Το φιλολογικό πάρε-δώσε μεταξύ Τσε, Φιντέλ και «Ερνέστο» (Χέμινγουεϊ) στην επαναστατημένη Κούβα

Το φιλολογικό πάρε-δώσε μεταξύ Τσε, Φιντέλ και «Ερνέστο» (Χέμινγουεϊ) στην επαναστατημένη Κούβα Facebook Twitter
Ο Τσε Γκεβάρα ενώ διαβάζει την (συντηρητική) αργεντίνικη εφημερίδα La Nación.
0

Υπήρχαν περίοδοι αναμονής που έκαναν τη ζωή βασανιστικά μονότονη για τους Κουβανούς αντάρτες στα βουνά της Σιέρα Μαέστρα και ο Τσε Γκεβάρα τους ενθάρρυνε πάντα να διαβάζουν. Οτιδήποτε, αλλά κυρίως τους σύστηνε να κουβαλάνε μαζί τους έργα εκτός μυθοπλασίας παρά το ενοχλητικό τους βάρος – «καλές βιογραφίες ηρώων του παρελθόντος, ιστορικούς τόμους, οικονομικές και γεωγραφικές μελέτες» - για να τους αποσπάνε την προσοχή από πειρασμούς όπως ο τζόγος ή το ποτό.

Περιέργως ίσως, ένα από τα πιο δημοφιλή αναγνώσματα στο στρατόπεδο, σύμφωνα με το νέο βιβλίο "¡Cuba Libre!: Che, Fidel, and the Improbable Revolution That Changed World History" (Ο Τσε, ο Φιντέλ και η απίθανη επανάσταση που άλλαξε την ιστορία του κόσμου) του Tony Perrottet, ήταν η ισπανική έκδοση μιας ανθολογίας μεγάλων ανδρών στην ιστορία των ΗΠΑ από το Reader's Digest.

Αυτό τουλάχιστον είχε διαπιστώσει ο απεσταλμένος του τηλεοπτικού δικτύου CBS Ρόμπερτ Τάμπερ καθώς έβλεπε το βιβλίο να πηγαίνει από χέρι σε χέρι, ενδεχομένως και εξαιτίας της παρουσίας του Αμερικανού δημοσιογράφου στον καταυλισμό.

O Φιντέλ Κάστρο συμβουλευόταν συχνά το «Για ποιον χτυπά η καμπάνα», αντλώντας από το μυθιστόρημα του Έρνεστ Χέμινγουεϊ που είχε ως φόντο τον Ισπανικό Εμφύλιο, πολύτιμες ιδέες και στρατηγικές ανταρτοπόλεμου.

Το φιλολογικό πάρε-δώσε μεταξύ Τσε, Φιντέλ και «Ερνέστο» (Χέμινγουεϊ) στην επαναστατημένη Κούβα Facebook Twitter
Ο Τσε διαβάζει τον "Φάουστ" του Γκαίτε στον καταυλισμό των ανταρτών στα βουνά της Σιέρα Μαέστρα

Μεγάλο σουξέ είχε επίσης «Το δέρμα» του Κούρτσιο Μαλαπάρτε, νουβέλα στην οποία καταγράφονται οι συνθήκες της κατοχής της Νάπολης από τους Συμμάχους μετά την λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. (Πάντα πεπεισμένος για την τελική νίκη, ο Φιντέλ πίστευε ότι η ανάγνωση του βιβλίου θα βοηθούσε να διασφαλιστεί η καλή διαγωγή των ανδρών του μετά την κατάληψη της Αβάνας).

Ανάρπαστο επίσης είχε γίνει το «Ανθρώπινο κτήνος» του Εμίλ Ζολά, ενώ ο Τσε παραλίγο να χάσει τη ζωή του κατά τη διάρκεια μιας αεροπορικής επίθεσης που τον βρήκε απορροφημένο από το βιβλίο «Η παρακμή και η πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας» του Βρετανού ιστορικού και πολιτικού του 18ου αιώνα, Έντουαρντ Γκίμπον.

Το πιο ενδιαφέρον όμως φιλολογικό απόκομμα του μεγάλου λευκώματος της Κουβανικής Επανάστασης είναι ίσως η δήλωση που είχε κάνει ο Φιντέλ Κάστρο στον Ισπανό δημοσιογράφο Ιγκνάσιο Ραμονέτ σύμφωνα με την οποία συμβουλευόταν συχνά το «Για ποιον χτυπά η καμπάνα», αντλώντας από το μυθιστόρημα του Έρνεστ Χέμινγουεϊ που είχε ως φόντο τον Ισπανικό Εμφύλιο, πολύτιμες ιδέες και στρατηγικές ανταρτοπόλεμου.

«Αυτό το βιβλίο είχε γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου. Και πάντα επιστρέφαμε σ΄ αυτό, αναζητώντας έμπνευση και συμβουλές».

Ο «Ερνέστο», όπως αποκαλούσαν τον διάσημο Αμερικανό εμιγκρέ στην Κούβα εκείνο τον καιρό, είχε γράψει το βιβλίο με βάση τις εμπειρίες του ως πολεμικός ανταποκριτής στην Ισπανία το 1937 και οι σελίδες του είναι γεμάτες από άτακτες εχθροπραξίες ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα. Τον καιρό που δακτυλογραφούσε το βιβλίο σε μια γραφομηχανή Remington στο δωμάτιο 511 του αποικιακής αισθητικής ξενοδοχείου Ambos Mundos στην Παλιά Πόλη της Αβάνας, δεν φανταζόταν ότι μια ανάλογη σύρραξη θα συνέβαινε στην χώρα που είχε υιοθετήσει ως δεύτερη πατρίδα.

Το φιλολογικό πάρε-δώσε μεταξύ Τσε, Φιντέλ και «Ερνέστο» (Χέμινγουεϊ) στην επαναστατημένη Κούβα Facebook Twitter
Ο 'Ερνέστο" Χέμινγουεϊ με τον Φιντέλ Κάστρο στην Αβάνα μετά την επικράτηση της Κουβανικής επανάστασης.

Δεν θα μπορούσε πάντως να ισχυριστεί όποιος έχει διαβάσει το βιβλίο ότι παρουσιάζει συγκεκριμένες τακτικές ανταρτοπόλεμου πέρα από κάποιες σκόρπιες ιδέες, όπως ας πούμε η τοποθέτηση σπάγκου στην περόνη χειροβομβίδας έτσι ώστε να μπορεί να πυροδοτηθεί από απόσταση. Πιο χρήσιμη μάλλον για τους αντάρτες του Φιντέλ ήταν η ιδιότητα του βιβλίου ως εγχειριδίου για τις ψυχολογικές επιπτώσεις του άτακτου αντάρτικου.

Παρότι είναι βέβαιο ότι ο Χέμινγουεϊ θα ένιωθε βαθιά κολακευμένος από την υψηλή δημοτικότητα του έργου του στις τάξεις των Κουβανών επαναστατών, παρέμεινε σιωπηλός γενικά σχετικά με την επανάσταση που συνέβαινε γύρω από το νέο του σπίτι. Εκ των υστέρων, ο φίλος και καπετάνιος του ψαροκάικου που χρησιμοποιούσε τακτικά ο συγγραφέας και είχε το όνομα "Pilar", θα καυχιόταν ότι αυτός και o «Ερνέστο» τροφοδοτούσαν λαθραία τους αντάρτες με όπλα που έκρυβαν στο καΐκι, αλλά αυτή μάλλον ήταν μια ωραία ιστορία για τους τουρίστες.

Κατ' ιδίαν, ο Χέμινγουεϊ μιλούσε με τις χειρότερες βρισιές για τον δυνάστη της Κούβας, Φουλγκένσιο Μπατίστα, τον οποίο σε μια επιστολή του είχε αποκαλέσει «πουτάνας γιο». Η μόνη όμως δημόσια διαμαρτυρία ενάντια στο καθεστώς που ανέτρεψε τελικά ο Φιντέλ Κάστρο, ήταν όταν δήλωσε ότι δωρίζει το Νόμπελ λογοτεχνίας που είχε κερδίσει, στον Κουβανικό λαό. Αντί να επιτρέψει σε κάποιο κυβερνητικό ίδρυμα να το κρατήσει ως έκθεμα όμως, το παρέδωσε για φύλαξη στον Καθεδρικό της Παναγίας στην Αβάνα. Ακόμα εκεί βρίσκεται, σε μια γυάλινη θήκη στον τοίχο.

Με στοιχεία από το The Paris Review

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ