Οι Σαλοί του Διαφωτισμού: μεγάλα καθάρματα με αλλόκοτες ιδέες

Οι Σαλοί του Διαφωτισμού: μεγάλα καθάρματα με αλλόκοτες ιδέες Facebook Twitter
Νικήτας Σινιόσογλου
0

Το μεγαλύτερο κάθαρμα που γέννησε η Ελλάδα. Ο αδιανόητος τύπος που άκουγε στο όνομα Κωνσταντίνος Συμωνίδης και που ουδείς γνωρίζει πότε και πού ακριβώς γεννήθηκε −στα 1823 ή στα 1824, σε ένα πολεμικό πλοίο εν πλω για τη Σύμη ή στην Ύδρα− και πώς και πότε και πού ακριβώς πέθανε −το 1867 από λέπρα στην Αλεξάνδρεια, ή σε μια μικρή πόλη της Αλβανίας το 1890, ή σ' ένα κελί της Μονής του Αγίου Σάββα από φοβερή δυσεντερία το 1887− χαρακτηρίστηκε, μεταξύ άλλων, όπως απατεώνας και πλαστογράφος, «το μεγαλύτερο κάθαρμα που γέννησε η Ελλάδα». Και μάλιστα από κάποιον σοβαρότατο καθηγητή του Χάρβαρντ, ονόματι Κορνήλιους Κόνγουεϊ Φέλτον (Cornelius Conway Felton, 1807-1862). Σύμφωνα με φήμες και μαρτυρίες, εν πολλοίς εκπορευόμενες από τον ίδιον, ο Συμωνίδης, σαν άλλος Αρθούρος Κραβάν, ήταν βαφτισιμιός του ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη, απέκτησε πτυχία Φιλοσοφίας από πανεπιστήμια στη Μόσχα και στην Οδησσό, ήταν ιππότης, ο πατέρας του ήταν ευνοούμενος του Ιωάννη Καποδίστρια, καταγόταν από τα Στάγειρα και μακρινότατος πρόγονός του ήταν ο Αριστοτέλης! Τον βίο και την πολιτεία του Συμωνίδη θα τη ζήλευε και ο πιο ακραίος αναρχοντανταϊστής, ενώ την εργασία του, μια «εργασία του αρνητικού», θα την είχαν κάλλιστα πρότυπο οι καταστασιακοί (situationnistes), ήτοι ο Γκι Ντεμπόρ και οι φίλοι του, ανάμεσά τους και ένας άλλος περιλάλητος «πλαστογράφος», ο Gianfranco Sanguinetti. Θα τη ζήλευε, πιο πολύ απ' όλους, ο Φερνάντο Πεσσόα, μια και ο Συμωνίδης έσπειρε παντού ετερώνυμους, όπως ο Πορτογάλος πολυλογοτέχνης. Μάλιστα, εικάζεται ότι πλαστογράφησε τον ίδιο του τον βιογράφο, κάποιον Charles Stewart, ο οποίος κυκλοφόρησε στα 1859 τη βιογραφία του Συμωνίδη!

Οι Σαλοί του Διαφωτισμού: μεγάλα καθάρματα με αλλόκοτες ιδέες Facebook Twitter
Κωνσταντίνος Συμωνίδης
Οι Σαλοί του Διαφωτισμού: μεγάλα καθάρματα με αλλόκοτες ιδέες Facebook Twitter
Παναγιώτης Σοφιανόπουλος (1786-1856)

2.

Βασιλεύς μιας κόλλας χαρτίου. Λίγο νεότερος του Συμωνίδη είναι ο εξίσου εξωφρενικός πρωτοπόρος ιατροφιλόσοφος Παναγιώτης Σοφιανόπουλος (1786-1856), μετρ στην παραγωγή νέων λέξεων και στη χρήση μιας προντανταϊστικής υπερλεξιστικής, για να θυμηθούμε τον Ελευθέριο Δούγια που έπλασε ο Αλέξανδρος Σχινάς, γλώσσας και σύνταξης. Ο Σοφιανόπουλος καταδικάστηκε το 1844 ως εχθρός του χριστιανισμού, όντας «σεσημασμένος αντικληρικαλικός συγγραφέας», όπως μας πληροφορεί ο Νικήτας Σινιόσογλου (Αθήνα, 1976) που υπογράφει το πολύτιμο πόνημα Αλλόκοτος Ελληνισμός − Δοκίμιο για την οριακή εμπειρία των ιδεών (εκδ. Κίχλη). Ο Σοφιανόπουλος «είναι ο εισηγητής ουτοπικών ιδεών του Σαιν-Σιμόν και του Φουριέ στην Ελλάδα, αυτοπροσδιορίζεται ως "νέων κοινωνιών διδάσκαλος" και προκρίνει την άμεση, μη συστηματική και απροϋπόθετη "αναθώρησιν όλων των ουρανίων και επιγείων φαινομένων: πασών των ιδεών και γνώσεων" [...] Καθόλου τυχαία, ο Σοφιανόπουλος είναι ο άνθρωπος που ήδη το 1815 εισάγει τους νεολογισμούς Νεοέλληνες και νεοελληνισμός στο πλαίσιο προωθημένων εννοιολογικών πειραματισμών», γράφει ο Σινιόσογλου.

3.

Ανέστιοι και ουτοπιστές. Μπορείς να πεις ότι η ιστορία αρχίζει με τον εξίσου εξωφρενικό τύπο Κυριακό Αγκωνιάτη που έδρασε ως κατάσκοπος του πάπα Ευγενίου Δ', που γύρισε τον κόσμο επιδιδόμενος στην ερειπιογραφία και στην αστυγραφία, πρόδρομος και αυτός των situationnistes, ένας flâneur πριν από τον Ρόμπερτ Βάλζερ (Robert Walser) και τον περιβόητο Ιβάν Στσεγκλόφ (Ivan Chtcheglov), ένας ψυχογεωγράφος πεντακόσια χρόνια πριν από την επινόηση της πειραματικής επιστήμης της ψυχογεωγραφίας από τον Γκι Ντεμπόρ. Η ιστορία, την οποία γλαφυρά και με λογοτεχνική ενάργεια αφηγείται ο Σινιόσογλου, συνεχίζεται με τον πληθωρικό ουτοπιστή Γεώργιο Γεμιστό Πλήθωνα (1355-1452) που «κινήθηκε ενάντια στα φαινόμενα των καιρών και απαίτησε δυνάμεις εκεί που αυτές έμοιαζαν να έχουν ολότελα στερέψει» και με τον ανέστιο πλάνητα πολεμιστή ποιητή Μάρουλλο Ταρχανιώτη (1453-1500), έναν απίστευτο «μισθοφόρο στις λέξεις και στα όπλα, που βιώνει συνεχώς τη βία μιας κοσμοϊστορικής μεταβολής». Και περνάμε στον εξ Ακαρνανίας Χριστόδουλο Παμπλέκη (1733-1793), που γεννιέται στο Ξηρόμερο και πεθαίνει στη Λειψία, αφού προηγουμένως έχει ταράξει τα σύμπαντα με το έργο του Περί Θεοκρατίας και έχει υποστεί κάθε λογής διώξεις, συνεχίζοντας να «θρέφει τη μνήμη και μήνιν της Εκκλησίας τουλάχιστον ως τα 1844», όπως σημειώνει ο Σινιόσογλου. Δεν λείπει από την παρέα των Σαλών του Διαφωτισμού ο Θεόφιλος Καΐρης (1784-1853), εισηγητής του πειράματος της «Θεοσέβειας», ο οποίος άφησε την τελευταία του πνοή φυλακισμένος στη Σύρο, ενώ τον Μάρτιο του 1850 έγινε απόπειρα λιθοβολισμού του στην Άνδρο. Αυτοί είναι οι ήρωες του Αλλόκοτου Ελληνισμού, αυτού του βιβλίου που διαβάζεται σαν περιπετειώδες μυθιστόρημα και μας ωθεί να επαναλάβουμε τη διερώτηση «από τι μακελειό κατάγομαι» καθώς και να συναντηθούμε με τα υπόγεια ρεύματα της σκέψης και της δράσης που είναι γόνιμα και ζωογόνα.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Βιβλίο / Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Η Γαλλίδα συγγραφέας που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας γεφυρώνει, με τη μυθιστορηματοποίηση της μνήμης, τη μεγάλη λογοτεχνία, από τον Μαρσέλ Προυστ μέχρι τον σύγχρονό μας Εντουάρ Λουί. Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1940.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
ΕΠΕΞΕΡΓ. Παύλος Μεθενίτης «Αμανίτα μουσκάρια»

Το πίσω ράφι / Όταν μια ολόκληρη διμοιρία ανταρτών ξεκληρίστηκε από παραισθησιογόνα μανιτάρια

Στηριγμένο σε πραγματικά γεγονότα, το μυθιστόρημα «Αμανίτα μουσκάρια» του Παύλου Μεθενίτη εξερευνά το ζήτημα των ουσιών ως καταφύγιο αλλά και ως καταστροφή, και μας παρασύρει σ’ ένα ταξίδι ποτισμένο από την ελληνική πραγματικότητα, παραμονές της οικονομικής κρίσης.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Βιβλίο / Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Σε ένα νησί που μετρά λιγότερους από 300 μόνιμους κατοίκους, ένα παλιό καραβόσπιτο μεταμορφώθηκε σε ένα καταφύγιο πολιτισμού γεμάτο βιβλία, μουσικές και μικρούς θησαυρούς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μαρκ Τουέιν, «Οι περιπέτειες του Χακ Φιν»

Το πίσω ράφι / Το μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν που έθαψαν οι κριτικοί και το αποθέωσε ο Χέμινγουεϊ

Στις «Περιπέτειες του Χακ Φιν» ο Μαρκ Τουέιν έπλασε τον πιο ελεύθερο ήρωα της αμερικανικής λογοτεχνίας, που αρνήθηκε τους κανόνες της κοινωνίας του και ένωσε την τύχη του με έναν σκλάβο δραπέτη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM
Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Βιβλίο / Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Πότε ακριβώς χάθηκε ο πόλεμος για τον Άξονα; Ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του πολέμου; Πόσο «συμμέτοχος» ήταν ο Γερμανικός λαός στο ολοκαύτωμα; Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει μια νέα ογκώδης έκδοση με τίτλο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου».
THE LIFO TEAM
Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Βιβλίο / Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Είναι νωρίς να πούμε πως αυτά τα ηχητικά λογοτεχνικά αρχεία μπορούν να αντικαταστήσουν το βιβλίο. Είναι όμως μια υπέροχη λύση για όσους θέλουν να διαβάσουν αλλά δεν έχουν χρόνο ή έχουν μπλοκάρει με το κανονικό διάβασμα.
ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ