«Το παρελθόν» της Τέσα Χάντλι: Επιστρέφοντας στο κλασικό βρετανικό μυθιστόρημα

«Το παρελθόν» της Τέσα Χάντλι: Επιστρέφοντας στο κλασικό βρετανικό μυθιστόρημα Facebook Twitter
Εκατό τοις εκατό Βρετανίδα, η Τέσα Χάντλι αναμφίβολα διαθέτει κάτι από τη στόφα της Βιρτζίνια Γουλφ. Φωτ.: Getty Images/Ideal Image
0



ΧΡΟΝΙΑ ΕΙΧΕ ΝΑ ΒΓΕΙ στο προσκήνιο μια συγγραφέας με τη γονιδιακή επάρκεια των Βρετανών μυθιστοριογράφων, με αυτή την απλότητα στην αφήγηση και τη μεστότητα των περιγραφών που εστιάζουν στις απτές λεπτομέρειες της φύσης, οι οποίες παρεισφρέουν με τρόπο καταλυτικό στην ανάπτυξη των χαρακτήρων. Εκατό τοις εκατό Βρετανίδα, η Τέσα Χάντλι αναμφίβολα διαθέτει κάτι από τη στόφα της Βιρτζίνια Γουλφ ως προς τη λεπτολογική ανάλυση του εξωτερικού κόσμου, αλλά και αρκετά στοιχεία του Τσαρλς Ντίκενς όσον αφορά την ικανότητα να αποδίδει το βάθος των χαρακτήρων.

Με αυτά τα σαφή εφόδια στη συγγραφική της φαρέτρα, έρχεται να μας επανασυστήσει με τον ιδανικότερο τρόπο το βρετανικό μυθιστόρημα: απόδειξη, το Παρελθόν, το έκτο κατά σειρά μυθιστόρημα της πολυβραβευμένης Βρετανίδας συγγραφέως, παραδόξως άγνωστης στο ευρύ κοινό στην Ελλάδα (παλαιότερα είχε κυκλοφορήσει το Έρωτας στο τρένο από το Μεταίχμιο, προ πολλού εξαντλημένο), το οποίο μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Gutenberg και τη σειρά Aldina σε άψογη μετάφραση της Μαρίας Αγγελίδου.


Η θεατρικότητα του μυθιστορήματος είναι πρόδηλη, όπως και η ανάγκη της Χάντλι να επαναφέρει την ανθρώπινη ένταση στην πρώτη γραμμή: δηλαδή να εστιάσει στον τρόπο που οι άνθρωποι συνδέονται, ερωτεύονται, κοντράρονται και σχετίζονται.

Αφορμή είναι η συνάντηση μιας οικογένειας σε ένα παλιό αγροτόσπιτο στο Κίνγκτον, όπου η εσωτερική ζωή, ειδικά στα μάτια της μικρότερης αδελφής, της Φραν, «έμοιαζε ν' ακουμπάει, να κολλάει, να ταιριάζει απόλυτα με τον έξω κόσμο. Προχωρώντας ανάμεσα στα χορτάρια, προχωρούσε μέσα στ' όνειρό της: το παλιό σπίτι νανουρισμένο από τη λιακάδα, με τις μπαλκονόπορτές του κάτω από τα μεταλλικά υπόστεγα φορτωμένα κισσό, θα μπορούσε να είναι το φόντο οποιασδήποτε σκηνής, ποιητικής, μεγαλόπρεπης ή τραγικής».

Και όντως είναι: εντελώς θεατρικό, το σκηνικό φέρνει έντονα στον νου τον Βυσσινόκηπο του Τσέχοφ, ειδικά ως προς τον τρόπο που οι ετερόκλητοι χαρακτήρες της οικογένειας συνδέονται ακόμα και μέσα από τις πιο έντονες αντιθέσεις τους. Παραπαίοντας ανάμεσα στη μνήμη ενός ανυπεράσπιστου παρελθόντος που αναδύεται σχεδόν ανεπαίσθητα στις μνήμες, όπως οι μαντλέν του Προυστ, και σε ένα σαρωτικό ως προς τη δύναμη της αποκαλυπτικής αλήθειας παρόν, οι ήρωες της Χάντλι γνωρίζουν πως πάνω απ' όλα είναι εγκλωβισμένοι στον ίδιο τους τον εαυτό – και αυτόν αντιμετωπίζουν εκείνο το καλοκαίρι στο Κίνγκτον, ξέροντας ότι κανείς τους δεν θα φύγει από κει ίδιος.

Η θεατρικότητα του μυθιστορήματος είναι πρόδηλη, όπως και η ανάγκη της Χάντλι να επαναφέρει την ανθρώπινη ένταση στην πρώτη γραμμή: δηλαδή να εστιάσει στον τρόπο που οι άνθρωποι συνδέονται, ερωτεύονται, κοντράρονται και σχετίζονται.


Πρώτη στο εξοχικό φτάνει η Άλις, μια αλαφροΐσκιωτη πρώην θεατρίνα, ρομαντική και κάπως ονειροπαρμένη –μια drama queen με τα σημερινά μέτρα–, φέρνοντας μαζί της τον Κασίμ, τον 20χρονο φοιτητή γιο της, καρπό του έρωτά της με ένα παλιό αμόρε, ο οποίος δεν κάνει τίποτα για να κρύψει τη βαθιά βαρεμάρα του, μένοντας στο σπίτι από ενοχή για την άλλοτε εγκαταλελειμμένη από τον πατέρα μητέρα του.

Ωστόσο, δεν αργεί να βρει κάποιο ενδιαφέρον στο πρόσωπο της έφηβης ξαδέλφης του Μόλι, με την οποία θα ανακαλύψει διάφορα οικογενειακά μυστικά. Στο σπίτι θα έρθει φυσικά και η Χάριετ, η μεγαλύτερη από τις αδελφές, που κάποτε φλεγόταν από τον επαναστατικό οίστρο που την έφερε στο επίκεντρο των γεγονότων και τώρα στοχάζεται πάνω στη ζωή που φεύγει όχι με την ίδια ένταση που βιώθηκε παλιά.

Όσο για τη μικρότερη, τη Φραν, αυτή θα φτάσει στο εξοχικό μαζί με τα δυο παιδιά της, την Άιβι και τον Άρθουρ, αλλά χωρίς τον σύζυγο, κάτι που υποπίπτει αμέσως στην αντίληψη όλων. Και μέσα σε όλα παρών και ο αδελφός τους, Ρόναλντ, ένας στοχαστικός φιλόσοφος και νυν αρθρογράφος παράδοξων κινηματογραφικών κριτικών, που παλεύει με τα δύο προηγούμενα διαζύγιά του και με την τρίτη του σύζυγο, την Πιλάρ, με καταγωγή από την πολύπαθη Αργεντινή. Ο αδελφός θα κάνει εντυπωσιακή εμφάνιση, καταφθάνοντας με μια παλιά Jaguar XJ6 και τη λατρεμένη του μοναχοκόρη.


Όλοι μαζί οι φιλοξενούμενοι του εξοχικού θα γίνουν κοινωνοί μεγάλων μυστικών, θα αντιληφθούν τα όριά τους και στις αναζητήσεις τους θα δουν τον εαυτό τους να βυθίζεται σε γλυκές αναμνήσεις, αλλά και σε σκηνές ακραίου τρόμου – συστατικά της ίδιας της ζωής, που εδώ μοιάζει να ξεδιπλώνεται σαν δανική σαιξπηρική σκηνή.

Ενίοτε οι ήρωες επιζητούν την απομάκρυνση του ενός από τον άλλον, ώστε να βρουν την εσωτερική τους γαλήνη, όπως η Άλις, που, όταν δεν μένει μόνη διαβάζοντας παλιά γράμματα, διασχίζει τους αραιούς θάμνους και τα κωνοφόρα στην αρχή του δάσους, δίνοντας τη δυνατότητα στη συγγραφέα να μας επιδείξει τη λογοτεχνική της δύναμη.


Όσες όμως κι αν είναι οι αντιθέσεις ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας, βρίσκουν τρόπους να συνεννοούνται, είτε μέσα από τη ρουτίνα της καθημερινότητας, είτε μιλώντας περί ανέμων και υδάτων, όπως οι κυρίες που πίνοντας τσάι συζητούν για τον Μικελάντζελο στο ποίημα του Έλιοτ, είτε πραγματοποιώντας εξόδους σε φιλικά σπίτια, όπως στους γείτονες Πάτεν. Κάθε τέτοια εξόρμηση μοιάζει πραγματικά με επαναστατική πράξη, όπως αυτή που επιχειρούν η άλλοτε επαναστάτρια Χάριετ με την Αργεντινή σύζυγο του αδελφού της, Πιλάρ, όταν αποφασίζουν να εκδράμουν παρέα, σε μια σκηνή που αποδεικνύει την όμορφη ισορροπία που βρίσκει η Χάντλι στη συνομιλία του εσωτερικού κόσμου με τον εξωτερικό:


«Η Χάριετ και η Πιλάρ είχαν αποφασίσει να περάσουν τον ρεικότοπο και να συνεχίσουν κατά μήκος της ακτής, ως εκεί που ο κόλπος άνοιγε, για να βρουν παραλία και να κολυμπήσουν. Η Χάριετ ένιωθε μνημειώδη ρήξη με την παράδοση, παρόλο που η απόσταση δεν ξεπερνούσε τα πενήντα χιλιόμετρα – δεν ήταν σίγουρη για τη διαδρομή και ζήτησε από την Πιλάρ να τη δει στον χάρτη. Οδηγώντας, πάντως, η διάθεσή της έφτιαξε, νέες προοπτικές αναδύθηκαν πιθανές και προσιτές. Τα ορνιθοσκαλίσματα του Άρθουρ δεν σήμαιναν τίποτα. Το λάθος της με το φόρεμα ήταν απλά αστείο, δεν είχε σημασία. Κι ενώ η αυστηρότητα του ρεικότοπου είχε συνήθως κάτι το επικριτικό, σήμερα η ξερή, σβολιασμένη γη με τις τούφες τα βάτα και τα ρείκια της έμοιαζε, όπως την έλουζε ο ήλιος, πρόσκληση για παιχνίδι: οι μαβιές και καφετιές εκτάσεις έδειχναν χαρούμενες κι ανάλαφρες».


Σε αυτή την ιδανική συνάντηση του εξωτερικού με το εσωτερικό, το παρελθόν με το παρόν γίνονται τελικά ένα: αν στο πρώτο μέρος του βιβλίου περιγράφεται το οικογενειακό παρόν, στο δεύτερο μέρος παρακολουθούμε τον τρόπο που η τότε νεαρή μητέρα τους, Τζιλ, εγκαταλείπει τον άνδρα της, Τομ, στο Λονδίνο, αναζητώντας καταφύγιο μαζί με τα τρία παιδιά της –τη Χάριετ, τον Ρόναλντ και την Άλις– στην εξοχή.

Ο κλυδωνιζόμενος γάμος της έχει φυσικά αντίκτυπο στην ψυχοσύνθεση των παιδιών και ενδεχομένως να εξηγεί τις σημερινές διαρκείς συγκρούσεις με τους δικούς τους εραστές και συζύγους, αλλά και τον τρόπο που τα επαναστατικά γεγονότα του Μάη του '68 στο Παρίσι μπορεί να συνδέονται με τα γεγονότα στη μακρινή Αργεντινή. Όλα αυτά, όμως, γίνονται υπόγεια, με ένα τέμπο που ακούγεται σαν μουσική ακόμα και όταν το κρεσέντο των γεγονότων απειλεί να καταστρέψει τα πρόσωπα.

Όπως σημειώνει και η Ζωή Μπέλλα-Αρμάου στο εισαγωγικό της σημείωμα: «Έντονη, διεισδυτική η ψυχολογική ματιά της Χάντλι, παρ' όλη τη χαμηλόφωνη γραφή της, ολοκληρώνει πολύ έξυπνα τους χαρακτήρες και δεν είναι υπερβολική η παρατήρηση του συγγραφέα και κριτικού Antony Quinn ότι βαδίζει στα χνάρια του Χένρι Τζέιμς, ενώ η τεχνική της λεπτής ειρωνείας ακολουθεί το παράδειγμα της Τζέιν Όστιν. Ήδη με το πρώτο της βιβλίο, το Accidents in the Home (2002), είχε συμπεριληφθεί στη λίστα για το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου μυθιστοριογράφου του "Guardian", ενώ με τα μεταγενέστερα έργα της αποδεικνύει πόσο καλή αφηγήτρια είναι».

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τζ. Ντ. Σάλιντζερ: O ατίθασος φύλακας της λογοτεχνίας

Βιβλίο / Τζ. Ντ. Σάλιντζερ: O ατίθασος φύλακας της λογοτεχνίας

Η εκπληκτικά σαγηνευτική και αντιφατική προσωπικότητα του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ εξακολουθεί να γοητεύει μέσα από τους ήρωες και τα βιβλία του «Ο φύλακας στη σίκαλη» και «Η Φράννυ και ο Ζούι» που κυκλοφορούν σε νέες μεταφράσεις από την Αθηνά Δημητριάδου και τις εκδόσεις Πατάκη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ