκολο να διαφωτιστούν. «Ως αποτέλεσμα, η πρόοδος ήταν πολύ πιο αργή από ό,τι στις θεραπείες για την καρδιά ή τον καρκίνο» σχολιάζει ο Economist.
Σε ορισμένες περιπτώσεις η πρόοδος ήταν πολύ μικρή, αν όχι μηδαμινή. Ο ιδιωτικός τομέας δαπάνησε περίπου 43 δισ. δολάρια για την έρευνα σε θεραπείες για τη νόσο Αλτσχάιμερ μεταξύ 1998 και 2017, χωρίς αποτέλεσμα. Αυτή η επική αποτυχία είναι ίσως ο κυριότερος λόγος για τον οποίο, στη δεκαετία του 2010, πολλές φαρμακευτικές εταιρείες εγκατέλειψαν ή περιόρισαν την έρευνα στις νευροεπιστήμες.
Τελευταία, υπάρχουν σημάδια αλλαγής, μιας «αναγέννησης των νευροεπιστημών», με πολλές φαρμακευτικές εταιρείες να δείχνουν ανανεωμένο ενδιαφέρον για τον τομέα. Αυτή η νέα ενέργεια προέρχεται από μια ποικιλία τεχνικών και ιδεών.
Η οπτογενετική επιχειρεί να ξεκλειδώσει τα μυστικά των εγκεφάλων και να επηρεάσει τη λειτουργία τους. Ακριβέστερη διάγνωση και οι έγκυροι βιοδείκτες αποκαλύπτουν την πορεία μιας νόσου, βελτιώνουν τα δεδομένα για τις κλινικές δοκιμές. Ένα άνοιγμα στη διερεύνηση των προηγουμένως ψυχαγωγικών και στιγματισμένων ουσιών διευρύνει το φάσμα των πιθανών φαρμάκων. Νέα είδη θεραπείας, όπως η γονιδιακή θεραπεία, μπορεί να δώσουν λύση σε ολοένα και περισσότερα προβλήματα. Παράλληλες εξελίξεις βελτιώνουν την αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου.
Ταυτόχρονα, ένας αυξανόμενος όγκος δεδομένων αποδεικνύεται κρίσιμος για την κατανόηση των βιολογικών ριζών της δυσλειτουργίας του εγκεφάλου. Προγράμματα όπως η UK Biobank παρακολουθούν δεκάδες ή ακόμη και εκατοντάδες χιλιάδες άτομα για μια γενιά ή και περισσότερο. Η έρευνα αυτή θα δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα σχετικά με τις ρίζες εγκεφαλικών διαταραχών όπως η άνοια που σε ορισμένες περιπτώσεις εκδηλώνονται μετά από δεκαετίες.
Καθώς αυξάνονται οι ελπίδες για την αντιμετώπιση αυτού του σημαντικού πεδίου της βιοϊατρικής, αξίζει να θυμόμαστε ότι τα μυστικά για έναν υγιή εγκέφαλο δεν σχετίζονται αποκλειστικά με κάποιο χάπι ή το ντιβάνι ενός ψυχοθεραπευτή. Η υγεία του εγκεφάλου επηρεάζεται από όσα συμβαίνουν «έξω από αυτόν» στον οργανισμό: τη διατροφή, την άσκηση, την κατάχρηση αλκοόλ, την εκπαίδευση, τις κοινωνικές σχέσεις και τη ρύπανση.
Ιδιαίτερη σημασία στις μέρες μας έχει η ατμοσφαιρική ρύπανση - η οποία θα μπορούσε να έχει αρνητική επίδραση στην υγεία του εγκεφάλου τόσο στην αρχή όσο και στο τέλος της ζωής. Τίποτα από αυτά δεν θα έπρεπε να προκαλεί έκπληξη: η υγεία του εγκεφάλου συνδέεται με την υγεία και την ευημερία του σώματος μας.
σχόλια