Στο Αρχαιολογικό Μουσείο, έλεγε σε ένα παλιό ντοκιμαντέρ ο Χρήστος Τούντας, αξίζει να μην πας μόνο μια φορά ως επισκέπτης. Να διαβάσεις, να μπορέσεις να ανακαλύψεις τους κρυμμένους θησαυρούς του. Εκτός από αυτά που κάθε φορά μας εντυπωσιάζουν, είναι τα γνωστά και τα δημοφιλή, υπάρχουν τρεις συλλογές που ξεχωρίζουν για τη λεπτομέρεια, τον πλούτο και την ομορφιά που ταξιδεύει μέσα στους αιώνες.
Η συλλογή με τις λευκές ληκύθους και αυτή με τα πήλινα ειδώλια είναι στον πρώτο όροφο, σχεδόν στη σκιά, καθώς οι πτέρυγες είναι ανοιχτές μόνο για τρεις ώρες κάθε μέρα. Και στο ισόγειο, η μοναδική συλλογή κοσμημάτων Σταθάτου, μια συλλογή για το ταξίδι της ελληνικής μικροτεχνίας μέσα στους αιώνες.
Εκτός από αυτά που κάθε φορά μας εντυπωσιάζουν, υπάρχουν τρεις συλλογές που ξεχωρίζουν για τη λεπτομέρεια, τον πλούτο και την ομορφιά που ταξιδεύει μέσα στους αιώνες.
Η συλλογή Σταθάτου, ισόγειο, αίθουσα 42
Η παιδεία, το κοσμοπολίτικο πνεύμα, η καλλιέργεια και η αρχαιολατρία ήταν οι λόγοι που ώθησαν την Ελένη Σταθάτου να συλλέξει διασκορπισμένα αντικείμενα πολύτιμων αρχαιολογικών θησαυρών και έργων της νεότερης παραδοσιακής χειροτεχνίας. Εννιακόσια ενενήντα ένα αντικείμενα που καλύπτουν όλες τις περιόδους του ελληνικού πολιτισμού, από τους προϊστορικούς χρόνους (5η χιλιετία π.Χ.) μέχρι και τους νεότερους (18ος αι.).
Στις 36 προθήκες της, εκτός από τα χρυσά και ασημένια περίτεχνα κοσμήματα, εκτίθενται πήλινα και ασημένια σκεύη, γλυπτά και ειδώλια, καθώς και μικροτεχνήματα, σωστά αριστουργήματα, από διάφορα υλικά, όπως ο χαλκός, ο πηλός, το γυαλί, το οστό, έργα διαφόρων εργαστηρίων όχι μόνο της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας αλλά και της Ανατολής, που το καθένα χαρακτηρίζει με μοναδικό τρόπο την εποχή του. Σε αντίθεση με πολλές ιδιωτικές συλλογές του εξωτερικού, περιλαμβάνει μόνο έναν μικρό αριθμό αταξινόμητων αντικειμένων, παρόλο που αρκετά κομμάτια προέρχονται από λαθραίες ανασκαφές.
Φύλλα χρυσού, ταινίες, σκουλαρίκια, εγκόλπια, ταφικά κοσμήματα, αντικείμενα από χρυσό, ασήμι, χαλκό, σίδερο, γυαλί και κεχριμπάρι κατά σύνολα γεωγραφικά, ταφικά και κατά τύπους αντικειμένων, ακολουθώντας όμως πάντα τη χρονολογική σειρά, φανερώνουν τη διαχρονικότητα και τη συνέχεια της ελληνικής τέχνης.
Πρώτος όροφος, αίθουσες 49-57
Η συλλογή των λευκόμορφων αγγείων. Μέσα σε 1.500 τετραγωνικά διηγούνται μύθους, την καθημερινή ζωή των Ελλήνων, σκηνές συμποσίων. Περίτεχνες απεικονίσεις. Οι λευκές λήκυθοι του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου είναι ένα μεγάλο σύνολο, πασίγνωστο επιστημονικά και πολύ σημαντικό και στην έκθεση του μουσείου. Πρόκειται για τη δεύτερη μεγαλύτερη συλλογή παγκοσμίως μετά από αυτή του Βρετανικού Μουσείου.
Από τις λευκές ληκύθους μπορούμε να αντιληφθούμε τη ζωγραφική της Κλασικής Εποχής. Τα λευκά αγγεία εμφανίστηκαν στην Αττική προς το τέλος του 6ου π.Χ. αι. Η αντοχή τους ήταν πολύ πιο περιορισμένη από αυτή των μελανόμορφων και των ερυθρόμορφων και γι' αυτόν το λόγο δεν παρήχθησαν ποτέ σε μεγάλες ποσότητες. Το λευκό τους επίχρισμα και τα χρώματα ξεθώριαζαν. Εξαίρεση αποτελούσαν οι λευκές λήκυθοι, τις οποίες είχαν αποκλειστικά για ταφική χρήση. Περιείχαν μυρωμένο λάδι και τις τοποθετούσαν ως κτερίσματα στους τάφους.
Από το δεύτερο τέταρτο του 5ου αι. (από τη δεκαετία 470-460 π.Χ.) επικράτησε στην Αθήνα η συνήθεια να προσφέρουν στους νεκρούς λευκές ληκύθους διακοσμημένες με πολύχρωμες παραστάσεις που εικονίζουν τους ίδιους τους νεκρούς, τους τάφους τους ή σκηνές από τον Κάτω Κόσμο. Ανάμεσα στα ωραιότερα έργα της αττικής αγγειογραφίας των ώριμων κλασικών χρόνων είναι η λευκή λήκυθος του «ζωγράφου του Αχιλλέα», κορυφαίου Αθηναίου αγγειογράφου του 5ου π.Χ. αι., που ειδικεύτηκε στη διακόσμηση των λευκών ταφικών ληκύθων.
Η λευκή επιφάνεια διακοσμείται από μια συγκινητική σκηνή αποχαιρετισμού ενός πολεμιστή από τη γυναίκα του στον γυναικωνίτη του σπιτιού. Τα διάφανα ρούχα και η σιωπηλή μελαγχολία των μορφών, το κορινθιακό κράνος που προτείνει προς τη μεριά της γυναίκας του, αποδίδουν με μοναδική ένταση την κορυφαία στιγμή του οριστικού αποχαιρετισμού ενός γενναίου μαχητή.
Συλλογή ειδωλίων, πρώτος όροφος, αίθουσες 58 και 59
Ελαφρότητα, κομψότητα, χάρη. Έρωτες που πετούν ολόγυρα. Η μόνιμη έκθεση της Συλλογής Ειδωλίων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου με τα περίπου 550 πήλινα ειδώλια παρουσιάζεται σε δύο αίθουσες. Από τους γεωμετρικούς μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους, παρακολουθούμε την παραγωγή των κυριότερων εργαστηρίων του ελλαδικού χώρου, του αττικού, του βοιωτικού, το ιωνικού, του ευβοϊκού, του κρητικού, αλλά και των σημαντικότερων της Πελοποννήσου και της Μ. Ασίας.
Σανιδόσχημες γυναικείες μορφές με πτηνόμορφα πρόσωπα, πεπλοφόροι του 5ου και του 4ου π.Χ. αι. και οι πιο γνωστές και διάσημες Ταναγραίες με τα πλούσια ενδύματα και τα κομψά σκιάδια. Βοιωτικά ειδώλια με τους εφήβους και όρθιες γυναικείες μορφές με άνθη και καρπούς.
Στη δεύτερη αίθουσα τα πήλινα από τη Μύρινα της Μ. Ασίας. Τα πιο εντυπωσιακά ειδώλια. Νίκες με κοχύλια, Έρωτες που κρατούν δάδες και πετούν, Έρωτες που παίζουν με ζώα, θεές και θνητές με περίτεχνες κομμώσεις και πλούσια κοσμήματα, μουσικοί και χορευτές, δείγματα έξοχης τέχνης που ήκμασε μέχρι τις αρχές του 2ου μ.Χ. αι. Και δίπλα σε αυτά, ειδώλια που απεικονίζουν την καθημερινή ζωή και τις αγροτικές εργασίες, τον κόσμο των παιδιών, αλλά και συμπλέγματα που σχετίζονται με τη μουσική και τον χορό.
Info:
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Πατησίων 44.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε την Αργυρώ Μποζώνη στο LIFO.gr το 2015.
σχόλια