Εισαγωγή στο σύμπαν της Μάγδας Κοτζιά

Εισαγωγή στο σύμπαν της Μάγδας Κοτζιά Facebook Twitter
Το χαμόγελό της ήταν πλατύ, απαστράπτον, ευφρόσυνο. Η δουλειά της –τα βιβλία, η γνώση, η ομορφιά– ήταν η ζωή της. Και ήταν πλούσια και ελεύθερη ζωή. Μια ζωή πλήρης εν τέλει...
1

Τι θα ήμασταν, και πού θα βρίσκαμε ντουβάρι να κοπανήσουμε το κεφάλι μας, αν δεν είχαμε διαβάσει εκείνα τα κρίσιμα βιβλία που μας άνοιξαν τα μάτια στην κρίσιμη ηλικία και στην κρίσιμη στιγμή; Τι θα ήμασταν, και πόσα λάθη άραγε δεν θα μας είχανε στείλει ντουγρού στις ξέρες, όπου θα τσακίζαμε τη βαρκούλα μας; Πώς μπορούμε να υπολογίσουμε την ανυπολόγιστη ευγνωμοσύνη που οφείλουμε σ' εκείνους τους ανθρώπους που μας δώρισαν τα βιβλία τους και μέσα από τις σελίδες αυτών των βιβλίων μάς άνοιξαν τα μάτια, μας έδειξαν στις ανοιχτωσιές, μας πρόσφεραν μια ζωή πλήρη εν τέλει.

Η Μάγδα Κοτζιά ήταν πίσω από όλα αυτά τα θαύματα. Και από δεκάδες, εκατοντάδες άλλα. Θυμήσου: Ταχτσής και το Φοβερό Βήμα. Θυμήσου: Μάνος Χατζιδάκις και τα Σχόλια του Τρίτου. Όλη η Μεταπολίτευση πάλι εδώ. Στον Εξάντα.


Οι Καπετάνιοι, του Δομένικου Αυδή, όπως επιμέναμε να λέμε τον Dominique Eudes, μας έβγαλαν από τη ρότα προς την τότε πανίσχυρη ΚΝΕ και μας οδήγησαν σε άλλες ατραπούς και τώρα, σχεδόν τέσσερις δεκαετίες μετά, ξέρω πόσο πολύτιμη ήταν η συνάντηση μ' εκείνο το πολυσέλιδο παθιασμένο ιστορικό μελέτημα. Μια συνάντηση που χρωστάμε στη Μάγδα Κοτζιά και τον εκδοτικό της οίκο, τον Εξάντα.


Κι ύστερα, εκείνη η μαγεία της γλώσσας, τα θαύματα, οι εκλάμψεις που πέτυχε ο Δημήτρης Δημητριάδης, μεταφράζοντας το Ημερολόγιο ενός Κλέφτη και την Παναγία των Λουλουδιών του Ζαν Ζενέ. Σε χαρτόδετες εκδόσεις τότε, όπως και η Φιλοσοφία του Μπουντουάρ του Θεϊκού Μαρκήσιου, και η Ιουστίνη, χαρτόδετη και κυνηγημένη από κομπλεξικούς εισαγγελείς, στην αυγή της Μεταπολίτευσης, απαγορευμένη. Και τότε συνασπίστηκαν κάμποσοι εκδότες και προχώρησαν σε κοινή έκδοση, αναγκάζοντας την πολιτεία να υποχωρήσει. Και μετά, απανωτά, έρχεται η Αναφορά του Μπρόντι, Μπόρχες, εκρήξεις στο κρύο κρέας του κρανίου, και σαν να μην έφτανε αυτό, να και ο αδιανόητος πυραυλοκίνητος Φίλιπ Κ. Ντικ και το Ούμπικ και η σαρωτική αντιστροφή των πραγματικοτήτων στον Άνθρωπο από το Ψηλό Κάστρο, παρέα με τα Λουλούδια για τον Άλγκερνον, και λίγο πιο μετά η Μπέττυ και το Πόσο πάει; – κι έτσι τινάζονται στον αέρα τα στερεότυπα και περνάς μάνι-μάνι σ' εκείνη την ιδιαίτερη ενηλικίωση που σου εξασφαλίζει μια παρατεταμένη νεότητα στο μέσα σύμπαν σου και στην περιπέτεια που αντιλαμβάνεσαι ότι είναι η ζωή η ίδια.


Η Μάγδα Κοτζιά ήταν πίσω από όλα αυτά τα θαύματα. Και από δεκάδες, εκατοντάδες άλλα. Θυμήσου: Ταχτσής και το Φοβερό Βήμα. Θυμήσου: Μάνος Χατζιδάκις και τα Σχόλια του Τρίτου. Όλη η Μεταπολίτευση πάλι εδώ. Στον Εξάντα. Στον οίκο, στο σπίτι, στο κονάκι της Μάγδας. Στην οδό Τζαβέλλα αρχικά, με ξύλινη σκάλα που έτριζε και σόμπα κουκουνάρα και μυστηριώδεις τύπους να παίζουνε μανιωδώς χαρτιά, να πίνουν ουίσκι, να καπνίζουν άφιλτρα από πακέτο κασετίνα, να μιλάνε όλοι μαζί, παθιασμένα, μελωδικά, τραχιά, ειρωνικά, ευγενέστατα, σοφά. Μετά στην αρχή της Διδότου, απέναντι από το καφενείο που έγινε μπαρ και που γύρισε πάλι σε καφενείο, όπου καταφεύγαμε, η Μάγδα κι εγώ, πριν μεσημεριάσει, και αρχίζαμε τα ποτά και τα λόγια. Εκεί μου είπε πολλά για τον Χόρχε Σεμπρούν, αυτόν το δανδή της εξέγερσης που έζησε από κοντά τα κορυφαία γεγονότα του 20ού αιώνα.

Τέλος εποχής, αλλά και αρχή μαζί. Αρχή μιας άλλης εποχής που σίγουρα θα σκύψει να δει τι έκανε η Μάγδα και οι άνθρωποι που της έμοιαζαν.


Τι θα ήμασταν χωρίς μορφές σαν τη Μάγδα Κοτζιά; Θυμήσου: Emil Cioran και Εγκόλπιο Ανασκολοπισμού – σε τρομερά μεταφραστικά κέφια ο Κωστής, που θα πιάσει λίγο μετά και τις Φλόγες της Ζηλοτυπίας του Ρενέ Ζιράρ, ένα πόνημα που βρέθηκε σε χρόνο ρεκόρ στα σπίτια των φίλων και της παρέας. Τι θα ήμασταν χωρίς τους παίκτες/ρέκτες που έδωσαν ό,τι είχαν και, κυρίως, δεν είχαν για τις τυπωμένες σελίδες που εμπεριέχουν τα πάντα, τον κόσμο όλο; Παίκτες/ρέκτες που τολμούν να εκδώσουν τον Χώρο της Λογοτεχνίας του Μωρίς Μπλανσό, σε ανύποπτο χρόνο, και το άγνωστο αριστούργημα του Στέλιου Αναστασιάδη, αυτής της μοναδικής μποέμ μορφής που γύρισε με τα πόδια όλη την Ευρώπη και συναντήθηκε με τον Σταύρο Τορνέ. Παίκτες/ρέκτες που έχουν διαίσθηση και πάθος και λογική, έτσι ώστε να υλοποιούν αλλόκοτα, με την πρώτη ματιά, σχέδια, και να είναι πάντα ένα βήμα μπροστά από τους καιρούς τους.


Ο Χρήστος Κωνσταντινίδης που έστησε τη Διεθνή Βιβλιοθήκη και το Μαύρο Ρόδο για να μας συστήσει τις άγνωστες και διόλου δημοφιλείς επαναστάσεις, ο Ευγένιος Αρανίτσης που ιδρύει τις εκδόσεις Άκμων και μας συστήνει τη λυρική ριζοσπαστική υποκειμενικότητα του Ραούλ Βανεγκέμ και του Άλεν Γκίνσμπεργκ, ο Μανώλης Μανουσάκης που αποκαθιστά τη Λολίτα του Ναμπόκοφ και να μας γαλουχεί στον επίμονο, αθόρυβο ρομαντισμό με τις τότε ασπρόμαυρες εκδόσεις Ερατώ, ο Σούλης Χαρμάνης που τυπώνει Τέοντορ Αντόρνο και Χέρμπερτ Μαρκούζε στα ύψιλον/βιβλία, ο Σταύρος Πετσόπουλος και η Άγρα που υπερβαίνει την υπερβάλλουσα υπερπολιτικοποίηση της εποχής και ξενοδοχεύει το τότε υπό διωγμόν αστυνομικό και νουάρ μυθιστόρημα. Και ανάμεσά τους, μαζί τους, πάντα κοντά τους, η Μάγδα Κοτζιά, με τον Εξάντα, να προσφέρει, ναι, να δωρίζει και να δίνει και να δονεί, ζώντας με όλη την ψυχή της στην επικράτεια της Σόλωνος που είναι συνεκδοχή του σύμπαντος.


Τέλος εποχής, αλλά και αρχή μαζί. Αρχή μιας άλλης εποχής που σίγουρα θα σκύψει να δει τι έκανε η Μάγδα και οι άνθρωποι που της έμοιαζαν – που ήταν, δηλαδή, γενναίοι και ευγενικοί και είρωνες και άρχοντες και καλλιεργημένοι και τολμηροί και παιγνιώδεις και κοσμοπολίτες και Έλληνες ωραίοι.


Η Μάγδα εξέδωσε με ασίγαστο πάθος και μεράκι μεγάλους συγγραφείς, τους κλασικούς του 20ού αιώνα, τον Ερνέστο Σάμπατο, τον Πέτερ Χάντκε, τον Μισέλ Τουρνιέ, τον Τόμας Μπέρνχαρντ. Και τόσους άλλους. Το χαμόγελό της ήταν πλατύ, απαστράπτον, ευφρόσυνο. Η δουλειά της –τα βιβλία, η γνώση, η ομορφιά– ήταν η ζωή της. Και ήταν πλούσια και ελεύθερη ζωή. Μια ζωή πλήρης εν τέλει.

Βιβλίο
1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
ΕΠΕΞ Γυναικείες φωνές από διαφορετικά μέρη του κόσμου

Βιβλίο / Από τη Μαλαισία μέχρι το Μεξικό: 5 νέα βιλία που αξίζει να διαβάσετε

5 συγγραφείς από διαφορετικά σημεία του πλανήτη χαράζουν νέους δρόμους στη λογοτεχνία. Ανάμεσά τους, η Τζόχα Αλχάρθι που κέρδισε το Booker και η βραβευμένη με Πούλιτζερ Κριστίνα Ριβέρα Γκάρσα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Αρχαιολογία / Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Η διακεκριμένη ιστορικός Mary Beard στο βιβλίο της «Οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες. Οι ηγεμόνες του αρχαίου ρωμαϊκού κόσμου», παρουσιάζει τη ζωή και το έργο των αυτοκρατόρων μέσα από ανεκδοτολογικές αφηγήσεις και συναρπαστικές λεπτομέρειες, που θυμίζουν απολαυστικό μυθιστόρημα. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια εστιάζει στον ρόλο των δούλων, τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στη σεξουαλική ζωή των Ρωμαίων αυτοκρατόρων.
M. HULOT
Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Βιβλίο / Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Από την Αμοργό ως την Αλεξανδρούπολη και από την Ξάνθη ως τη Μυτιλήνη, τα μικρά βιβλιοπωλεία αποκτούν για πρώτη φορά συλλογική φωνή. Βιβλιοπώλες και βιβλιοπώλισσες αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

σχόλια

1 σχόλια
Αγαπητέ Γιώργο-Ίκαρε Μπαμπασάκη,καταρχήν χρόνια σου πολλά-καλά και δημιουργικά.Αν και δεν μου αρέσει η φθορά της έκφρασης... "σε συγχαίρω" : για όσα έγραψες με αφορμή το θάνατο της παιδικής μου φίλης Μάγδας Κοτζιά. Για να θυμόμαστε οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι και οι επερχόμενοι.Με συγκίνησες...Θέμης Λιβεριάδης