Όλγκα Τοκάρτσουκ: «Έχω γίνει η ψυχοθεραπεύτρια του παρελθόντος» Facebook Twitter
Όλγκα Τοκάρτσουκ: «Ζώντας εδώ, στο κέντρο της Ευρώπης, στα μέρη όπου οι στρατοί πάνε κι έρχονται καταστρέφοντας τα πάντα, η κουλτούρα αποτελεί ένα είδος συγκόλλησης των αντιθέσεων. Οι Πολωνοί γνωρίζουν ότι χωρίς τον πολιτισμό δεν θα είχαν επιβιώσει ως έθνος» (φωτο: Tomasz Lazar / The New Yorker)

Όλγκα Τοκάρτσουκ: «Έχω γίνει η ψυχοθεραπεύτρια του παρελθόντος»

0

Η νέα κάτοχος του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας δεν μασάει ποτέ τα λόγια της όταν καταφέρεται εναντίον του ακραία εθνικιστικού και συντηρητικού καθεστώτος που έχει εγκαθιδρύσει στην πατρίδα της την Πολωνία το κυβερνών κόμμα του «Νόμου και της Δικαιοσύνης» σε μια χώρα που παραδοσιακά έχουν συνυπάρξει ποικίλες εθνικότητες.

Σ' ένα πρόσφατο άρθρο γνώμης που έγραψε για τους New York Times, η 57χρονη συγγραφέας, η οποία, πιστεύει ότι η κεντροευρωπαϊκή λογοτεχνία «αμφισβητεί περισσότερο από άλλες την πραγματικότητα» έγραφε χαρακτηριστικά ότι «η κρατική τηλεόραση στην Πολωνία, που αποτελεί και το κυρίαρχο μέσο ενημέρωσης στη χώρα, συκοφαντεί και λογοκρίνει συστηματικά και με τον πιο χυδαίο και επιθετικό τρόπο, οποιαδήποτε διαφορετική φωνή από εκείνη του κόμματος που βρίσκεται στην εξουσία».

Η Όλγκα Τοκάρτσουκ γεννήθηκε το 1962 σ' ένα χωριό λίγο πάνω από τα βορινά όρια της Κάτω Σιλεσίας. Όταν ήταν μικρή είχε Γερμανίδα νταντά ενώ οι γονείς ήταν δάσκαλοι στο τοπικό σχολείο. Ο πατέρας ήταν συγχρόνως και ο βιβλιοθηκάριος του σχολείου και μαζί του περνούσε ατέλειωτες ώρες διαβάζοντας οτιδήποτε έπεφτε στα χέρια της. Στην εφηβεία της όμως συνειδητοποίησε ότι ήταν σε μεγάλο βαθμό αποκλεισμένη από τον μεγάλο κόσμο εκεί έξω. «Οτιδήποτε είχε ενδιαφέρον, βρισκόταν εκτός Πολωνίας» έλεγε στη συνέντευξή που παραχώρησε στο New Yorker τον περασμένο Ιούλιο. «Η μουσική, η τέχνη, το σινεμά, οι χίπηδες, ο Μικ Τζάγκερ. Ήταν αδύνατο ακόμα και να ονειρευτείς την απόδραση. Ήμουν πεπεισμένη ως έφηβη ότι θα περνούσα την υπόλοιπη ζωή μου παγιδευμένη».

Το φθινόπωρο του 1980 ξεκίνησε σπουδές ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας και αργότερα, κατόπιν εξειδίκευσης στην κλινική ψυχολογία, εργάστηκε σε κέντρα απεξάρτησης από τα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Προς τα τέλη της δεκαετίας όμως, είχε ήδη «καεί», όπως λέει: «Παραείμαι νευρωτική για να είμαι θεραπεύτρια».
Εκείνη την περίοδο κατάφερε να εξασφαλίσει διαβατήριο που της επέτρεψε να μείνει στο Λονδίνο για μερικούς μήνες, σπουδάζοντας Αγγλικά, διαβάζοντας φεμινιστική θεωρία και κάνοντας διάφορες δουλειές, μεταξύ των οποίων και καθαρίστρια σε πολυτελές ξενοδοχείο, απασχόληση που ενέπνευσε ένα από τα πρώτα διηγήματά της, το "Hotel Capital" το οποίο είναι γραμμένο με την οπτική μιας καμαριέρας που φτιάχνει ιστορίες για τους ανθρώπους που διαμένον στα δωμάτια που καθαρίζει.

«Όποτε είμαι σε κάποιο ξενοδοχείο», λέει σήμερα η συγγραφέας, «σκέφτομαι ότι οι καμαριέρες είναι άτομα σαν κι εμένα, και ότι μπορούν να γράψουν για μένα και για την ακαταστασία στο δωμάτιό μου».


Επιστρέφοντας στην Πολωνία, απέκτησε έναν γιο και ξεκίνησε να ασχολείται σοβαρά με το γράψιμο. Η πρώτη μεγάλη επιτυχία ήρθε το 1996 με την τρίτη νουβέλα της, «Το αρχέγονο και άλλοι καιροί» (έχει κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη) και η καταξίωση με έκτη που ήταν και η πρώτη της απόπειρα στο λογοτεχνικό υβρίδιο (μίγμα δικιμίου, μυθοπλασίας, απομνημονευμάτων και ιστορίας) που η ίδια αποκαλεί «φόρμα αστερισμού».

Όλγκα Τοκάρτσουκ: «Έχω γίνει η ψυχοθεραπεύτρια του παρελθόντος» Facebook Twitter

Η νέα κάτοχος του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας δεν μασάει ποτέ τα λόγια της όταν καταφέρεται εναντίον του ακραία εθνικιστικού και συντηρητικού καθεστώτος που έχει εγκαθιδρύσει στην πατρίδα της την Πολωνία το κυβερνών κόμμα του «Νόμου και της Δικαιοσύνης»

Το βιβλίο ήταν το "Flights" (όπως μεταφράστηκε στα αγγλικά ο πολωνικός τίτλος "Bieguni" που σημαίνει «δρομείς» και προέρχεται από μια ορθόδοξη θρησκευτική σέκτα που έχει τις ρίζες της στη Ρωσία του 18ου αιώνα) που μια δεκαετία και πλέον από την πρωτότυπη έκδοσή του θα κέρδιζε το περσινό Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας Booker.

Το πιο πρόσφατο έργο της έχει τίτλο «Τα Βιβλία του Γιάκομπ» (2014), το οποίο προέκυψε από μια σειρά από ταξίδια που ακολουθούσαν το νήμα της πορείας του πρωταγωνιστή του βιβλίου, Γιάκομπ Φρανκ ανά την Ευρώπη – κυρίως την κεντρική και την ανατολική: Ουκρανία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Τσεχία, Γερμανία, Τουρκία.


«Ζώντας εδώ, στο κέντρο της Ευρώπης», λέει η κάτοχος πλέον του «εξ αναβολής» βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας για την περσινή χρονιά, «στα μέρη όπου οι στρατοί πάνε κι έρχονται καταστρέφοντας τα πάντα, η κουλτούρα αποτελεί ένα είδος συγκόλλησης των αντιθέσεων. Οι Πολωνοί γνωρίζουν ότι χωρίς τον πολιτισμό δεν θα είχαν επιβιώσει ως έθνος... Κάθε κουλτούρα χτίζεται πάνω σε μηχανισμούς άμυνας. Αυτό είναι φυσιολογικό, το γεγονός δηλαδή ότι επιχειρούμε να καταπιέσουμε οτιδήποτε δεν μας κάνει να νιώθουμε άνετα ως πολιτισμός».

Η Όλγκα Τοκάρτσουκ βλέπει το ρόλο της ως κάποιας που εξαναγκάζει τους αναγνώστες να εξετάσουν στοιχεία της ιστορίας – της δικής τους ή του έθνους τους – που ενδεχομένως θα προτιμούσαν να αποφύγουν. Μπορεί να μην τα κατάφερε ως θεραπεύτρια εξαρτημένων ατόμων, αλλά όπως λέει, έχει γίνει «μια ψυχοθεραπεύτρια του παρελθόντος».

Με στοιχεία από το New Yorker

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι συγγραφείς προχωράμε με αναμμένη δάδα στη σκοτεινή σπηλιά της λογοτεχνίας»

Βιβλίο / Καρολίνα Μέρμηγκα: «Όταν γράφουμε για αληθινούς ανθρώπους, πρέπει να σεβόμαστε τη μνήμη τους»

Η καταξιωμένη συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων Καρολίνα Μέρμηγκα μάς μιλάει για τη δύναμη της τέχνης, για το λογοτεχνικό της εργαστήρι αλλά και για τη χαρά της να μεταφράζει Χίλαρι Μαντέλ, τα βιβλία της οποίας επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Βιβλία και Συγγραφείς / Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Πεθαίνει σαν σήμερα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τον συγγραφέα του «Αλέξη Ζορμπά» και την αντοχή του έργου του.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ