Ρούλα Πατεράκη: Προς μία «δραματουργία της δυστοπίας»

Ρούλα Πατεράκη: Προς μία «δραματουργία της δυστοπίας» Facebook Twitter
Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν / LiFO
0

Στον Πελοποννησιακό Πόλεμο η Αθήνα γνώρισε έναν τρομακτικό λοιμό. Αν κι αυτό συνέβη πολλές φορές στο παρελθόν, λοιμώδεις αρρώστιες όπως η πανούκλα να εξοντώνουν επί αιώνες την ανθρωπότητα, εγώ θα περιοριστώ στον συγκεκριμένο λοιμό τον οποίο μελέτησα με κάθε λεπτομέρεια επειδή ασχολήθηκα με τον Θουκυδίδη. Είμαι σχεδόν σίγουρη, με τις δικές μου αναλύσεις, ότι σε περίπτωση που δεν συνέβαινε ο λοιμός, η πλάστιγγα της νίκης θα είχε γείρει προς τη μεριά των Αθηναίων και όχι των Πελοποννησίων. Πιστεύω ότι ο λοιμός υπήρξε καθοριστικός παράγοντας για την ήττα των Αθηναίων, χαρίζοντας τη νίκη στους Πελοποννησίους, αν και το γεγονός της νίκης ήρθε πολύ αργότερα.

Διασκευάζοντας για το θέατρο τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, η εμπειρία του ανεβάσματός του με έφερε πολύ κοντά τόσο στον πόλεμο όσο και στο λοιμό των Αθηναίων. Δεν ήταν μόνο η μελέτη αλλά και η σωματική επαφή με τους ηθοποιούς μου και όλο αυτό που έκανα σε επίπεδο θεάτρου, που με βοήθησε περισσότερο, ακόμα και από τα θεωρητικά μου μελετήματα, να συναγάγω αυτό το συμπέρασμα, ότι δηλαδή ο λοιμός ανέτρεψε τα πάντα.

Θα βρεθούν συγγραφείς που, όπως έγραφαν για τους πρόσφυγες, θα γράψουν τώρα για τον κορωνοϊό. Η «δραματουργία της δυστοπίας» θα ακολουθηθεί από τις παραστάσεις της δυστοπίας, εύχομαι με καλύτερα αποτελέσματα. Κι αυτό το λέω γιατί όποιος γράφει και παράγει βιαστικά, υπό την πίεση ακραίων γεγονότων και καταστάσεων, τα καλλιτεχνικά αποτελέσματα είναι συνήθως ανούσια και πενιχρά.

Αυτά τα σκέφτομαι σε σχέση με τον σημερινό λοιμό, τον σημερινό οικοβιολογικό πόλεμο. Ξέρετε, μέσω της καθάρσεως, η τέχνη του θεάτρου και η τέχνη της ιατρικής μοιάζουν πολύ. Κοινός τους παρονομαστής είναι η κάθαρση. Δεν είναι τυχαίο που στην κλασική αρχαιότητα, σε εγγύτατη απόσταση από τα θέατρα, φύτρωναν πάντα ναοί του Ασκληπιού.

Μετά την «Έξοδο», δεν νομίζω ότι οι καλλιτέχνες του θεάτρου θα έχουμε αλλάξει ουσιαστικά. Στο επάγγελμα μπορούν να αλλάξουν πολλά, ως προς την ίδια την τέχνη του θεάτρου δεν προλέγω. Αυτό το νέο που θα εμφανιστεί ίσως θα είναι αυτό που εγώ ονομάζω «δραματουργία της δυστοπίας». Θα βρεθούν συγγραφείς που, όπως έγραφαν για τους πρόσφυγες, θα γράψουν τώρα για τον κορωνοϊό. Η «δραματουργία της δυστοπίας» θα ακολουθηθεί από τις παραστάσεις της δυστοπίας, εύχομαι με καλύτερα αποτελέσματα. Κι αυτό το λέω γιατί όποιος γράφει και παράγει βιαστικά, υπό την πίεση ακραίων γεγονότων και καταστάσεων, τα καλλιτεχνικά αποτελέσματα είναι συνήθως ανούσια και πενιχρά. Πολύ κατώτερα των γεγονότων και των καταστάσεων που τα προκάλεσαν. Το φαινόμενο είναι μεγάλο αυτήν τη φορά και απαιτεί χειρισμό από ένα μεγάλο ταλέντο. Δεν ξέρω πόσο μεγάλα ταλέντα θα αναμετρηθούν με το φαινόμενο.

Εδώ που βρίσκομαι, είμαι αποκομμένη από τηλεόραση και διαδίκτυο. Το προτίμησα. Ίσως εξαιτίας του φόβου και της αμηχανίας να είναι φυσικό και ανθρώπινο αυτά που κάναμε να τα δείξουμε, για να τα δούνε κάποιοι που δεν τα είδανε και να υπάρξουμε μέσα από αυτή μας την χειρονομία. Όμως όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά ότι το θέατρο ως τέχνη ζωντανή, μεγαλειώδης λειτουργία του ανθρώπινου σώματος, δεν αντέχει τις τεχνολογίες. Κάθε είδους μηχανή αντιστρατεύεται τη ζώσα σάρκα του.

Δεν ξέρω εσείς τι λέτε, εμένα μια φορά δεν με βρίσκει σύμφωνη η διαδικτυακή παρουσίαση βιντεοσκοπημένων παραστάσεων, ούτε οι θεατρικές πρόβες από Skype. Οι πρόβες έχουν πολύ μεγάλη σχέση με το σώμα της φωνής. Η φωνή, όπως ακούγεται από το Skype, μόνο φωνή ηθοποιού δεν είναι, ούτε φωνή που να μπορεί να μεταφέρει τονισμούς και αποχρώσεις, δηλαδή βαθύ σώμα κειμένου.

Αύριο στο LIFO.gr διαβάστε τις σκέψεις του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη.

Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Θόδωρος Τερζόπουλος: Να ξανασκεφτούμε την ασημαντότητα και τις ελλείψεις μας

Ποιο είναι το μέλλον του θεάτρου; / Θόδωρος Τερζόπουλος: Να ξανασκεφτούμε την ασημαντότητα και τις ελλείψεις μας

Πού οδεύει το θέατρο, ως επάγγελμα, ως θέαμα, ως μέσο κοινωνικοποίησης και ως περιεχόμενο; Επιχειρούμε να ανοίξουμε τη μεγάλη συζήτηση ζητώντας μια πρώτη προσέγγιση από σημαντικούς Έλληνες σκηνοθέτες. Σήμερα μας μιλά ο Θόδωρος Τερζόπουλος.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Ο Λοιμός των Αθηνών όπως τον περιέγραψε ο Θουκυδίδης

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο Λοιμός των Αθηνών όπως τον περιέγραψε ο Θουκυδίδης

Η συγκλονιστική μαρτυρία του Αθηναίου Ιστορικού για τη θανατηφόρα ασθένεια που έπληξε την πόλη τον 5ο αιώνα π. Χ. καθορίζοντας την έκβαση του Πελοποννησιακού πολέμου στη μετάφραση του Ν. Μ. Σκουτερόπουλου (Πόλις)
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η νύφη και το «Καληνύχτα, Σταχτοπούτα»

Θέατρο / Η Καρολίνα Μπιάνκι παίρνει το ναρκωτικό του βιασμού επί σκηνής. Τι γίνεται μετά;

Μια παράσταση-περφόρμανς που μέσα από έναν εξαιρετικά πυκνό και γοητευτικό λόγο, ένα κολάζ από εικόνες, αναφορές, εξομολογήσεις, όνειρα και εφιάλτες μάς κάνει κοινωνούς μιας ακραίας εμπειρίας, χωρίς να σοκάρει.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ακούγεσαι Λυδία, Ακούγεσαι ίσαμε το στάδιο

Επίδαυρος / «Ακούγεσαι, Λυδία, ίσαμε το στάδιο ακούγεσαι»

Κορυφαίο πρόσωπο του αρχαίου δράματος, συνδεδεμένη με εμβληματικές παραστάσεις, ανατρέχει σε δεκαπέντε σταθμούς της καλλιτεχνικής της ζωής στην Επίδαυρο και αφηγείται προσωπικές ιστορίες, επιτυχίες και ματαιώσεις, εξαιρετικές συναντήσεις και συνεργασίες, σε μια πορεία που αγγίζει τις πέντε δεκαετίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Ούρλιχ Ράσε και το παρασκήνιο της ιστορίας της Ισμήνης

Θέατρο / Η σκηνή του Ούρλιχ Ράσε στριφογύριζε - και πέταξε έξω την Ισμήνη

Στην παράσταση που άνοιξε την Επίδαυρο, ο Γερμανός σκηνοθέτης επέλεξε να ανεβάσει μια Αντιγόνη χωρίς Ισμήνη. Η απομάκρυνση της Κίττυς Παϊταζόγλου φωτίζει τις λεπτές –και άνισες– ισορροπίες εξουσίας στον χώρο του θεάτρου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μέσα στη γοητεία και στον τρόμο του Δράκουλα

Πρώτες Εικόνες / Dracula: Η υπερπαραγωγή που έρχεται το φθινόπωρο στην Αθήνα

Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μιλά αποκλειστικά στη LiFO για την πιο αναμενόμενη παράσταση της επερχόμενης σεζόν, για τη διαχρονική γοητεία του μύθου που φαντάστηκε ο Μπραμ Στόκερ στα τέλη του 19ου αιώνα, για το απόλυτο και το αιώνιο μιας ιστορίας που, όπως λέει, τον «διαλύει».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ερωτευμένος με τον Κρέοντα

Θέατρο / Ο Rasche αγάπησε τον Κρέοντα περισσότερο από την Αντιγόνη

«Η εκφορά του λόγου παραδίδεται αμαχητί σε μια άκρατη δραματικότητα, σε ένα υπερπαίξιμο, σε μια βεβιασμένη εμφατικότητα, σε έναν στόμφο παλιακό που θα νόμιζε κανείς πως έχει εξαλειφθεί πλέον. Η σοβαροφάνεια σε όλο το (γοερό) μεγαλείο της». Έτσι ξεκίνησε φέτος η Επίδαυρος.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στο ζόφο του πολέμου

Θέατρο / Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στον ζόφο του πολέμου

Σε μια περίοδο που ο πόλεμος αποτελεί βασικό συστατικό της καθημερινότητάς μας, μια παράσταση εξετάζει όσα μεσολαβούν μεταξύ γεγονότος και πληροφορίας και πώς διαμορφώνουν την τελική καταγραφή και την ιστορική μνήμη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Θέατρο / Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Όταν η Πίπα Μπάκα ξεκίνησε να κάνει oτοστόπ από την Ιταλία για να φτάσει στην Ιερουσαλήμ δεν φαντάστηκε ότι αυτό το ταξίδι-μήνυμα ειρήνης θα κατέληγε στον βιασμό και τη δολοφονία της. Mια παράσταση που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών αναφέρεται στην ιστορία της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Θέατρο / Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Τα «Κακά σκηνικά» είναι «μια κωμική κόλαση» αφιερωμένη στη ζοφερή ελληνική πραγματικότητα, μια απόδραση από τα χάλια της χώρας, του θεάτρου, του παγκόσμιου γεωπολιτικού γίγνεσθαι, ένα ξόρκι στην κατάθλιψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χρήστος Παπαδόπουλος: «Κάθε μορφή τέχνης χρειάζεται το εσωτερικό βάθος»

Θέατρο / Χρήστος Παπαδόπουλος: «Mε αφορά πολύ το "μαζί"»

Το «τρομερό παιδί» από τη Νεμέα που συμπληρώνει φέτος δέκα χρόνια στη χορογραφία ανοίγει το φετινό 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας με τους Dance On Ensemble και το «Mellowing», μια παράσταση για τη χάρη και το σθένος της ωριμότητας.  
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κάνεις χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη σου ανάγκη

Χορός / «Κάνουμε χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη μας ανάγκη»

Με αφορμή την παράσταση EPILOGUE, ο διευθυντής σπουδών της σχολής της Λυρικής Σκηνής Γιώργος Μάτσκαρης και έξι χορευτές/χορεύτριες μιλούν για το δύσκολο στοίχημα τού να ασχολείται κανείς με τον χορό στην Ελλάδα σήμερα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μαρία Κωνσταντάρου: «Ερωτεύτηκα αληθινά στα 58»

Οι Αθηναίοι / Μαρία Κωνσταντάρου: «Δεν παίζω πια γιατί δεν υπάρχουν ρόλοι για την ηλικία μου»

Μεγάλωσε χωρίς τη μάνα της, φώναζε «μαμά» μια θεία της, θυμάται ακόμα τις παιδικές της βόλτες στον βασιλικό κήπο. Όταν είπε πως θέλει να γίνει ηθοποιός, ο πατέρας της είπε «θα σε σφάξω». Η αγαπημένη ηθοποιός που έπαιξε σε μερικές από τις σημαντικότερες θεατρικές παραστάσεις αλλά και ταινίες της εποχής της είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Γιάννος Περλέγκας ανεβάζει τον «Κατσούρμπο» του Χορτάτση

Θέατρο / Γιάννος Περλέγκας: «Ο Κατσούρμπος μας είναι μια απόπειρα να γίνουμε πιο αθώοι»

Ο Γιάννος Περλέγκας σκηνοθετεί το έργο του Χορτάτση στο πλαίσιο του στο πλαίσιο του Κύκλου Ρίζες του Φεστιβάλ Αθηνών. Τον συναντήσαμε στις πρόβες όπου μας μίλησε για την αξία του Κρητικού συγγραφέα και του έργου του και την ανάγκη για περισσότερη λαϊκότητα στο θέατρο. Κάτι που φιλοδοξεί να μας δώσει με αυτό το ανέβασμα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Βασίλης Παπαβασιλείου

Απώλειες / Βασίλης Παπαβασιλείου (1949-2025): Ένας σπουδαίος διανοητής του ελληνικού θεάτρου

«Αυτό, λοιπόν, το οφείλω στο θέατρο: τη σωτηρία από την κακομοιριά μου»: Ο σκηνοθέτης, μεταφραστής, ηθοποιός και δάσκαλος Βασίλης Παπαβασιλείου πέθανε σε ηλικία 76 ετών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΚΟΤΣΟΠΟΥΛΟΣ

Θέατρο / Δημήτρης Γκοτσόπουλος: «Ήμουν ένα αγρίμι που είχε κατέβει από τα βουνά»

Ο ταλαντούχος ηθοποιός φέτος ερμηνεύει τον Νεοπτόλεμο στον «Φιλοκτήτη» του Σοφοκλή. Πώς κατάφερε από ένα αγροτικό περιβάλλον να πρωταγωνιστήσει σε μεγάλες τηλεοπτικές επιτυχίες και γιατί πέρασε ένα ολόκληρο καλοκαίρι στην Πολύαιγο, διαβάζοντας «Βάκχες»;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Θέατρο / Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Ο κορυφαίος Έλληνας σκηνοθέτης διασκευάζει φέτος τις τραγωδίες του Οιδίποδα σε ένα ενιαίο έργο και μιλά στη LiFO, για το πώς η μοίρα είναι μια παρεξηγημένη έννοια, ενώ σχολιάζει το αφήγημα περί «καθαρότητας» της Επιδαύρου, καθώς και τις ακραίες αντιδράσεις που έχει δεχθεί από το κοινό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΓΙΑ 28 ΜΑΙΟΥ Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Θέατρο / Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Σαν σήμερα, το 1943, γεννήθηκε η Ελληνίδα σοπράνο που διέπρεψε για μια ολόκληρη δεκαετία στην Ευρώπη και την Αμερική, αλλά κάηκε εξαιτίας μιας σειράς ιδιαίτερα απαιτητικών ρόλων, τους οποίους ερμήνευσε πολύ νωρίς. Ο κόντρα τενόρος Άρης Χριστοφέλλης, ένας από τους λίγους στην Ελλάδα που γνωρίζουν σε βάθος την πορεία της, περιγράφει την άνοδο και την πτώση της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ