«Ανατολικά της Εδέμ»: Το μαγνητικό ντεμπούτο του Τζέιμς Ντιν επιστρέφει στα θερινά σινεμά

«Ανατολικά της Εδέμ»: Το μαγνητικό ντεμπούτο του Τζέιμς Ντιν επιστρέφει στα θερινά σινεμά Facebook Twitter
H βιβλική τιτανομαχία του Ανατολικά της Εδέμ μετατράπηκε σε ψυχολογική όπερα στα χέρια του Έλια Καζάν. Φωτο: Getty Images
0

Φόρος τιμής στις αχανείς εκτάσεις του Σαλίνας και του Μόντερεϊ της Καλιφόρνια και της μεσοπολεμικής ενδογενεακής ανησυχίας στις ΗΠΑ, το έργο που ο συγγραφέας του, ο νομπελίστας Τζον Στάινμπεκ, θεώρησε το magnum opus μιας λαμπρής καριέρας, κατατάσσοντάς το πάνω ακόμη και από τα Σταφύλια της Οργής, η βιβλική τιτανομαχία του Ανατολικά της Εδέμ μετατράπηκε σε ψυχολογική όπερα στα χέρια του Έλια Καζάν, στη μεγάλη, σινεμασκόπ, έγχρωμη κινηματογραφική του «επιχείρηση» μετά τα ασφυκτικά, ασπρόμαυρα δράματα που του έφεραν τρομερή φήμη («Λεωφορείον ο Πόθος») και πολλά Όσκαρ («Το λιμάνι της αγωνίας»).

Συλλαμβάνει με οπτικό μεγαλείο το τοπίο, τοποθετώντας τους χαρακτήρες στρατηγικά στα πλάνα, και εξανθρωπίζει τη σαφή παραβολή του Κάιν (Κέιλεμπ) με τον Άβελ (Άρον), των δίδυμων αδελφών που παλεύουν για την εύνοια ενός αυστηρού, ανελέητου πατέρα σε ένα αγέλαστο, αρρενωπό σπιτικό χωρίς αγάπη και τρυφερότητα.

Το μεγάλο μυστικό της απούσας, νεκρής μητέρας τους, σύμφωνα με τη μαρτυρία του πατέρα, ανακαλύπτει και σερβίρει εκδικητικά με τη μεγαλύτερη δυνατή οργή ο αεικίνητος Κέιλεμπ που ο Τζέιμς Ντιν ερμηνεύει με ένα κοκτέιλ απωθημένης σύγχυσης και αέναης λαχτάρας για χάδι και αποδοχή ‒ το δεύτερο ήταν το στοιχείο που τον διαφοροποιούσε ουσιαστικά από το είδωλό του, τον πιο ζωώδη, σαφώς σκληρότερο Μάρλον Μπράντο, και ο Καζάν, που ανακάλυψε και λάνσαρε την καριέρα των δυο πιο επιδραστικών εμβλημάτων της ροκ υποκριτικής των ’50s, αντιλήφθηκε με το τρομερό του μάτι για το μοντέρνο.

Ο μανιχαϊσμός του έργου στην πρωτότυπη γραφή αλλά και στη σεναριακή διασκευή εξακολουθεί να απλουστεύει τα βαθύτερα νοήματα και τις ευρύτερες επιδιώξεις της θεματικής που επιδιώκει, αλλά, κινηματογραφικά μιλώντας, το «Ανατολικά της Εδέμ» είναι μια συναρπαστική συνισταμένη του κινηματογραφικού ιδιώματος και της θεατρικής εμπειρίας του σκηνοθέτη.

Στην καρδιά της θρησκευτικά σαθρής Εδέμ και της προς Ανατολάς απόδρασής της από αυτήν, εκεί όπου έμελλε να εξοριστεί ο Κάιν δηλαδή, βρίσκεται η ουσιαστική χειραφέτηση του πυρωμένου εφήβου στη διαχρονική αποτύπωση του μοντέλου του νέου άνδρα που έρχεται σε ρήξη με την αναλγησία του πατριάρχη της οικογένειας.

ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΤΗΣ ΕΔΕΜ **** (1955) Facebook Twitter
Ο Τζέιμς Ντιν σε σκηνή της ταινίας

Στο εκτροχιασμένο ταξίδι της επανόδου από την αυτοαπομόνωσή του τον βοηθά μια γυναίκα με κατανόηση, η υπερβραβευμένη του αμερικανικού θεάτρου, αν και φειδωλής παρουσίας στο σινεμά, Τζούλι Χάρις, όπως ακριβώς η Νάταλι Γουντ στον Επαναστάτη Χωρίς Αιτία, στο μελοδροματικό love story της ταινίας.

Ο Στάινμπεκ συνέθεσε τους χαρακτήρες μέσα από την προβληματική που προέκυψε μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο (παρούσα και η ξενοφοβία, με το μίσος απέναντι σε έναν Γερμανό), αν και έγραψε το μυθιστόρημά του το 1952, ενώ ο Καζάν κοίταξε μπροστά, αναγνωρίζοντας στην περσόνα που έφερε ο Ντιν έναν νέο τύπο Αμερικανού, συμφιλιωμένου με τη θηλυκή του πλευρά, την ανάγκη για συναίσθημα, καθώς και πρόθυμου να εξερευνήσει διαφορετικά τις πεπαλαιωμένες απόψεις για την ενοχή και την αμαρτία ‒ οι σκηνές κατά τις οποίες σταδιακά έρχεται σε επαφή με τη μητέρα και ιδιοκτήτρια ενός οίκου ανοχής, μαθαίνοντας την άλλη πλευρά της Ιστορίας, είναι οι πιο δυνατές δραματικά, μαζί με εκείνη που πετάει τα χρήματα στο πρόσωπο του πατέρα του.

Ο μανιχαϊσμός του έργου στην πρωτότυπη γραφή αλλά και στη σεναριακή διασκευή εξακολουθεί να απλουστεύει τα βαθύτερα νοήματα και τις ευρύτερες επιδιώξεις της θεματικής που επιδιώκει, αλλά, κινηματογραφικά μιλώντας, το «Ανατολικά της Εδέμ» είναι μια συναρπαστική συνισταμένη του κινηματογραφικού ιδιώματος και της θεατρικής εμπειρίας του σκηνοθέτη.

Από τις τέσσερις υποψηφιότητες στην απονομή των Όσκαρ του 1956, εκείνη του Καζάν για τη σκηνοθεσία, του Πολ Όσμπορν για το σενάριο και την πρώτη από τις δύο μετά θάνατον για τον Ντιν (η άλλη ήταν την αμέσως επόμενη χρονιά για τον «Γίγαντα» του Τζορτζ Στίβενς), η καρατερίστα Τζο βαν Φλιτ ήταν αυτή που τιμήθηκε από την Ακαδημία.

Μάλιστα, επάνω στον χαρακτήρα της Κέιτ σχεδιάζει να βασίσει τη διασκευή του κλασικού έργου στην επερχόμενη μίνι σειρά για λογαριασμό του Netflix με πρωταγωνίστρια τη Φλόρενς Πιου η εγγονή του σκηνοθέτη Ζόι Καζάν, η οποία θα αναλάβει χρέη σεναριογράφου και παραγωγού.

Η ταινία «Ανατολικά της Εδέμ» επιστρέφει στα θερινά σινεμά από την Πέμπτη 28 Ιουλίου.

Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αναγέννηση του Jurassic World με ανακυκλωμένα υλικά, ανακουφιστικά αναχρονιστική

Οθόνες / Jurassic World: Ανακυκλωμένα υλικά, ανακουφιστικό πισωγύρισμα

Ο Κόλιν Τρεβόροου ξεκίνησε δυνατά τη δεύτερη τριλογία του Jurassic σύμπαντος και την έστειλε στον αγύριστο ή περίπου στη μέση του πουθενά, με τους τροποποιημένους δεινοσαύρους αδέσποτους, οπλισμένους κι επικίνδυνους, σε ένα φινάλε με οικολογικές κορόνες, πανηγυρικά χαοτικό, ψευδεπίγραφα απειλητικό και, εν τέλει, εξαιρετικά ανιαρό.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στο «F1», o Μπραντ Πιτ θυμίζει τους σταρ μιας άλλης εποχής

Οθόνες / Στο «F1», o Μπραντ Πιτ θυμίζει τους σταρ μιας άλλης εποχής

Ο Μπραντ Πιτ, σε έναν μεγαλειώδη αναχρονισμό σε σύγκριση με τους ζορισμένους άνδρες του σύγχρονου κινηματογράφου, παίζει την ψυχούλα που όλοι φανταζόμαστε στο «F1», έναν (καθόλου σκοτεινό) ιππότη της ασφάλτου, ριψοκίνδυνο για το fun της ιστορίας, σε πλήρη έλεγχο της κατάστασης, πιστό στο σχεδόν ερωτικό του ραντεβού με τον φακό.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
10 κινηματογραφικές προβολές-events που δεν πρέπει να χάσετε φέτος το καλοκαίρι

Οθόνες / 10 θρυλικές ταινίες που θα δούμε φέτος στα θερινά

Πέρα από τις ταινίες της διανομής, το καλοκαίρι διεξάγονται events, φεστιβάλ κaι αφιερώματα που (επανα)συστήνουν θησαυρούς από το κινηματογραφικό παρελθόν. Επιλέγουμε μια προβολή από δέκα τέτοιες δράσεις, στις οποίες κάθε σινεφίλ αξίζει να χτυπήσει κάρτα. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Κατερίνα Γιουλάκη (1938-2025): «Η θεία όλων μας»

Απώλειες / Κατερίνα Γιουλάκη (1938-2025): «Η θεία όλων μας»

Η αγαπημένη ηθοποιός, που έφυγε πλήρης ημερών πριν από λίγες ημέρες, υπήρξε η επιτομή της Ελληνίδας θείας, τόσο στην τηλεόραση όσο και στον κινηματογράφο. Ο ανιψιός της, Φώτης Σεργουλόπουλος, θυμάται στιγμές μαζί της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί να δει κανείς το «Φοινικικό σχέδιο» αν δεν είναι φαν του Γουές Άντερσον;

The Review / Γιατί να δει κανείς το «Φοινικικό σχέδιο» αν δεν είναι φαν του Γουές Άντερσον;

O Χρήστος Παρίδης συζητά με τη Βένα Γεωργακοπούλου για την τελευταία ταινία του Τεξανού δημιουργού. Πρόκειται, τελικά, για μια αντικαπιταλιστική αλληγορία της εποχής μας;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Army of Lovers», όπως «Στρατός Εραστών»

Οθόνες / «Army of Lovers»: Μια ταινία για τα ζευγάρια εραστών του Ιερού Λόχου

Ο σκηνοθέτης Λευτέρης Χαρίτος εξηγεί πώς αποφάσισε να θίξει ένα θέμα που για αιώνες θεωρείται ταμπού: τις ερωτικές σχέσεις μεταξύ αντρών στην Αρχαία Ελλάδα, ακόμη και στο πεδίο της μάχης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tsoula Festival

Μουσική / Tsoula Festival: Το πιο φρέσκο νησιώτικο φεστιβάλ στήνεται στην Αστυπάλαια

Με όνομα εμπνευσμένο από το παραδοσιακό φυλαχτό του νησιού, το φεστιβάλ που οραματίστηκαν τρεις δημοσιογράφοι στρέφει τα βλέμματα στην «πεταλούδα του Αιγαίου» – και έχουμε αποκλειστικά το πλήρες πρόγραμμά του.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Τζόυς Ευείδη

Οι Αθηναίοι / Τζόυς Ευείδη: «Φαίνομαι πολύ κουλ; Μπα, ρόλος είναι»

Αν της είχαν κάνει στο θέατρο όσες επαγγελματικές προτάσεις είχε ως σερβιτόρα, θα ήταν η Βουγιουκλάκη – όπως λέει. Κι αν και συχνά αυτολογοκρίνεται, δεν κρύβεται πίσω από τις λέξεις. Είναι μια αγαπητή κωμική ηθοποιός, που κάποτε ήθελε να παίξει δραματικούς ρόλους. Και είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ