Οδοντικά σφραγίσματα, γυναίκες γιατροί και «ψευδομούμιες» στην αρχαία Αίγυπτο

Οδοντικά σφραγίσματα, γυναίκες γιατροί και «ψευδομούμιες στην αρχαία Αίγυπτο Facebook Twitter
Φωτ.: Unsplash / Αρχείου
0

Με τη βοήθεια αξονικών τομογράφων σε αιγυπτιακές μούμιες και χωρίς επεμβατικές μεθόδους που θα μπορούσαν να αλλοιώσουν στοιχεία, έρχονται στην επιφάνεια πληροφορίες για μεθόδους, πρακτικές, ήθη, έθιμα, συμβολισμούς και πεποιθήσεις των αρχαίων Αιγυπτίων.

Ένα οδοντικό σφράγισμα στην εποχή και στο βασίλειο των Φαραώ, η διάγνωση μιας σκελετικής παραμορφωσης, μετά από 2300 χρόνια, μια δυσμορφία σε πρόσωπο μούμιας, χωρίς να χρειαστεί να αφαιρεθούν οι ταινίες λινού που την καλύπτουν αποτελούν σίγουρα σημαντικές αρχαιολογικές ανακαλύψεις που έγιναν με τη βοήθεια τομογράφου.

Τέλος, μόνο σε σενάριο επιστημονικής φαντασίας, θα μπορούσε να προσομοιάζει η αποκάλυψη μιας πιθανής «συμπαιγνίας» ταριχευτών, οι οποίοι ίσως αποφάσισαν να εμφανίσουν, ενδεχομένως σε συγγενείς του επιφανούς νεκρού, αντί της μούμιας του, μια «ψευδομούμια».

Κάποια από αυτά τα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια επιστημονικής διάλεξης της ιδρύτριας και προέδρου του Ελληνικού Ινστιτούτου Αιγυπτιολογίας, καθηγήτριας του ΚΕ.ΔΙ.ΒΙ.Μ.-Ε.Α.Π. και του Σεμιναρίου του Ε.Ι.Α., Αλίκης Μαραβέλια, το απόγευμα της Τετάρτης, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, με θέμα: «The Athens Mummy Project: Η διατήρηση της μνήμης και της μορφής δια μέσου των αιώνων - Πώς η σύγχρονη Αιγυπτιολογία και η Τομογραφία φωτίζουν τα αρχαία ταφικά έθιμα».

Ένα πρωτότυπο ερευνητικό πρόγραμμα

Οι εντυπωσιακές ανακαλύψεις προέκυψαν τα τελευταία χρόνια, κατά τη διάρκεια της διεξαγωγής ενός, πρωτότυπου και μοναδικού μέχρι στιγμής για τα ελληνικά δεδομένα, ερευνητικού προγράμματος, χάρη στη συνεργασία του Ελληνικού Ινστιτούτου Αιγυπτιολογίας (Ε.Ι.Α.) με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.

Στα πλαίσια του προγράμματος εξετάστηκαν πέντε από τις δέκα σορούς Πτολεμαϊκής Περιόδου, οι σαρκοφάγοι των οποίων είχαν μελετηθεί ήδη αιγυπτιολογικώς. Η εξέταση τους έγινε με μη επεμβατική σάρωση, με τη χρήση αξονικού τομογράφου τελευταίας τεχνολογίας, ώστε να απεικονιστούν και να μελετηθούν και με ιατρικό, ανθρωπολογικό και ιατροδικαστικό τρόπο. Άλλες τέσσερις μούμιες θα περάσουν από τον αξονικό τομογράφο περί τα μέσα Μαΐου 2023. Πρόκειται για ένα παιδί, μια γυναίκα και δύο άνδρες, που έζησαν κατά την Πτολεμαϊκή Περίοδο, στην Πανόπολη της Αιγύπτου (το σημερινό Akhmim).

Και οι δέκα μούμιες ανήκουν στην Αιγυπτιακή Συλλογή του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών. Οι ταριχευμένοι νεκροί ήταν αιγυπτιακής καταγωγής, αν και την εποχή εκείνη, των ελληνιστικών χρόνων, υπήρχαν και ελληνικής καταγωγής επιφανείς άνδρες, γυναίκες και παιδιά, οι οποίοι με αυτόν τρόπο επιζητούσαν την ενθύμηση τους, την «αθανασία» τους, στους αιώνες. Η δέκατη μούμια είναι σε θραυσματώδη κατάσταση και δε θα εξετασθεί.

Οδοντικό σφράγισμα και οστικές παραμορφώσεις

Οι πρώτες πέντε μούμιες εξετάσθηκαν τον Οκτώβριο του 2016 και έκτοτε υπήρξαν έξι πρωτότυπες δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά.

Η πλέον επιφανής νεκρή από τις εξεταζόμενες μούμιες ήταν ορχούμενη ιέρεια του θεού Μιν, κόρη αρχιερέως. Κατά την εξέταση της μούμιας αποκαλύφθηκε ότι το σώμα της είχε δοθεί για ταρίχευση σε κατάσταση πρώιμης αποσύνθεσης, δηλαδή, τουλάχιστον τρείς, τέσσερεις μέρες έπειτα από το θάνατο της.

«Το ερμηνεύσαμε με δύο τρόπους. Ο πρώτος, με τη μαρτυρία του Ηρόδοτου, ότι οι συγγενείς απέφευγαν να δίνουν στους ταριχευτές νέες και όμορφες γυναίκες αμέσως μετά το θάνατο τους, ώστε να αποκλειστεί η νεκροφιλία. Και ο δεύτερος, ότι πιθανότατα οι ταριχευτές καθυστέρησαν να επέμβουν, γιατί ίσως ασχολούνταν με άλλες ταριχεύσεις» ανέφερε η κ. Μαραβέλια.

Παράλληλα, εντυπωσιακή ήταν η εύρεση μιας δυσμορφίας στο πρόσωπο νεκρού (το δεξί ιγμόριο ήταν μικρότερο σε όγκο από το αριστερό, με αποτέλεσμα το δεξί μάτι να βρίσκεται σε χαμηλότερη θέση), η οποία οφείλεται σε, γνωστό σήμερα, παθολογικό σύνδρομο.

Επίσης, αίσθηση είχε δημιουργήσει το οδοντικό σφράγισμα στην τομογραφία της γνάθου άλλης μούμιας, που είναι και το δεύτερο επιβεβαιωμένο σφράγισμα, μετά το πρώτο καταγεγραμμένο αντίστοιχο εύρημα σε μουσείο του Καναδά.

Γυναίκες γιατροί και «ψευδομούμιες»

Η κα Μαραβέλια τόνισε ότι τα σφραγίσματα αποτελούσαν «επίσημη ιατρική πράξη» σημειώνοντας ότι ακόμη από το Αρχαίο Βασίλειο ήταν γνωστή η ύπαρξη ιατρικών πράξεων στην Αίγυπτο και γιατρών, μεταξύ των οποίων και γυναίκες.

Σε άλλη μούμια που εξετάστηκε με τη μέθοδο της αξονικής τομογραφίας αναδείχθηκε ότι είχαν αφαιρεθεί και επανατοποθετηθεί μετά από ταρίχευση τα εσωτερικά της όργανα, ενώ συγκλονιστική ήταν η αποκάλυψη μιας ψευδο-μούμιας, δηλαδή, μιας σύνθεσης μόνο οστών, περιτυλιγμένων με λινές ταινίες.

Οι ταριχευτές σε αυτήν την περίπτωση φαίνεται ότι επιστράτευσαν τη φαντασία τους και συνέθεσαν μεταξύ τους οστά, χωρίς σάρκα και δέρμα, από τουλάχιστον δυο διαφορετικά πρόσωπα. Τα οστά τα στερέωσαν με ένα καλάμι και γέμισαν τον κενό χώρο, που καταλάμβανε η σάρκα, με δύο κλαδιά φοίνικα, πριν τα τυλίξουν με τα λινά και τοποθετήσουν την ψευδο-μούμια στη σαρκοφάγο.

Όπως εξήγησε η κα Μαραβέλια, η ψευδο-μούμια είναι πάραυτα μια αυθεντική μούμια, δεν είναι κίβδηλη, απλώς, είτε ο νεκρός δε βρέθηκε σε κατάσταση που επέτρεπε την ταρίχευσή του, είτε οι ταριχευτές μπέρδεψαν τα οστά του με οστά άλλων, είτε απλώς θέλησαν να παραπλανήσουν, ή ίσως και να ευχαριστήσουν τους συγγενείς, επιστρέφοντας τους το νεκρό τους όπως θα τον ήθελαν: ταριχευμένο για την ταφή.

Πολιτισμός
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Ρουθ Αζάουα επιστρέφει στο Σαν Φρανσίσκο της μέσα από μια αναδρομική έκθεση

Πολιτισμός / Η Ρουθ Αζάουα «επιστρέφει» στο Σαν Φρανσίσκο της μέσα από μια αναδρομική έκθεση

Το έργο και η ζωή μιας από τις πιο επιδραστικές καλλιτέχνιδες του 20ού αιώνα, που μετέφρασε τα τραυματικά βιώματά της σε τέχνη από σύρμα, ξετυλίγεται μέσα από την έκθεση του Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Σαν Φρανσίσκο
LIFO NEWSROOM
Βρέθηκαν 33 σοροί σε ομαδικό τάφο από τον Εμφύλιο - «Αναδύεται το σκοτεινό παρελθόν της Ελλάδας»

Πολιτισμός / Βρέθηκαν 33 σοροί σε ομαδικό τάφο από τον Εμφύλιο - «Αναδύεται το σκοτεινό παρελθόν της Ελλάδας»

Με εκτενές ρεπορτάζ και πρωτογενείς πηγές από τη Θεσσαλονίκη, το διεθνές πρακτορείο Associated Press αναδεικνύει την ανεύρεση 33 σκελετών σε άταφους λάκκους δίπλα στο Γεντί Κουλέ – πρώην φυλακή βασανιστηρίων και εκτελέσεων την περίοδο 1946–49
LIFO NEWSROOM
Κρόνενμπεργκ, Thunderbolts και Άνοιξη της Πράγας από αύριο στους κινηματογράφους

Πολιτισμός / Κρόνενμπεργκ, Thunderbolts και Άνοιξη της Πράγας από αύριο στους κινηματογράφους

Η τελευταία, πολύ προσωπική ταινία του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ, μια ανέλπιστα καλή προσθήκη στο MCU και η επίσημη πρόταση της Τσεχίας για το περασμένο Όσκαρ Διεθνούς Ταινίας ξεχωρίζουν από το πρόγραμμα αυτής της εβδομάδας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Πότε ανοίγουν οι θερινοί κινηματογράφοι της Αθήνας;

Οθόνες / Πότε ανοίγουν οι θερινοί κινηματογράφοι της Αθήνας;

Οι Αθηναίοι σινεφίλ δεν θα χρειαστεί να περιμένουν πολύ για να εξασκήσουν την αγαπημένη τους καλοκαιρινή συνήθεια. Συγκεντρώσαμε όλες τις ημερομηνίες που έχουν γίνει γνωστές για την έναρξη λειτουργίας των θερινών σινεμά της πρωτεύουσας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Μουσική για πρώτη φορά στο σπήλαιο Πετραλώνων - Η μοναδική εμπειρία για λίγους θεατές της συναυλίας της ΚΟΘ    

Πολιτισμός / Μουσική για πρώτη φορά στο σπήλαιο Πετραλώνων - Η μοναδική εμπειρία για λίγους θεατές της συναυλίας της ΚΟΘ    

Η συναυλία άνοιξε με τον «Επιτάφιο του Σεικίλου», την αρχαιότερη σωζόμενη μουσική σύνθεση στον κόσμο - Στο σπήλαιο Πετραλώνων έχει ανακαλυφθεί το αρχαιότερο ανθρώπινο λείψανο στην Ελλάδα
LIFO NEWSROOM