Το τρένο των ονείρων των παιδικών χρόνων στο Μουσείο Παιχνιδιών

Το τρένο των ονείρων των παιδικών χρόνων στο Μουσείο Παιχνιδιών Facebook Twitter
Τα τοποθέτησε όλα, μαζί με το κουρδιστό τρένο και τα βαγόνια του ‒που κινούνταν σε πολύμορφες κυκλικές τροχιές με συγκλίσεις, σε επίπεδες και ανισόπεδες διασταυρώσεις με γέφυρες‒, σε ένα τεράστιο τετράγωνο τραπέζι με μια μεγάλη τρύπα στη μέση για να μπορεί να φθάνει κάποιος σχεδόν παντού. Πηγή: Μουσείο Μπενάκη - Παιχνιδιών
0

«Το κάθε παιχνίδι γίνεται μοναδικό από την ιστορία που το συνοδεύει και η ιστορία αυτή είναι το ίδιο σημαντική όσο και το παιχνίδι» έλεγε η Μαρία Αργυριάδη, συλλέκτρια και μελετήτρια των παιχνιδιών, η οποία το 1991 χάρισε περίπου 20.000 παιχνίδια στο Μουσείο Μπενάκη. Με πυρήνα τη συλλογή της δημιουργήθηκε το Μουσείο Μπενάκη Παιχνιδιών στο Παλαιό Φάληρο, στο κτίριο-Πύργο, δωρεά της Βέρας Κουλούρα, στη γωνία της λεωφόρου Ποσειδώνος με την οδό Τρίτωνος.

 

Το 2006 ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Τομπάζης δώρισε στο Μουσείο Μπενάκη το «τρένο των ονείρων των παιδικών του χρόνων». Ένα τρένο του Frank Hornby με εμπορική ονομασία Meccano Ltd HORNBY SERIES, κατασκευασμένο στην Αγγλία τη δεκαετία του ’30, πλαισιωμένο από διάφορα κτίσματα που έφτιαξε ο πατέρας του, Νικόλαος Τομπάζης, στις Ινδίες στις αρχές της δεκαετίας του ’40.

 

Στις αρχές της δεκαετίας του '40, θέλοντας να ευχαριστήσει τα δυο του παιδιά και να τους εκπλήξει για κάποια γενέθλια ή Χριστούγεννα, έκλεισε ένα δωμάτιο του σπιτιού τους και με άκρα μυστικότητα, μεταφέροντας όλα τα ξυλουργικά του εργαλεία εκεί, άρχισε να φτιάχνει υπό κλίμακα σπίτια, δημόσια κτίρια, σταθμό, αποβάθρες, αμαξοστάσιο, τηλεφωνικούς θαλάμους με τις επιγραφές τους, τις στέγες τους, «τα μπιχλιμπίδια» τους.

 

Σύμφωνα με τα λόγια του Αλέξανδρου Τομπάζη για την ιστορία του τρένου, ο πατέρας του έζησε στις Ινδίες πολλά χρόνια και η τελευταία πόλη διαμονής του ήταν το Karachi, μέρος της βρετανικής Ινδίας μέχρι το 1947.

 

Εκεί γεννήθηκαν και τα δυο του παιδιά, ο Αλέξανδρος το 1939 και έναν χρόνο αργότερα η αδελφή του Ιωάννα. Ο πατέρας τους, παράλληλα με τη δουλειά του, ανάμεσα στα πολλά ενδιαφέροντα και ασχολίες του, διατηρούσε στο σπίτι τους ένα ξυλουργικό εργαστήριο. Ήταν άνθρωπος εργατικός και χαρακτηριζόταν από μεγάλη έφεση για την τάξη και την οργάνωση. Έτσι, στο ξυλουργικό του εργαστήριο κάθε εργαλείο, κάθε κουτί με καρφιά και βίδες είχε τη μοναδική του θέση, ζωγραφισμένη στον τοίχο πίσω από τον ξυλουργικό πάγκο ή στο ειδικό, φτιαγμένο από τον ίδιο, ράφι. Στις αρχές της δεκαετίας του ’40, θέλοντας να ευχαριστήσει τα δυο του παιδιά και να τους εκπλήξει για κάποια γενέθλια ή Χριστούγεννα, έκλεισε ένα δωμάτιο του σπιτιού τους και με άκρα μυστικότητα, μεταφέροντας όλα τα ξυλουργικά του εργαλεία εκεί, άρχισε να φτιάχνει υπό κλίμακα σπίτια, δημόσια κτίρια, σταθμό, αποβάθρες, αμαξοστάσιο, τηλεφωνικούς θαλάμους με τις επιγραφές τους, τις στέγες τους, «τα μπιχλιμπίδια» τους.

 

Το τρένο των ονείρων των παιδικών χρόνων στο Μουσείο Παιχνιδιών Facebook Twitter
Πηγή: Μουσείο Μπενάκη - Παιχνιδιών

 

Τα τοποθέτησε όλα, μαζί με το κουρδιστό τρένο και τα βαγόνια του ‒που κινούνταν σε πολύμορφες κυκλικές τροχιές με συγκλίσεις, σε επίπεδες και ανισόπεδες διασταυρώσεις με γέφυρες‒, σε ένα τεράστιο τετράγωνο τραπέζι με μια μεγάλη τρύπα στη μέση για να μπορεί να φθάνει κάποιος σχεδόν παντού. Σε κάποιο σημείο είχε φτιάξει και έναν λόφο, ομοίωμα του Λυκαβηττού. Τα έβαψε όλα μόνος του, σχολαστικά και με μεγάλη προσοχή.

 

Μια μέρα άνοιξε το δωμάτιο που είχε μετατρέψει σε έναν μικρό παράδεισο, εκπλήσσοντας ευχάριστα και τα δυο παιδιά του. Δεν έπαιζαν όμως μόνο ο Αλέξανδρος και η Ιωάννα εκεί, έπαιζαν και οι μεγάλοι. Έμπαιναν στη μέση του τραπεζιού, μπουσουλώντας στα τέσσερα, κάτι που τους διασκέδαζε όλους πολύ.

 

Το 1945 η μητέρα τους αρρώστησε ξαφνικά. Έτσι αναγκάστηκαν να φύγουν από τις Ινδίες και να πάνε στην Αγγλία για τη θεραπεία της. Μαζί με τις αποσκευές τους πακεταρίστηκε σε κούτες και το τρένο με όλες τις κατασκευές που το συνόδευαν. Έναν χρόνο αργότερα, μετά τον θάνατο της μητέρας τους, ο Νικόλαος Τομπάζης μαζί με τα παιδιά του ήρθαν στην Αθήνα και εγκαταστάθηκαν στο νέο τους σπίτι. Στο υπόγειο του σπιτιού, σε ένα μικρό, σκοτεινό δωμάτιο, έστησε το τρένο. Ο Αλέξανδρος στο ιστορικό αναφέρει ότι «κάτι σαν να έλειπε ‒η φωνή του‒ σαν να είχε μείνει πίσω μακριά εκεί στις Ινδίες... μαζί με τα όνειρα των παιδικών χρόνων».

 

Μετά από λίγα χρόνια, ο Αλέξανδρος και η Ιωάννα πήγαν οικότροφοι σε σχολεία κι έτσι έλειπαν για μεγάλα χρονικά διαστήματα από το σπίτι. Ο πατέρας τους, θέλοντας να μετατρέψει το δωμάτιο στο υπόγειο σε σκοτεινό θάλαμο του φωτογραφικού του εργαστηρίου, τύλιξε το τρένο μαζί με τα κτίσματα και τα έβαλε όλα με προσοχή και τακτικά σε πολλές κούτες που έμειναν σε κάποια πράσινα ντουλάπια του εργαστηρίου του μέχρι τον θάνατό του το 1986.

 

Οι κούτες ξανανοίχτηκαν από το Μουσείο Μπενάκη όταν έγινε η δωρεά. Το τρένο στήθηκε για μια έκθεση που οργάνωσε το Μουσείο Μπενάκη στη Θεσσαλονίκη στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών το 2003. Ο Αλέξανδρος Τομπάζης επισκέφθηκε τότε την έκθεση και κοιτάζοντας λίγο παράμερα, ίσως αναπολώντας το τρένο των παιδικών του χρόνων, άκουσε μια δασκάλα, που με τους μαθητές της είχαν επισκεφθεί κι εκείνοι την έκθεση, να λέει: «Ελάτε, τώρα, παιδιά να δούμε αυτό το παιχνίδι, αυτό το τρένο. Είναι πολύ παλιό, ίσως 100 χρόνων. Θα ανήκε σε κάποιο παιδί που κάποτε θα έπαιζε με αυτό. Κοιτάξτε, είναι όλο καμωμένο στο χέρι, όχι σαν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια του σήμερα». Ενώ δίστασε λίγο στην αρχή, ζήτησε την άδεια από τη δασκάλα και είπε στα παιδιά την ιστορία του τρένου, «την ιστορία του τρένου των ονείρων των παιδικών του χρόνων...».

 

Το τρένο (ΤΠΠ_3561/1-13) και τα κτίσματα (ΤΠΠ_3564-3577 & ΤΠΠ_3593) κατασκευής Νικόλαου Τομπάζη βρίσκονται σήμερα στις προθήκες του Μουσείου Μπενάκη Παιχνιδιών, το οποίο εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο του 2017, στεγάζοντας μία από τις 10 καλύτερες συλλογές παιχνιδιών της Ευρώπης στο εκλεκτικιστικό πέτρινο κτίριο του 1900 που παραπέμπει σε παραμύθι.

 

Εικαστικά
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ximena Maldonado Sánchez: «cardón, carmín y ola»

Εικαστικά / «Τα έργα μου δεν είναι φωτογραφίες, ούτε καρτ ποστάλ»

Η 26χρονη Μεξικανή ζωγράφος Ximena Maldonado Sánchez παρουσιάζει σε μία νέα έκθεση στην γκαλερί Bernier/Eliades στην Αθήνα μια τοπιογραφία με κάκτους, υπόγεια νερά και το κόκκινο του πάθους, που θυμίζει έντονα την πατρίδα της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: Όλες οι εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσεις

Εικαστικά / Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: 24 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Οικολογία, αποικιοκρατία, εξουσία, η σχέση μας με τα ζώα, μετανάστευση, ρατσισμός: Η εικαστική κίνηση της Αθήνας σήμερα αναδεικνύει τα φλέγοντα και επίκαιρα θέματα που απασχολούν τους σύγχρονους εικαστικούς.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπάμπης Ρετζεπόπουλος: Ένας ανένταχτος, εκλεκτικός και ασυμβίβαστος καλλιτέχνης

Εικαστικά / Η αθώα, ανόθευτη, παιδική ματιά στο έργο του Μπάμπη Ρετζεπόπουλου

Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων τιμά με μία αναδρομική έκθεση τον, γνωστό και ως Babis R., ζωγράφο και χαράκτη, έναν ανένταχτο καλλιτέχνη που, πέρα από το πολύτιμο εικαστικό του έργο, μάς άφησε παρακαταθήκη την ακεραιότητά του και την απροκατάληπτη στάση του απέναντι στην τέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ
Η Κιμώνα τα μεσάνυχτα γίνεται γάτα

Εικαστικά / Όταν η Κιμώνα ήταν μικρή έκλεβε τους μαγνήτες του παππού της, του γλύπτη Takis

Η τοσοδούλα γκαλερί Red Carpet, με το τέλειο γκράφιτι στον τοίχο, ξεχωρίζει από μακριά στην οδό Σολωμού. Κόρη της εικαστικού Λυδίας Βενιέρη και εγγονή του γλύπτη Takis, η ιδιοκτήτριά της, η Κιμώνα, φιλοξενεί 7 καλλιτέχνες σε 15 τετραγωνικά. Όταν της μιλούν για τα Eξάρχεια τα μάτια της βγάζουν καρδούλες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Άγγελος Μεργές: Οff season παραθεριστές με χρώματα που εκπέμπουν ηλεκτρισμένη ενέργεια

Εικαστικά / Παραθεριστές ή πρόσφυγες; Οι αινιγματικές φιγούρες του Άγγελου Μεργέ

Ο 36χρονος Έλληνας ζωγράφος, με έδρα τη Ζυρίχη, εκθέτει στην γκαλερί Καλφαγιάν έργα του με διφορούμενες –έντονα χρωματισμένες και ηλεκτρισμένες– ανθρώπινες φιγούρες σε off season παραλίες, που θυμίζουν ήρωες του Αντονιόνι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Nothing Days / Leigh Bowery: Ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης που ο Boy George είχε χαρακτηρίσει ως «μοντέρνα τέχνη με πόδια» έζησε μια περιπετειώδη ζωή με εκατοντάδες συνευρέσεις στις τουαλέτες του Λονδίνου, δημιουργώντας ταυτόχρονα τέχνη με τα μοναδικά καλτ κοστούμια του που σημάδεψαν μια γενιά σχεδιαστών και εξακολουθούν να εμπνέουν.
M. HULOT
Project Mycelium: Η διάβρωση, η αναγέννηση και τα μανιτάρια που φυτρώνουν σε μια φανταστική τουαλέτα της Κάλλας

Εικαστικά / Μια πρωτοποριακή συνάντηση τέχνης, επιστήμης, ιστορίας και οικολογίας

Στο Project Mycelium, τρία εντυπωσιακά κοστούμια, που θα μπορούσαν να φοράνε η Μαρία Κάλλας, η βασίλισσα Αμαλία και ο Ιωάννης Καποδίστριας, καταβροχθίζονται από ζωντανούς μύκητες.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Εικαστικά / Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Η 27χρονη εικαστικός μιλά για τη διαδρομή της από την Αθήνα στο Λος Άντζελες, για το πώς το ερωτικό πάθος μεταμόρφωσε την τέχνη της, καθώς και για τη μυστικιστική διάσταση στα έργα της. Για τη γνωριμία της με τη Lana Del Rey απέφυγε να μιλήσει.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
«Η εμμονή του βλέμματος»: Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

The Review / Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

Ποιο είναι το αποκαλούμενο «εθνικό αφήγημα» που υπηρετεί η Εθνική Πινακοθήκη; Ο Χρήστος Παρίδης συζητά με τον δημοσιογράφο και επιμελητή εκθέσεων Δημήτρη Τρίκα για τη νέα επετειακή έκθεση στη μνήμη του Παναγιώτη Τέτση, η οποία μόλις εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου / Περικλής Βυζάντιος: από το Παρίσι της Μπελ Επόκ στο φως της Ύδρας 

Εικαστικά / Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου

Μια ανασκόπηση της ζωής και του έργου του ζωγράφου, που ήταν γνωστός για τα ελληνικά τοπία και την Ύδρα, με αφορμή την αναδρομική έκθεση του Περικλή και του Ντίκου Βυζάντιου στο Ίδρυμα Θεοχαράκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ