Ο κορωνοϊός εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο, με το πιο σημαντικό ορόσημο για την μάχη κατά της πανδημίας να θεωρείται το εμβόλιο που θα εξασφαλίσει την προστασία από την ασθένεια που προκαλεί, τη νόσο Covid-19.
Καθώς το εμβόλιο ακόμη δεν υπάρχει, όλοι οι ιατρικοί ερευνητές εργάζονται σκληρά για να έχουν όσο πιο σύντομα αποτέλεσμα. Το BBC δημοσίευσε μια περιεκτική ανάλυση για το χρονοδιάγραμμα δημιουργίας εμβολίου και τη σημασία του.
Γιατί είναι σημαντικό το εμβόλιο κορωνοϊού;
Ο ιός εξαπλώνεται εύκολα και η πλειονότητα του παγκόσμιου πληθυσμού εξακολουθεί να είναι ευάλωτη.
Ένα εμβόλιο θα παρέχει κάποια προστασία «εκπαιδεύοντας» το ανοσοποιητικό σύστημα των ανθρώπων για την καταπολέμηση του ιού. Αυτό θα επέτρεπε την άφοβη άρση των lockdown και των μέτρων για την κοινωνική απόσταση.
Τι είδους πρόοδος σημειώνεται;
Η έρευνα πραγματοποιείται με μεγάλη ταχύτητα. Περίπου 80 ομάδες σε όλο τον κόσμο ερευνούν τα εμβόλια και μερικές τώρα διεξάγουν κλινικές δοκιμές.
Η πρώτη δοκιμή εμβολίου σε ανθρώπους ανακοινώθηκε τον περασμένο μήνα από επιστήμονες στο Σιάτλ. Σε μια ασυνήθιστη για τέτοιες διαδικασίες κίνηση, παρέλειψαν οποιαδήποτε έρευνα και δοκιμή σε ζώα, για να ελέγξουν την ασφάλεια ή την αποτελεσματικότητά του.
Επίσης οι φαρμακευτικοί κολοσσοί Sanofi και GSK συνεργάζονται για την ανάπτυξη εμβολίου.
Την ίδια ώρα, Αυστραλοί επιστήμονες έχουν αρχίσει δόκιμες σε κουνάβια για δύο πιθανά εμβόλια. Είναι η πρώτη ολοκληρωμένη προ-κλινική δοκιμή που περιλαμβάνει ζώα και οι ερευνητές ελπίζουν να δοκιμάσουν το εμβόλιο σε ανθρώπους μέχρι τα τέλη Απριλίου.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης στοχεύουν να δημιουργήσουν ένα εκατομμύριο δόσεις εμβολίου έως τον Σεπτέμβριο και ξεκινούν δοκιμές σε ανθρώπους.
Ωστόσο, κανείς δεν ξέρει πόσο αποτελεσματικό θα είναι οποιοδήποτε από αυτά τα εμβόλια.
Πότε θα έχουμε εμβόλιο;
Ένα εμβόλιο θα χρειαζόταν συνήθως χρόνια, αν όχι δεκαετίες, για να αναπτυχθεί. Οι ερευνητές ελπίζουν να επιτύχουν το ίδιο αποτέλεσμα σε λίγους μόνο μήνες.
Οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν ότι ένα εμβόλιο είναι πιθανό να είναι διαθέσιμο έως τα μέσα του 2021, περίπου 12-18 μήνες μετά την εμφάνιση του νέου ιού Sars-CoV-2. Αυτό θα ήταν ένα τεράστιο επιστημονικό επίτευγμα, αλλά παράλληλα δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι θα επιτευχθεί.
Τέσσερις κορωνοϊοί κυκλοφορούν ήδη στα ανθρώπινα όντα. Προκαλούν κοινά συμπτώματα κρυολογήματος και δεν έχουμε εμβόλια για κανέναν από αυτούς.
Τι μένει να γίνει ακόμα;
Πολλές ερευνητικές ομάδες έχουν σχεδιάσει πιθανά εμβόλια, ωστόσο, υπάρχει πολύ περισσότερη δουλειά που απομένει να γίνει στα εργαστήρια.
Οι δοκιμές πρέπει να δείξουν ότι το εμβόλιο είναι ασφαλές. Δεν θα ήταν χρήσιμο ένα εμβόλιο εάν προκαλούσε περισσότερα προβλήματα ή παρενέργειες, από την ίδια την ασθένεια.
Κλινικές δοκιμές θα πρέπει επίσης να δείξουν ότι το εμβόλιο προκαλεί ανοσοαπόκριση η οποία θα προστατεύει τους ανθρώπους από το να αρρωστήσουν.
Επίσης πρέπει να αναπτυχθεί ένας τρόπος παραγωγής του εμβολίου σε τεράστια κλίμακα για δισεκατομμύρια δόσεις.
Οι ρυθμιστικές αρχές πρέπει να το εγκρίνουν πριν από τη χορήγηση και τέλος θα υπάρξει η τεράστια υλικοτεχνική και λογιστική πρόκληση του πραγματικού εμβολιασμού του πληθυσμού.
Το lockdown θα μπορούσε να κάνει τη διαδικασία πιο αργή. Εάν λιγότερα άτομα μολυνθούν, θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος για να γνωρίζουμε εάν ένα εμβόλιο λειτουργεί πραγματικά.
Η ιδέα να δοθεί στους ανθρώπους το εμβόλιο και στη συνέχεια να τους μολύνουν σκόπιμα, θα έδινε πιο γρήγορες απαντήσεις, αλλά θεωρείται πολύ επικίνδυνη ως πρακτική, όταν δεν υπάρχει γνωστή θεραπεία.
Πόσα άτομα πρέπει να εμβολιαστούν;
Είναι δύσκολο να προσδιοριστεί χωρίς να είναι γνωστό πόσο αποτελεσματικό θα είναι το εμβόλιο.
Πιστεύεται ότι το 60-70% των ανθρώπων θα πρέπει να έχουν ανοσία στον ιό για να σταματήσει να διαδίδεται εύκολα (γνωστή ως ανοσία αγέλης). Αλλά αυτό θα σήμαινε δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, εάν το εμβόλιο λειτουργούσε τέλεια.
Πώς δημιουργείται ένα εμβόλιο;
Τα εμβόλια φέρνουν ακίνδυνους ιούς ή βακτήρια (ή ακόμη και μικρά μέρη τους) στο ανοσοποιητικό σύστημα. Οι άμυνες του σώματος, αναγνωρίζουν ως εισβολείς και μαθαίνουν πώς να τους πολεμούν. Στη συνέχεια, εάν το σώμα εκτεθεί ποτέ πραγματικά, ξέρει ήδη τι να κάνει.
Η κύρια μέθοδος εμβολιασμού για δεκαετίες ήταν η χρήση του αρχικού ιού. Το εμβόλιο κατά της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της ερυθράς (MMR) γίνεται χρησιμοποιώντας εξασθενημένους ιούς που δεν μπορούν να προκαλέσουν πλήρη λοίμωξη. Το εποχιακό εμβόλιο της γρίπης επιτίθεται στα κύρια στελέχη της γρίπης που κυκλοφορούν και τα απενεργοποιεί εντελώς.
Οι δοκιμές για ένα νέο εμβόλιο κορωνοϊού χρησιμοποιούν νεότερες, και λιγότερο δοκιμασμένες, προσεγγίσεις που ονομάζονται εμβόλια "plug and play". Επειδή γνωρίζουμε τον γενετικό κώδικα του νέου Sars-CoV-2, έχουμε το πλήρες αποτύπωμα για την κατασκευή του.
Ερευνητές στην Οξφόρδη έβαλαν μικρά τμήματα του γενετικού του κώδικα σε έναν αβλαβή ιό που μολύνει τους χιμπατζήδες. Ελπίζουν ότι έχουν αναπτύξει έναν ασφαλή ιό που μοιάζει αρκετά με τον κορωνοϊό για να παράγει μια ανοσοαπόκριση.
Άλλες ομάδες ερευνητών χρησιμοποιούν κομμάτια ακατέργαστου γενετικού κώδικα (είτε DNA είτε RNA, ανάλογα με την προσέγγιση) τα οποία, όταν εγχυθούν στο σώμα, θα πρέπει να αρχίσουν να παράγουν τμήματα ιογενών πρωτεϊνών που το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να πολεμήσει.
Θα προστατεύει ένα εμβόλιο άτομα όλων των ηλικιών;
Θα είναι, σχεδόν αναπόφευκτα, λιγότερο επιτυχημένο σε ηλικιωμένους, επειδή το ανοσοποιητικό σύστημά τους δεν ανταποκρίνεται στην ανοσοποίηση.
Μπορεί να είναι δυνατό να ξεπεραστεί αυτό είτε με πολλαπλές δόσεις, είτε με χορήγηση μιας χημικής ουσίας (που ονομάζεται ανοσοενισχυτικό) που δίνει ώθηση στο ανοσοποιητικό σύστημα.
Ποιος θα κάνει το εμβόλιο;
Εάν αναπτυχθεί ένα εμβόλιο, τότε θα υπάρχει περιορισμένη παροχή, τουλάχιστον αρχικά, επομένως θα είναι σημαντικό να δοθεί προτεραιότητα.
Οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης που έρχονται σε επαφή με ασθενείς θα βρίσκονται στην πρώτη θέση. Η ασθένεια είναι πιο θανατηφόρα σε ηλικιωμένους, οπότε θα ήταν προτεραιότητα αυτή η ηλικιακή ομάδα.
Ωστόσο, θα ήταν ίσως καλύτερο να εμβολιαστούν όσοι ζουν ή φροντίζουν ηλικιωμένους.
