Η όχι και τόσο ξαφνική μανία με τον Έρμαν Έσε 

Η όχι και τόσο ξαφνική μανία με τον Έρμαν Έσε  Facebook Twitter
Ο ίδιος δεν ήταν τόσο απλή περίπτωση. Αντιφατικός και ακραίος, μεγαλωμένος σε μια συντηρητική οικογένεια παστόρων, ξεχώριζε από μικρός χάρη στο επαναστατικό του πνεύμα.
0


ΑΠΟ ΜΙΚΡΟΣ Ο ΕΡΜΑΝ ΕΣΕ
 δυσκολευόταν να χωρέσει σε έναν κόσμο που εξαντλούνταν στις ιδέες και τις λέξεις, ξέροντας πως η πολύτιμη ηρεμία πρέπει να βρίσκεται κάπου αλλού, μακριά από τη βαρβαρότητα του κόσμου: σε έναν ποταμό που κυλάει ξεπλένοντας όλες τις εμμονές −σαν αυτόν του Ηρακλείτου−, στη συμπαντικότητα της φύσης, στον εσωτερικό εαυτό. Παράδοξα όλα αυτά για έναν απόλυτο εκφραστή της κεντροευρωπαϊκής παράδοσης, γεννημένο στο Καλμ της Βυρτεμβέργης το 1877, που διαβάζεται και ακούγεται ανελλιπώς μέχρι σήμερα. Διατηρεί ακόμα την προνομιακή θέση ενός από τους πιο πολυμεταφρασμένους συγγραφείς, τον οποίο παραδόξως αγαπούν όλες οι ηλικίες και άνθρωποι από διαφορετικά πνευματικά περιβάλλοντα. Τον λάτρεψαν ταυτόχρονα οι χίπις, οι εναλλακτικοί αναζητητές του αναχωρητισμού, οι μπιτ και οι καταστασιακοί, οι ταξιδευτές και οι αλλόκοτοι περιπλανώμενοι. Ως συγγραφέας με εμφανείς επιρροές από την ανατολική φιλοσοφία και τον βουδισμό, ο Έσε εξέφρασε την ενότητα που αναζητούσαν οι εραστές της εσωτερικής νηνεμίας, ενώ στο έργο του ανατρέχουν κατά κόρον όλοι όσοι αναζητούν κάτι διαφορετικό από τις αυστηρές θεωρητικές αρχές της ψυχανάλυσης. Φαντάζει ακόμα, χάρη στη διαρκή εσωτερική αναζήτηση που προτάσσουν τα έργα του, σαν ένα πνεύμα παρηγοριάς, ένας σύγχρονος life coach, χωρίς την προφάνεια ενός απλοϊκού καθοδηγητή.  

Ο Έσε εξέφρασε την ενότητα που αναζητούσαν οι εραστές της εσωτερικής νηνεμίας, ενώ στο έργο του ανατρέχουν κατά κόρον όλοι όσοι αναζητούν κάτι διαφορετικό από τις αυστηρές θεωρητικές αρχές της ψυχανάλυσης.

Ωστόσο, ο ίδιος δεν ήταν τόσο απλή περίπτωση. Αντιφατικός και ακραίος, μεγαλωμένος σε μια συντηρητική οικογένεια παστόρων, ξεχώριζε από μικρός χάρη στο επαναστατικό του πνεύμα. Μόλις στα 15 του αγόρασε ένα περίστροφο με το οποίο έπαιζε μεθυσμένος διαβάζοντας Ρώσους ποιητές και μυθιστοριογράφους, αντιλαμβανόμενος από νωρίς το χάσμα ανάμεσα στους δυο κόσμους, της Ανατολής και της Δύσης. Γνώριζε, για παράδειγμα, ότι ο πλούτος που του παρείχε η οικογένειά του ήταν πολύ ευμετάβλητος, όπως ο ήρωάς του από τον Σιντάρτα −που ουσιαστικά είναι το άλλο όνομα του πρώτου Βούδα στην ιστορία−, ο οποίος ύστερα από την ανεπιτυχή καταβύθισή του στον υλικό κόσμο, επιστρέφει στην ανάγκη της αλήθειας της ένωσης των αντιθέσεων.

Ο Έσε εξέφρασε την ενότητα που αναζητούσαν οι εραστές της εσωτερικής νηνεμίας, ενώ στο έργο του ανατρέχουν κατά κόρον όλοι όσοι αναζητούν κάτι διαφορετικό από τις αυστηρές θεωρητικές αρχές της ψυχανάλυσης.
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ. Hermann Hesse, Σιντάρτα, Μτφρ: Μαρίας Αγγελίδου - Άγγελου Αγγελίδη, Εκδ. Διόπτρα

Αν ο έμπορος Καμασβάμι στο άκρως αυτό συμβολικό μυθιστόρημα δείχνει στον ήρωά του πόσο ανώφελη είναι η αποκλειστική ενασχόληση με το κυνήγι του χρήματος, κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με τους υπόλοιπους ρέκτες της υποτιθέμενης ευτυχίας. Γιατί αν κάτι έμαθε ο Σιντάρτα του Έσε −κυκλοφορεί σε νέα μετάφραση Μαρίας Αγγελίδου - Άγγελου Αγγελίδη από τις εκδόσεις Διόπτρα− και μας διδάσκει μέχρι σήμερα, είναι ότι δεν υπάρχει καμία μαγική συνταγή για να είναι κανείς ευτυχισμένος: ούτε ο ακραιφνής ασκητισμός των Σαμάνων με την εμμονή στον στωικισμό, ούτε η διανοητική επιδεξιότητα των Βραχμάνων όπως περιγράφεται στο βιβλίο, ούτε καν η ερωτική Κάμαλα αποδεικνύονται αρκετές για να οδηγήσουν σε ένα απελευθερωτικό πνεύμα. Ουσιαστικά ο ήρωάς του, όπως και ο ίδιος, έπρεπε να φτάσει ύστερα από έναν μεγάλο και μακρύ αγώνα στη σιωπηλή σοφία του Βασουντέβα και στο πορθμείο ενός ποταμού που ουσιαστικά συμπλέκει τις αντιθετικές δυνάμεις, το γιν και το γιανγκ, για να αντιληφθεί σε βάθος την ενότητα των αντιθέτων.  

Μόνο έτσι, αφού δοκιμαστεί στα λάθη και δει πέρα από τις εγωιστικές συνθήκες των συναισθημάτων −κάτι που τονίζεται και στο άλλο μυθιστόρημά του, τη Γετρούδη− μπορεί κανείς να καταπλεύσει, μετά από τόσες συμβολικές περιπέτειες, προς το πολυπόθητο λιμάνι της σοφίας. Όπως, μάλιστα, μαθαίνουμε από την καίρια εισαγωγή του Φόλκερ Μίχελς στην πρόσφατη έκδοση του Σιντάρτα από τη Διόπτρα, ενώ ο Έρμαν Έσε είχε προβλέψει, στην πρώτη εκδοχή του τελευταίου κεφαλαίου, ο Σιντάρτα να γίνει αντιβασιλέας της χώρας στη θέση του νεαρού βασιλέα Ντεβαντάτα, τελικά το άλλαξε για να αποφύγει οποιαδήποτε ταύτιση με την εξουσία και την εγκόσμια πολιτική. Η αποκάλυψη έγινε σε μια ανακοίνωση του έκτου συνεδρίου για τον Έρμαν Έσε και δημοσιεύτηκε στον συγκεντρωτικό τόμο των σχετικών μελετών. 

γετρούδη
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ. Hermann Hesse, Γετρούδη, Μτφρ.: Ειρήνη Γεούργα, Εκδ. Διόπτρα

Ταυτόχρονα, και στο πνεύμα της αναζήτησης του ίδιου του Σιντάρτα, ο Έσε αναρωτιέται κατά πόσο οι λέξεις μπορούν να επικοινωνήσουν τις βαθύτερες αλήθειες ή αν απλώς μας προετοιμάζουν για να τις βιώσουμε. Αντίστοιχη είναι και η λογική που προβάλλει στη Γερτρούδη, όπου ούτε η όμορφη γλώσσα, ούτε η θεσπέσια εικόνα της κεντρικής ηρωίδας, ούτε η αγάπη για τη μουσική είναι ικανές να φέρουν την ευτυχία, προσφέροντας διαρκώς μια αίσθηση ανικανοποίητου. Ειδικά σε έναν κόσμο διαρκών ταραχών και αδυσώπητης ατομικότητας, ένα τέτοιο μήνυμα, που προτάσσει την ενδοσκόπηση πέρα από τα όρια της κυριαρχίας της εικόνας, λειτουργεί ακόμα και σήμερα, ειδικά στις πιο νεαρές ηλικίες, ως πυξίδα. Δεν είναι τυχαία η συγκυρία της επαναφοράς του έργου του από τις εκδόσεις Διόπτρα με νέες μεταφράσεις και ανανεωμένα εξώφυλλα από τον Γιώργο Παναρετάκη, που προσδίδουν μια διάσταση εκμοντερνισμού και επικαιροποίησης.  

Σε όλα αυτά τα έργα ο Έρμαν Έσε προέκρινε ως κεντρικό το ταξίδι της εσωτερικής αναζήτησης και της ανίχνευσης της ποιητικής δύναμης που κρύβουν οι δυνάμεις της φύσης, όχι ως στοιχεία παραφοράς, όπως συνήθιζαν να κάνουν τότε οι εκφραστές του γερμανικού ρομαντισμού, αλλά ως δυνάμεις στοχαστικής ηρεμίας και ενότητας. Αυτή ήταν η κατάσταση που επεδίωκε και ο ίδιος στην άκρως παράφορη ζωή του, που συνοδεύτηκε από δυο ανεπιτυχείς γάμους, μια πάλη με τη σχιζοφρένεια, την οποία γνώρισε μέσω των ψυχικών προβλημάτων της πρώτης συζύγου του, μεγαλύτερής του κατά εννέα χρόνια Μαρίας Μπερνούλι −της γνωστής οικογένειας μαθηματικών−, και του αδελφού του.

Εμφανής και η διαρκής ροπή του προς την κατάθλιψη, με την οποία πάλευε από την εφηβική του ηλικία, κουβαλώντας, εκτός από το περίστροφο, πάντα στην τσέπη του ένα γράμμα αυτοκτονίας προς τους γονείς του. Πρόκειται για μια παράφορη ψυχική κατάσταση την οποία επέτεινε ο αδιέξοδος πολιτικοκοινωνικός χώρος στον οποίο μεγάλωσε, με τους διαρκείς πολέμους και τις συγκρούσεις, που τον έκαναν να μιλάει διαρκώς και με ειλικρινή αγωνία για την ανάγκη της ειρήνης. Δεν έμεινε απλώς στα θεωρητικά μηνύματα για κατάκτηση της πνευματικής σοφίας που αναζητούσε από νεαρή ηλικία, όπως ο χαμένος στον κόσμο των παραισθήσεων Ντέμιαν στο ομώνυμο βιβλίο του ή αργότερα το alter ego του, ο Χάρι Χάλερ στον αποκτηνωμένο κόσμο που περιγράφει στον Λύκο της Στέπας (με εκείνη τη συγκλονιστική στιγμή της πραγματικής συνάντησης-επιφοίτησης με το άγαλμα του Γκαίτε). Ήταν η ανάγκη του να αντιταχθεί στην παράνοια των φυλετικών διαχωρισμών και του ναζισμού που τον έκανε να γράφει εν μέσω μιας γενικής παραφροσύνης πως «προσπάθησα να θεμελιώσω ό,τι έχουν κοινό όλα τα δόγματα και όλες οι ανθρώπινες μορφές ευσέβειας, ό,τι βρίσκεται υπεράνω εθνικών διαφορών, ό,τι πιστεύουν και τιμούν όλες οι φυλές και όλα τα άτομα». Και το εννοούσε. 

Γι’ αυτό είναι σημαντικό ότι, προτού καταλήξει στο επιστέγασμα της έντονης, συμβολικής μάχης του με τον ναζισμό, που είναι το σπουδαίο Παιχνίδι με τις Χάντρες, το οποίο έγραψε τον τελευταίο χρόνο πριν από την οριστική πτώση της ναζιστικής λαίλαπας, όπως καταθέτει ο Γκούναρ Ντέκερ στη μνημειώδη βιογραφία του Έρμαν Έσε Ο περιπλανώμενος και η σκιά του, «επιχείρησε με κάθε τρόπο να απελευθερώσει το γερμανικό πνεύμα από τη διαστρέβλωση της παντοκρατορίας». Ακόμα και η ρομαντική Γερτρούδη του δεν είναι παρά η μάχη του ερωτοχτυπημένου του ήρωα να ξεφύγει από τον δικό του πόνο, λόγω του ανέφικτου του έρωτα, και να κοιτάξει πέρα από το καλό και το κακό. Αυτή είναι η δυναμική παρακαταθήκη που άφησε ο ίδιος και το στοίχημα ότι η περιπέτεια της ζωής είναι πάντα πιο συναρπαστική από την οδυνηρή εξουσία της πολιτικής ή του πολέμου. Δεν βραβεύτηκε τυχαία με το Νόμπελ λίγο μετά τη λήξη του πολέμου, το 1946, ως ένας από τους ελάχιστους καταξιωμένους Γερμανούς συγγραφείς −μαζί με τον Τόμας Μαν, με τον οποίο διατηρούσε αλληλογραφία για μια περίοδο σαράντα ετών−, ο οποίος προσπάθησε να κρατήσει αποστάσεις από τα ναζιστικά εγκλήματα, προάγοντας τα πνευματικά επιτεύγματα, την ανθρωπιά, την επίγνωση της φαυλότητας και την παγκόσμια ανάγκη για ειρήνη. Γι’ αυτούς ακριβώς τους λόγους τα έργα του μοιάζουν αυτή την περίοδο περισσότερο απαραίτητα από ποτέ. 

Βρείτε τα βιβλία του Έρμαν Έσσε στο Lifo Shop

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Στρατής Τσίρκας και οι Ακυβέρνητες Πολιτείες

Βιβλίο / Ο Στρατής Τσίρκας και οι Ακυβέρνητες Πολιτείες

Σε ποια εποχή γράφτηκε η φημισμένη τριλογία; Πώς διαβάζουμε σήμερα αυτό το σημαντικό μυθιστόρημα; Ποιοι είναι οι ήρωές του; Αυτά και πολλά ακόμα αναλύει με εξαιρετικό τρόπο η Κωνσταντίνα Βούλγαρη σε τρία ηχητικά ντοκιμαντέρ. 
THE LIFO TEAM
Σελίν Κιριόλ «Φωνή χωρίς ήχο»

Το πίσω ράφι / «Ένα από τα πιο ιδιοφυώς γραμμένα μυθιστορήματα της σύγχρονης λογοτεχνίας»

Έτσι είχε γράψει ο Πολ Όστερ εξαίροντας τη γραφή της Σελίν Κιριόλ στο «Φωνή χωρίς ήχο» για την οικονομία, τη συμπόνια και τις χιουμοριστικές πινελιές της, για τον τρόπο που προσεγγίζει μια γυναίκα αποξενωμένη σε μια απέραντη μεγαλούπολη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Βιβλία και Συγγραφείς / Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Πεθαίνει σαν σήμερα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τον συγγραφέα του «Αλέξη Ζορμπά» και την αντοχή του έργου του.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ