Θάνος Μικρούτσικος: Ένα νέο βιβλίο για το πολυδιάστατο έργο του σημαντικού τραγουδοποιού

Θάνος Μικρούτσικος: κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του Facebook Twitter
Ένα αληθινά αξιόλογο βιβλίο, αφιερωμένο στον συνθέτη και τραγουδοποιό Θάνο Μικρούτσικο, μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μετρονόμος. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/ LIFO
0

ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΛΙΓΟ καιρό κυκλοφόρησε ένα αληθινά αξιόλογο βιβλίο, αφιερωμένο στον συνθέτη και τραγουδοποιό Θάνο Μικρούτσικο (1947-2019), από τις εκδόσεις Μετρονόμος. Ο τίτλος του: «Κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του» (2023).

Οι 16 αναγνώσεις αφορούν δεκαέξι διαφορετικά κείμενα, περατωμένα από δεκαέξι μουσικογράφους, με την γενική επιμέλεια της έκδοσης να ανήκει στον Ηρακλή Οικονόμου.

Τα δεκαέξι αυτά κείμενα είναι χωρισμένα σε τρία μέρη. Το πρώτο αποκαλείται «Κοινωνία» (τέσσερα κείμενα), το δεύτερο «Ποίηση» (έξι κείμενα) και το τρίτο «Μουσική» (έξι κείμενα), με το βιβλίο να διαθέτει επίσης «Πρόλογο», γραμμένο από την Μαρία Παπαγιάννη (σύζυγος του Θάνου Μικρούτσικου), όπως και «Εισαγωγή» γραμμένη από τον επιμελητή Ηρακλή Οικονόμου.

Το «Κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του» είναι ένα σοβαρό και εμπεριστατωμένο βιβλίο με μεγάλο ενδιαφέρον τόσο για τον μελετητή της ελληνικής μουσικής, όσο και για τον απλό μουσικόφιλο – τον φαν του ελληνικού τραγουδιού και της μουσικής, και βεβαίως τον φίλο της τέχνης του αείμνηστου συνθέτη.

Αρχή με το κείμενο του Γιάννη Μηλιού «Ο κορυφαίος έλληνας συνθέτης των τελευταίων 50 χρόνων». Βαρύς ο τίτλος, αλλά όχι εκτός πραγματικότητας. Ο Γ. Μηλιός είναι παλαιός γνώριμος του Θάνου Μικρούτσικου (Θ.Μ.), τουλάχιστον από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 (μαζί είχαν υπογράψει, ας πούμε, ένα ενδιαφέρον βιβλίο, το 1984, στην Εταιρία Νέας Μουσικής, που είχε τίτλο «Στην Υπηρεσία του Έθνους / Ζητήματα ιδεολογίας και αισθητικής στην ελληνική μουσική»). Εδώ ο συγγραφέας περιγράφει όψεις της συνθετικής διαδρομής του Θ. Μικρούτσικου, έχοντας ως βασική αρχή του πως «το μουσικό έργο του Μικρούτσικου δεν αποτελεί απλώς μια τομή και μια νέα παράδοση, αλλά και μια πολιτική παρέμβαση στον χώρο της ελληνικής έντεχνης μουσικής».

cover
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Θάνος Μικρούτσικος: κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του, Επιμέλεια: Ηρακλής Οικονόμου, εκδόσεις Μετρονόμος

Ακολουθεί το κείμενο του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα «Για τον Θάνο Μικρούτσικο». Το κείμενο γράφτηκε με αφορμή κάποια συναυλία του συνθέτη, το 2018 κι έχει οπωσδήποτε κοινωνικές αναφορές. Ο Δ. Κουτσούμπας είναι γνωστός (πλέον) θιασώτης του «έντεχνου» και εδώ, και σ’ αυτό το κείμενο, δείχνει, για μιαν ακόμη φορά, πως «κατέχει» τα τεκταινόμενα του χώρου. Πάντως, και για να πούμε την πάσα αλήθεια, θα είχε πολύ περισσότερο ενδιαφέρον, αν, με την αφορμή, ο Γραμματέας καταπιανόταν με την σχέση του Θάνου Μικρούτσικου με το ΚΚΕ. Πώς ακριβώς ενεπλάκη με το κόμμα προς το τέλος της δεκαετίας του ’70 ο πατρινός συνθέτης (που, πολιτικώς, προερχόταν από το ΕΚΚΕ), κάτω από ποιες ακριβώς συνθήκες διεγράφη στις αρχές του 1984 και πώς επανέκαμψε (στο ΚΚΕ) τα πιο πρόσφατα χρόνια.

Το επόμενο κείμενο ανήκει στον Μανώλη Δαφέρμο κι έχει τίτλο «Ο Θάνος Μικρούτσικος και η αισθητική της αντίστασης». Πρόκειται για ένα αρκετό ενδιαφέρον ανάγνωσμα με πολλές αισθητικές και κοινωνικές αναφορές (σε κείμενα των Αλτουσέρ, Βαζιούλιν κ.ά.) και βασικά γεμάτο με προσωπικές σκέψεις και παρατηρήσεις του συγγραφέα. Ο Μ. Δαφέρμος σκέφτεται πάνω στο έργο του Θ.Μ., το αναλύει και βεβαίως το τοποθετεί μέσα στο ανάλογο κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον. Πολλές παρατηρήσεις του είναι καίριες, εν τω μεταξύ, όπως εκεί όπου γράφει πως ο Θ.Μ. «μεγαλούργησε όχι μόνο στη βάση της μπρεχτικής αισθητικής παράδοσης, αλλά επίσης της στανισλαφσκικής αισθητικής, η οποία δίνει έμφαση στο βίωμα και στη συναισθηματική μνήμη», περιγράφοντας με αυτόν τον τρόπο (ο συγγραφέας) τους δύο πόλους, στους οποίους κινήθηκε ο τραγουδοποιός.

Θάνος Μικρούτσικος: κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του Facebook Twitter
«Το μουσικό έργο του Μικρούτσικου δεν αποτελεί απλώς μια τομή και μια νέα παράδοση, αλλά και μια πολιτική παρέμβαση στον χώρο της ελληνικής έντεχνης μουσικής».

Η ενότητα «Κοινωνία» κλείνει με το κείμενο του Ανδρέα Μαράτου «Τραγουδώντας το μέλλον που δεν γίναμε ακόμα», στο οποίο εξετάζεται ένα πολύ μεγάλο μέρος της δισκογραφίας του συνθέτη, με μια μεγέθυνση στους πιο πολιτικούς δίσκους του («Εμπάργκο», «Πολιτικά Τραγούδια» κ.λπ.).

Το πρώτο κείμενο της δεύτερης ενότητας («Ποίηση») αποκαλείται «Ποίηση και μουσική» και είναι γραμμένο από την Τιτίκα Δημητρούλια – μοιάζει δε κάπως σαν εισαγωγή στα όσα σχετικά θα ακολουθήσουν.

Και τι ακολουθεί; Το κείμενο του Μάκη Γκαρτζόπουλου «Ο γαλλόφωνος Μικρούτσικος». Πρόκειται για ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κείμενα του βιβλίου, στο οποίο εξετάζεται η μουσική περιπέτεια του Θ.Μ. σε σχέση με τους γάλλους και γαλλόφωνους ποιητές. Μια σχέση που ξεκινά από πολύ παλαιά, από το 1971, όταν ο Θ.Μ. συνθέτει ένα έργο σε ποίηση Σταντάλ, για να καταλήξει στο πώς αντιμετώπισε ο συνθέτης την ποίηση του Αρθούρου Ρεμπώ (περνώντας, νωρίτερα, από Πωλ Βιλλέμς, Πωλ Κλωντέλ, Φρανσουά Βιγιόν κ.ά.).

Το κείμενο του Μιχάλη Γελασάκη είναι σαφές... «Ο Νίκος Καββαδίας του Θάνου Μικρούτσικου». Λόγια λοιπόν για την τηλεοπτική σειρά «Πορεία 090», για τον δίσκο «Ο Σταυρός του Νότου», για τις «Γραμμές των Οριζόντων» κ.λπ.

Στο κείμενο του Θανάση Χουλιαρά «Οι μελοποιήσεις του Θάνου Μικρούτσικου ως μια τέταρτη διάσταση στο σώμα των μελοποιήσεων της ποίησης του Γιάννη Ρίτσου» εξετάζεται η σχέση Θάνου Μικρούτσικου-Γιάννη Ρίτσου, που είναι από τις πιο βαθιές και ουσιαστικές (ανάμεσα στον συνθέτη και το συγκεκριμένο ποιητικό έργο). Φυσικά, εδώ κυριαρχούν η «Καντάτα για τη Μακρόνησο», «Η Σονάτα του Σεληνόφωτος» και η όπερα «Η Επιστροφή της Ελένης».

Θάνος Μικρούτσικος: κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του Facebook Twitter
Ο Θάνος Μικρούτσικος με τον Άλκη Αλκαίο.

Το πέμπτο κείμενο της ενότητας «Ποίηση» είναι γραμμένο από την Μαρία Γεωργιάδου και έχει τίτλο «“Καχύποπτοι, ανύποπτοι και ύποπτοι”: Άλκης Αλκαίος και Θάνος Μικρούτσικος». Σαφές το θέμα. Και τεράστιο, όσον αφορά στην τραγουδοποιητική προσφορά του Θ.Μ., που στηρίχτηκε ουκ ολίγες φορές πάνω στα λόγια του Άλκη Αλκαίου.

Η ενότητα θα κλείσει με το κείμενο του Σπύρου Αραβανή «Μάνος Ελευθερίου, Κώστας Τριπολίτης, Οδυσσέας Ιωάννου, τρεις στιχουργικές γενιές στο έργο του Θάνου Μικρούτσικου». Σαφές, και εδώ, το περιεχόμενο.

Το τελευταίο μέρος του βιβλίου αποκαλείται «Μουσική», όπως προείπαμε, με τα έξι κείμενα, που καταγράφονται εδώ, να είναι τα εξής.

Κατ’ αρχάς το «Εικόνες και διαστάσεις ενός μουσικού μέγα-κόσμου» του Γιώργου Χαρωνίτη. Πρόκειται, ίσως, για το πιο προσωπικό κείμενο του βιβλίου, που περιλαμβάνει μνήμες, μα και σκέψεις – βασικά, γύρω από τις επιδράσεις της jazz και της avant-garde στο έργο του Θ.Μ.

Θάνος Μικρούτσικος: κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του Facebook Twitter
Οι συντελεστές του άλμπουμ «Εμπάργκο» [CBS, 1982], από αριστερά: Κώστας Καράλης, Άλκης Αλκαίος, Μαρία Δημητριάδη, Θάνος Μικρούτσικος, Βλάσσης Μπονάτσος.

Ακολουθεί το «Ο κλασικός Θάνος Μικρούτσικος» του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου –ένα κείμενο που στοχεύει στην κλασική εργογραφία του πατρινού δημιουργού–, ενώ έπεται το «Αναζητώντας τη μουσική απελευθέρωση» του Γιώργου Β. Μονεμβασίτη, με κατεύθυνση στο πιο avant έργο του συνθέτη.

«Ο Θάνος Μικρούτσικος και η ποιητική της ελευθερίας» της Αλεξάνδρας Μικρούτσικου (κόρη του συνθέτη), είναι ένα μουσικολογικής κατεύθυνσης κείμενο, που επιχειρεί μια εγκάρσια τομή στο «σοβαρό» έργο του πατρινού δημιουργού.

Το επόμενο και προτελευταίο κείμενο του βιβλίου είναι δικό μας, έχοντας τίτλο «Η συμβολή του Θάνου Μικρούτσικου στην προώθηση της τζαζ στην Ελλάδα». Εδώ εξετάζεται ο Θ.Μ. όχι μόνον ως συνθέτης τζαζ έργων, μα και ως promoter της jazz μέσα από το Διεθνές Φεστιβάλ Πάτρας κ.λπ. Το κείμενο, σε μια αρχική μορφή του, είχε δημοσιευθεί για πρώτη φορά εδώ στο LiFO.gr, στις 6 Ιανουαρίου 2020.

Θάνος Μικρούτσικος: κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του Facebook Twitter
Ο Θάνος Μικρούτσικος με τον διάσημο τρομπετίστα της jazz Wynton Marsalis (1988).

Το βιβλίο θα κλείσει με το κείμενο του επιμελητή της έκδοσης Ηρακλή Οικονόμου, που έχει τίτλο «Ο Μικρούτσικος του θεάτρου». Και αυτό είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα του βιβλίου και συγχρόνως το πιο μεγάλο σε έκταση, αν συνυπολογίσουμε και το παράρτημα των θεατρικών, στα οποία είχε γράψει μουσικές ο Θ.Μ., ξεκινώντας από το 1972-73 («Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων, ο Μπωντλαίρ και ο Μπαλαντέρ») και καταλήγοντας στο 2019 («Ως την άκρη του κόσμου»).

Το «Κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του» είναι ένα σοβαρό και εμπεριστατωμένο βιβλίο (κάθε ξεχωριστό κείμενο ολοκληρώνεται, εξάλλου, με την σχετική βιβλιογραφία), με μεγάλο ενδιαφέρον τόσο για τον μελετητή της ελληνικής μουσικής, όσο και για τον απλό μουσικόφιλο – τον φαν του ελληνικού τραγουδιού και της μουσικής, και βεβαίως τον φίλο της τέχνης του αείμνηστου συνθέτη.

Μπαλάντα για τους ασφαλίτες 

Πηγή: www.metronomos.gr

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Θάνος Μικρούτσικος: «Από την ώρα που γεννιόμαστε μέχρι την ώρα που πεθαίνουμε, περνάνε 4.160 Σαββατοκύριακα»

Μουσική / Θάνος Μικρούτσικος: «Από την ώρα που γεννιόμαστε μέχρι την ώρα που πεθαίνουμε, περνάνε 4.160 Σαββατοκύριακα»

Όταν ο σπουδαίος Έλληνας συνθέτης, που πέθανε σαν σήμερα, είχε μιλήσει στο LΙFO.gr για φίλους και εχθρούς, συνεργασίες και συγγένειες, το πέρασμα από την πολιτική και τη μουσική του, με αμεσότητα και ειλικρίνεια που δεν συνηθίζονται.
ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΠΟΣΚΟΪ́ΤΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ