«Πρόβες πολέμου» στον Έβρο του 1967- και στην ίδια τη ζωή

«Πρόβες πολέμου» στον Έβρο του 1967- και στην ίδια τη ζωή Facebook Twitter
Ο Διονύσης Χαριτόπουλος στα 20 του χρόνια
0

«Η ζωή δεν είναι για φόβο. Και όταν είσαι στα είκοσι γουστάρεις περιπέτεια. Άγνωστα μέρη. Έρωτες, μεθύσια, ντράβαλα. Ακόμα και ο πόλεμος έχει ανομολόγητη γοητεία» γράφει από την αρχή του αυτοβιογραφικού, σχεδόν, βιβλίου “Πρόβες Πολέμου” (είχε κυκλοφορήσει το 2015 και ανατυπώθηκε πρόσφατα από εκδόσεις Τόπος) ο Διονύσης Χαριτόπουλος δίνοντας το στίγμα: ο άγραφος λακωνικός νόμος μαζί και αυτός της αλητείας δεν επιτρέπουν ολιγωρία, ούτε προφάσεις. Απαιτούν εγρήγορση, ένα βήμα όπως θα έλεγε ο ποιητής πιο γρήγορο από τη φθορά, προτού προλάβει καν το ζώο να μυριστεί τον κίνδυνο.

Θαρρείς μάλιστα πως ό,τι γράφει χρόνια τώρα ο συγγραφέας είναι για να βρει και να ορίσει τους νέους νομοθέτες ή τους σίγουρους πολεμιστές: αυτούς που με τα άγραφα υλικά του θάρρους, της μπέσας, της δικαιοσύνης και της ομορφιάς θα βρουν πώς ακριβώς ορίζεται το κλέος και το σθένος. Ήρωα, άλλωστε, δεν σε κάνει η ίδια η Ιστορία αλλά αυτή η κατάσταση που θα μετατρέψει τον πιο αδιανόητο σπυριάρη σε πραγματικό μπροστάρη-για την πατρίδα, για όλα αυτά που πίστεψε, για έναν νόμο άγραφο και απόλυτο που έρχεται από μακριά.

Θαρρείς μάλιστα πως ό,τι γράφει χρόνια τώρα ο συγγραφέας είναι για να βρει και να ορίσει τους νέους νομοθέτες ή τους σίγουρους πολεμιστές: αυτούς που με τα άγραφα υλικά του θάρρους, της μπέσας, της δικαιοσύνης και της ομορφιάς θα βρουν πώς ακριβώς ορίζεται το κλέος και το σθένος.

Έτσι και εδώ στις “Πρόβες Πολέμου” όπου ένας δόκιμος που είναι προφανώς ο ίδιος ο Χαριτόπουλος βρίσκεται να υπηρετεί στο στρατό το 1967, στην Ορεστιάδα, Διδυμότειχο μετά Αλεξανδρούπολη-φτάνει να αντικρίζει από τη μια την απειλή των Τούρκων από την άλλη των Συνταγματαρχών. Αυτό το δίπολο η ανάγκη του να προασπιστεί την πατρίδα και ταυτόχρονα να επανεφεύρει τους δημοκρατικούς κανόνες σε ένα χουντικό στράτευμα είναι ουσιαστικά το μεγάλο δίλημμα που διέπει και τη γραφή του Χαριτόπουλου- αλλιώς δεν θα είχε νόημα.

Δεν γράφει απλώς ιστορίες, τις οποίες ούτως ή άλλως αφηγούνται με μανία οι στρατόκαυλοι αλλά φτιάχνει το υπόστρωμα για να ξεδιπλώσει το βαθύτερο νόημα: ο στρατός είναι μια τρέλα, όλα μοιάζουν λάθος, οι φαντάροι λουφάρουν και οι αξιωματικοί καταπιέζουν, τα πάντα είναι άσχημα, αλλά μαθαίνεις το ένα και μοναδικό που δεν μάθεις πουθενά αλλού: να πολεμάς. Και να κρίνεις, και να γίνεσαι μαζί ζωγράφος και πολεμιστής, αρχάγγελος και προφήτης. Με αποτέλεσμα να σκάβονται βαθιά οι άκρες της συνείδησης και ακονίζεται με το βλέμμα: 

Τον Έβρο τον ερωτεύεσαι. Μπορεί τα φαντάρια να σιχτιρίζουν που είναι μακριά από το σπίτι τους, αλλά δεν υπάρχει τέτοιος τόπος. Ανατολή. Σε φρενάρει να ξαναδείς τη ζωή. Αργή, ήρεμη, νωχελική. Σαν τα βουβάλια που σέρνουν τα κάρα. Η ομορφιά δεν φαίνεται. Πρέπει να την ανακαλύψεις. Αν δεν ήταν παραμεθόριος, πολλοί θα πέρναγαν εδώ τα καλοκαίρια τους. Για βουτιές στη Μάκρη, την Αλεξανδρούπολη, τη Σαμοθράκη. Και χειμώνες στο χιονισμένο κάστρο του Διδυμότειχου και στα άλλα ορεινά. Γυρίζω παντού. Πότε με στρατιωτικό αυτοκίνητο. Πότε με το κινηματογραφικό τρενάκι, εκτός κύριας γραμμής, που ενώνει τα πάνω χωριά. Μεγάλος μαγνήτης το ποτάμι. Κυλάει μεγαλόπρεπο. Πάνω του πετούν κύκνοι, πελεκάνοι, ερωδιοί. Σμήνη αγριόπαπιες κι αγριόχηνες πλέουν στο νερό. Στις ελώδεις πλευρές του βυθίζονται τεράστιοι νεροβούβαλοι. Ακίνητο. Μόνο τα κέρατα έξω. Κάπως έτσι είναι και η ζωή. Δείχνει το ελάχιστο. Κι από κάτω πάλλεται.

 

Αυτή η παλλόμενη αλήθεια θα αναδείξει πολλές εκστατικές στιγμές-με κρεβάτια με γυναίκες μοιραίες ή περαστικές, με στρατιώτες που γράφουν γράμματα κάνουν παράπονα, στέλνουν αγάπες, με τζογαδόρους, “κάργα ντίκτα”, αρχιστράτηγους, προασπιστές της Χούντας ή του ΑΣΠΙΔΑ. Τα πάντα όλα που θα έλεγαν οι σημερινοί. Σε αυτό το παζλ των ανήμερων ψυχών,  κάποιοι διασώζονται και κάποιοι τρελαίνονται αντικρίζοντας στη σκοπιά φαντάσματα χωρίς κανείς να μπορεί να βγάλει οριστικό συμπέρασμα-γι αυτό τα πάντα κατατίθενται στο χαρτί μέσα από ημερολογιακά φραγκμέντα.

 

Σαν τις ζωγραφιές που μένουν πάνω στα πακέτα για να θυμίσουν τα πιο έντονα γεγονότα της ζωής-και αλήθειες απαρασάλευτες- έτσι και ο Χαριτόπουλος διαμορφώνει, μέσα από αποσπασματικές περιγραφές και καταχωρήσεις, αυτό το μωσαϊκό των ψυχών για να δείξει ότι τίποτα ανθρώπινο δεν του είναι ξένο. Όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε και όλα κρίνονται την ύστατη εκείνη ώρα όπου όλοι περιμένουν το σύνθημα της επίθεσης νιώθοντας δίπλα τους την ανάσα του εχθρού.

 

Παρότι το σύνθημα δεν δίνεται ποτέ αφού, εν προκειμένω, οι Απριλιανοί φρόντισαν να προσφέρουν τα πάντα στους Τούρκους και να αποσύρουν την ελληνική μεραρχία από την Κύπρο, η κρισιμότητα της στιγμής ήταν αρκετή για να αποκαλύψει τις μεγάλες αλήθειες: ότι όλος αυτός ο αχταρμάς των ταλαιπωρημένων ψυχών μετατρέπονται δυνάμει σε ήρωες και ξεχνούν τον φασισμό και τη διχόνοια, την μικροπρέπεια και τη ζήλια. Και ας μοιάζουν όλα παράλογα και ας φαντάζει αυτός ο παράξενος πίνακας με στιγμή από την Κόλαση του Δάντη: «Ο στρατός είναι σαν θρησκεία. Σε προετοιμάζει για τη Μέρα της Κρίσης. Όταν τίποτε από όσα ξέρεις δεν θα ισχύει. Λένε ότι, εκεί που τελειώνει η λογική, αρχίζει ο στρατός. Το χειρότερο είναι άλλο. Εκεί που τελειώνει η ειρήνη και αρχίζει ο πόλεμος. Η απόλυτη τρέλα». 

 

________

Το βιβλίο «Πρόβες Πολέμου» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός» ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Νίκος Μπακουνάκης / Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός»

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΒΙΠ, στην πρώτη του συνέντευξη, μιλά στη LIFO για τους στόχους και τις δράσεις του ιδρύματος και για το προσωπικό του όραμα για το βιβλίο. Ποιος ο ρόλος των μεταφράσεων στην πολιτιστική διπλωματία και πώς θα αυξηθεί η φιλαναγνωσία; 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζόναθαν Κόου

I was there / Τζόναθαν Κόου: «Το να είσαι κυνικός δείχνει τεμπελιά στη σκέψη»

Ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε για τη συγγραφή ως «πολυτέλεια για λίγους», την εκλογή Τραμπ ως «έκφραση απόγνωσης» και τη «woke» κουλτούρα ως πράξη ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πολ Όστερ (1947-2024): Ο Mr. Vertigo των ονειρικών μας κόσμων

Σαν σήμερα  / Πολ Όστερ: «Οι χαμένες ευκαιρίες αποτελούν μέρος της ζωής στον ίδιο βαθμό με τις κερδισμένες»

Σαν σήμερα 30 Απριλίου, το 2024 πεθαίνει ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας και μετρ της σύμπτωσης, που κατάφερε να συνδυάσει την προοπτική των άπειρων φανταστικών κόσμων με το ατελείωτο κυνήγι των ευκαιριών και τη νουάρ ατμόσφαιρα με τα πιο ανήκουστα αυτοβιογραφικά περιστατικά.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
bernhard schlink

Πίσω ράφι / «Φανταζόσουν ότι θα έβγαινες στη σύνταξη ως τρομοκράτης;»

Το μυθιστόρημα «Το Σαββατοκύριακο» του Μπέρνχαρντ Σλινκ εξετάζει τις ηθικές και ιδεολογικές συνέπειες της πολιτικής βίας και της τρομοκρατίας, αναδεικνύοντας τις αμφιλεγόμενες αντιπαραθέσεις γύρω από το παρελθόν και το παρόν.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ