Ο νόμος «One Big Beautiful Bill Act» του Ντόναλντ Τραμπ σηματοδοτεί μια τεράστια αλλαγή στο οικονομικό και κοινωνικό τοπίο των ΗΠΑ. Μπορεί να προβλήθηκε ως όχημα φορολογικής ανακούφισης και οικονομικής ώθησης, ωστόσο ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων, ακόμα κι από τους στενότερους συμμάχους του Αμερικανού προέδρου.
Το σαρωτικό «μεγάλο, όμορφο νομοσχέδιο» Τραμπ -που ψηφίστηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων τον περασμένο μήνα- χαιρετίζεται από τους υποστηρικτές του ως μια πολύ αναγκαία επέκταση των φορολογικών περικοπών του 2017 και μια «νίκη για την αμερικανική ανταγωνιστικότητα». Ωστόσο, μια πιο προσεκτική ματιά στις διατάξεις του αποκαλύπτει το εξής μοτίβο: ενώ ο νόμος υπόσχεται ανακούφιση και ευκαιρίες για όλους, τα μεγαλύτερα και πιο διαρκή οφέλη του αποκομίζουν εκείνοι που βρίσκονται ήδη στην κορυφή. Επίσης, διαθέτει επιπλέον 150 δισεκατομμύρια δολάρια για αμυντικές δαπάνες.
Ο Έλον Μασκ καταδίκασε δημοσίως το νομοσχέδιο, χαρακτηρίζοντάς το «αηδιαστικό έκτρωμα» και προειδοποιώντας ότι θα φορτώσει τους Αμερικανούς με μη βιώσιμο χρέος. Η παρέμβαση Μασκ, η οποία διατυπώθηκε σε μια σειρά αναρτήσεων στην κοινωνική του πλατφόρμα X, σηματοδοτεί μια απότομη ρήξη με την προηγούμενη υποστήριξή του προς τον Τραμπ και τον ρόλο του ως επικεφαλής του Τμήματος Κυβερνητικής Αποδοτικότητας των ΗΠΑ (DOGE), όπου είχε αναλάβει την περικοπή των ομοσπονδιακών δαπανών
Τι περιλαμβάνει το νομοσχέδιο που εξόργισε τον Μασκ
Η οργή του Έλον Μασκ δεν αφορά τις ταξικές ανισότητες και την αναδιανομή πλούτου, επικεντρώνεται στις δημοσιονομικές επιπτώσεις του νομοσχεδίου. Υποστηρίζει ότι, παρά τις δικές του προσπάθειες για τη μείωση της κυβερνητικής σπατάλης, η νομοθεσία «αυξάνει μαζικά το ήδη γιγαντιαίο δημοσιονομικό έλλειμμα» και «επιβαρύνει τους Αμερικανούς πολίτες με συντριπτικά μη βιώσιμο χρέος». Επίσης, κατήγγειλε τις δαπάνες ως ανεύθυνες, προειδοποιώντας ότι το Κογκρέσο «οδηγεί την Αμερική προς τη χρεοκοπία».
Οι μη κομματικές εκτιμήσεις του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου δείχνουν ότι το νομοσχέδιο θα προσθέσει μεταξύ 2,4 και 3,8 τρισ. δολαρίων στο εθνικό χρέος των ΗΠΑ κατά την επόμενη δεκαετία.
Η κριτική του Μασκ έχει βαθύνει τα ρήγματα εντός του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, με ορισμένους δημοσιονομικά συντηρητικούς να επαναλαμβάνουν τις ανησυχίες του για ανεξέλεγκτες δαπάνες και χρέος, ενώ ο Τραμπ και οι σύμμαχοί του υπερασπίζονται το νομοσχέδιο ως απαραίτητο για την οικονομική ανάπτυξη και την εθνική ασφάλεια. Η Γερουσία εξετάζει τώρα το νομοσχέδιο, ενώ αναμένεται περαιτέρω συζήτηση και πιθανές τροποποιήσεις.
Φορολογική ελάφρυνση για λίγους
Στον πυρήνα του νομοσχεδίου βρίσκεται η μόνιμη παράταση του νόμου «Tax Cuts and Jobs Act» του 2017. Τα νούμερα είναι εντυπωσιακά: το 0,1% των Αμερικανών με τα υψηλότερα εισοδήματα -δηλαδή όσοι κερδίζουν πάνω από 5 εκατ. δολάρια το χρόνο- θα λάβουν μια μέση φορολογική ελάφρυνση σχεδόν 300.000 δολαρίων, αυξάνοντας το εισόδημά τους μετά τους φόρους κατά περισσότερο από 3%. Αντίθετα, το 20% των χαμηλότερων εισοδημάτων αντιμετωπίζει μείωση 800 δολαρίων στο εισόδημά του, ενώ το 10% των χαμηλότερων εισοδημάτων προβλέπεται να δει το εισόδημά του να μειώνεται κατά 2% το 2027 και κατά 4% το 2033.
Η επέκταση του ανώτατου ορίου έκπτωσης για τους κρατικούς και τοπικούς φόρους (SALT) από 10.000 δολάρια σε 40.000 δολάρια που προβλέπει το νομοσχέδιο είναι ένα άλλο πλεονέκτημα για τα νοικοκυριά με υψηλά εισοδήματα σε πολιτείες με υψηλή φορολογία, μια διάταξη που δεν επηρεάζει το κατώτερο 80% των Αμερικανών. Εν τω μεταξύ, η έκπτωση των τόκων στεγαστικών δανείων παραμένει στο ανώτατο όριο, ένα δώρο για όσους έχουν ακριβά σπίτια και μεγάλα στεγαστικά δάνεια.
Περικοπές κοινωνικών προγραμμάτων και αναδιανομή εισοδήματος προς τα πάνω
Για να αντισταθμίσει αυτές τις φορολογικές ελαφρύνσεις, το νομοσχέδιο μειώνει δραστικά τις δαπάνες για το Medicaid και άλλα προγράμματα κοινωνικής ασφάλισης. Αυτές οι περικοπές θα πλήξουν περισσότερο τους Αμερικανούς με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα, στερώντας την υγειονομική κάλυψη από εκατομμύρια ανθρώπους, αυξάνοντας τα έξοδα που καταβάλλουν από την τσέπη τους και αυξάνοντας τα διοικητικά εμπόδια που απαιτούνται για τη διατήρηση των βασικών παροχών.
Οικονομολόγοι, μεταξύ των οποίων και αρκετοί κάτοχοι του βραβείου Νόμπελ, έχουν προειδοποιήσει ότι το «μεγάλο, όμορφο νομοσχέδιο» Τραμπ αντιπροσωπεύει «μια αναδιανομή του εισοδήματος προς τα πάνω», μεταφέροντας πόρους από το κατώτερο 40% των Αμερικανών στους πλουσιότερους. Το αποτέλεσμα: ένα διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών, με το κοινωνικό συμβόλαιο να τεντώνεται περισσότερο από ποτέ.
Ο νόμος προβλέπεται να προκαλέσει την απώλεια της ασφάλισης υγείας σε σχεδόν 9 εκατομμύρια επιπλέον άτομα έως το 2034, κυρίως λόγω των αυστηρότερων απαιτήσεων εργασίας του Medicaid και των αλλαγών στις αγορές του Affordable Care Act (ACA). Εάν δεν ανανεωθούν οι ενισχυμένες επιδοτήσεις ασφαλίστρων ACA (που εισήχθησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας), ο αριθμός των ατόμων που θα χάσουν την κάλυψή τους θα μπορούσε να αυξηθεί σε σχεδόν 14 εκατομμύρια.
Οι αλλαγές στο Medicaid αναμένεται να μειώσουν τις ομοσπονδιακές δαπάνες κατά περίπου 700 δισ. δολάρια σε 10 χρόνια, με περίπου το 30% των ατόμων που προστέθηκαν μέσω της επέκτασης του Medicaid (περίπου 7 εκατομμύρια) να κινδυνεύουν να χάσουν την κάλυψή τους. Το νομοσχέδιο απαιτεί από τις πολιτείες να χρεώνουν υψηλότερα ποσά συμμετοχής (έως 35 δολάρια) για ορισμένες υπηρεσίες Medicaid για όσους βρίσκονται πάνω από το όριο της φτώχειας, κάτι που, σύμφωνα με μελέτες, οδηγεί σε χειρότερη πρόσβαση στην περίθαλψη μεταξύ των δικαιούχων.
Οι κοινωνικές ομάδες που είναι πιο πιθανό να επηρεαστούν από τη μείωση της κάλυψης υγείας στο πλαίσιο του «One Big Beautiful Bill Act» είναι οι ενήλικες και οικογένειες με χαμηλό εισόδημα, τα άτομα με αναπηρίες, με χρόνιες ασθένειες ή σοβαρές ανάγκες υγείας, καθώς και οι μετανάστες.
