«Πώς μπορεί να ανακτήσει τον έλεγχο η Ελλάδα;», είναι ο τίτλος άρθρου του περιοδικού «The New Yorker», στο οποίο αναλύονται οι τρόποι με τους οποίους μπορεί να ανακάμψει η Ελλάδα στηριζόμενη στα δικά της μέσα.
Ειδικότερα, ο James Surowiecki γράφει πως «αν υπάρχει ένα μήνυμα που πρέπει να λάβει η Ελλάδα από την πρόσφατη αντιπαράθεσής της με την ευρωζώνη, είναι ότι δεν πρόκειται ποτέ να πάρει τη βοήθεια που πραγματικά χρειάζεται. Υποθέτοντας ότι η συμφωνία θα προχωρήσει, η Ελλάδα θα πρέπει να είναι σε θέση να ξανανοίξει τις τράπεζες πλήρως και να συγκρατήσει την οικονομία από την πλήρη κατάρρευση. Αλλά, με την οικονομία να έχει συρρικνωθεί κατά ένα τέταρτο μέσα σε πέντε χρόνια και το ποσοστό ανεργίας να είναι πάνω από το 25%, χρειάζεται πραγματικά τονωτικές δαπάνες και μία πολύ πιο χαλαρή νομισματική πολιτική. Κανένα από τα δύο δεν προσφέρεται. Ακόμα και αν η Ελλάδα λάβει την ελάφρυνση χρέους που προτείνει το ΔΝΤ , τα επόμενα χρόνια θα είναι ζοφερά».
«Η ελληνική οικονομία χρειάζεται πραγματικά τονωτικές δαπάνες και μία πολύ πιο χαλαρή νομισματική πολιτική. Κανένα από τα δύο δεν προσφέρεται. Ακόμα και αν η Ελλάδα λάβει την ελάφρυνση χρέους που προτείνει το ΔΝΤ , τα επόμενα χρόνια θα είναι ζοφερά.»
«Οπότε, τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα; Έχει στην πραγματικότητα μόνο μία επιλογή -να κάνει την οικονομία πιο παραγωγική και, πάνω από όλα, να εξάγει περισσότερο», τονίζει ο αρθρογράφος. Είναι εύκολο να επικεντρωθείς στο τεράστιο χρέος της Ελλάδας, συνεχίζει, προσθέτοντας πως σύμφωνα με τον καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Tufts , Γιάννη Ιωαννίδη, «το χρέος είναι εν τέλει το μικρότερο πρόβλημα. Η παραγωγικότητα και η έλλειψη ανταγωνιστικών εξαγωγών είναι πολύ πιο σημαντικά».
Όπως επισημαίνει το άρθρο, υπάρχουν κάποια διαρθρωτικά ζητήματα που το καθιστούν αυτό δύσκολο. «Η Ελλάδα δεν πρόκειται να γίνει ποτέ βιομηχανική υπερδύναμη: σχεδόν οι μισοί Έλληνες παραγωγοί απασχολούν λιγότερους από 50 εργαζόμενους, γεγονός που περιορίζει την παραγωγικότητα και την αποδοτικότητα, δεδομένου ότι δεν απολαμβάνουν οικονομίες κλίμακας.
»Η Ελλάδα έχει επίσης ένα νομικό και επιχειρηματικό περιβάλλον που αποθαρρύνει τις επενδύσεις, ιδιαίτερα από το εξωτερικό. Οι συμβατικές διαφορές μπορεί να χρειαστούν ακόμη και δύο φορές περισσότερο χρόνο, από τον μέσο όρο στην ΕΕ, για να λυθούν. Η Ελλάδα είναι μία από τις πιο δύσκολες ευρωπαϊκές χώρες για να ξεκινήσει κάποιος και να διευθύνει μια επιχείρηση, και έχει μυριάδες κανονισμούς που αποσκοπούν στην προστασία των υπαρχόντων παικτών από τον ανταγωνισμό. Όλες οι χώρες έχουν κανόνες σαν αυτούς, αλλά η Ελλάδα είναι μια ακραία περίπτωση. Τα αρτοποιεία, για παράδειγμα, μπορούν να πουλήσουν ψωμί σε λίγα μόνο τυποποιημένα βάρη».
«Η κλίμακα τέτοιων προβλημάτων κάνουν να ακούγεται απελπιστικό το έργο που πρέπει να κάνει η Ελλάδα, όμως απλές μεταρρυθμίσεις θα μπορούσαν να έχουν μεγάλο αντίκτυπο», σχολιάζει ο αρθρογράφος, επισημαίνοντας πως «σε αντίθεση με την εικόνα της στην Ευρώπη, η Ελλάδα έχει ήδη κάνει κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση: μεταξύ 2013 και 2014 προχώρησε 111 θέσεις στη λίστα της Παγκόσμιας Τράπεζας για "την ευκολία έναρξης μιας επιχείρησης"».
«Μεταρρύθμιση δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα πρέπει να εγκαταλείψει αυτά που την κάνουν ξεχωριστή. Στην πραγματικότητα, στην περίπτωση των εξαγωγών, η χώρα έχει σημαντικά περιουσιακά στοιχεία τα οποία δεν έχει αξιοποιήσει πλήρως. Το ελληνικό ελαιόλαδο συχνά περιγράφεται ως το καλύτερο στον κόσμο. Ωστόσο, 60% του ελληνικού λαδιού πωλείται χύμα στην Ιταλία, η οποία στη συνέχεια το μεταπωλεί με σημαντική προσαύξηση. Η Ελλάδα πρέπει να επεξεργάζεται να πωλεί η ίδια αυτό το λάδι, και παρόμοιες ιστορίες μπορούν να ειπωθούν για το τυρί φέτα και το γιαούρτι».
Το New Yorker επικαλείται μάλιστα και μία έρευνα του McKinsey το 2012 που ανέφερε ότι τα τρόφιμα θα μπορούσαν να προσθέσουν δισεκατομμύρια στο ΑΕΠ της Ελλάδας, όπως και ο τουρισμός που αν και αντιπροσωπεύει το 18% του ΑΕΠ ήδη, μπορεί να αυξηθεί. Το περιοδικό σημειώνει πως οι περισσότεροι τουρίστες στην Ελλάδα είναι Έλληνες, γεγονός που υποδηλώνει ότι η χώρα θα μπορούσε να κάνει περισσότερα για να επωφεληθεί από την ακμάζουσα παγκόσμια τουριστική αγορά. Κάτι τέτοιο ωστόσο θα απαιτούσε σημαντικές επενδύσεις για τη βελτίωση των λιμένων και των αεροδρομίων, καθώς και επένδυση στο μάρκετινγκ.
Επίσης, στο άρθρο σημειώνεται πως η Ελλάδα πρέπει να συγκρατήσει τη «διαρροή εγκεφάλων» (brain drain). Η χώρα «παράγει ένα μεγάλο αριθμό επιστημόνων και μηχανικών, αλλά ξοδεύει λίγα για την έρευνα και την ανάπτυξη, έτσι τα ταλέντα μεταναστεύει στο εξωτερικό». Όπως αναφέρει ο οικονομολόγος Γκάλμπρεϊθ, η Ελλάδα αποτελεί ιδανική τοποθεσία για τα ερευνητικά κέντρα και τμήματα ξένων πανεπιστημίων.
«Για να υλοποιήσει αυτές τις αλλαγές, η Ελλάδα θα πρέπει να ξεπεράσει άλλα προβλήματα», σημειώνεται, και τονίζεται πως οι μεταρρυθμίσεις αποδίδουν καλύτερα όταν το επίπεδο της εμπιστοσύνης στους πολιτικούς θεσμούς είναι υψηλό. «Όμως, το ελληνικό κράτος έχει πολύ κακή φήμη μεταξύ των πολιτών που το βλέπουν ως ένα πιόνι ειδικών συμφερόντων». Ο δημοσιογράφος προσθέτει ότι αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης είναι μια ακόμη αιτία για την εκτεταμένη φοροδιαφυγή στη χώρα. Στα παραπάνω έρχεται να προστεθεί και «η μισητή τρόικα, η εμμονή της οποίας με τη λιτότητα έχει μετατρέψει την απλή έννοια της μεταρρύθμισης σε ανάθεμα».
Το άρθρο προσθέτει όμως πως «από το άνοιγμα της ελληνικής οικονομίας θα επωφεληθούν οι απλοί πολίτες, καθώς οι μυριάδες κανόνες και κανονισμοί της οικονομίας χρησιμεύουν κυρίως για να προστατεύουν τους πλούσιους και τους αργόμισθους. Αλλά αυτό είναι δύσκολο να το πωλήσεις στον κόσμο, όταν αυτός ανησυχεί για να διατηρήσει τα κεκτημένα του. Ωστόσο, είναι μία "πώληση" που θα πρέπει να προσπαθήσει να κάνει ο Αλέξης Τσίπρας».
«Ο Τσίπρας έχει σημαντικό πολιτικό κεφάλαιο. Μπορεί να το χρησιμοποιήσει περνώντας το υπόλοιπο της θητείας του καταφερόμενος ενάντια στη λιτότητα. Ωστόσο, η Γερμανία έχει καταστήσει οδυνηρά σαφές ότι αυτό δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα. Αντ 'αυτού, ο Τσίπρας θα πρέπει να ξεχάσει τι δεν πρόκειται να κάνει η Ευρώπη, και να επικεντρωθεί στο τι μπορεί η Ελλάδα να κάνει για τον εαυτό της», τονίζει το άρθρο.
