«Πρόβες πολέμου» στον Έβρο του 1967- και στην ίδια τη ζωή

«Πρόβες πολέμου» στον Έβρο του 1967- και στην ίδια τη ζωή Facebook Twitter
Ο Διονύσης Χαριτόπουλος στα 20 του χρόνια
0

«Η ζωή δεν είναι για φόβο. Και όταν είσαι στα είκοσι γουστάρεις περιπέτεια. Άγνωστα μέρη. Έρωτες, μεθύσια, ντράβαλα. Ακόμα και ο πόλεμος έχει ανομολόγητη γοητεία» γράφει από την αρχή του αυτοβιογραφικού, σχεδόν, βιβλίου “Πρόβες Πολέμου” (είχε κυκλοφορήσει το 2015 και ανατυπώθηκε πρόσφατα από εκδόσεις Τόπος) ο Διονύσης Χαριτόπουλος δίνοντας το στίγμα: ο άγραφος λακωνικός νόμος μαζί και αυτός της αλητείας δεν επιτρέπουν ολιγωρία, ούτε προφάσεις. Απαιτούν εγρήγορση, ένα βήμα όπως θα έλεγε ο ποιητής πιο γρήγορο από τη φθορά, προτού προλάβει καν το ζώο να μυριστεί τον κίνδυνο.

Θαρρείς μάλιστα πως ό,τι γράφει χρόνια τώρα ο συγγραφέας είναι για να βρει και να ορίσει τους νέους νομοθέτες ή τους σίγουρους πολεμιστές: αυτούς που με τα άγραφα υλικά του θάρρους, της μπέσας, της δικαιοσύνης και της ομορφιάς θα βρουν πώς ακριβώς ορίζεται το κλέος και το σθένος. Ήρωα, άλλωστε, δεν σε κάνει η ίδια η Ιστορία αλλά αυτή η κατάσταση που θα μετατρέψει τον πιο αδιανόητο σπυριάρη σε πραγματικό μπροστάρη-για την πατρίδα, για όλα αυτά που πίστεψε, για έναν νόμο άγραφο και απόλυτο που έρχεται από μακριά.

Θαρρείς μάλιστα πως ό,τι γράφει χρόνια τώρα ο συγγραφέας είναι για να βρει και να ορίσει τους νέους νομοθέτες ή τους σίγουρους πολεμιστές: αυτούς που με τα άγραφα υλικά του θάρρους, της μπέσας, της δικαιοσύνης και της ομορφιάς θα βρουν πώς ακριβώς ορίζεται το κλέος και το σθένος.

Έτσι και εδώ στις “Πρόβες Πολέμου” όπου ένας δόκιμος που είναι προφανώς ο ίδιος ο Χαριτόπουλος βρίσκεται να υπηρετεί στο στρατό το 1967, στην Ορεστιάδα, Διδυμότειχο μετά Αλεξανδρούπολη-φτάνει να αντικρίζει από τη μια την απειλή των Τούρκων από την άλλη των Συνταγματαρχών. Αυτό το δίπολο η ανάγκη του να προασπιστεί την πατρίδα και ταυτόχρονα να επανεφεύρει τους δημοκρατικούς κανόνες σε ένα χουντικό στράτευμα είναι ουσιαστικά το μεγάλο δίλημμα που διέπει και τη γραφή του Χαριτόπουλου- αλλιώς δεν θα είχε νόημα.

Δεν γράφει απλώς ιστορίες, τις οποίες ούτως ή άλλως αφηγούνται με μανία οι στρατόκαυλοι αλλά φτιάχνει το υπόστρωμα για να ξεδιπλώσει το βαθύτερο νόημα: ο στρατός είναι μια τρέλα, όλα μοιάζουν λάθος, οι φαντάροι λουφάρουν και οι αξιωματικοί καταπιέζουν, τα πάντα είναι άσχημα, αλλά μαθαίνεις το ένα και μοναδικό που δεν μάθεις πουθενά αλλού: να πολεμάς. Και να κρίνεις, και να γίνεσαι μαζί ζωγράφος και πολεμιστής, αρχάγγελος και προφήτης. Με αποτέλεσμα να σκάβονται βαθιά οι άκρες της συνείδησης και ακονίζεται με το βλέμμα: 

Τον Έβρο τον ερωτεύεσαι. Μπορεί τα φαντάρια να σιχτιρίζουν που είναι μακριά από το σπίτι τους, αλλά δεν υπάρχει τέτοιος τόπος. Ανατολή. Σε φρενάρει να ξαναδείς τη ζωή. Αργή, ήρεμη, νωχελική. Σαν τα βουβάλια που σέρνουν τα κάρα. Η ομορφιά δεν φαίνεται. Πρέπει να την ανακαλύψεις. Αν δεν ήταν παραμεθόριος, πολλοί θα πέρναγαν εδώ τα καλοκαίρια τους. Για βουτιές στη Μάκρη, την Αλεξανδρούπολη, τη Σαμοθράκη. Και χειμώνες στο χιονισμένο κάστρο του Διδυμότειχου και στα άλλα ορεινά. Γυρίζω παντού. Πότε με στρατιωτικό αυτοκίνητο. Πότε με το κινηματογραφικό τρενάκι, εκτός κύριας γραμμής, που ενώνει τα πάνω χωριά. Μεγάλος μαγνήτης το ποτάμι. Κυλάει μεγαλόπρεπο. Πάνω του πετούν κύκνοι, πελεκάνοι, ερωδιοί. Σμήνη αγριόπαπιες κι αγριόχηνες πλέουν στο νερό. Στις ελώδεις πλευρές του βυθίζονται τεράστιοι νεροβούβαλοι. Ακίνητο. Μόνο τα κέρατα έξω. Κάπως έτσι είναι και η ζωή. Δείχνει το ελάχιστο. Κι από κάτω πάλλεται.

 

Αυτή η παλλόμενη αλήθεια θα αναδείξει πολλές εκστατικές στιγμές-με κρεβάτια με γυναίκες μοιραίες ή περαστικές, με στρατιώτες που γράφουν γράμματα κάνουν παράπονα, στέλνουν αγάπες, με τζογαδόρους, “κάργα ντίκτα”, αρχιστράτηγους, προασπιστές της Χούντας ή του ΑΣΠΙΔΑ. Τα πάντα όλα που θα έλεγαν οι σημερινοί. Σε αυτό το παζλ των ανήμερων ψυχών,  κάποιοι διασώζονται και κάποιοι τρελαίνονται αντικρίζοντας στη σκοπιά φαντάσματα χωρίς κανείς να μπορεί να βγάλει οριστικό συμπέρασμα-γι αυτό τα πάντα κατατίθενται στο χαρτί μέσα από ημερολογιακά φραγκμέντα.

 

Σαν τις ζωγραφιές που μένουν πάνω στα πακέτα για να θυμίσουν τα πιο έντονα γεγονότα της ζωής-και αλήθειες απαρασάλευτες- έτσι και ο Χαριτόπουλος διαμορφώνει, μέσα από αποσπασματικές περιγραφές και καταχωρήσεις, αυτό το μωσαϊκό των ψυχών για να δείξει ότι τίποτα ανθρώπινο δεν του είναι ξένο. Όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε και όλα κρίνονται την ύστατη εκείνη ώρα όπου όλοι περιμένουν το σύνθημα της επίθεσης νιώθοντας δίπλα τους την ανάσα του εχθρού.

 

Παρότι το σύνθημα δεν δίνεται ποτέ αφού, εν προκειμένω, οι Απριλιανοί φρόντισαν να προσφέρουν τα πάντα στους Τούρκους και να αποσύρουν την ελληνική μεραρχία από την Κύπρο, η κρισιμότητα της στιγμής ήταν αρκετή για να αποκαλύψει τις μεγάλες αλήθειες: ότι όλος αυτός ο αχταρμάς των ταλαιπωρημένων ψυχών μετατρέπονται δυνάμει σε ήρωες και ξεχνούν τον φασισμό και τη διχόνοια, την μικροπρέπεια και τη ζήλια. Και ας μοιάζουν όλα παράλογα και ας φαντάζει αυτός ο παράξενος πίνακας με στιγμή από την Κόλαση του Δάντη: «Ο στρατός είναι σαν θρησκεία. Σε προετοιμάζει για τη Μέρα της Κρίσης. Όταν τίποτε από όσα ξέρεις δεν θα ισχύει. Λένε ότι, εκεί που τελειώνει η λογική, αρχίζει ο στρατός. Το χειρότερο είναι άλλο. Εκεί που τελειώνει η ειρήνη και αρχίζει ο πόλεμος. Η απόλυτη τρέλα». 

 

________

Το βιβλίο «Πρόβες Πολέμου» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM
Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Βιβλίο / Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Πότε ακριβώς χάθηκε ο πόλεμος για τον Άξονα; Ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του πολέμου; Πόσο «συμμέτοχος» ήταν ο Γερμανικός λαός στο ολοκαύτωμα; Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει μια νέα ογκώδης έκδοση με τίτλο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου».
THE LIFO TEAM
Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Βιβλίο / Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Είναι νωρίς να πούμε πως αυτά τα ηχητικά λογοτεχνικά αρχεία μπορούν να αντικαταστήσουν το βιβλίο. Είναι όμως μια υπέροχη λύση για όσους θέλουν να διαβάσουν αλλά δεν έχουν χρόνο ή έχουν μπλοκάρει με το κανονικό διάβασμα.
ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ
«Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

Βιβλίο / «Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

«Κάποιες το λάτρεψαν, άλλες το σιχάθηκαν»: Το βιβλίο της Miranda July για την ερωτική περιπλάνηση μιας γυναίκας στη μέση ηλικία που χαρακτηρίστηκε ως «το πρώτο μεγάλο μυθιστόρημα για την περιεμμηνόπαυση», είναι η λογοτεχνική επιτυχία της χρονιάς.
THE LIFO TEAM
Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Βιβλίο / Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Τα πολυσυζητημένα ημερολόγια της Χάισμιθ αποκαλύπτουν κρυφές σκέψεις της συγγραφέως του «Ταλαντούχου κύριου Ρίπλεϊ», τους άγνωστους έρωτες και την εξάρτησή της από τη γραφή και το αλκοόλ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ