«Ο Χορός του θανάτου» του Αύγουστου Στρίντμπεργκ: Η Μέδουσα έχει κέφια

«Ο Χορός του θανάτου» του Αύγουστου Στρίντμπεργκ: Η Μέδουσα έχει κέφια Facebook Twitter
Αγάπη και μίσος, ανία και ανοησία, σοβαρότητα και γελοιότητα, όλα μαζί στο ίδιο σπίτι, στην ίδια σχέση, την ίδια στιγμή: το πιο δυστυχισμένο ζευγάρι στον κόσμο, που όμως αποφασίζει να γιορτάσει τους αργυρούς γάμους του.
0

Είκοσι πέντε χρόνια μιζέριας ενώνουν τον Έντγκαρ με την Άλις. Το πιο δυστυχισμένο ζευγάρι στον κόσμο: αυτό υποστηρίζουν πως είναι και κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους προκειμένου να διατηρήσουν τον τίτλο που στεφανώνει τον έγγαμο βίο τους.


Ζουν μόνοι τους, απομονωμένοι, σε ένα φρούριο που κάποτε ήταν φυλακή, όπως ο γάμος τους. Χρόνια τώρα λένε τα ίδια και τα ίδια. Παίζουν χαρτιά, κουτσομπολεύουν τους γνωστούς τους, ταπεινώνουν ο ένας τον άλλον. Δεν έχουν φίλους. Στη δεξίωση του γιατρού ούτε που τους κάλεσαν. «Να σου παίξω πιάνο;» ρωτάει η Άλις τον λοχαγό σύζυγό της. «Η έσχατη λύση!» απαντάει εκείνος. Χορεύει τον αδέξιο χορό του, ενώ εκείνη βαράει μηχανικά τα πλήκτρα.


Μόλις παραιτήθηκε η υπηρέτρια. Φαγητό δεν υπάρχει. Τι θα προσφέρουν στον επισκέπτη τους; «Αχ, μακάρι να έπιανε φωτιά το σπίτι» εύχεται η Άλις. Αντ' αυτού, ο λοχαγός πέφτει σε κώμα. Δεν βλέπει, δεν ακούει τίποτα. Η Άλις ερωτοτροπεί με τον επισκέπτη, τον ξάδερφό της Κουρτ. Τη ρωτάει γιατί δεν εγκαταλείπει τον σύζυγό της κι εκείνη του απαντά: «Η αλήθεια είναι ότι χωρίσαμε μια φορά, εδώ μέσα, χωρίς να φύγουμε από το σπίτι. Χωρίσαμε για πέντε χρόνια. Τώρα πια μόνον ο θάνατος μπορεί να μας χωρίσει. Αυτό το ξέρουμε κι οι δυο και γι' αυτό τον περιμένουμε σαν λυτρωτή».¹


Ο λοχαγός έχει καρδιοσκλήρωση. «Είναι ανθρωποφάγος, θα σου πάρει τους φίλους, πρόσεχε» προειδοποιεί η Άλις τον Κουρτ. Μια γριά με κουρέλια στέκεται στην πόρτα και τους κοιτάζει. Τα μαλλιά της Άλις ασπρίζουν μέσα σε δυο νύχτες. Ή μήπως ήταν πάντα άσπρα; Ονειρεύεται τη θριαμβευτική έξοδό της με τα «δάφνινα στεφάνια της νίκης», ξέρει όμως πως δεν θα συμβεί ποτέ.

Λίγοι συγγραφείς έχουν αποτυπώσει τον έγγαμο βίο με χρώματα πιο μελανά από τον Στρίντμπεργκ. Μόνο που στον Χορό του θανάτου τα πράγματα έχουν αλλάξει. Οι εντάσεις έχουν μειωθεί. Τα ακραία πάθη που κοχλάζουν στη Δεσποινίδα Τζούλια και στον Πατέρα έχουν τώρα κρυώσει, έχουν γίνει κυνισμός. Το ζευγάρι είναι αξιολύπητο και κουρασμένο. Ο χρόνος τούς έχει δαμάσει. Όλα έχουν ξεθωριάσει.


Λίγοι συγγραφείς έχουν αποτυπώσει τον έγγαμο βίο με χρώματα πιο μελανά από τον Στρίντμπεργκ. Μόνο που στον Χορό του θανάτου τα πράγματα έχουν αλλάξει. Οι εντάσεις έχουν μειωθεί. Τα ακραία πάθη που κοχλάζουν στη Δεσποινίδα Τζούλια και στον Πατέρα έχουν τώρα κρυώσει, έχουν γίνει κυνισμός. Το ζευγάρι είναι αξιολύπητο και κουρασμένο. Ο χρόνος τούς έχει δαμάσει. Όλα έχουν ξεθωριάσει.

Ακόμη και η απόπειρα δολοφονίας της Άλις, όταν τη μαθαίνουμε, δεν μας σοκάρει. «Η ζωή μας έγινε τόσο ασήμαντη πια» λέει ο λοχαγός στο τέλος του πρώτου μέρους και συνεχίζει: «Παλιά δίναμε μάχες, τώρα απλώς εκτοξεύουμε απειλές». Μια αύρα αμοιβαίας αποδοχής ποτίζει τον αέρα. «Αρκετά δεν έχουμε βασανίσει ο ένας τον άλλον;» ρωτάει η Άλις. «Έτσι νομίζω» απαντά ο Έντγκαρ. Δύο ευφυή όντα που αναγνωρίζουν την ειρωνεία της κατάστασής τους καταλαβαίνουν πως είναι καταδικασμένα να αγαπούν αλλά και να βασανίζουν ο ένας τον άλλον, μέχρις ότου γίνουν «μερικές χούφτες κοπριάς, κι αυτή όχι πρώτης ποιότητας!».

 
Ο Στρίντμπεργκ έχει πλέον αποδεχτεί τη διττή φύση των πραγμάτων, τις αντιφάσεις της ζωής. Αγάπη και μίσος, ανία και ανοησία, σοβαρότητα και γελοιότητα, όλα μαζί στο ίδιο σπίτι, στην ίδια σχέση, την ίδια στιγμή: το πιο δυστυχισμένο ζευγάρι στον κόσμο, που όμως αποφασίζει να γιορτάσει τους αργυρούς γάμους του.

«Ο κόσμος θα γελάει, όμως ποιος νοιάζεται για τον κόσμο. Θα γελάμε κι εμείς μαζί τους. Ή θα είμαστε σοβαροί. Εξαρτάται» λέει ο λοχαγός. Αυτό το παράδοξο συνιστά την ουσία του έργου αλλά και τη δυσκολία της προσέγγισής του. Μια δυσκολία που κατανόησαν οι συντελεστές της παράστασης που παίζεται στο θέατρο Μεταξουργείο και, ως ένα σημείο, την αντιμετώπισαν γόνιμα.


Καθισμένοι σε δύο καρέκλες που «κοιτάζουν» προς το κοινό, ο Άκις Βλουτής και η Δήμητρα Χατούπη, ο Έντγκαρ και η Άλις, συζητούν χωρίς να διασταυρώνουν τα βλέμματά τους. Μιλούν σχεδόν φωναχτά, σαν να τους χωρίζει ένα βουερό ποτάμι. Είναι αδύνατον να μη γελάσει κανείς, ενώ τους παρακολουθεί να εξετάζουν τις εναλλακτικές τους για να σκοτώσουν μια ακόμη ζοφερή βραδιά – θυμίζουν κάτι μεταξύ ηρώων του Μπέκετ και γέρων του Μάπετ Σόου, που όμως τυχαίνει να είναι και ζευγάρι.

«Ο Χορός του θανάτου» του Αύγουστου Στρίντμπεργκ: Η Μέδουσα έχει κέφια Facebook Twitter
Συνετή αποδεικνύεται η επιλογή του σκηνοθέτη να παρουσιάσει μόνο το πρώτο μέρος του έργου, που στέκεται άριστα μόνο του.


Η Δήμητρα Χατούπη, σαν άλλη Μέδουσα, με ανακατεμένα μαλλιά-φίδια, μια σικ στρίγκλα με μαύρο κιμονό, μακριές πέρλες και σκούρα νύχια, περιφέρεται ξυπόλυτη, καπνίζοντας, με μια έκφραση υπέρτατης αηδίας χαραγμένη στο πρόσωπό της. Τα έχει δει όλα, δεν τη νοιάζει τίποτα: ένα μείγμα σαρκασμού και απάθειας έχει πετρώσει τις αντιδράσεις της. Μία από τις απολαυστικότερες ενσαρκώσεις του γκροτέσκου που έχω δει επί σκηνής και σίγουρα μια συναρπαστική καλτ παρουσία που μαγνητίζει το ενδιαφέρον μας.


Απέναντί της, επίσης γοητευτικός, ο «αντίπαλός» της Άκις Βλουτής παραμένει ψύχραιμος μπροστά στα καπρίτσια της αγαπημένης του. Είναι μια ρουτίνα αυτή που τους έχει γίνει δεύτερη φύση και ο λοχαγός δεν αφήνει ποτέ να φανούν τα αισθήματά του. Το ανάλαφρο, μίνιμαλ παίξιμό του και τα παιδιάστικα πείσματά του δημιουργούν μια επιτυχημένη αντίστιξη στην γκόθικ περσόνα της Χατούπη.

Δύο θεατρίνοι που παίζουν μεταξύ τους και με τον καλεσμένο τους, επινοώντας διαρκώς σκετσάκια για να διασκεδάζουν, ακόμα και όταν η υποψία του θανάτου εισβάλλει επικίνδυνα στη φυλακή τους. Ο Βασίλης Ευταξόπουλος, πειθήνιος Κουρτ και ιδανικό θύμα του σατανικού ζεύγους, απορεί αδιάκοπα με όσα αλλόκοτα συμβαίνουν γύρω του, με αποτέλεσμα να είναι διαρκώς κατάπληκτος και ιδιαιτέρως συμπαθής.

Δυστυχώς, από ένα σημείο και μετά αρχίζει να συρρικνώνεται η αρχική θετική εντύπωση: όταν το γκροτέσκο χάσει την κωμική του διάσταση και αγκαλιάσει άγαρμπα το δράμα, τότε βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα κούφιο, φαντεζί κέλυφος.

Η Άλις, ως «μέντιουμ», να σπαρταρά με την πλάτη κυρτωμένη, να τονίζει την κόλαση του έρωτα, να φωνάζει για τα άσπρα της μαλλιά, να χαϊδεύεται ή αργότερα να παλεύει άτεχνα με τον Κουρτ επάνω στο κρεβάτι, όλες αυτές οι φωνητικές και κινησιολογικές υπερβολές μάς πετούν αλύπητα «εκτός».


Γενικότερα, το δεύτερο μέρος της παράστασης αναλώνεται σε άγαρμπες, μελοδραματικές εκρήξεις και παραφωνίες, παλιομοδίτικες χειρονομίες, συγγνώμες και στραγγαλισμούς που μας γυρνάνε πίσω σ' ένα παλιό και κακό είδος θεάτρου, αντιστρέφοντας το ως τότε ελκυστικό κλίμα της βραδιάς.


Συνετή αποδεικνύεται η επιλογή του σκηνοθέτη να παρουσιάσει μόνο το πρώτο μέρος του έργου, που στέκεται άριστα μόνο του. Το βαλς του τέλους μάς αφήνει να αναρωτιόμαστε αν παραφυλά η πιθανότητα της αυτοκτονίας... Σε κάθε περίπτωση, τους φανταζόμαστε να αρχίζουν και πάλι από την αρχή, την επόμενη μέρα, με την ίδια αποφασιστικότητα και ορμή.

¹Από τη μετάφραση του Ερρίκου Μπελιέ (εκδ. Ηριδανός) που χρησιμοποιείται και στην παράσταση.

Info

Αύγουστος Στρίντμπεργκ, Ο χορός του θανάτου

Μετάφραση: Ερρίκος Μπελιές

Σκηνοθεσία: Άκις Βλουτής

Παίζουν: Άκις Βλουτής, Δήμητρα Χατούπη, Βασίλης Ευταξόπουλος

 

Θέατρο Μεταξουργεiο

Ακαδήμου 14

Πέμ.-Σάβ. 21:00, Τετ. 20:00

Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ευριπίδης Λασκαρίδης: «Τα έργα μου είναι φτιαγμένα ώστε να έχουν ανοιχτό νόημα»

Οι Αθηναίοι / Ευριπίδης Λασκαρίδης: «Τα έργα μου είναι φτιαγμένα ώστε να έχουν ανοιχτό νόημα»

Ο σκηνοθέτης και ερμηνευτής Ευριπίδης Λασκαρίδης μιλά για τη ζωή του, την πορεία του στο θέατρο και τη μοναδική αίσθηση του χιούμορ του, που πλέον χαίρει διεθνούς αναγνώρισης.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Έλληνες σκηνοθέτες στην Πειραιώς 260

Θέατρο / 5 ελληνικές παραστάσεις που θα δούμε το καλοκαίρι στην Πειραιώς 260

Οι Έλληνες σκηνοθέτες, νέοι και καθιερωμένοι, στο πλούσιο πρόγραμμα της Πειραιώς 260 συνδυάζουν το κλασικό με το ασυνήθιστο, σε παραστάσεις που περιλαμβάνουν πολυαναμενόμενες επαναλήψεις, τραγωδία, όπερα και ποιητικές αλληγορίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Σύγχρονος χορός στην Πειραιώς 260

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / Σύγχρονος χορός στην Πειραιώς 260

H Πειραιώς 260 παίρνει φωτιά με όλες τις εκφάνσεις του σύγχρονου χορού, από χιπ-χοπ και street dance μέχρι πειραματικές χορογραφίες με έντονο ρυθμό και corps de ballet, που τονίζει τη δύναμη της διαφορετικότητας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μαντάμα Μπατερφλάι: Σεξισμός, βία και η λατρεία του χρήματος στην ανάγνωση του Ολιβιέ Πι στο Ηρώδειο

Θέατρο / Μαντάμα Μπατερφλάι: Σεξισμός, βία και η λατρεία του χρήματος στην ανάγνωση του Ολιβιέ Πι στο Ηρώδειο

Ο διάσημος σκηνοθέτης και επί σειρά ετών διευθυντής του Φεστιβάλ της Αβινιόν, Ολιβιέ Πι, έρχεται στο Ηρώδειο με τη σκηνοθεσία της εμβληματικής όπερας του Πουτσίνι.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Μια νύχτα στην Επίδαυρο» σε κείμενα Λένας Κιτσοπούλου-Γιάννη Αστερή και σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου στο Εθνικό Θέατρο-REX

Κριτική Θεάτρου / «Μια νύχτα στην Επίδαυρο»: Κριτική για τη μετα-θεατρική επιθεώρηση του Νίκου Καραθάνου

Η παράσταση δεν έχει να παρουσιάσει κάποιο σκηνοθετικό ή άλλο επίτευγμα, όμως πρόκειται για μια τρυφερή επιστολή αγάπης από τους ανθρώπους που κάνουν θέατρο.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
8 παραστάσεις διεθνών δημιουργών που θα δούμε στην Πειραιώς 260 και στο Ηρώδειο

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 παραστάσεις διεθνών δημιουργών που θα δούμε στην Πειραιώς 260 και στο Ηρώδειο

Οι παραστάσεις από το εξωτερικό στην Πειραιώς 260, μια παράσταση από την Κύπρο και μια ακόμα στο Ηρώδειο φιλοδοξούν να κερδίσουν το κοινό και να το φέρουν σε επαφή με ρεύματα τάσεις και ιδέες από όλο τον πλανήτη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
grape: 14 ελληνικές παραστάσεις θεάτρου και χορού φιλοδοξούν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / grape: 14 ελληνικές παραστάσεις θεάτρου και χορού φιλοδοξούν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό

Οι ελληνικές παραστάσεις που θα δουν οι ξένοι curators στην πλατφόρμα που εγκαινιάζεται για πρώτη φορά στην ιστορία του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κατερίνα Ευαγγελάτου

Θέατρο / Κατερίνα Ευαγγελάτου: «Δίνω τον καλύτερο μου εαυτό για την καλλιτεχνική κοινότητα, με τρομερή αυταπάρνηση»

Η σκηνοθέτις και καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου κάνει έναν απολογισμό της πρώτης τριετίας της θητείας της, απαντά στην κακόβουλη κριτική και αποκαλύπτει τι θα δούμε στον «Ιππόλυτο» που ετοιμάζει για την Επίδαυρο.
ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ

ΘΕΜΑΤΑ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

THE GOOD LIFO ΔΗΜΟΦΙΛΗ