«Τα σταφύλια της οργής», το magnum opus του Τζον Στάινμπεκ

σταινμπεκ Facebook Twitter
Τα διαβάσματά του, οι ατέλειωτες συζητήσεις του με τους ψαράδες και τους περιθωριακούς της περιοχής του και τα δύσκολα χρόνια που προηγήθηκαν της επιτυχίας, ήταν εκείνα που τον διαμόρφωσαν ως πεζογράφο. Φωτ.: Getty Images/Ideal Image
0

ΤΟ 1962, έξι χρόνια πριν ο Τζον Στάινμπεκ αφήσει την τελευταία του πνοή, αποδεχόμενος το Νόμπελ από τη Σουηδική Ακαδημία, φρόντιζε να συμπεριλάβει στην ομιλία του το πώς αντιλαμβανόταν την αποστολή του.

«Καθήκον του συγγραφέα», έλεγε, είναι «ν’ αποκαλύπτει τα μύρια θλιβερά σφάλματα και τις αποτυχίες μας, να φέρνει στο φως τα σκοτεινά κι επικίνδυνα όνειρά μας, με στόχο τη γενική βελτίωση». Κι ακόμα, «να διακηρύττει και να δοξολογεί την αποδεδειγμένη ανθρώπινη δυνατότητα για υψηλό φρόνημα και αίσθημα, για το μεγαλείο στην ήττα, για κουράγιο, οίκτο και αγάπη».

Από τη μεριά του, υπηρέτησε τους παραπάνω στόχους στο έπακρο. Κι αν κάποιοι κριτικοί στάθηκαν επιφυλακτικοί, αν όχι εχθρικοί, απέναντι στην ολόψυχη συμπόρευσή του μ’ αυτό που κάποτε αποκαλούσαμε «προλεταριάτο», γεγονός παραμένει ότι ο Στάινμπεκ κατάφερε όσο λίγοι ν’ αποδώσει μυθιστορηματικά τον αγώνα ενός ολόκληρου λαού να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στη σκληρή πραγματικότητα και τη σαγήνη του αμερικανικού ονείρου.

Τα «Σταφύλια της οργής» συνοψίζουν όσο κανένα άλλο μυθιστόρημα τις σαρωτικές επιπτώσεις της μεγάλης οικονομικής ύφεσης της δεκαετίας του 1930 στη ζωή του αμερικανικού έθνους.

Γερμανοϊρλανδικής καταγωγής, γιος ενός ταμία και μιας δασκάλας που πρώτη τού καλλιέργησε την αγάπη για τον γραπτό λόγο και το διάβασμα, ο Στάινμπεκ γεννήθηκε το 1902 στην εύφορη κοιλάδα Σαλίνα της Καλιφόρνιας. Έναν τόπο που όργωσε από παιδί απολαμβάνοντας τη συναναστροφή με τους ντόπιους, και στον οποίο τοποθέτησε αργότερα τη δράση πολλών βιβλίων του.

stafylia ths orghs
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Τζον Στάινμπεκ, Τα σταφύλια της οργής, Μτφρ.: Μιχάλης Μακρόπουλος, Εκδόσεις Παπαδόπουλος

Μετά την αποφοίτησή του από το λύκειο, γράφτηκε στο πανεπιστήμιο του Στάνφορντ για να σπουδάσει θαλάσσια βιολογία, παρακολουθώντας παράλληλα μαθήματα λογοτεχνίας και δημιουργικής γραφής.

Το 1925 και χωρίς να έχει πάρει πτυχίο, εγκαθίσταται στη Νέα Υόρκη με τη φιλοδοξία να ικανοποιήσει το εφηβικό του όνειρο και να σταδιοδρομήσει ως συγγραφέας. Αρχικά βιοπορίζεται ως ρεπόρτερ, όταν απολύεται κάνει δουλειές του ποδαριού –χτίστης, πλασιέ, μεταφορέας, μαθητευόμενος ζωγράφος, μαραγκός, εργάτης– ώσπου, απογοητευμένος, επιστρέφει στη γενέτειρά του, αποφασισμένος ν’ ασχοληθεί με το γράψιμο.

Τα διαβάσματά του, οι ατέλειωτες συζητήσεις του με τους ψαράδες και τους περιθωριακούς της περιοχής του και τα δύσκολα χρόνια που προηγήθηκαν της επιτυχίας, ήταν εκείνα που τον διαμόρφωσαν ως πεζογράφο.

Μετά το πρώτο του μυθιστόρημα, τη «Χρυσή κούπα» (1929), ακολούθησαν η συλλογή διηγημάτων «Ουράνιες βοσκές», τα «Σ’ έναν άγνωστο θεό», «Η πεδιάδα της Τορτίγια» και «Αμφίβολη μάχη» που του χάρισαν σταδιακά θετικές κριτικές, ενώ με το «Άνθρωποι και ποντίκια» το ακροατήριό του έγινε πλέον διεθνές.

Τα «Σταφύλια της οργής» –για πολλούς το κορυφαίο έργο του– δημοσιεύτηκε το 1939 και την επόμενη χρονιά απέσπασε το βραβείο Πούλιτζερ. Με μια σπάνια περιγραφική δύναμη και με περίσσευμα συναισθήματος και λυρισμού, ο Στάινμπεκ αφηγείται εδώ το οδοιπορικό μιας φτωχής οικογένειας καλλιεργητών, των Τζόουντ, οι οποίοι έχοντας χάσει τη γη τους στην Οκλαχόμα, μεταναστεύουν όπως και εκατοντάδες χιλιάδες συμπατριώτες τους προς τις πεδιάδες της Καλιφόρνιας. Ένα ταξίδι που με αστραπιαία ταχύτητα αποτυπώθηκε αριστουργηματικά από τον Τζον Φορντ στη μεγάλη οθόνη, με βασικό πρωταγωνιστή τον Χένρι Φόντα.

σταφύλια της οργής Facebook Twitter
Πολλές γενιές αναγνωστών ανακάλυψαν τα «Σταφύλια της οργής» στην κλασική μετάφραση του Κοσμά Πολίτη.

Τα «Σταφύλια της οργής» συνοψίζουν όσο κανένα άλλο μυθιστόρημα τις σαρωτικές επιπτώσεις της μεγάλης οικονομικής ύφεσης της δεκαετίας του 1930 στη ζωή του αμερικανικού έθνους.

Το 1932 το ένα τρίτο του πληθυσμού της χώρας είναι άνεργο και περίπου μισό εκατομμύριο άνθρωποι –αγρότες που είδαν τη γη τους στον νότο να καταστρέφεται από την ξηρασία, τα χέρια τους ν’ αντικαθίστανται από τα τρακτέρ και την περιουσία τους να κατάσχεται από τις τράπεζες– πήραν τον δρόμο προς τη Δύση, ανύποπτοι για την εκμετάλλευση που κι εκεί θα γνώριζαν.

Αφηγούμενος την οδύσσεια των Τζόουντ καθώς κατευθύνονται προς τον τελευταίο εναπομείναντα «κήπο της Εδέμ» και καταγγέλλοντας τη διάψευση των ονείρων τους που τους επιφυλάσσουν οι μηχανισμοί του καπιταλιστικού κράτους, ο Στάινμπεκ μίλησε για την πάλη του ανθρώπου με την αδικία και για τους δεσμούς του με την παράδοση, για τη σύγκρουση των γενεών που προκύπτει μέσα από μια διαδικασία βίαιου εκσυγχρονισμού, για τη δύναμη της γυναίκας ως συνεκτικού ιστού της οικογένειας, για την ανάγκη της επιβίωσης και τον πόθο για αξιοπρέπεια που οδηγούν στην κοινωνική αφύπνιση και στην ένωση του ενός με τους πολλούς.

Αν και για ένα διάστημα ευθυγραμμίστηκε με την πολιτική του κομμουνιστικού κόμματος, ο Στάινμπεκ δεν απομακρύνθηκε ποτέ από την γνήσια αμερικανική παράδοση λαϊκής αντίστασης και διαμαρτυρίας. Και ειδικά τη δεκαετία του ΄30, δεν μπορούσε παρά να συνταχθεί με τον λαό.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογία της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ