Ευγενία Φακίνου «Έρως, θέρος, πόλεμος» Facebook Twitter
Φωτ.: Σπύρος Στάβερης/LIFO

«Έρως, θέρος, πόλεμος»: Ένα από τα ωραιότερα μυθιστορήματα της Ευγενίας Φακίνου

0

Όλοι οι συγγραφείς λαχταρούν την αποδοχή των έργων τους αλλά λίγοι παραδέχονται πόσο τρέμει το φυλλοκάρδι τους κάθε φορά που εκτίθενται γραπτώς.

Το καλοκαίρι του 2003, λίγο μετά την έκδοση του «Έρως, θέρος, πόλεμος» (Καστανιώτης), η Ευγενία Φακίνου τ’ ομολογούσε ανοιχτά: «Κατά βάθος είμαι δειλός άνθρωπος. Φοβάμαι τι θα πουν οι άλλοι για μένα, αναρωτιέμαι πάντα αν κάνω το σωστό. Μια μορφή ανασφάλειας δεν είναι κι αυτή η ανάγκη επιβεβαίωσης; Ευτυχώς, από τα πρώτα τηλεφωνήματα που δέχτηκα γι’ αυτό το βιβλίο, κάτι στη φωνή των ανθρώπων φανέρωνε πως τους έχω συγκινήσει…».

Από τα ωραιότερα μυθιστορήματά της, το «Έρως, θέρος, πόλεμος» βασίζεται σε αληθινά γεγονότα, ημερολόγια και μαρτυρίες, αποτυπώνοντας τη διαδρομή της Μαρίας, της σοβαρής νοσοκόμας που αντικρίζουμε στο εξώφυλλο, από την ιταλοκρατούμενη Σύμη ως το Πορτ-Τεουφίκ της Αιγύπτου κι από την πλημμυρισμένη στα συμμαχικά στρατεύματα Αλεξάνδρεια ως τη μεταπολεμική Κυψέλη. Στο μυθιστόρημα δεν δηλώνεται πουθενά αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για τη μητέρα της Φακίνου, η οποία έφυγε οριστικά το 1990 μ’ έναν βαθύ αναστεναγμό, έχοντας διασχίσει τον 20ό αιώνα παλικαρίσια.

Την ιστορία της Μαρίας που χειραφετήθηκε αλλά και αφυδατώθηκε παραμένοντας πάντα πιστή στο καθήκον, της μάνας που σιγά-σιγά έχασε το χαμόγελο και την τρυφεράδα της δίνοντας την εντύπωση μιας σκληρής και αυστηρής γυναίκας, αυτή την προσωπική ιστορία που θα μπορούσε ν’ αφορά και πολλούς άλλους τελικά, η Φακίνου την κουβαλούσε μέσα της καιρό.

Κόρη βοσκού που διεκδίκησε να μάθει γράμματα, η Μαρία ακολούθησε τη μοίρα πολλών κατοίκων των Δωδεκανήσων που ασφυκτιούσαν κάτω από την ιταλική κατοχή: έβγαλε «πασαπόρτι» στα δώδεκα αναζητώντας μια καλύτερη τύχη πλάι σε μια αιγυπτιώτισσα θεία που της έταξε να τη σπουδάσει και να την προικίσει. Έγινε, έστω και προσωρινά, δουλάκι, τρομοκρατημένο από την απειλή ότι θα καταλήξει σε πορνείο.

Υπό την προστασία μιας φωτισμένης Γαλλίδας μαμής, εν τούτοις, εξελίχθηκε σε νοσοκόμα, βίωσε την αγριότητα των χειρουργείων και των βομβαρδισμών της ερήμου, έζησε έναν ρομαντικό έρωτα στο πρόσωπο ενός Ιρλανδού που χάθηκε νωρίς, και με το που τελείωσε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, επιχείρησε μια νέα αρχή στην Αθήνα, ακολουθώντας έναν «εξ Ελλάδος» υπαξιωματικό του Ναυτικού.

Πάντα σε κίνηση, πάντα με στόχους, η Μαρία θα μεγαλώσει δυο παιδιά στη στριμωγμένη οικονομικά δεκαετία του ΄50 και θα τους μεταλαμπαδεύσει την κοινωνική συνείδηση που απέκτησε κι η ίδια σταδιακά.

ερως θερος πολεμος
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Ευγενία Φακίνου, Έρως, Θέρος, Πόλεμος, εκδόσεις Καστανιώτη

Την ιστορία της Μαρίας που χειραφετήθηκε αλλά και αφυδατώθηκε παραμένοντας πάντα πιστή στο καθήκον, της μάνας που σιγά-σιγά έχασε το χαμόγελο και την τρυφεράδα της δίνοντας την εντύπωση μιας σκληρής και αυστηρής γυναίκας, αυτή την προσωπική ιστορία που θα μπορούσε ν’ αφορά και πολλούς άλλους τελικά, η Φακίνου την κουβαλούσε μέσα της καιρό. Κι όταν ένιωσε ότι η εκκρεμότητα δεν παίρνει άλλη αναβολή, υποσχέθηκε στον εαυτό της να τη γράψει όσο απλούστερα γίνεται.

Όπως κάθε μυθιστόρημα, έτσι και το «Έρως, θέρος, πόλεμος» λειτουργεί σαν καθρέφτης. Άλλος θα ταυτιστεί με την κεντρική ηρωίδα αναπολώντας τις μάχες που έδωσε στη δική του ζωή, άλλος θα δει από διαφορετική οπτική γωνία σημαντικές σελίδες της πρόσφατης Ιστορίας, άλλος ίσως σταθεί στη σχέση μάνας-κόρης που θίγεται προς τις τελευταίες σελίδες κι επιδιώξει να λύσει τους λογαριασμούς με τους οικείους του εγκαίρως.

Πρόθεση, πάντως, της Φακίνου ήταν να υπογραμμίσει την αξία της ατομικής και της συλλογικής ευθύνης, γιατί «μόνο αν συμφιλιωθούμε και με τις σκοτεινές μας πλευρές μπορούμε να βαδίσουμε μπροστά».

Έπειτα από έναν χρόνο προετοιμασίας και συγκέντρωσης υλικού –οικογενειακά ντοκουμέντα, σημειώσεις φίλων, χάρτες, φωτογραφίες και ιστορικά στοιχεία αλιευμένα από εγκυκλοπαίδειες, το διαδίκτυο και αρχεία εφημερίδων– ξεκίνησε να γράφει καταφεύγοντας στο πρώτο ενικό. Δυσκολεύτηκε κι υπαναχώρησε.

Ενώ, όμως, παραθέτει τις περιπέτειες της ηρωίδας της ως την ημέρα που καταφθάνει στον Πειραιά, μ’ ένα μωρό στην αγκαλιά, ουδέτερα, αποστασιοποιημένα, στο κεφάλαιο «Αθήνα 1945-1990- Τα μικροαστικά», η τριτοπρόσωπη αφήγηση παίρνει τέλος και ο τόνος της γίνεται εξομολογητικός.

Δίχως να προδίδει ευθέως την ταυτότητά της, η Φακίνου εκθέτει ένα μέρος και της δικής της βιογραφίας: των παιδικών κι εφηβικών της χρόνων σ’ ένα τεράστιο, ψηλοτάβανο σπίτι της Κυψέλης («κέντρο διερχομένων για συγγενείς και φίλους από τη Σύμη και την Αλεξάνδρεια»), μ’ έναν πατέρα από υδραίικο σόι  («πράο και γελαστό, ικανό να μεταδώσει ένα αίσθημα ασφάλειας κι ας ταξίδευε συνεχώς»), με μια αδελφή επτά χρόνια μικρότερη («η σχέση μας ήταν περισσότερο μητρική παρά αδελφική»), με μια μάνα να μπαινοβγαίνει αδιάκοπα στα γύρω σπίτια κάνοντας ενέσεις, και με την ίδια να διασκεδάζει τη μοναξιά της διαβάζοντας.

Ήταν χρόνια σημαδεμένα από στενότητα («στα σχολεία λειτουργούσαν ακόμη, με τη φροντίδα των δασκάλων, άτυπα συσσίτια») και από τη δυναμική της Ένωσης Κέντρου, στη διάρκεια των οποίων η Φακίνου συναναστράφηκε τον οικογενειακό τους γιατρό Γρηγόρη Λαμπράκη κι έδωσε τέλος στη σχέση «αφοσίωσης, λατρείας και άνευ όρων παράδοσης» με τη μητέρας της, κάνοντας κι εκείνη την επανάστασή της.

Κεντρικό θέμα του «Έρως, θέρος, πόλεμος», ωστόσο, παραμένει το πώς διαμορφώνονται συμπεριφορές και χαρακτήρες από τα ιστορικά γεγονότα. Κι όπως συμβαίνει και σε άλλα της έργα, η Φακίνου προτίμησε κι εδώ να δώσει φωνή σε ήρωες αφανείς, που δεν διαμορφώνουν Ιστορία αλλά διαμορφώνονται από αυτήν. Ανασυστήνοντας τη ζωή της μητέρας της, έγραψε ένα «παραμύθι» δίχως ίχνος από περιττά στολίδια, λέγοντας με τον τρόπο της πόσο λυτρωτική μπορεί να είναι μια επώδυνη βουτιά στο παρελθόν.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ακύλλας Καραζήσης: «Μου αρέσει η λογοτεχνία του Θανάση Βαλτινού γιατί δεν ξέρεις ποτέ τι είναι αλήθεια και τι ψέμα»

The Book Lovers / Ακύλλας Καραζήσης: «Μου αρέσει η λογοτεχνία του Θανάση Βαλτινού γιατί δεν ξέρεις τι είναι αλήθεια και τι ψέμα»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Ακύλλα Καραζήση για την αναγνωστική διαδρομή του, που ξεκινάει από τον «Τομ Σόγερ» και τη Θεσσαλονίκη, περνάει από τον ρομαντικό κόσμο της Χαϊδελβέργης και φτάνει στην Αθήνα του θεάτρου και των κειμένων.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Βιβλίο / Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Η συγγραφέας και ομότιμη καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου μιλά για την εποχή μας, τον χώρο της εκπαίδευσης και την ταυτότητα του νεοέλληνα.   
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Βιβλίο / «Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Ο Ντόναλντ Σασούν, ομότιμος καθηγητής Συγκριτικής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου και άλλοτε στενός φίλος, συνεργάτης και επιμελητής των βιβλίων του Έρικ Χoμπσμπάουμ, μιλά στη LiFO.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Βιβλίο / Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Η συγγραφέας του βιβλίου “Diva”, Ντέζι Γκούντγουιν, τονίζει με άρθρο της στον Guardian ότι το να χαρακτηρίζει κανείς τη ζωή της κορυφαίας τραγουδίστριας τραγική, σημαίνει ότι την αδικεί κατάφωρα.
THE LIFO TEAM
Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Βιβλίο / Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Ο Βρετανός ιστορικός Πολ Κάρτλετζ αποκαθιστά την ιστορική πόλη της αρχαιότητας που αντιμετώπιζαν υπεροπτικά οι Αθηναίοι. Δείχνει πώς τα θηβαϊκά θέματα επιβιώνουν στη σύγχρονη τέχνη, γράφει για τον Επαμεινώνδα που είχε έναν μόνο τραχύ μανδύα, παρουσιάζει την κοινωνία που δημιουργεί τον Ιερό Λόχο, ένα στρατιωτικό σώμα που αποτελείται αποκλειστικά από εραστές και ερώμενους.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Συζητώντας για ένα θέμα ταμπού της ελληνικής κοινωνίας, τους δωσίλογους της Κατοχής

Βιβλίο / Oι δωσίλογοι, ένα θέμα ταμπού της ελληνικής κοινωνίας

Μέσα από την έρευνά του σε αρχεία που μέχρι σήμερα παραμένουν κλειστά ο ιστορικός Μενέλαος Χαραλαμπίδης εξετάζει τα γεγονότα και τα πρόσωπα που συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς κατακτητές σε μια πολύπαθη και αιματηρή για την Αθήνα περίοδο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πρώτο μυθιστόρημα της Καλλιρρόης Παρούση μπήκε στα ευπώλητα από στόμα σε στόμα

Βιβλίο / Το πρώτο μυθιστόρημα της Καλλιρρόης Παρούση μπήκε στα ευπώλητα από στόμα σε στόμα

Το Λίγα Λόγια για μένα της Καλλιρρόης Παρούση είναι ένα μυθιστόρημα με ποιητικό λόγο που το νεανικό κοινό το ανακάλυψε μέσω word of mouth. Και όπως λέει και ένας φίλος της «ένα καλό βιβλίο είναι σαν μία νάρκη, δεν ξέρεις σε ποιανού την ψυχή θα σκάσει».
M. HULOT
Γκαζμέντ Καπλάνι «Με λένε Ευρώπη»

Το πίσω ράφι / «Με λένε Ευρώπη»: Το βιβλίο ενός Αλβανού μετανάστη για τις περιπέτειές του στην Ελλάδα

Ο Γκαζμέντ Καπλάνι εναλλάσσει την εμπειρία του στην Ελλάδα με τις μικρές οδύσσειες ανθρώπων που άφησαν πίσω την πατρίδα τους, σε ένα βιβλίο που κινείται διαρκώς μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας και καταπιάνεται με το ανεξάντλητο θέμα της μετανάστευσης και της ταυτότητας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Larry Gus διάβασε τον «Οδυσσέα» του Τζόις περπατώντας τους δρόμους της Αθήνας

The Book Lovers / Ο Larry Gus διάβασε τον «Οδυσσέα» του Τζόις περπατώντας τους δρόμους της Αθήνας

O Νίκος Μπακουνάκης συζητά με τον μουσικό και συνθέτη Larry Gus, aka Παναγιώτη Μελίδη, για τα βιβλία που επηρέασαν τη μουσική του. Πρόκειται για έναν εντελώς ιδιοσυγκρασιακό αναγνώστη.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
«Μέχρι τον Αύγουστο»: Το ‘χαμένο’ μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έπρεπε να παραμείνει χαμένο

Βιβλίο / «Μέχρι τον Αύγουστο»: Το «χαμένο» μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έπρεπε να παραμείνει χαμένο

Το βιβλίο προσφέρει στιγμιαίες απολαύσεις, αλλά είναι ολοφάνερα ημιτελές και πολλά σημεία του μοιάζουν τόσο κακογραμμένα που καθιστούν απολύτως κατανοητή την επιθυμία του συγγραφέα να μην εκδοθεί ποτέ.
THE LIFO TEAM
Ο σουρεαλιστικός «συντε(λο)γοτεχνικός» κόσμος του Αχιλλέα ΙΙΙ

Βιβλίο / Ο σουρεαλιστικός «συντε(λο)γοτεχνικός» κόσμος του Αχιλλέα ΙΙΙ

Ο βραβευμένος συγγραφέας που μόλις κυκλοφόρησε τη συλλογή διηγημάτων του με τον διφορούμενο τίτλο «Τέλος Πάντων» εξηγεί, μεταξύ πολλών άλλων, γιατί τον απασχολούσε συνέχεια το τέλος του κόσμου, σε σημείο που του έγινε εμμονή.
M. HULOT
Πέρα από τις Ακυβέρνητες πολιτείες: O Τσίρκας, ο Σεφέρης, ο Κοτζιάς και η Χούντα του 1967

Lifo Mini – Series / Πέρα από τις Ακυβέρνητες Πολιτείες: O Τσίρκας, ο Σεφέρης, ο Κοτζιάς και η Χούντα του '67

H Κωνσταντίνα Βούλγαρη σκιαγραφεί την προσωπικότητα του Στρατή Τσίρκα, μιλά για τη φιλία του με τον Σεφέρη, την πολιτική του δράση μέσα στη Δικτατορία, αλλά και για το πώς έπεισε τον Παύλο Ζάννα να μεταφράσει Προυστ, μέσα στη φυλακή. Στο podcast ακούγονται για πρώτη φορά αποσπάσματα από διάλεξη που είχε δώσει ο Σ. Τσίρκας μαζί με τον Α. Kοτζιά.
THE LIFO TEAM
Σέρχιο Πιτόλ «Συζυγική ζωή»

Το Πίσω Ράφι / «Η συζυγική ζωή»: Η απολαυστική σάτιρα του Σέρχιο Πιτόλ για τις δηλητηριασμένες σχέσεις

Μέσα από τις απέλπιδες προσπάθειες μιας γυναίκας ν’ απαλλαγεί οριστικά από τον άπιστο σύζυγό της, με τη λοξή και ειρωνική ματιά του, ένας από τους κορυφαίους σύγχρονους Λατινοαμερικανούς συγγραφείς μεταμορφώνει σε φάρσα αυτό που άλλοι θα έβλεπαν ως τραγωδία.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Paul Lynch

Βιβλίο / Paul Lynch: «Υπάρχουν συγγραφείς που παίζουν στο κέντρο του γηπέδου, εγώ παίζω στα άκρα»

Ο πέμπτος Ιρλανδός συγγραφέας που παίρνει το Booker εξηγεί στη Βένα Γεωργακοπούλου γιατί στην Ιρλανδία βγαίνουν τόσο σημαντικά βιβλία, περιγράφει πως σε μια λαϊκή σχολίασαν το βραβευμένο βιβλίο του ως «πολύ μαύρο» και πως αν καθόταν να γράψει κάτι για να κερδίσει, αυτό δεν θα ήταν το «Τραγούδι του προφήτη».
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ