Η «Νεκρή Ευρώπη» του Χρήστου Τσιόλκα

Το πίσω ράφι/ Χρήστος Τσιόλκας «Νεκρή Ευρώπη» Facebook Twitter
Ο Χρήστος Τσιόλκας. Φωτο: Sarah Walker
0

ΕΝΑΣ ΤΡΙΑΝΤΑΠΕΝΤΑΧΡΟΝΟΣ ομοφυλόφιλος φωτογράφος, γιος Ελλήνων μεταναστών στην Αυστραλία, ταξιδεύει στην Ευρώπη των αρχών του 21ου αιώνα, αναζητώντας με το φακό του το πραγματικό πρόσωπό της μακριά από τουριστικά αξιοθέατα και φημισμένους πολιτιστικούς ναούς. Και καθώς περιπλανιέται στα σοκάκια των μητροπόλεων, στον εγκληματικό κόσμο της νύχτας, σε εργοστάσια, οίκους ανοχής και συνοικίες μεταναστών, θ' ανακαλύψει έναν κόσμο βουτηγμένο «στο αίμα και τα σκατά της Ιστορίας», παραδομένο σε κάθε μορφής ρατσισμό: φυλετικό, θρησκευτικό, πολιτικό.

Κάπως έτσι θα μπορούσε να συνοψιστεί το μυθιστόρημα «Νεκρή Ευρώπη» (μετ. Ν. Προδρομίδου, Printa) του ελληνοαυστραλού Χρήστου Τσιόλκα που πρωτογνωρίσαμε με το «Κατά μέτωπο» και ο οποίος έμελλε να γίνει παγκοσμίως γνωστός με  το «Χαστούκι» αποσπώντας  τα εύσημα των αγγλοσαξόνων κριτικών -δυστυχώς εκτός κυκλοφορίας και τα δυο. Η αλήθεια, όμως, είναι πως κάθε απόπειρα περίληψης αυτού του ανελέητα σκληρού βιβλίου που είναι η «Νεκρή Ευρώπη» μοιάζει μάταιη μπροστά στο εύρος των θεμάτων και των καταστάσεων που ξεδιπλώνονται στις σελίδες του.

Ο κεντρικός ήρωας, ο Ισαάκ Ράφτης, με αφορμή μια έκθεση φωτογραφιών του οργανωμένη από το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού, ξεκινά την περιπλάνησή του από μια αγνώριστη πια Αθήνα, αυτήν της μετα-Ολυμπιακής ευφορίας, ο νεοπλουτισμός της οποίας και η «ξινή» αδιαφορία της για τους μετανάστες και τους απόκληρους κάνει τα νεύρα του να τσιτώνονται. «Η Ελλάδα πεθαίνει, αυτό που βλέπεις είναι Ευρώπη», τον πληροφορεί μια νεαρή συγγενής του, δυσανασχετώντας με τη σειρά της με τον «κωλομετανάστη από το Νέο Κόσμο που έρχεται να μας πει πόσο τον θλίβουν οι αλλαγές. Τι κακό έχουν τα φίνα ρούχα και η καλή ζωή;».

«Η Ελλάδα πεθαίνει, αυτό που βλέπεις είναι Ευρώπη», τον πληροφορεί μια νεαρή συγγενής του, δυσανασχετώντας με τη σειρά της με τον «κωλομετανάστη από το Νέο Κόσμο που έρχεται να μας πει πόσο τον θλίβουν οι αλλαγές. Τι κακό έχουν τα φίνα ρούχα και η καλή ζωή;»

Το alter-ego του Τσιόλκα, όμως, αδιαφορεί για τα παραπάνω. Τα βήματά του τον οδηγούν στην Ομόνοια, όπου ακόμη και παιδάκια εκπορνεύονται, κι αφού επισκεφτεί τα ερημωμένα πια χωριά των αγροτών προγόνων του έξω από το Αγρίνιο και το Καρπενήσι, βάζει πλώρη για Βενετία, Πράγα, Βερολίνο, Αμστερνταμ, Παρίσι και Λονδίνο, σταθμούς επίσης αποκαλυπτικούς για την Ευρώπη της ανέχειας, της εκμετάλλευσης και της φοβίας απέναντι στον «άλλο», αυτής της «κόλασης» που ήρθε μετά το τέλος των ιδεολογιών.

Tsiolkas-nekri-europi
Tsiolkas Christos, Νεκρή Ευρώπη, εκδ. Printa

Ο Ισαάκ θα δει το εξαθλιωμένο εβραϊκό γκέτο σε απόσταση αναπνοής από την πλατεία του Αγίου Μάρκου, θ' αφουγκραστεί τον καημό της πάλαι ποτέ γιουγκοσλαβικής και διασκορπισμένης τώρα νεολαίας για τη διάλυση της πατρίδας της, θα μυηθεί στα παρασκήνια της πορνογραφικής βιομηχανίας που εκκολάπτεται στη γενέτειρα του Κάφκα, την πλημμυρισμένη στα ΜακΝτόναλντς και τα ναρκωτικά, θα φωτογραφίσει προλετάριους εξοβελισμένους από την απαστράπτουσα γαλλική πρωτεύουσα και θα μοιραστεί τον πόνο, το μίσος και τη δίψα για εκδίκηση γνωστών του και αγνώστων για κρίματα που έγιναν στο όνομα της δικαιοσύνης ή του Θεού.

Υιοθετώντας, ωστόσο, το προσωπείο ενός «επαρχιώτη» την ώρα που στα μάτια του απομυθοποιείται η Ευρώπη της καλλιέργειας και της ευμάρειας, ο Τσιόλκας σκαλίζει παράλληλα αμαρτίες από την Ελλάδα της κατοχής και του εμφύλιου, δίνει εικόνες από τη ζωή των ξενιτεμένων συμπατριωτών μας στις εργατικές γειτονιές της Μελβούρνης, ζωντανεύει τη σχέση του ήρωά του με τον εραστή του που τον περιμένει να επιστρέψει στην Αυστραλία, και καταθέτει την αγωνία του φέρελπι καλλιτέχνη να μεταφέρει μέσω της τέχνης του την αλήθεια του.

Επιπλέον, εξερευνά τα όρια μεταξύ δεισιδαιμονίας και πίστης, καθώς και τις ρίζες του ευρωπαϊκού αντισημιτισμού, υπονομεύει τις πεποιθήσεις μας περί προόδου κι επιτίθεται στην κυριαρχία της ελεύθερης αγοράς. Και φέρνοντας στην επιφάνεια τα πιο ταπεινά ένστικτα του ανθρώπου, αντιπαραβάλλει τα φαντάσματα του οικογενειακού -και όχι μόνο- παρελθόντος του ήρωά του με τις ζοφερές του προφητείες για το μέλλον, προφητείες που λες κι έχουν ήδη αποκρυσταλλωθεί στα κλισέ του Ισαάκ. «Αυτό που πιστεύω», λέει ο τελευταίος, όταν το ταξίδι του έχει πια ολοκληρωθεί, είναι «ότι θα συνεχίσουμε να πολεμάμε και θα συνεχίσουμε να μισούμε και θα πιστεύουμε ότι είμαστε δίκαιοι κι ενάρετοι και πιστοί... Θα παράγουμε φτώχεια και αρρώστιες και θα παράγουμε χυδαία πλούτη και τις αχρειότητες που αυτά συνεπάγονται... Θα το κάνουμε αυτό επ' άπειρον...».

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ