Ακροδεξιά μηνύματα μπορεί κανείς να εντοπίσει ενσωματωμένα στη μουσική και στα βίντεο του YouTube, κάνοντας την διάδοση τέτοιων ιδεολογιών ακόμα πιο εύκολη.
Η τεχνολογία παρέχει, πλέον, μία οικονομική και άμεση διέξοδο σε ομάδες που επιθυμούν να διευρύνουν τον κύκλο της ακροδεξιάς επιρροής τους.
Τι εντόπισε έρευνα για την διάδοση των ακροδεξιών πεποιθήσεων
Οι δύο άνδρες κόβουν πιπεριές, τεμαχίζουν μελιτζάνες και γελάνε στην κάμερα καθώς εμβαθύνουν στην τέχνη της vegan μαγειρικής. Και οι δύο φορούν σκι μάσκες και μπλουζάκια με ναζιστικά σύμβολα.
Τα γερμανικά βίντεο – με τίτλο Balaclava Kitchen – ξεκίνησαν το 2014 και προβλήθηκαν για μήνες πριν το YouTube καταργήσει το κανάλι για παραβίαση των οδηγιών του.
Ωστόσο, έδωσαν μια γεύση του τρόπου με τον οποίο οι ακροδεξιές ομάδες έχουν αξιοποιήσει την πολιτιστική «παραγωγή» – από μάρκες ρούχων έως μουσική του top 40 – για να διαδώσουν τις ιδέες τους, σε μια διαδικασία που, σύμφωνα με τους ερευνητές, έχει φτάσει σε νέα ύψη στην εποχή των κοινωνικών μέσων.
«Ειλικρινά, είναι τρομακτικό», δήλωσε η Katherine Kondor, ερευνήτρια στο Νορβηγικό Κέντρο Μελετών για το Ολοκαύτωμα και τις Μειονότητες. «Μπορείς να υιοθετήσεις τέτοια μηνύματα καθισμένος στον καναπέ σου».
Σε συνεργασία με το Κέντρο Έρευνας για τον Εξτρεμισμό (C-REX), η Kondor ηγείται ενός προγράμματος σε έξι χώρες που εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο η ακροδεξιά χρησιμοποιεί την αισθητική, από influencers της γυμναστικής έως memes και αυτοκόλλητα, για να διαδώσει τις απόψεις της σε όλη την Ευρώπη.
Από τη Σουηδία έως την Ισπανία, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα εξτρεμιστικά μηνύματα ήταν συνυφασμένα με πολιτισμικά στοιχεία της καθημερινής ζωής, τόσο στο διαδίκτυο όσο και εκτός διαδικτύου.
Πώς η κουλτούρα λειτουργεί ως «πύλη» μύησης
«Στην Ουγγαρία έχουμε μερικά παραδείγματα ακροδεξιών συγκροτημάτων που έχουν γίνει mainstream επειδή βρίσκονται στο top 40 των charts. Εννοώ, τι πιο φυσιολογικό από το να είσαι στο top 40;», δήλωσε η Kondor.
«Έχω έναν θετό γιο που μερικές φορές μου στέλνει βίντεο και τότε αρχίζω να ψάχνω για να δω ποιος τα δημιούργησε και τελικά αποδεικνύεται ότι είναι ένας ακροδεξιός influencer».
Ένα άλλο παράδειγμα είναι οι λεγόμενες «tradwives», δηλαδή γυναίκες δημιουργοί περιεχομένου που προωθούν τους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Καθώς ο αριθμός των γυναικών που υιοθετούν την ιδέα στο διαδίκτυο αυξάνεται, οι ακροδεξιές ρίζες του περιεχομένου γίνονται όλο και πιο ασαφείς. Παρόλα αυτά, οι απόψεις που προωθούν συχνά – από τον αντιφεμινισμό έως τη νοσταλγία για ένα φανταστικό παρελθόν – συνεχίζουν να ενισχύουν τους στόχους της ακροδεξιάς.
Αυτά τα πολιτισμικά στοιχεία λειτουργούν ως πύλες, βοηθώντας μερικές φορές να παρασύρουν τους ανθρώπους στον εξτρεμισμό, είπε η Kondor. «Νομίζω ότι υπάρχει μια λανθασμένη αντίληψη ότι οι άνθρωποι προσχωρούν στην ακροδεξιά επειδή πιστεύουν σε αυτή την ιδεολογία και θέλουν να συναντήσουν ομοϊδεάτες», είπε. «Αλλά δεν λειτουργεί έτσι».
Ενώ υπάρχουν κάποιοι που οδηγούνται από προκαταλήψεις εναντίον ορισμένων ομάδων ή συγκεκριμένων πεποιθήσεων, ή άλλοι που ακολουθούν φίλους που έχουν ήδη εμπλακεί, πολλοί προσελκύονται από τις υποκουλτούρες που περιβάλλουν αυτά τα κινήματα, τόνισε.
«Αρχίζουν να ακούνε ένα συγκρότημα που τους αρέσει πολύ και να πηγαίνουν στις συναυλίες του. Στη συνέχεια, αρχίζουν να γνωρίζουν ανθρώπους εκεί και η κατάσταση μπορεί να κλιμακωθεί με αυτόν τον τρόπο», εξήγησε η Kondor.
«Όταν οι άνθρωποι βρίσκουν πράγματα που ταιριάζουν με την αισθητική ή την ατμόσφαιρα τους, ή βρίσκουν μουσική που τους αρέσει πολύ, αυτό μπορεί να επηρεάσει πραγματικά ένα άτομο».
Η διάδοση της ακροδεξιάς μέσω της τεχνολογίας
Η σχέση μεταξύ ακραίων ιδεών και των πολιτιστικών εργαλείων που επιλέγουν να χρησιμοποιούν δεν είναι πάντα ξεκάθαρη, πρόσθεσε, αναφέροντας το παράδειγμα μιας ομάδας ακροδεξιών εξτρεμιστών στην Ολλανδία με μια τάση να διοργανώνουν εκδηλώσεις γευσιγνωσίας κρασιού.
«Έχουν επίσης ξεκινήσει τη δική τους υπηρεσία παράδοσης φαγητού», είπε. «Είναι απίστευτο ότι μπορείς να παραγγέλνεις φαγητό από την ακροδεξιά και να μην το ξέρεις».
Οι εξτρεμιστές χρησιμοποιούν από καιρό τον πολιτισμό για να καλλιεργήσουν ένα αίσθημα σύμπραξης μεταξύ των μελών τους και να προσελκύσουν την προσοχή του ευρύτερου κοινού, είπε η Greta Jasser, ερευνητική συνεργάτης στο Ινστιτούτο για τη Δημοκρατία και την Κοινωνία των Πολιτών της Γερμανίας, το οποίο συμμετέχει επίσης στο πρόγραμμα των έξι χωρών.
Παλαιότερα, ωστόσο, η δύναμή τους σε αυτό το τομέα βασιζόταν στο ταλέντο των μελών τους, καθώς χρειάζονταν μουσικούς, καλλιτέχνες και εικονολήπτες για να δημιουργήσουν περιεχόμενο. Με την έλευση της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης, αυτό δεν ισχύει πλέον.
«Τώρα υπάρχει τεχνολογία που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να δημιουργήσουμε μια εικόνα ή ένα βίντεο σε μια στιγμή ή μουσική μέσα σε λίγα λεπτά», είπε η Jasser. «Έτσι, το σενάριο είναι παλιό, αλλά η ταχύτητα είναι πολύ μεγαλύτερη».
Η οικονομία των κοινωνικών μέσων έχει επίσης μεταμορφώσει τη διαδικασία, οδηγώντας σε ερωτήματα σχετικά με το ποιος δημιουργεί ακροδεξιό περιεχόμενο και τα κίνητρά του.
«Θα μπορούσε να έχει αναρτηθεί από ένα bot. Θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε και οτιδήποτε θέλει να αποκομίσει έσοδα από την παραγωγή όσο το δυνατόν περισσότερων βίντεο και εικόνων με τεχνητή νοημοσύνη», δήλωσε η Jasser.
«Το οποίο θέτει το ερώτημα πόσο ιδεολογικά καθοδηγούνται πολλοί από αυτούς τους λογαριασμούς ή αν είναι ένας τρόπος για να αποκομίσουν έσοδα».
Καθώς η έρευνα συνεχίζεται, η Kondor και η ομάδα της εξετάζουν τον καλύτερο τρόπο για να ενημερώσουν το κοινό σχετικά με τα ευρήματά τους, μελετώντας στρατηγικές όπως διαδικτυακό περιεχόμενο ή εργαλεία που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να αναγνωρίσουν καλύτερα την ακροδεξιά και τα αμέτρητα στοιχεία που παράγει.
«Νομίζω ότι συχνά αυτό σοκάρει τους ανθρώπους», δήλωσε η Kondor. «Αυτή τη στιγμή είναι επικίνδυνο, επειδή παρατηρούμε μια σταθερή άνοδο της ακροδεξιάς σε κάθε πτυχή της κοινωνίας. Είναι πιο σημαντικό από ποτέ να βρούμε τρόπους για να μετριάσουμε αυτό το φαινόμενο».
Με πληροφορίες από Guardian
