«84, Charing Cross Road»: Ένα cult βιβλίο που γοητεύει μέχρι σήμερα τους λάτρεις της ζωής

Έλεν Χανφ «84, Charing Cross Road» Facebook Twitter
Στο μικροσκοπικό Marks & Co, ένα βιβλιοπωλείο βγαλμένο θαρρείς από τον κόσμο του Ντίκενς, ποτισμένο από τις ανάκατες μυρωδιές της μούχλας, του χρόνου, του ξύλου και της σκόνης, τα πακέτα και οι ανάλαφρες, περιπαιχτικές επιστολές της Χανφ εισβάλλουν σαν δροσερό αεράκι. © Hulton Archive/Getty Images/ Ideal Image
0

«ΕΙΝΑΙ ΕΝΤΕΛΩΣ ΑΠΙΣΤΕΥΤΟ αυτό που μου συνέβη. Θαυμαστές απ’ όλο τον κόσμο με θεωρούν δικό τους άνθρωπο! Στο Λονδίνο μόνο και μόνο επειδή ταχυδρόμησα μια χούφτα γράμματα σε φίλους, υπάρχει στο μέρος όπου κάποτε βρισκόταν το βιβλιοπωλείο μια αναμνηστική πλάκα με τ’ όνομά μου! Και μολονότι είμαι πεπεισμένη ότι υπήρξα συγγραφέας χωρίς μεγάλη κουλτούρα και χωρίς πολύ ταλέντο, έχω μια πλάκα αφιερωμένη σ’ εμένα σ’ έναν από τους τοίχους του Λονδίνου! Ποιος θα τολμούσε να φανταστεί μια παρόμοια ιστορία;»

Η ιστορία που εξακολουθούσε να ξαφνιάζει την Αμερικανοεβραία Έλεν Χανφ ως τα βαθιά της γεράματα –πέθανε το 1997 πάμφτωχη σε γηροκομείο του Μανχάταν– οφείλεται ακριβώς «σε μια χούφτα γράμματα» που αντάλλαξε με το προσωπικό του λονδρέζικου βιβλιοπωλείου Marks & Co, στον αριθμό 84 επί της οδού Charing Cross.

Τριάντα πέντε χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση το «84, Charing Cross Road» κυκλοφόρησε και στα ελληνικά (μετ. Κ. Σχινά, Πόλις) επιβεβαιώνοντας την φήμη του ως cult βιβλίου «που δανειζόμαστε από τους φίλους μας και το δανείζουμε σε άλλους με τη σειρά μας»

Η Χανφ είχε ανακαλύψει την ύπαρξή του Marks & Co τυχαία, χάρη σε διαφημιστική αγγελία, κι επί μια εικοσαετία προμηθευόταν από αυτό σπάνια έργα της αγγλοσαξονικής γραμματείας. Οι επιστολές της, ωστόσο, ξεπερνούσαν τα όρια μιας απλής παραγγελίας, κι εκείνες που λάμβανε άρχισαν αναπόφευκτα να ξεφεύγουν από την επαγγελματική τυπικότητα.

Γι’ αυτό, όταν το 1970 δημοσιεύτηκαν ατόφιες σ’ έναν μικρό τόμο και στη συνέχεια διασκευάστηκαν για την τηλεόραση, το θέατρο και το σινεμά (βλ. την ταινία «84 Charing Cross Road» του Ντέιβιντ Τζόουνς με πρωταγωνιστές την Αν Μπάνκροφτ και τον Άντονι Χόπκινς) ανέσυραν τη Χανφ από την αφάνεια και χάρισαν ευφορία σ’ εκατομμύρια νέους αποδέκτες.

84, Charing Cross Road
Έλεν Χανφ, 84, Charing Cross Road, Μτφρ.: Κατερίνα Σχινά, Εκδόσεις Πόλις

Τριάντα πέντε χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση το «84, Charing Cross Road» κυκλοφόρησε και στα ελληνικά (μετ. Κ. Σχινά, Πόλις) επιβεβαιώνοντας την φήμη του ως cult βιβλίου «που δανειζόμαστε από τους φίλους μας και το δανείζουμε σε άλλους με τη σειρά μας», όπως είχε αποφανθεί εξαρχής το Newsweek. 

Tι είναι όμως αυτό που το καθιστά τόσο ελκυστικό; Μόνο η λατρεία του τυπωμένου χαρτιού που αναδύεται από κάθε σελίδα του ή κάτι παραπάνω;

Πάνω σ’ αυτήν τη γέφυρα που επί είκοσι χρόνια ένωνε τις δυο πλευρές του Ατλαντικού, μέσα από την αλληλογραφία της μποέμισσας Έλεν Χανφ και των υπαλλήλων του Marks & Co –με προεξάρχοντα τον φλεγματώδη υπεύθυνο πωλήσεων Φρανκ Ντόελ– ζωντανεύει μια ολόκληρη εποχή, διασταυρώνονται δυο εντελώς διαφορετικές κουλτούρες, πλάθονται σχέσεις φιλικές ή λανθάνουσες ερωτικές, λύνεται η γλώσσα και το συναίσθημα ανθρώπων που δεν έμελλε να συναντηθούν ποτέ, λες κι είμαστε χωμένοι στην ατμόσφαιρα ενός μεγάλου μυθιστορήματος.

Το φθινόπωρο του 1949 που στέλνει η Χανφ την πρώτη γραπτή παραγγελία της, η μεν Αμερική είναι η αναδυόμενη υπερδύναμη του πλανήτη, η δε Βρετανία παλεύει να διαχειριστεί τη μεταπολεμική οικονομική της εξάντληση.

Παρά τα τριμμένα πουλόβερ και τα σαραβαλιασμένα έπιπλά της, παρά τις αποτυχημένες της προσπάθειες ν’ αναγνωριστεί ως δραματουργός, η Χανφ δεν έχει γνωρίσει το αληθινό πρόσωπο της στέρησης. Οι πανόδετοι άλλωστε θησαυροί των περασμένων αιώνων που εξασφαλίζει πληρώνοντας όσο κι ένα εισιτήριο για κινηματογράφο του Μπρόντγουεϊ, την κάνουν να νιώθει ζάμπλουτη.

Μέχρι λοιπόν ν’ απολογηθεί δια ζώσης, όπως υπόσχεται στους Βρετανούς φίλους της, για λογαριασμό της υπεροπτικής πατρίδας της, φροντίζει να τους στέλνει μαζί με τις παραγγελίες της πακέτα με αγαθά που εκείνοι στερούνται: από ζαμπόν και αυγά σε σκόνη μέχρι νάιλον κάλτσες – αξεσουάρ εξωτικό για την εποχή.

84, charing cross road Facebook Twitter
Σκηνή από την ταινία «84, charing cross road» με τον Άντονι Χόπκινς.

Στο μικροσκοπικό Marks & Co, ένα βιβλιοπωλείο βγαλμένο, θαρρείς, από τον κόσμο του Ντίκενς, ποτισμένο από τις ανάκατες μυρωδιές της μούχλας, του χρόνου, του ξύλου και της σκόνης, τα πακέτα και οι ανάλαφρες, περιπαιχτικές επιστολές της Χανφ εισβάλλουν σαν δροσερό αεράκι.

Σιγά-σιγά στα γράμματα που ανταλλάσσονται εγκαθίσταται η οικειότητα, οι βιβλιοφιλικές αναφορές ανακατεύονται με στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής ένθεν και ένθεν, και η ελπίδα ότι η Χανφ θα εμφανιστεί κάποια στιγμή στο Λονδίνο με σάρκα και οστά διατηρείται ανέπαφη. 

Τα χρόνια όμως περνούν και το ταξίδι της συνεχώς αναβάλλεται. Κι όταν επιτέλους έρχεται η στιγμή, τόσο ο πρωταρχικός και προνομιούχος συνομιλητής της, ο Φραν Ντόελ, όσο και το ίδιο το βιβλιοπωλείο, δεν υπάρχουν πια. Έμεινε αυτή «η χούφτα γράμματα» που συμπυκνώνει τα πάντα και γοητεύει μέχρι σήμερα όχι μόνο τους λάτρεις των βιβλίων αλλά και της ζωής.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά» του Ρόμπερτ Πεν Γουόρεν: Αυτό είναι το βιβλίο της χρονιάς

Βιβλίο / «Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά» του Ρόμπερτ Πεν Γουόρεν: Αυτό είναι το βιβλίο της χρονιάς

Για πρώτη φορά μεταφράζεται στα ελληνικά και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις το αριστούργημα του Πεν Γουόρεν, ένα πολιτικό και ταυτόχρονα υπαρξιακό μυθιστόρημα και ένα από τα πιο σημαντικά του 20ού αιώνα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ακύλλας Καραζήσης: «Μου αρέσει η λογοτεχνία του Θανάση Βαλτινού γιατί δεν ξέρεις ποτέ τι είναι αλήθεια και τι ψέμα»

The Book Lovers / Ακύλλας Καραζήσης: «Μου αρέσει η λογοτεχνία του Θανάση Βαλτινού γιατί δεν ξέρεις τι είναι αλήθεια και τι ψέμα»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Ακύλλα Καραζήση για την αναγνωστική διαδρομή του, που ξεκινάει από τον «Τομ Σόγερ» και τη Θεσσαλονίκη, περνάει από τον ρομαντικό κόσμο της Χαϊδελβέργης και φτάνει στην Αθήνα του θεάτρου και των κειμένων.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Βιβλίο / Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Η συγγραφέας και ομότιμη καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου μιλά για την εποχή μας, τον χώρο της εκπαίδευσης και την ταυτότητα του νεοέλληνα.   
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Βιβλίο / «Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Ο Ντόναλντ Σασούν, ομότιμος καθηγητής Συγκριτικής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου και άλλοτε στενός φίλος, συνεργάτης και επιμελητής των βιβλίων του Έρικ Χoμπσμπάουμ, μιλά στη LiFO.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Βιβλίο / Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Η συγγραφέας του βιβλίου “Diva”, Ντέζι Γκούντγουιν, τονίζει με άρθρο της στον Guardian ότι το να χαρακτηρίζει κανείς τη ζωή της κορυφαίας τραγουδίστριας τραγική, σημαίνει ότι την αδικεί κατάφωρα.
THE LIFO TEAM
Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Βιβλίο / Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Ο Βρετανός ιστορικός Πολ Κάρτλετζ αποκαθιστά την ιστορική πόλη της αρχαιότητας που αντιμετώπιζαν υπεροπτικά οι Αθηναίοι. Δείχνει πώς τα θηβαϊκά θέματα επιβιώνουν στη σύγχρονη τέχνη, γράφει για τον Επαμεινώνδα που είχε έναν μόνο τραχύ μανδύα, παρουσιάζει την κοινωνία που δημιουργεί τον Ιερό Λόχο, ένα στρατιωτικό σώμα που αποτελείται αποκλειστικά από εραστές και ερώμενους.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Συζητώντας για ένα θέμα ταμπού της ελληνικής κοινωνίας, τους δωσίλογους της Κατοχής

Βιβλίο / Oι δωσίλογοι, ένα θέμα ταμπού της ελληνικής κοινωνίας

Μέσα από την έρευνά του σε αρχεία που μέχρι σήμερα παραμένουν κλειστά ο ιστορικός Μενέλαος Χαραλαμπίδης εξετάζει τα γεγονότα και τα πρόσωπα που συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς κατακτητές σε μια πολύπαθη και αιματηρή για την Αθήνα περίοδο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πρώτο μυθιστόρημα της Καλλιρρόης Παρούση μπήκε στα ευπώλητα από στόμα σε στόμα

Βιβλίο / Το πρώτο μυθιστόρημα της Καλλιρρόης Παρούση μπήκε στα ευπώλητα από στόμα σε στόμα

Το Λίγα Λόγια για μένα της Καλλιρρόης Παρούση είναι ένα μυθιστόρημα με ποιητικό λόγο που το νεανικό κοινό το ανακάλυψε μέσω word of mouth. Και όπως λέει και ένας φίλος της «ένα καλό βιβλίο είναι σαν μία νάρκη, δεν ξέρεις σε ποιανού την ψυχή θα σκάσει».
M. HULOT
Γκαζμέντ Καπλάνι «Με λένε Ευρώπη»

Το πίσω ράφι / «Με λένε Ευρώπη»: Το βιβλίο ενός Αλβανού μετανάστη για τις περιπέτειές του στην Ελλάδα

Ο Γκαζμέντ Καπλάνι εναλλάσσει την εμπειρία του στην Ελλάδα με τις μικρές οδύσσειες ανθρώπων που άφησαν πίσω την πατρίδα τους, σε ένα βιβλίο που κινείται διαρκώς μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας και καταπιάνεται με το ανεξάντλητο θέμα της μετανάστευσης και της ταυτότητας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Larry Gus διάβασε τον «Οδυσσέα» του Τζόις περπατώντας τους δρόμους της Αθήνας

The Book Lovers / Ο Larry Gus διάβασε τον «Οδυσσέα» του Τζόις περπατώντας τους δρόμους της Αθήνας

O Νίκος Μπακουνάκης συζητά με τον μουσικό και συνθέτη Larry Gus, aka Παναγιώτη Μελίδη, για τα βιβλία που επηρέασαν τη μουσική του. Πρόκειται για έναν εντελώς ιδιοσυγκρασιακό αναγνώστη.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
«Μέχρι τον Αύγουστο»: Το ‘χαμένο’ μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έπρεπε να παραμείνει χαμένο

Βιβλίο / «Μέχρι τον Αύγουστο»: Το «χαμένο» μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έπρεπε να παραμείνει χαμένο

Το βιβλίο προσφέρει στιγμιαίες απολαύσεις, αλλά είναι ολοφάνερα ημιτελές και πολλά σημεία του μοιάζουν τόσο κακογραμμένα που καθιστούν απολύτως κατανοητή την επιθυμία του συγγραφέα να μην εκδοθεί ποτέ.
THE LIFO TEAM
Ο σουρεαλιστικός «συντε(λο)γοτεχνικός» κόσμος του Αχιλλέα ΙΙΙ

Βιβλίο / Ο σουρεαλιστικός «συντε(λο)γοτεχνικός» κόσμος του Αχιλλέα ΙΙΙ

Ο βραβευμένος συγγραφέας που μόλις κυκλοφόρησε τη συλλογή διηγημάτων του με τον διφορούμενο τίτλο «Τέλος Πάντων» εξηγεί, μεταξύ πολλών άλλων, γιατί τον απασχολούσε συνέχεια το τέλος του κόσμου, σε σημείο που του έγινε εμμονή.
M. HULOT
Πέρα από τις Ακυβέρνητες πολιτείες: O Τσίρκας, ο Σεφέρης, ο Κοτζιάς και η Χούντα του 1967

Lifo Mini – Series / Πέρα από τις Ακυβέρνητες Πολιτείες: O Τσίρκας, ο Σεφέρης, ο Κοτζιάς και η Χούντα του '67

H Κωνσταντίνα Βούλγαρη σκιαγραφεί την προσωπικότητα του Στρατή Τσίρκα, μιλά για τη φιλία του με τον Σεφέρη, την πολιτική του δράση μέσα στη Δικτατορία, αλλά και για το πώς έπεισε τον Παύλο Ζάννα να μεταφράσει Προυστ, μέσα στη φυλακή. Στο podcast ακούγονται για πρώτη φορά αποσπάσματα από διάλεξη που είχε δώσει ο Σ. Τσίρκας μαζί με τον Α. Kοτζιά.
THE LIFO TEAM
Σέρχιο Πιτόλ «Συζυγική ζωή»

Το Πίσω Ράφι / «Η συζυγική ζωή»: Η απολαυστική σάτιρα του Σέρχιο Πιτόλ για τις δηλητηριασμένες σχέσεις

Μέσα από τις απέλπιδες προσπάθειες μιας γυναίκας ν’ απαλλαγεί οριστικά από τον άπιστο σύζυγό της, με τη λοξή και ειρωνική ματιά του, ένας από τους κορυφαίους σύγχρονους Λατινοαμερικανούς συγγραφείς μεταμορφώνει σε φάρσα αυτό που άλλοι θα έβλεπαν ως τραγωδία.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Paul Lynch

Βιβλίο / Paul Lynch: «Υπάρχουν συγγραφείς που παίζουν στο κέντρο του γηπέδου, εγώ παίζω στα άκρα»

Ο πέμπτος Ιρλανδός συγγραφέας που παίρνει το Booker εξηγεί στη Βένα Γεωργακοπούλου γιατί στην Ιρλανδία βγαίνουν τόσο σημαντικά βιβλία, περιγράφει πως σε μια λαϊκή σχολίασαν το βραβευμένο βιβλίο του ως «πολύ μαύρο» και πως αν καθόταν να γράψει κάτι για να κερδίσει, αυτό δεν θα ήταν το «Τραγούδι του προφήτη».
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ