Θάνος Μικρούτσικος: Ένα νέο βιβλίο για το πολυδιάστατο έργο του σημαντικού τραγουδοποιού

Θάνος Μικρούτσικος: κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του Facebook Twitter
Ένα αληθινά αξιόλογο βιβλίο, αφιερωμένο στον συνθέτη και τραγουδοποιό Θάνο Μικρούτσικο, μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μετρονόμος. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/ LIFO
0

ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΛΙΓΟ καιρό κυκλοφόρησε ένα αληθινά αξιόλογο βιβλίο, αφιερωμένο στον συνθέτη και τραγουδοποιό Θάνο Μικρούτσικο (1947-2019), από τις εκδόσεις Μετρονόμος. Ο τίτλος του: «Κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του» (2023).

Οι 16 αναγνώσεις αφορούν δεκαέξι διαφορετικά κείμενα, περατωμένα από δεκαέξι μουσικογράφους, με την γενική επιμέλεια της έκδοσης να ανήκει στον Ηρακλή Οικονόμου.

Τα δεκαέξι αυτά κείμενα είναι χωρισμένα σε τρία μέρη. Το πρώτο αποκαλείται «Κοινωνία» (τέσσερα κείμενα), το δεύτερο «Ποίηση» (έξι κείμενα) και το τρίτο «Μουσική» (έξι κείμενα), με το βιβλίο να διαθέτει επίσης «Πρόλογο», γραμμένο από την Μαρία Παπαγιάννη (σύζυγος του Θάνου Μικρούτσικου), όπως και «Εισαγωγή» γραμμένη από τον επιμελητή Ηρακλή Οικονόμου.

Το «Κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του» είναι ένα σοβαρό και εμπεριστατωμένο βιβλίο με μεγάλο ενδιαφέρον τόσο για τον μελετητή της ελληνικής μουσικής, όσο και για τον απλό μουσικόφιλο – τον φαν του ελληνικού τραγουδιού και της μουσικής, και βεβαίως τον φίλο της τέχνης του αείμνηστου συνθέτη.

Αρχή με το κείμενο του Γιάννη Μηλιού «Ο κορυφαίος έλληνας συνθέτης των τελευταίων 50 χρόνων». Βαρύς ο τίτλος, αλλά όχι εκτός πραγματικότητας. Ο Γ. Μηλιός είναι παλαιός γνώριμος του Θάνου Μικρούτσικου (Θ.Μ.), τουλάχιστον από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 (μαζί είχαν υπογράψει, ας πούμε, ένα ενδιαφέρον βιβλίο, το 1984, στην Εταιρία Νέας Μουσικής, που είχε τίτλο «Στην Υπηρεσία του Έθνους / Ζητήματα ιδεολογίας και αισθητικής στην ελληνική μουσική»). Εδώ ο συγγραφέας περιγράφει όψεις της συνθετικής διαδρομής του Θ. Μικρούτσικου, έχοντας ως βασική αρχή του πως «το μουσικό έργο του Μικρούτσικου δεν αποτελεί απλώς μια τομή και μια νέα παράδοση, αλλά και μια πολιτική παρέμβαση στον χώρο της ελληνικής έντεχνης μουσικής».

cover
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Θάνος Μικρούτσικος: κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του, Επιμέλεια: Ηρακλής Οικονόμου, εκδόσεις Μετρονόμος

Ακολουθεί το κείμενο του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα «Για τον Θάνο Μικρούτσικο». Το κείμενο γράφτηκε με αφορμή κάποια συναυλία του συνθέτη, το 2018 κι έχει οπωσδήποτε κοινωνικές αναφορές. Ο Δ. Κουτσούμπας είναι γνωστός (πλέον) θιασώτης του «έντεχνου» και εδώ, και σ’ αυτό το κείμενο, δείχνει, για μιαν ακόμη φορά, πως «κατέχει» τα τεκταινόμενα του χώρου. Πάντως, και για να πούμε την πάσα αλήθεια, θα είχε πολύ περισσότερο ενδιαφέρον, αν, με την αφορμή, ο Γραμματέας καταπιανόταν με την σχέση του Θάνου Μικρούτσικου με το ΚΚΕ. Πώς ακριβώς ενεπλάκη με το κόμμα προς το τέλος της δεκαετίας του ’70 ο πατρινός συνθέτης (που, πολιτικώς, προερχόταν από το ΕΚΚΕ), κάτω από ποιες ακριβώς συνθήκες διεγράφη στις αρχές του 1984 και πώς επανέκαμψε (στο ΚΚΕ) τα πιο πρόσφατα χρόνια.

Το επόμενο κείμενο ανήκει στον Μανώλη Δαφέρμο κι έχει τίτλο «Ο Θάνος Μικρούτσικος και η αισθητική της αντίστασης». Πρόκειται για ένα αρκετό ενδιαφέρον ανάγνωσμα με πολλές αισθητικές και κοινωνικές αναφορές (σε κείμενα των Αλτουσέρ, Βαζιούλιν κ.ά.) και βασικά γεμάτο με προσωπικές σκέψεις και παρατηρήσεις του συγγραφέα. Ο Μ. Δαφέρμος σκέφτεται πάνω στο έργο του Θ.Μ., το αναλύει και βεβαίως το τοποθετεί μέσα στο ανάλογο κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον. Πολλές παρατηρήσεις του είναι καίριες, εν τω μεταξύ, όπως εκεί όπου γράφει πως ο Θ.Μ. «μεγαλούργησε όχι μόνο στη βάση της μπρεχτικής αισθητικής παράδοσης, αλλά επίσης της στανισλαφσκικής αισθητικής, η οποία δίνει έμφαση στο βίωμα και στη συναισθηματική μνήμη», περιγράφοντας με αυτόν τον τρόπο (ο συγγραφέας) τους δύο πόλους, στους οποίους κινήθηκε ο τραγουδοποιός.

Θάνος Μικρούτσικος: κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του Facebook Twitter
«Το μουσικό έργο του Μικρούτσικου δεν αποτελεί απλώς μια τομή και μια νέα παράδοση, αλλά και μια πολιτική παρέμβαση στον χώρο της ελληνικής έντεχνης μουσικής».

Η ενότητα «Κοινωνία» κλείνει με το κείμενο του Ανδρέα Μαράτου «Τραγουδώντας το μέλλον που δεν γίναμε ακόμα», στο οποίο εξετάζεται ένα πολύ μεγάλο μέρος της δισκογραφίας του συνθέτη, με μια μεγέθυνση στους πιο πολιτικούς δίσκους του («Εμπάργκο», «Πολιτικά Τραγούδια» κ.λπ.).

Το πρώτο κείμενο της δεύτερης ενότητας («Ποίηση») αποκαλείται «Ποίηση και μουσική» και είναι γραμμένο από την Τιτίκα Δημητρούλια – μοιάζει δε κάπως σαν εισαγωγή στα όσα σχετικά θα ακολουθήσουν.

Και τι ακολουθεί; Το κείμενο του Μάκη Γκαρτζόπουλου «Ο γαλλόφωνος Μικρούτσικος». Πρόκειται για ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κείμενα του βιβλίου, στο οποίο εξετάζεται η μουσική περιπέτεια του Θ.Μ. σε σχέση με τους γάλλους και γαλλόφωνους ποιητές. Μια σχέση που ξεκινά από πολύ παλαιά, από το 1971, όταν ο Θ.Μ. συνθέτει ένα έργο σε ποίηση Σταντάλ, για να καταλήξει στο πώς αντιμετώπισε ο συνθέτης την ποίηση του Αρθούρου Ρεμπώ (περνώντας, νωρίτερα, από Πωλ Βιλλέμς, Πωλ Κλωντέλ, Φρανσουά Βιγιόν κ.ά.).

Το κείμενο του Μιχάλη Γελασάκη είναι σαφές... «Ο Νίκος Καββαδίας του Θάνου Μικρούτσικου». Λόγια λοιπόν για την τηλεοπτική σειρά «Πορεία 090», για τον δίσκο «Ο Σταυρός του Νότου», για τις «Γραμμές των Οριζόντων» κ.λπ.

Στο κείμενο του Θανάση Χουλιαρά «Οι μελοποιήσεις του Θάνου Μικρούτσικου ως μια τέταρτη διάσταση στο σώμα των μελοποιήσεων της ποίησης του Γιάννη Ρίτσου» εξετάζεται η σχέση Θάνου Μικρούτσικου-Γιάννη Ρίτσου, που είναι από τις πιο βαθιές και ουσιαστικές (ανάμεσα στον συνθέτη και το συγκεκριμένο ποιητικό έργο). Φυσικά, εδώ κυριαρχούν η «Καντάτα για τη Μακρόνησο», «Η Σονάτα του Σεληνόφωτος» και η όπερα «Η Επιστροφή της Ελένης».

Θάνος Μικρούτσικος: κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του Facebook Twitter
Ο Θάνος Μικρούτσικος με τον Άλκη Αλκαίο.

Το πέμπτο κείμενο της ενότητας «Ποίηση» είναι γραμμένο από την Μαρία Γεωργιάδου και έχει τίτλο «“Καχύποπτοι, ανύποπτοι και ύποπτοι”: Άλκης Αλκαίος και Θάνος Μικρούτσικος». Σαφές το θέμα. Και τεράστιο, όσον αφορά στην τραγουδοποιητική προσφορά του Θ.Μ., που στηρίχτηκε ουκ ολίγες φορές πάνω στα λόγια του Άλκη Αλκαίου.

Η ενότητα θα κλείσει με το κείμενο του Σπύρου Αραβανή «Μάνος Ελευθερίου, Κώστας Τριπολίτης, Οδυσσέας Ιωάννου, τρεις στιχουργικές γενιές στο έργο του Θάνου Μικρούτσικου». Σαφές, και εδώ, το περιεχόμενο.

Το τελευταίο μέρος του βιβλίου αποκαλείται «Μουσική», όπως προείπαμε, με τα έξι κείμενα, που καταγράφονται εδώ, να είναι τα εξής.

Κατ’ αρχάς το «Εικόνες και διαστάσεις ενός μουσικού μέγα-κόσμου» του Γιώργου Χαρωνίτη. Πρόκειται, ίσως, για το πιο προσωπικό κείμενο του βιβλίου, που περιλαμβάνει μνήμες, μα και σκέψεις – βασικά, γύρω από τις επιδράσεις της jazz και της avant-garde στο έργο του Θ.Μ.

Θάνος Μικρούτσικος: κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του Facebook Twitter
Οι συντελεστές του άλμπουμ «Εμπάργκο» [CBS, 1982], από αριστερά: Κώστας Καράλης, Άλκης Αλκαίος, Μαρία Δημητριάδη, Θάνος Μικρούτσικος, Βλάσσης Μπονάτσος.

Ακολουθεί το «Ο κλασικός Θάνος Μικρούτσικος» του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου –ένα κείμενο που στοχεύει στην κλασική εργογραφία του πατρινού δημιουργού–, ενώ έπεται το «Αναζητώντας τη μουσική απελευθέρωση» του Γιώργου Β. Μονεμβασίτη, με κατεύθυνση στο πιο avant έργο του συνθέτη.

«Ο Θάνος Μικρούτσικος και η ποιητική της ελευθερίας» της Αλεξάνδρας Μικρούτσικου (κόρη του συνθέτη), είναι ένα μουσικολογικής κατεύθυνσης κείμενο, που επιχειρεί μια εγκάρσια τομή στο «σοβαρό» έργο του πατρινού δημιουργού.

Το επόμενο και προτελευταίο κείμενο του βιβλίου είναι δικό μας, έχοντας τίτλο «Η συμβολή του Θάνου Μικρούτσικου στην προώθηση της τζαζ στην Ελλάδα». Εδώ εξετάζεται ο Θ.Μ. όχι μόνον ως συνθέτης τζαζ έργων, μα και ως promoter της jazz μέσα από το Διεθνές Φεστιβάλ Πάτρας κ.λπ. Το κείμενο, σε μια αρχική μορφή του, είχε δημοσιευθεί για πρώτη φορά εδώ στο LiFO.gr, στις 6 Ιανουαρίου 2020.

Θάνος Μικρούτσικος: κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του Facebook Twitter
Ο Θάνος Μικρούτσικος με τον διάσημο τρομπετίστα της jazz Wynton Marsalis (1988).

Το βιβλίο θα κλείσει με το κείμενο του επιμελητή της έκδοσης Ηρακλή Οικονόμου, που έχει τίτλο «Ο Μικρούτσικος του θεάτρου». Και αυτό είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα του βιβλίου και συγχρόνως το πιο μεγάλο σε έκταση, αν συνυπολογίσουμε και το παράρτημα των θεατρικών, στα οποία είχε γράψει μουσικές ο Θ.Μ., ξεκινώντας από το 1972-73 («Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων, ο Μπωντλαίρ και ο Μπαλαντέρ») και καταλήγοντας στο 2019 («Ως την άκρη του κόσμου»).

Το «Κυνηγώντας την ουτοπία / 16 αναγνώσεις του έργου του» είναι ένα σοβαρό και εμπεριστατωμένο βιβλίο (κάθε ξεχωριστό κείμενο ολοκληρώνεται, εξάλλου, με την σχετική βιβλιογραφία), με μεγάλο ενδιαφέρον τόσο για τον μελετητή της ελληνικής μουσικής, όσο και για τον απλό μουσικόφιλο – τον φαν του ελληνικού τραγουδιού και της μουσικής, και βεβαίως τον φίλο της τέχνης του αείμνηστου συνθέτη.

Μπαλάντα για τους ασφαλίτες 

Πηγή: www.metronomos.gr

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Θάνος Μικρούτσικος: «Από την ώρα που γεννιόμαστε μέχρι την ώρα που πεθαίνουμε, περνάνε 4.160 Σαββατοκύριακα»

Μουσική / Θάνος Μικρούτσικος: «Από την ώρα που γεννιόμαστε μέχρι την ώρα που πεθαίνουμε, περνάνε 4.160 Σαββατοκύριακα»

Όταν ο σπουδαίος Έλληνας συνθέτης, που πέθανε σαν σήμερα, είχε μιλήσει στο LΙFO.gr για φίλους και εχθρούς, συνεργασίες και συγγένειες, το πέρασμα από την πολιτική και τη μουσική του, με αμεσότητα και ειλικρίνεια που δεν συνηθίζονται.
ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΠΟΣΚΟΪ́ΤΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής και της επιτυχίας της»

Βιβλίο / Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής της»

Από τη Βαβυλώνα ως την Αθήνα, ο διάσημος ιστορικός και συγγραφέας βλέπει τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς, όπου η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους και όχι από τα κτίρια – με δημόσιες διεκδικήσεις και αντιστάσεις στο gentrification.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
10 βιβλία που διαπνέονται από 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Βιβλίο / 10 βιβλία για 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Δεν είναι λίγα τα βιβλία που ξεδίπλωσαν και ενίοτε αποθέωσαν κρυφές ή φανερές μεριές της Ελλάδας και κατέληξαν να γίνουν συνώνυμα συγκεκριμένων τόπων. Από τις ονειρικές, σχεδόν ψυχεδελικές Σπέτσες στον Μάγο του Φόουλς μέχρι τη Μάνη του Φέρμορ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ