ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Αξιοποιώντας κυρίως τα αρχεία των φωτογράφων Τάσου Μελετόπουλου (1908 -1969) και Λέοντα Φραντζή (1889-1965), αλλά και τα αρχεία των Θεόδωρου Ν. Συναδινού, Πέλου και Αλέκας Κατσέλη, Κατίνας Παξινού και Αλέξη Μινωτή, γίνεται μία καταγραφή σε χρονολογική σειρά της σκηνικής δραστηριότητας του Εθνικού Θεάτρου (με διάταγμα του 1935 ως Βασιλικό Θέατρο) από την έναρξη της λειτουργίας του (1932) μέχρι την ανακοπή της καλλιτεχνικής του πορείας, εξαιτίας της γερμανικής κατοχής (1941). Ένας πλήρης κατάλογος των παραστάσεων ο οποίος βασίστηκε κυρίαρχα στην πλήρη σειρά θεατρικών προγραμμάτων που φυλάσσονται στη Συλλογή Τεκμηρίων Παραστατικών Τεχνών του ΕΛΙΑ / ΜΙΕΤ ενώ παράλληλα δημοσιεύονται και οι μελέτες για την ίδρυση και τα πρώτα άγουρα χρόνια της πρώτης κρατικής σκηνής. Μία πολύχρονη και μεθοδική εργασία χάρη στην οποία διασώζονται τα χνάρια και ο απόηχος της πορείας ανθρώπων της πλέον εφήμερης των τεχνών, συμβάλλοντας παράλληλα στην αναγνώριση τους όπως και στην ανάδειξη των γεγονότων που σφράγισαν τα πρώτα δέκα χρόνια του σημαντικότερου καλλιτεχνικού οργανισμού της χώρας.
Η ίδρυση του Εθνικού Θεάτρου, την άνοιξη του 1930, άνοιξε τις νέες προοπτικές για τη θεατρική παιδεία του τόπου. Όπως επισημαίνει στο εισαγωγικό του σημείωμα ο Δημήτρης Σπάθης : «Στην αρχική φάση της λειτουργίας του, το Εθνικό Θέατρο διέθετε πόρους επαρκείς, χάρη στην κρατική επιδότηση, εξοπλισμό ικανοποιητικό στη σκηνή του ανακαινισμένου κτιρίου της οδού Αγίου Κωνσταντίνου, έναν κανονισμό που μπορούσε να εξασφαλίσει τότε στο ίδρυμα ομαλή λειτουργία και σχετική αυτοτέλεια, διοίκηση από αρμόδια πρόσωπα (διευθυντής ο Ιωάννης Γρυπάρης), σκηνοθέτη τον Φώτο Πολίτη και καλλιτεχνικό δυναμικό που ανάλογό του δεν είχε συγκεντρωθεί ποτέ άλλοτε σε ελληνικό θίασο. Ο Φώτος Πολίτης (1890 -1934) θα ανεβάσει από το 1932 ως το Δεκέμβρη του 1934, άλλοτε μόνος, σπανιότερα με το βοηθό και διάδοχό του Δημήτρη Ροντήρη, γύρω στα τριάντα έργα, αρχαία δράματα και ξένους συγγραφείς, κυρίως κλασικούς αλλά και νεότερους. Η αξιοποίηση του αρχαίου δράματος στη σύγχρονη σκηνή, η συστηματική και σε βάθος ερμηνεία των κλασικών έργων, η ενσωμάτωση στη θεατρική παιδεία ξεχασμένων στοιχείων της νεοελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς, η πρόοδος που σημειώνει τα χρόνια εκείνα η σκηνοθεσία και η υποκριτική και γενικότερα η άνοδος της καλλιτεχνικής στάθμης του θεάτρου είναι επιτεύγματα στα οποία η συμβολή του Πολίτη υπήρξε πολύτιμη. Στο συγκρότημα του Εθνικού Θεάτρου αντιπροσωπεύτηκαν όλες οι γενιές ηθοποιών με τους πιο αξιόλογους εκπροσώπους τους. Ο κρατικός θίασος αποτέλεσε έτσι την πιο εντυπωσιακή συμπαράταξη δυνάμεων που μπορούσε τότε να επιτευχθεί. Με αυτό το δυναμικό, ο Φώτος Πολίτης και ο Δημήτρης Ροντήρης (από το 1934 και μετά) έδωσαν τις αρτιότερες παραστάσεις που είχε γνωρίσει ως τότε η ελληνική σκηνή». Τα υπόλοιπα κείμενα του τόμου υπογράφουν οι Κωνσταντίνα Σταματογιαννάκη, Κώστας Γεωργουσόπουλος και Αντιγόνη Μανασσή.
Οι παραγωγές του Εθνικού Θεάτρου στον Μεσοπόλεμο χαρακτηρίστηκαν από συλλογικό πνεύμα, ξεχωριστές ερμηνείες σε σπουδαία έργα του κλασσικού ρεπερτορίου, υψηλή αισθητική, τεχνική αρτιότητα και αξιοσημείωτους πειραματισμούς στα σκηνικά, στα κοστούμια, στους φωτισμούς, αλλά και στη μουσική και στην κίνηση. Η πολυτελής έκδοση κλείνει με έναν μικρό κατάλογο σύντομων βιογραφιών των βασικότερων συνεργατών του Εθνικού Θεάτρου της εποχής, ενώ μαρτυρίες – αδημοσίευτες επιστολές προσωπικοτήτων όπως του Φώτου Πολίτη, Ιωάννη Γρυπάρη, Αιμίλιου Βεάκη, Κωστή Παλαμά και άλλων, συμπληρώνουν την μεγάλη συλλεκτική αξία του εγχειρήματος.
σχόλια