«Ο παίκτης»: Ένα από τα πιο αυτοβιογραφικά γραπτά του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι

«Ο παίκτης»: Ένα από τα πιο αυτοβιογραφικά γραπτά του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι Facebook Twitter
Μια ζωή ο Ντοστογιέφσκι αγωνιζόταν να επιβιώσει από τα γραπτά του, αλλά η πίεση που του ασκούνταν εκείνη τη χρονιά ήταν ασφυκτική... Eικόνα: Ο Ντοστογιέφσκι εικονογραφημένος το 1921 από τον Max Beckmann
0

«ΦΙΛΕ ΜΟΥ ΜΙΣΑ», έγραφε ο Ντοστογιέφσκι τον Σεπτέμβριο του 1863 από το Παρίσι, συνοδεύοντας το γράμμα του μ’ ένα ποσό κερδισμένο στο καζίνο του Βισμπάντεν: «Στο Βισμπάντεν έφτιαξα ένα σύστημα παιχνιδιού, το εφάρμοσα και κέρδισα αμέσως 10.000 φράγκα. Το πρωί δεν το εφάρμοσα, παθιάστηκα κι αμέσως έχασα. Το βράδυ ξαναγύρισα στο σύστημά μου, το εφάρμοσα με κάθε αυστηρότητα και κέρδισα πάλι με άνεση 3.000 φράγκα. Πες μου λοιπόν: ύστερα απ’ αυτό, πώς να μείνεις απαθής, πώς να μην πιστέψεις ότι αν ακολουθούσα αυστηρά το σύστημά μου η ευτυχία θα’ ταν στα χέρια μου. Και μου χρειάζονται λεφτά. Για μένα, για σένα, για τη γυναίκα μου, για να γράψω το μυθιστόρημά μου. Εδώ, έτσι στ’ αστεία, κερδίζουν δεκάδες χιλιάδες. Ναι, αυτό το ταξίδι το έκανα για να σωθούμε όλοι μας και να εξασφαλίσω κι εγώ τον εαυτό μου από τη δυστυχία»…

Λίγες μέρες αργότερα, ταξιδεύοντας από το Παρίσι για την Ιταλία, ο Ντοστογιέφσκι ξαναπέρασε από το καζίνο, αλλά αυτή τη φορά δεν κέρδισε. Έμεινε με 35 μόλις φράγκα. Όμως, «τα χαμένα του λεφτά, ο Ντοστογιέφσκι τα έκανε αμέσως ιδέες», σημειώνει ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος στο βιβλίο του «Ο μεγάλος αμαρτωλός», απ’ όπου και η παραπάνω επιστολή.

Τότε ήταν που άρχισε να διαμορφώνεται μέσα του το σχέδιο του «Παίκτη». Ένα γραπτό για τον πυρετό του τζόγου, την αδιέξοδη μανία του ρίσκου, που αρχικά σχεδιαζόταν ως διήγημα. 

Αυτή η καυστική ιστορία του, η γεμάτη μαύρο χιούμορ, παραμένει στην ιστορία της λογοτεχνίας ως μια οξυδερκής ανατομία ενός πάθους και μιας εποχής.

Ομολογημένος στόχος του συγγραφέα ήταν να δώσει ζωή σ’ έναν «τύπο Ρώσου του εξωτερικού», με χαρακτήρα αυθόρμητο μεν κι αρκετά καλλιεργημένο, αλλά αδιαμόρφωτο ακόμη, που έχει χάσει την πίστη του αλλά δεν τολμά και να μην πιστεύει, που διαμαρτύρεται κατά των καθιερωμένων αξιών αλλά τις φοβάται ταυτόχρονα και του οποίου όλοι οι χυμοί της ζωής κι όλες του οι δυνάμεις έχουν διοχετευτεί στη ρουλέτα.

Στο πρόσωπο του ήρωά του, ο Ντοστογιέφσκι έβλεπε κάτι παραπάνω από έναν απλό παίκτη. «Είναι ένας ποιητής στο είδος του» έλεγε, όταν αναφερόταν στο διήγημα που είχε στον νου του, «το θέμα όμως είναι πως ο ίδιος ντρέπεται γι’ αυτήν την ποίηση γιατί νιώθει βαθιά πόσο φτηνή είναι, παρόλο που η ανάγκη του κινδύνου τον εξυψώνει κάπως μπροστά στα ίδια του τα μάτια». 

the gabler Facebook Twitter
Η πρώτη έκδοση του «Παίκτη» το 1866.

Ο «Παίκτης» έγινε τελικά νουβέλα που ολοκληρώθηκε σε λιγότερο από έναν μήνα, στα διαλείμματα της συγγραφής του «Έγκλημα και Τιμωρία», και πρωτοδημοσιεύτηκε στην Πετρούπολη, το 1866, ενσωματωμένος στα «Άπαντα» του συγγραφέα που εκδόθηκαν από τον οίκο «Στελόφσκι». 

Μια ζωή ο Ντοστογιέφσκι αγωνιζόταν να επιβιώσει από τα γραπτά του, αλλά η πίεση που του ασκούνταν εκείνη τη χρονιά ήταν ασφυκτική. Δεσμευμένος από ένα πολύ σκληρό συμβόλαιο με τον Στελόφσκι, ήταν υποχρεωμένος να του παραδώσει ως την 1η Νοεμβρίου ένα καινούριο βιβλίο 192 σελίδων, διαφορετικά θα έχανε την κυριότητα όλων των συγγραφικών δικαιωμάτων για τα έργα του που είχαν ήδη εκδοθεί.

Την τελευταία στιγμή, κι αφού είχε αρνηθεί τη βοήθεια που του προσέφεραν φίλοι, να περιοριστεί δηλαδή στον σκελετό και στην τελική επεξεργασία ενός κειμένου που θα έγραφαν άλλοι στη θέση του, προσέλαβε μια σπουδάστρια στενογραφίας –αυτήν που έμελλε να γίνει η επόμενη, αφοσιωμένη σύζυγός του– κι ευθύς αμέσως άρχισε να της υπαγορεύει αυτό που θα χαρακτηριζόταν ως ένα από τα πιο αυτοβιογραφικά του γραπτά.

Η δράση στον «Παίκτη» εκτυλίσσεται σε μια επινοημένη ευρωπαϊκή λουτρόπολη, το Ρουλέτενμπουργκ, και αφηγητής της ιστορίας είναι ένας νεαρός ξεπεσμένος αριστοκράτης, ο Αλεξέι Ιβάνοβιτς, δάσκαλος στην υπηρεσία ενός χαρτοπαίχτη, μάλλον διεφθαρμένου στρατηγού.

Γύρω τους, ζωντανεύει ένας πολυπληθής θίασος από Ρώσους και Πολωνούς εμιγκρέδες, ευγενών και απατεώνων, «γλεντζέδων» αγκιστρωμένων στη φρενίτιδα του παιχνιδιού και τη λατρεία του χρήματος, βυθισμένων στο χάος και την παρακμή. Κι ανάμεσά τους ξεπροβάλλει η προγονή του στρατηγού, η αινιγματική και αντιφατική Πολίνα, μια γυναίκα με δύσκολο χαρακτήρα που, εκμεταλλευόμενη τον έρωτα του δασκάλου της προς εκείνη και λοιδορώντας τα αισθήματά του, τον σπρώχνει προς τον τζόγο όλο και πιο βαθιά… 

Την 1η Νοεμβρίου 1866 ο «Παίκτης» ήταν έτοιμος προς παράδοση. Ο εκδότης Στελόφσκι, όμως, είχε φροντίσει να εξαφανιστεί από την Πετρούπολη για μην παραλάβει τα χειρόγραφα. Ο Ντοστογιέφσκι φρόντισε με τη σειρά του να παραδώσει το βιβλίο σε επίσημη αρχή. Κι έκτοτε, αυτή η καυστική ιστορία του, η γεμάτη μαύρο χιούμορ, παραμένει στην ιστορία της λογοτεχνίας ως μια οξυδερκής ανατομία ενός πάθους και μιας εποχής.

*Ο «Παίκτης» κυκλοφορεί στα ελληνικά σε διάφορες εκδόσεις. Ανάμεσά τους, αυτή του Γκοβόστη (μετ. Α. Σαραντίδη), του οίκου Ροές (μετ. Στ. Αργυροπούλου) και του Μίνωα (μετ. Κίρα Σίνου).

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ρενέ Ζιράρ

/ Ο Ρενέ Ζιράρ και η βία της εποχής μας

Ο νέος εκδοτικός οίκος Πλήθος εγκαινιάζει το πρόγραμμά του με το βιβλίο «René Girard - Η μιμητική επιθυμία στο Υπόγειο/Διάλογος με τον Κορνήλιο Καστοριάδη», αποκαλύπτοντας τη δυναμική που έχουν οι θεωρίες του Γάλλου στοχαστή όσον αφορά τη μιμητική λειτουργία της βίας σήμερα.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ζαν Ζενέ: Ο εγκληματίας ποιητής που άλλαξε τον κόσμο

Βιβλίο / Ζαν Ζενέ: Ο εγκληματίας ποιητής που άλλαξε τον κόσμο

Με το «Ημερολόγιο ενός κλέφτη», που κυκλοφορεί σε νέα μετάφραση από τη Ρίτα Κολαΐτη και το Μεταίχμιο, ο Ζαν Ζενέ έδωσε φωνή στους ομοφυλόφιλους, τους περιθωριακούς, τους πόρνους και τους εγκληματίες, θεμελιώνοντας μια νέα οντολογία του κακού.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LiFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT
Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Ηχητικά Άρθρα / Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Το όνομά της έχει συνδεθεί με την εικόνα μιας αδίστακτης, σεξουαλικά ακόρεστης και επικίνδυνης γυναίκας. Ένα νέο βιβλίο, όμως, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή τη στερεοτυπική αφήγηση και να φωτίσει μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Rene Karabash

Βιβλίο / Rene Karabash: «Θέλω πίσω τη γυναικεία δύναμη που μου στέρησαν οι άνδρες»

Η Βουλγάρα συγγραφέας Rene Karabash μιλά για το μυθιστόρημά της «Ορκισμένη», που τιμήθηκε με το βραβείο Ελίας Κανέτι, και στο οποίο εστιάζει στην ιστορία των «ορκισμένων παρθένων» γυναικών των Βαλκανίων που επέλεξαν να ζήσουν ως άνδρες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Δυο γυναίκες συγγραφείς αποκαλύπτουν τα κρυφά μυστικά της γραφής

Βιβλίο / Όλες οι γυναίκες του κόσμου στο νέο βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Στο «Μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη», η μητρότητα γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλες τις μητέρες και όλες τις κόρες με τις γυναίκες της Ιστορίας που θαυμάσαμε, αλλά και τις ανώνυμες «Παναγίες» που κράτησαν στους ώμους τους τα βάρη της ανθρωπότητας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Βιβλίο / «Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Στο νέο του βιβλίο, «Lost Things Found», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hyper Hypo, ο εικαστικός φωτογράφος Αντώνης Θεοδωρίδης εξερευνά τον μαγικό κόσμο της υπαίθριας αγοράς του Ελαιώνα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ