Μετά από σχεδόν δύο χρόνια πολέμου με το Ισραήλ, η στρατιωτική ισχύς της Χαμάς έχει υποστεί σοβαρή φθορά, ενώ η πολιτική της ηγεσία δέχεται έντονες πιέσεις.
Παρόλα αυτά, η οργάνωση εξακολουθεί να διατηρεί ένα κρυφό σύστημα πληρωμών με μετρητά, το οποίο χρησιμοποιεί για την καταβολή μισθών σε περίπου 30.000 δημόσιους υπαλλήλους, συνολικού ύψους 7 εκατομμυρίων δολαρίων (5,3 εκατομμύρια λίρες).
Σύμφωνα με στοιχεία του BBC, τρεις δημόσιοι υπάλληλοι επιβεβαίωσαν ότι έλαβαν μέσα στην εβδομάδα ποσό κοντά στα 300 δολάρια. Πιστεύεται πως αρκετές δεκάδες χιλιάδες υπάλληλοι λαμβάνουν λίγο πάνω από το 20% του μισθού που είχαν πριν από τον πόλεμο, με καταβολές κάθε 10 εβδομάδες. Το γεγονός αυτό προκαλεί οργή μεταξύ των υποστηρικτών της Χαμάς, σε μια περίοδο όπου ο πληθωρισμός εκτοξεύεται, ενώ η περιοχή πλήττεται από σοβαρή έλλειψη τροφίμων. Σε κάποιες περιπτώσεις, η τιμή για ένα κιλό αλεύρι έχει φτάσει στα 80 δολάρια, ρεκόρ όλων των εποχών.
Χαμάς: Έλλειψη λειτουργικού τραπεζικού συστήματος στη Γάζα
Η έλλειψη λειτουργικού τραπεζικού συστήματος στη Γάζα καθιστά τη λήψη του μισθού σύνθετη και επικίνδυνη υπόθεση. Το Ισραήλ συστηματικά προσπαθεί να εντοπίσει και να στοχοθετήσει τους διανομείς μισθών της Χαμάς, επιδιώκοντας να καταστρέψει τη διοικητική λειτουργία της. Οι εργαζόμενοι λαμβάνουν κρυπτογραφημένα μηνύματα στα κινητά των ιδίων ή των συζύγων τους, με οδηγίες να πάνε σε συγκεκριμένο σημείο και ώρα για να «συναντήσουν έναν φίλο για τσάι». Στο σημείο συνάντησης, ένας άνδρας ή σπανιότερα μια γυναίκα τους παραδίδει έναν σφραγισμένο φάκελο με τα χρήματα και εξαφανίζεται.
Ένας υπάλληλος του υπουργείου Θρησκευτικών Υποθέσεων της Χαμάς, που ζήτησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, περιέγραψε τους κινδύνους στην παραλαβή μισθού: «Κάθε φορά που πηγαίνω να πάρω το μισθό μου, χαιρετώ την γυναίκα και τα παιδιά μου, γιατί ξέρω πως μπορεί να μη γυρίσω. Έχω επιβιώσει από επιθέσεις του Ισραήλ σε σημεία διανομής μισθών, ακόμα και σε πολυσύχναστες αγορές στη Γάζα.»
Ένας δάσκαλος και μοναδικός εργαζόμενος σε μια οικογένεια έξι ατόμων δήλωσε στο BBC ότι τελευταία πήρε 1.000 σεκέλ (περίπου 300 δολάρια) σε φθαρμένα χαρτονομίσματα, τα οποία κανένας έμπορος δεν παίρνει. Από αυτά, μόνο 200 σεκέλ ήταν σε καλή κατάσταση για χρήση, ενώ το υπόλοιπο ποσό του είναι ασαφές πώς θα το αξιοποιήσει. «Μετά από δύο μήνες πείνας, μας πληρώνουν σε σκισμένα χαρτιά. Συχνά πηγαίνω σε σημεία διανομής βοήθειας ελπίζοντας να πάρω αλεύρι για τα παιδιά μου. Μερικές φορές τα καταφέρνω, αλλά τις περισσότερες όχι.»
Τον Μάρτιο, ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε ότι σκότωσε τον υπεύθυνο για τα οικονομικά της Χαμάς, Ισμαήλ Μπαρχούμ, σε επίθεση στο νοσοκομείο Νάσερ στην Χαν Γιούνις. Ο Μπαρχούμ κατηγορήθηκε ότι διοχέτευε κεφάλαια στην στρατιωτική πτέρυγα της οργάνωσης. Παρά την εκτεταμένη καταστροφή της διοικητικής και οικονομικής υποδομής της Χαμάς, είναι ασαφές πώς κατάφερε να συνεχίσει τις πληρωμές μισθών.
Ένας κορυφαίος υπάλληλος της Χαμάς τόνισε στο BBC ότι πριν από την αιματηρή επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023, η οργάνωση είχε αποθηκεύσει περίπου 700 εκατομμύρια δολάρια σε μετρητά και εκατοντάδες εκατομμύρια σεκέλ σε υπόγειες στοές. Το αξιόλογο απόθεμα επιβλέπονταν από τον ηγέτη της, Γιαχία Σινουάρ, και τον αδελφό του, οι οποίοι σκοτώθηκαν στη συνέχεια από ισραηλινές δυνάμεις.
Χαμάς: Εκμετάλλευση ανθρωπιστικής βοήθειας και αυξανόμενη αντίδραση στο εσωτερικό
Παράλληλα, η Χαμάς βασίζεται παραδοσιακά σε έσοδα από σκληρούς δασμούς και φόρους που επιβάλλονται στον πληθυσμό της Γάζας, ενώ λαμβάνει και επιχορηγήσεις από το Κατάρ. Η στρατιωτική της πτέρυγα, οι Ταξιαρχίες Κασσάμ, χρηματοδοτούνται κυρίως από το Ιράν, ενώ σύμφωνα με πηγές της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, ένα επιπλέον 10% του προϋπολογισμού της οργανώσεως διοχετεύεται στη Χαμάς.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, η Χαμάς επέβαλε φόρους σε εμπόρους και πούλησε μεγάλες ποσότητες τσιγάρων σε τιμές έως και 100 φορές υψηλότερες από τις αρχικές, με το πακέτο των 20 τσιγάρων να κοστίζει πλέον πάνω από 170 δολάρια, έναντι μόλις 5 δολαρίων πριν τον πόλεμο.
Εκτός του τραπεζικού συστήματος πληρωμών σε μετρητά, η Χαμάς διανέμει και πακέτα τροφίμων στα μέλη της και τις οικογένειές τους μέσω τοπικών επιτροπών έκτακτης ανάγκης, οι οποίες συχνά αλλάζουν ηγεσία λόγω επιθέσεων. Η πρακτική αυτή έχει προκαλέσει δημόσια οργή, καθώς πολλοί κάτοικοι καταγγέλλουν ότι η βοήθεια κατευθύνεται κυρίως στους υποστηρικτές της Χαμάς, αποκλείοντας το ευρύτερο πληθυσμό.
Το Ισραήλ κατηγορεί τη Χαμάς για κλοπή ανθρωπιστικής βοήθειας που εισήλθε στη Γάζα κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας νωρίτερα μέσα στο έτος, κάτι που η Χαμάς αρνείται. Ωστόσο, πηγές του BBC στη Γάζα επιβεβαιώνουν πως μεγάλες ποσότητες βοήθειας κατευθύνθηκαν στην οργάνωση.
Η Νισρίν Χάλεντ, χήρα που μεγαλώνει μόνη της τρία παιδιά μετά τον θάνατο του άντρα της από καρκίνο πριν πέντε χρόνια, περιγράφει τη σκληρή πραγματικότητα: «Όταν η πείνα έγινε αφόρητη, τα παιδιά μου έκλαιγαν όχι μόνο από τον πόνο, αλλά και επειδή έβλεπαν τους γείτονές μας που υποστηρίζουν τη Χαμάς να παίρνουν πακέτα τροφίμων και σάκους αλευριού. Δεν είναι αυτοί η αιτία της δυστυχίας μας; Γιατί δεν εξασφάλισαν τρόφιμα, νερό και φάρμακα πριν ξεκινήσουν την περιπέτεια της 7ης Οκτωβρίου;»
Η οικονομική και ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα βρίσκεται σε οριακό σημείο, με τον κίνδυνο να απειλεί όλο και περισσότερο το κοινωνικό και πολιτικό μέλλον της περιοχής.
