ΤO 2025 ΑΠΟΔΕΙΧΘΗΚΕ μια εξαιρετική χρονιά για την ελληνική μουσική, με δυνατά πρότζεκτ σε διαφορετικά είδη. Προφανώς δεν χωρούσαν όλα στη λίστα, οπότε η επιλογή της δεκάδας ήταν αυστηρή. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν κυκλοφορίες που αξίζουν τουλάχιστον μια ξεχωριστή αναφορά. Ανάμεσά τους, το «Pop Too» της Μαρίνας Σάττι, που δείχνει ξεκάθαρα ότι έχει περάσει πλέον σε άλλο επίπεδο – κυρίως χάρη στο εύρος των συνεργασιών της και τη συνεχή προσπάθειά της να εξάγει την ελληνική ποπ σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Το 2025 ήταν επίσης μια πολύ δυνατή χρονιά για το γυναικείο hip hop, με σημαντικές κυκλοφορίες όπως το «Haimalina» της Aeon και το «Ζωή σε ευθείες γραμμές» της 0-100 Σειρένε.
Στο παρά πέντε έμεινε εκτός δεκάδας το «Zizel» της Ελληνογερμανίδας Zizzi, ένας δίσκος που προτείνει μια πιο φρέσκια, χορευτική προσέγγιση – κάτι που σπανίζει στο είδος. Πολύ αξιόλογη ήταν και η κυκλοφορία του μυστηριώδους «Ένα τσιγάρο στα μπαμ» (Taburo Bota), που κινείται στα χνάρια του ανεξάρτητου αμερικανικού rap, με έντονες τζαζ επιρροές. Τέλος, δεν γίνεται να παραλειφθούν το «Lupus» του φλαουτίστα και κλαρινετίστα Γιώργου Δούσου, με τις συναισθηματικά larger-than-life συνθέσεις του που πατούν στην παράδοση, αλλά και το «Cestrum Nocturnum» του Πάνου Αλεξιάδη, στο οποίο υφαίνει μέσα από εφήμερους ήχους ένα ζεστό καταφύγιο που επιμένει να λάμπει ακόμη και στις πιο σκοτεινές ώρες. Ακολουθούν τα 10 άλμπουμ που ξεχωρίσαμε για φέτος, τα οποία δεν παρουσιάζονται με αξιολογική σειρά.
Ο Just Knite κυκλοφόρησε ένα απίστευτο για τα ελληνικά δεδομένα EP – δουλειά υψηλού επιπέδου. Δεν κοπιάρει απλώς «εξωτικούς» ήχους· τους αφομοιώνει και τους μετατρέπει σε κάτι δικό του, με προσωπικό στίγμα, στο οποίο δύσκολα μπορεί κανείς να αντισταθεί.
Nέγρος του Mοριά
Μαύρη Ελλάδα (307 Records)
Νέγρος Του Μοριά - Μαύρη Ελλάδα
Μέσα από 14 κομμάτια, ο ΝΤΜ διερευνά το πώς είναι να είσαι μαύρος στην Ελλάδα του 2025, με όλα τα βιώματα και τον ρατσισμό που έχει δεχτεί όλα αυτά τα χρόνια. Απομακρύνεται από τις ρεμπέτικες αναφορές που τον καθιέρωσαν και επενδύει σε έναν πιο ατμοσφαιρικό, σύγχρονο και εξωστρεφή ήχο. Οι παραγωγές του είναι βαριές και πολυεπίπεδες, ενώ η γλώσσα του παραμένει αιχμηρή, πολιτική και βαθιά δεμένη με την ελληνική πραγματικότητα. Το άλμπουμ δείχνει έναν καλλιτέχνη που δεν περιορίζεται πλέον σε ένα τοπικό υβρίδιο, αλλά χρησιμοποιεί το τραπ ως όχημα για να μιλήσει σε ένα ευρύτερο ακροατήριο. Η «Guardian» το αποθέωσε – το ίδιο και εμείς.
Just Knite
DARKSOULS4HAZE EP (self-released)
Ο ήχος της βραζιλιάνικης φαβέλας έγινε η σπίθα για τον νεαρό μουσικό, που έφτιαξε επτά κομμάτια γνήσιου funk mineiro, σε μια από τις πιο συναρπαστικές κυκλοφορίες της χρονιάς. Κάτι αντίστοιχα ριζοσπαστικό στον ήχο του έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια μόνο ο Sin Boy, όταν έφερε το reggaeton στο ελληνικό πλαίσιο. Ο Just Knite κυκλοφόρησε ένα απίστευτο για τα ελληνικά δεδομένα EP – δουλειά υψηλού επιπέδου. Δεν κοπιάρει απλώς «εξωτικούς» ήχους· τους αφομοιώνει και τους μετατρέπει σε κάτι δικό του, με προσωπικό στίγμα, στο οποίο δύσκολα μπορεί κανείς να αντισταθεί.
Budrum & Filthy Peasant
Gilmoire of Sacrifice (Dale of Shadows)
Budrum / Filthy Peasant (Greece / Basque Country) — Grimoire of Sacrifice — 2025 split
Budrum είναι το προσωπικό DIY πρότζεκτ της Κατερίνας Χρυσάφη από την Κοζάνη. Το όνομά του προέρχεται από τη λέξη «μπουντρούμι» (dungeon στα αγγλικά) – και όχι από τον Burzum, προς αποφυγή παρεξηγήσεων. Εδώ συνεργάζεται με τον Βάσκο Filthy Peasant σε μια split κασέτα που αποτελείται από δύο 15λεπτες συνθέσεις. Παρότι το dungeon synth γεννήθηκε ως μετεξέλιξη του black metal και του dark ambient κάπου στα όχι και τόσο μακρινά ’90s, με τις κιθάρες να έχουν δώσει τη θέση τους στα keyboards και μια εντελώς homemade λογική παραγωγής, τα τελευταία χρόνια έχει καταφέρει να εισχωρήσει και στην ελληνική μέταλ σκηνή και να δώσει μια απρόσμενα αναζωογονητική ανάσα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το Gilmoire of Sacrifice –μια σαφής αναφορά στο σύμπαν του World of Warcraft– λειτουργεί σαν μια ωδή στα απύθμενα βάθη της ανθρώπινης ύπαρξης. Απειλητικό, ανατριχιαστικό και απίστευτα σαγηνευτικό. Απλώς, η πιο in your face κυκλοφορία της χρονιάς.
Prins Obi
The Secret life of Mara Gibb (Same Difference) / Dim Goblin -
Το «Mara Gibb» είναι ένα απίθανο ψυχεδελικό concept άλμπουμ, με ήρωα ένα εξωγήινο non binary πλάσμα που προσπαθεί να βρει τον πραγματικό του εαυτό, και συνοδεύεται από ένα κόμικς. Είναι, επίσης, η καλύτερη σόλο δουλειά του Prins Obi (Baby Guru). Mια μείξη King Crimson και Oneohtrix Point Never, που, αν πάμε ακόμη πιο παλιά, ηχητικά αποτίνει έναν υπόγειο φόρο τιμής στο «Electric Lucifer» του Bruce Haack – που δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα στον κόσμο. Το 2025 ήταν ξεκάθαρα η χρονιά του Γιώργου Δημάκη, με τρεις σημαντικές κυκλοφορίες σε τρία διαφορετικά είδη μουσικής – το ένα ελληνόφωνο με τους ΓαμμαΓαμμα. Ειδική μνεία πρέπει να γίνει και στη ζωντανή του εμφάνιση ως Dim Goblin στο Ρομάντσο στις 8/11 ως support στον Elucid. Όχι μόνο έκλεψε την παράσταση με το σετ του, αλλά και απέδειξε με το συγκεκριμένο live ότι δεν πρόκειται απλώς για ένα tribute πρότζεκτ στον MF DOOM της εποχής των Madvillain – πρόκειται για κάτι που ξεπερνά την αναφορά και αρχίζει να αποκτά τον δικό του, διακριτό χαρακτήρα.
Jay Glass Dubs
Resurgence (Sundial)
Jay Glass Dubs - For Blackest ‐ Resurgence LP
Το «Resurgence» δεν είναι απλώς άλλη μία κυκλοφορία στην οποία ο Δημήτρης Παπαδάτος επιχειρεί μια άσκηση ύφους πάνω στο dub ιδίωμα‧ αποτελεί μία από τις πιο ώριμες και ολοκληρωμένες στιγμές του μέχρι σήμερα. Αφήνει στην άκρη τον πιο «ευθύ» ήχο της σκηνής και κινείται σε πιο ελεύθερα ηχητικά πεδία χωρίς να αναπαράγει στερεότυπα, αλλά χρησιμοποιώντας το dub ηχόχρωμα σαν εργαλείο για να ακουμπήσει έμμεσα σε είδη όπως το post-rock, η dream pop και το 4th world, μέχρι και το trip hop – όλα περιστρεφόμενα γύρω από την ιδέα της μετάλλαξης. Συναρπαστική δουλειά που δικαιολογεί τον λόγο για τον οποίο έχει τόσο φανατικούς οπαδούς στο εξωτερικό.
Kristof
Το τέλος του παιχνιδιού (self-released)
Kristof -CAKE
Ένα «παιδικό» άλμπουμ για μεγάλα παιδιά, όπως το χαρακτηρίζει και ο ίδιος, το οποίο μάλιστα συνοδεύεται από επιτραπέζιο παιχνίδι. Το «Τέλος του παιχνιδιού» είναι από τα καλύτερα ελληνόφωνα άλμπουμ που κυκλοφόρησαν μέσα στο 2025. Πρόκειται για τον δεύτερο ελληνόφωνο δίσκο του (και τέταρτο συνολικά), τον οποίο ο Kristof κυκλοφορεί πλέον ανεξάρτητα, μετά τη λήξη της συνεργασίας του με την Inner Ear. Στο άλμπουμ επιχειρεί έναν ιδιαίτερο συνδυασμό πρόζας, θεατράλε φωνητικών, ad-libs και στοιχείων voice-over acting. Η εξαιρετική παραγωγή της Nalyssa Green τού χαρίζει μια απίστευτη synth-pop αισθητική –σαν να έχει βγει απευθείας από το j-new wave και μπάντες όπως οι Plastics–, η οποία, παρότι πατάει ξεκάθαρα σε τέτοια ηχητικά μοτίβα, καταλήγει να μοιάζει άχρονη – σαν να παγώνει η οθόνη σε μια συγκεκριμένη στιγμή της αγαπημένης σου σειράς από τα ’80s.
Τάμτα
The Heroine (KiKi Music)
Tamta - SE EIDA SE MENA
Δύσκολα βρίσκεις άλλη Ελληνίδα ερμηνεύτρια που να έχει επιχειρήσει τόσο δραστική ηχητική στροφή όσο η Τάμτα τα τελευταία χρόνια – και μάλιστα με τέτοια πειραματική αυθάδεια. Η κατεύθυνση αυτή είχε ήδη φανεί από το «Identity Crisis», μια δουλειά φιλόδοξη αλλά άνιση, που τελικά δεν τόλμησε όσο υποσχόταν. Φέτος όμως, με το «Heroine», η Τάμτα επανέρχεται με ένα hyperpop κομψοτέχνημα που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από αντίστοιχες κυκλοφορίες του εξωτερικού. Ηχητικά δεν πατά τόσο πάνω στη SOPHIE –το προφανές σημείο αναφοράς του είδους–, όσο στη χαοτική, σχεδόν πανκ αισθητική των 100 gecs. Το αποτέλεσμα πηγαίνει το πράγμα ένα βήμα παραπέρα και σε κάνει να ανυπομονείς πραγματικά για τη συνέχεια.
Savina Yannatou
Primavera en Salonico and Lamia Bedioui - Watersong (ECM)
Savina Yannatou, Primavera en Salonico – Watersong
Το δεύτερο ελληνικό άλμπουμ που εντυπωσίασε φέτος την «Guardian» έρχεται από τη Σαβίνα Γιαννάτου, η οποία συνεργάζεται με τους Primavera en Salonico και τη Lamia Bedioui με απρόσμενα αποτελέσματα. Τα εξαιρετικά τραγούδια του «Watersong» περιστρέφονται γύρω από το νερό, το οποίο λειτουργεί όχι απλώς ως ένας θεματικός άξονας αλλά ως ένας τρόπος αφήγησης που βρίσκεται πάντοτε σε κίνηση. Πανέμορφη και εντυπωσιακή φολκ, με τις φωνές της Γιαννάτου και της Bedioui να λειτουργούν σαν όργανα που διασχίζουν χώρες και πολιτισμούς, ενώ οι ενορχηστρώσεις ισορροπούν ανάμεσα στο τελετουργικό και το πειραματικό, χωρίς ποτέ να ακούγονται νοσταλγικές ή παρωχημένες.
Onepointwo
Melodies (Subexotic Records)
Ο Κωνσταντίνος Γιαζλάς από τη Θεσσαλονίκη, που κρύβεται πίσω από το πρότζεκτ Onepointwo, παρουσιάζει έξι ηλεκτρονικές μινιμαλιστικές συνθέσεις στο «Melodies» –καθαρές, λιτές και απέριττες– και καταφέρνει να δημιουργήσει έναν από τους πιο όμορφους και χαλαρωτικούς ελληνικούς δίσκους της χρονιάς. Χωρίς ηχητικούς εντυπωσιασμούς αλλά με μια διεγερτική μελαγχολία, η μουσική του λειτουργεί σχεδόν καθαρτικά, αφήνοντας χώρο στην ακρόαση και στο συναίσθημα – και καμιά φορά αυτό αρκεί.
Pandora
yOu are nOw *listening to Pandora [LOadng]… (0.0 Ent)
Pandora - Glitch (Official Music Video)
Το «yOu are nOw *listening to Pandora» της Pandora δεν είναι ο ήχος της μάζας που κυριαρχεί στις τάσεις ή στα charts, δεν είναι «εμπορικό» ραπ, έχει περισσότερη σχέση με το σύμπαν της ομάδας της $tealth Recrord$ και των PLB απ’ ό,τι με αυτό που αποκαλούμε «ελληνικό mainstream», ενώ το ανορθόδοξο και συχνά επιθετικό της flow, με τις σχεδόν μασημένες κραυγές, θυμίζει τον FY στα πρώτα του βήματα. Με το πρώτο της EP έχει ήδη καθιερωθεί ως μια δυνατή γυναικεία φωνή σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο που δύσκολα δέχεται το διαφορετικό.
Και δύο ξένα άλμπουμ που γράφτηκαν στην Αθήνα:
John Also Bennett
Στoν Eλaιώνα / Ston Elaióna (Shelter Press)
Γιος του σπουδαίου avant-garde Αμερικανού ποιητή John M. Bennett, ο John Also Bennett, γνωστός και ως JAB, είναι Αμερικανός συνθέτης, φλαουτίστας και πολυοργανοπαίκτης που εγκαταστάθηκε πέρσι μόνιμα στην Ελλάδα. Εμφανίστηκε αρχικά στα μέσα των ’00s ως μέρος της noise σκηνής του Columbus στο Οχάιο, προτού μετακομίσει στη Νέα Υόρκη το 2010. Την επόμενη δεκαετία ξεχώρισε κυρίως μέσα από τις συνεργασίες του με τους Forma και το ντουέτο CV & JAB, καθώς και από μια σειρά κυκλοφοριών με τη σύντροφό του Christina Vantzou. Ο «Ελαιώνας» είναι το δεύτερο προσωπικό του άλμπουμ, που σε τραβάει αργά στον δικό του κόσμο, μια μελέτη πάνω στη μνήμη, τον χώρο και τον χρόνο μέσα από ηλεκτρονικά ηχοτοπία και μπάσο φλάουτο. Με ελάχιστα αλλά ευφυή μέσα, κάθε λεπτομέρεια –μικρές αποκλίσεις στο κούρδισμα, synth υφές, περιβαλλοντικές ηχογραφήσεις– γίνεται αισθητή, ενώ η μουσική δεν προσφέρει κορυφώσεις αλλά μια κατάσταση στοχαστικής ηρεμίας. Μια δουλειά που καταφέρνει να είναι ταυτόχρονα γαλήνια, ποιητική και συγκινητική, βαθιά εμπνευσμένη από τη νέα του ζωή στην Αθήνα.
Lorenzo’s oil
Paperοpolis (Pacific City Sound Visions)
Ο Spencer Clark, θρυλική φιγούρα του αμερικανικού underground και ιδρυτικό μέλος των Skaters, που τα τελευταία χρόνια ζει στην Αθήνα, έχει εδώ και δεκαετίες χτίσει έναν ολόκληρο κόσμο από παραμορφωμένα ηλεκτρονικά τοπία, είτε μέσα από το προσωπικό πρότζεκτ του Monopoly Child Star Searchers είτε μέσα από αμέτρητες παράλληλες κυκλοφορίες. Στο «Paperopolis», αυτή η αισθητική βρίσκει ιδανικό συνομιλητή στον Ιταλό Lorenzo Camera/Mondoriviera, με μακρόσυρτες συνθέσεις, αλλοιωμένες φωνές και ρυθμούς που μοιάζουν να ξεπηδούν από ξεχασμένα VHS σάουντρακ τρόμου.
