Πώς αναμετριέται κανείς με την αποτυχία και την ντροπή που τον τυλίγει πατόκορφα;

Χρήστος Τσιόλκας: «Μπαρακούντα» Facebook Twitter
Ο Τσιόλκας με το «Μπαρακούντα» ζωντανεύει ένα παιδί της εργατικής τάξης που ετοιμαζόταν να γίνει Ολυμπιονίκης, ένα αγόρι που νόμιζε ότι θα κατακτήσει το σύμπαν κολυμπώντας, χωρίς καν να υποψιάζεται ότι τ’ όνειρό του μπορεί και να μην επαληθευτεί. Φωτ.: Getty Images/ Ideal Image
0


Ο ΕΛΛΗΝΟΑΥΣΤΡΑΛΟΣ Χρήστος Τσιόλκας πρωτοεμφανίστηκε το 1995, στα τριάντα του, μ’ ένα βιβλίο-ουρλιαχτό, το «Κατά μέτωπο» (Οξύ), όπου ακτινογραφούσε την ψυχή ενός νεαρού «μαυριδερού μετανάστη», έτοιμου να σκάσει από τις προσδοκίες των γονιών του, τις εκρήξεις της λίμπιντό του και τη σύγχυση της διπλής του ταυτότητας.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, το βιογραφικό του εμπλουτίστηκε με δύο βραβεία για το ανελέητο οδοιπορικό «στο αίμα και τα σκατά της Ιστορίας» που ήταν η «Νεκρή Ευρώπη» (Printa), και μ’ ένα βουνό διακρίσεων για το πολυφωνικό «Χαστούκι» (Ωκεανίδα), αυτό το ράπισμα στην κοινωνία του εγωκεντρισμού, του πολιτικά ορθού και της απληστίας, η εμπορική ακτινοβολία του οποίου ξεπέρασε το ένα εκατομμύριο αντίτυπα και μεταφέρθηκε εις διπλούν στη μικρή οθόνη. Κι έπειτα, το 2013, ήρθε η σειρά του «Μπαρακούντα», που επίσης κυκλοφόρησε από την Ωκεανίδα σε μετάφραση Άννας Παπασταύρου, λίγο πριν ο οίκος κλείσει οριστικά…

Η διεθνής αναγνώριση έφερε τον Χρήστο Τσιόλκα αντιμέτωπο με πρωτόγνωρα ερωτήματα –τι σημαίνουν τα βραβεία, σε ποιον απευθύνεται όταν γράφει, θ’ αντέξουν τα έργα του στον χρόνο;– κι ίσως γι’ αυτό δεν του πήρε πολύ χρόνο για ν’ αποφασίσει να εξερευνήσει μυθιστορηματικά το δίπολο επιτυχία-αποτυχία. 

Άλλοι με την επιτυχία παραλύουν. Ο Τσιόλκας, πάντως, με το «Μπαρακούντα» στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων. Εδώ, ώριμος και τρυφερός όσο ποτέ, ζωντανεύει ένα παιδί της εργατικής τάξης που ετοιμαζόταν να γίνει Ολυμπιονίκης, ένα αγόρι που νόμιζε ότι θα κατακτήσει το σύμπαν κολυμπώντας, χωρίς καν να υποψιάζεται ότι τ’ όνειρό του μπορεί και να μην επαληθευτεί. Πώς αναμετριέται κανείς με την αποτυχία και την ντροπή που τον τυλίγει πατόκορφα; Πώς η οργή του μεταλλάσσεται σε μίσος τυφλό, καταστροφικό; Και τι οδύσσεια τον περιμένει μέχρι να συμφιλιωθεί με τον εαυτό του και να επιστρέψει στην κοινωνία σαν «καλός άνθρωπος»;

cover
Το βιβλίο του Χρήστου Τσιόλκα, Μπαρακούντα, είναι εξαντλημένο απ' τον εκδότη.

Με συνεχή πισωγυρίσματα στον χρόνο και καταφεύγοντας εναλλάξ στην πρωτοπρόσωπη και την τριτοπρόσωπη αφήγηση, ο Τσιόλκας ξεδιπλώνει δεκάξι χρόνια από τη ζωή του Μπαρακούντα, όπως είναι το παρατσούκλι του Ελληνοσκωτσέζου ήρωά του, ακολουθώντας τον παντού: σε πισίνες και σε ωκεανούς, στην ταπεινή πολυπολιτισμική γειτονιά του, στο ακριβό ιδιωτικό σχολείο που τον δέχτηκε υπότροφο, στη Γλασκώβη όπου θα ξενιτευτεί για ένα φεγγάρι ακολουθώντας τον εραστή του, ακόμα και στη φυλακή… Και στη διαδρομή, ανοίγεται όλη η βεντάλια των θεμάτων που τον έχουν απασχολήσει ως μυθιστοριογράφο, από τη μετανάστευση, τις ταξικές διαφορές και την αναζήτηση ταυτότητας, μέχρι το σεξ, την αξία της φιλίας και τα οικογενειακά δεσμά.

Η διεθνής αναγνώριση έφερε τον Τσιόλκα αντιμέτωπο με πρωτόγνωρα ερωτήματα –τι σημαίνουν τα βραβεία, σε ποιον απευθύνεται όταν γράφει, θ’ αντέξουν τα έργα του στον χρόνο;– κι ίσως γι’ αυτό δεν του πήρε πολύ χρόνο για ν’ αποφασίσει να εξερευνήσει μυθιστορηματικά το δίπολο επιτυχία-αποτυχία. Κι αν διάλεξε κολυμβητή για ήρωα, δεν ήταν μόνο επειδή κολυμπούσε κι ο ίδιος, αλλά επειδή «σε αντίθεση με τους συγγραφείς, οι αθλητές, έπειτα από κάθε αγώνα, ξέρουν αν κατέκτησαν την πρωτιά». Κάτι άλλο που επίσης συνειδητοποίησε ο Τσιόλκας ήταν ότι έχει ξεφύγει πια από την εργατική τάξη. Ποτέ στο παρελθόν δεν είχε τόση οικονομική άνεση κι αυτό ήταν που τον όπλισε να κάνει το άλμα και να μιλήσει με άλλο λεξιλόγιο για τις ταξικές διαφορές.

Πρωτότοκος γιος ενός ζεύγους από το Αγρίνιο και το Καρπενήσι που μετανάστευσε στη Μελβούρνη, ο Τσιόλκας θα θυμάται πάντα τη συμβουλή ενός συνταξιδιώτη του πατέρα του στο καράβι της ξενιτιάς, του «θείου Κώστα», όταν τον πήγε με το αμάξι του να γραφτεί στο πανεπιστήμιο. «Είμαστε πολύ περήφανοι για σένα, είσαι ο πρώτος από την οικογένεια που σπουδάζει», του είπε, δίνοντάς του ένα μπατσάκι, και συμπλήρωσε: «Να μην ξεχάσεις από πού έρχεσαι!».

Την ίδια εποχή, όμως, δέχτηκε άλλο ένα σπουδαίο μάθημα, από μια drag queen που έμελλε να πεθάνει από επιπλοκές που σχετίζονται με το ΑΙDS τη δεκαετία του ’80 και η οποία δεν ήθελε από εκείνον παρά μόνο τη φιλία του: «Δεν χρειάζεται να εγκλωβιστείς στην καταγωγή ή τη σεξουαλικότητά σου, μπορείς να επανεφεύρεις τον εαυτό σου, να γίνεις ό,τι θες!». Μ’ αυτές τις συμβουλές πορεύεται έκτοτε ο Τσιόλκας, όπως με διαβεβαίωνε σε συνέντευξή του το 2014.

Ο πατέρας του δεν είχε προχωρήσει πέρα από την Β΄ Δημοτικού. Ωστόσο, «ήταν καταπληκτικός αφηγητής κι ήθελε τα παιδιά του να μάθουν γράμματα. Με το που πήγα στο σχολείο κι άρχισα να μαθαίνω αγγλικά –ως τα πέντε μου δεν τα μιλούσα καθόλου– κάθε βδομάδα μου αγόραζε δύο βιβλία, πότε Χάρολντ Ρόμπινς, πότε Ίνιντ Μπλάιτον, πότε Ντίκενς, ανάκατα, κι όπως χανόμουν στο νερό κολυμπώντας, έτσι χανόμουν από μικρός και στις λέξεις, διαβάζοντας». Αργότερα, βέβαια, έκανε τις δικές του επιλογές –Ζενέ, Ντοστογιέφσκι, Καζαντζάκη, Τολστόι, Μαρκ Τουέιν, Καβάφη, Κάρσον ΜακΚάλερς, Μέιλερ, Τσαχτσή, Φίλιπ Ροθ– και τη μεγαλύτερη επιρροή πάνω του άσκησαν οι σύγχρονοι Αμερικανοί πεζογράφοι με τους οποίους επικοινώνησε ενστικτωδώς στην εφηβεία του.

Στο «Μπαρακούντα» υπάρχουν άφθονες λογοτεχνικές αναφορές. Στην ολιγόμηνη φυλάκισή του, ο πρωταγωνιστής θα βρει σωτήριο καταφύγιο στην ανάγνωση, βιώνοντας παράλληλα και την πρώτη ομοφυλοφιλική του εμπειρία. Ομολογημένα γκέι κι ο ίδιος, ο Τσιόλκας, όπως και ο ήρωάς του, βρήκε από τους γονείς του κατανόηση. «Στην αρχή ντρεπόμουν να τους ανοιχτώ. Με τον καιρό όμως κατάλαβα ότι η ντροπή τους ήταν πολύ πιο μεγάλη από τη δική μου. Εγώ είχα διαφυγές –την αυτονομία μου, τα βιβλία, το σινεμά–, ενώ εκείνοι δεν είχαν τίποτε…».

Θα ήθελε, άραγε, ν’ αποκτήσει παιδιά; Είναι ένα θέμα που θίγεται άμεσα στο «Μπαρακούντα». «Τα παιδιά θέλουν αφοσίωση κι εγώ παραείμαι αφοσιωμένος στα γραπτά μου. Αρκούμαι στην ιδιότητα του θείου. Δεν μπορείς να τα έχεις όλα».

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ