Το Μουσείο Μπενάκη μάς μυεί στην ιερή τέχνη της ισλαμικής καλλιγραφίας Facebook Twitter

Το Μουσείο Μπενάκη μάς μυεί στην ιερή τέχνη της ισλαμικής καλλιγραφίας

0

Το Μουσείο Μπενάκη και το Μορφωτικό Κέντρο της Πρεσβείας της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν εγκαινιάζουν την έκθεση «Ισλαμική Καλλιγραφία. Η Τέχνη της Ιρανικής Γραφής», την Τετάρτη 25 Απριλίου στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης.

Η έκθεση επιδιώκει αφενός την εξοικείωση των επισκεπτών με την εξέλιξη και τον ρόλο της καλλιγραφίας στον ισλαμικό κόσμο και αφετέρου τη γνωριμία με τη σύγχρονη ιρανική καλλιγραφική δημιουργία.

Η καλλιγραφία είναι μια μορφή τέχνης που στον ισλαμικό κόσμο θεωρείται ιερή. Ο θαυμασμός για την ισλαμική καλλιγραφία πηγάζει κυρίως από τη σύνδεσή της με το Κοράνι, το ιερό βιβλίο του Ισλάμ.

Σύμφωνα με την ισλαμική θρησκεία, το κείμενο του Κορανίου είναι κατά λέξη ο λόγος του θεού, έτσι όπως αποκαλύφθηκε μέσω του αρχάγγελου Γαβριήλ στον προφήτη Μωάμεθ στα αραβικά και κωδικοποιήθηκε σε 114 κεφάλαια στα χρόνια του χαλίφη Ουθμάν (644-656).

Η καλλιγραφία θεωρείται από τους μουσουλμάνους ως η πιο θαυμαστή τέχνη, ακόμα κι αν πρόκειται για κείμενα κοσμικού περιεχομένου. Εκτός από κορανικά αποσπάσματα και τη συχνότατη επίκληση του ονόματος του θεού (bismallah), με καλλιγραφική γραφή φιλοτεχνούνται ποιητικοί στίχοι και λογοτεχνικά κείμενα.

Η ισλαμική καλλιγραφία πρωτοεμφανίζεται τις τελευταίες δεκαετίες του 7ου αιώνα, την περίοδο της δυναστείας των Ομαγιαδών. Από τότε, συνεχίζει να ακμάζει μεταβαλλόμενη και εξελισσόμενη, υιοθετώντας διαφορετικούς τύπους, όπως τα κουφικά, τα θούλουθ και τα νασταλίκ.

Μολονότι η καλλιγραφία αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στην Ευρώπη και απαντάται ευρύτατα σε μεσαιωνικά χειρόγραφα, άλλες μορφές τέχνης, όπως η ζωγραφική και η γλυπτική, κατέχουν την πρωτοκαθεδρία της ευρωπαϊκής καλλιτεχνικής έκφρασης.

Στον αντίποδα, η καλλιγραφία θεωρείται από τους μουσουλμάνους ως η πιο θαυμαστή τέχνη, ακόμα κι αν πρόκειται για κείμενα κοσμικού περιεχομένου. Εκτός από κορανικά αποσπάσματα και τη συχνότατη επίκληση του ονόματος του θεού (bismallah), με καλλιγραφική γραφή φιλοτεχνούνται ποιητικοί στίχοι και λογοτεχνικά κείμενα.

Το Μουσείο Μπενάκη μάς μυεί στην ιερή τέχνη της ισλαμικής καλλιγραφίας Facebook Twitter
Ποίημα του Χάφεζ Σιραζί (1315 – 1390) σε γραφή νάσταλικ. Καλλιγράφος: Μοτζταμπά Σαμπζέ. Διακόσμηση χειρογράφου: Μοχάμμαντ Μοραντί. Χαρτί, μελάνι, φύλλο χρυσού.

Παράλληλα, οι επιγραφές αποτελούν ένα από τα κύρια στοιχεία στη διακόσμηση έργων υψηλής τέχνης και αντικειμένων καθημερινής χρήσης. Η ισλαμική καλλιγραφία απαντάται σε μια πληθώρα υλικών, διαφορετικών κάθε φορά διαστάσεων, άλλοτε σε χαρτί και ύφασμα και άλλοτε σε κεραμικά και χάλκινα αντικείμενα.

Από τους πρώτους αιώνες του Ισλάμ παρατηρείται η προσθήκη διακοσμητικών μοτίβων στους χαρακτήρες καλλιγραφημένων κειμένων. Αξιοποιώντας τις εγγενείς δυνατότητες του αραβικού αλφάβητου, οι καλλιτέχνες ανήγαν τη γραφή σε γεωμετρικό, φυτικό ή ανθρωπομορφικό διάκοσμο.

Αναπτύσσονταν κοσμήματα, γεωμετρικά και φυτικά (διανθισμένη κουφική), τα οποία άλλοτε αποτελούσαν μέρος των γραμμάτων και άλλοτε λειτουργούσαν συμπληρωματικά ως βάθος ή πλαίσιο. Εκτός από τα ανεικονικά φυτικά και γεωμετρικά θέματα, επιλέγεται και ο εικονιστικός διάκοσμος και μορφές ανθρώπων και ζώων.

Κανόνες γεωμετρίας εφαρμόζονταν για την επίτευξη συμμετρίας και αρμονίας στα καλλιγραφικά κείμενα, οι οποίες ήταν εμπνευσμένες από τις μουσικές αναλογίες. Άλλωστε, ο μουσικός ρυθμός θεωρείτο άρρηκτα συνδεδεμένος με την προσέγγιση του θείου.

Εκτός από το μαύρο και το σκούρο καφέ μελάνι, χρυσό και ασημένιο, κόκκινο, μπλε, λευκό και κίτρινο προτιμούνταν για τη δημιουργία καλλιγραφικών κειμένων. Μολονότι η διαδικασία κατασκευής των χρωμάτων θεωρούνταν πολύτιμη γνώση και ως εκ τούτου πολλές φορές παρέμενε μυστική, σε ορισμένες περιπτώσεις κυκλοφορούσαν εγχειρίδια που προσέφεραν πληροφορίες για την κατασκευή τους.

Η έκθεση «Ισλαμική Καλλιγραφία. Η Τέχνη της Ιρανικής Γραφής», που εντάσσεται στο πλαίσιο της «Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου», αποτελείται από δύο τμήματα.

Το Μουσείο Μπενάκη μάς μυεί στην ιερή τέχνη της ισλαμικής καλλιγραφίας Facebook Twitter
«Ω! Θεέ»: Φράση σε γραφή νάσταλικ. Καλλιγράφος: Μοτζταμπά Σαμπζέ. Διακόσμηση χειρογράφου Χαμντολάχ Κατάλ.Χαρτί, μελάνι.

Το πρώτο είναι αφιερωμένο στην ιστορία της καλλιγραφίας από τον 9ο έως τον 19ο αιώνα, μέσα από βιβλία και ενεπίγραφα αντικείμενα της συλλογής του Μουσείου Μπενάκη, καθώς και χειρόγραφα της Εθνικής Βιβλιοθήκης, που παρουσιάζονται για πρώτη φορά.

Το δεύτερο τμήμα της έκθεσης εστιάζει στην τέχνη της σύγχρονης καλλιγραφίας μέσα από τα έργα του Ιρανού καλλιγράφου Μουσταμπά Σαμπζέ, ο οποίος εκθέτει έργα με ποιητικό και θρησκευτικό περιεχόμενο για πρώτη φορά στην Ελλάδα, παρέχοντας την ευκαιρία στους επισκέπτες να γνωρίσουν μία σημαντική πτυχή της σύγχρονης τέχνης της Μέσης Ανατολής.

Ο Μουσταμπά Σαμπζέ δημιουργεί καλλιγραφικούς χαρακτήρες με πλατιές καμπύλες, χρησιμοποιώντας συχνά επιχρύσωση και φωτεινά χρώματα. Επίσης, συχνή είναι και η διακόσμηση των έργων του με φυτικά μοτίβα που άλλοτε πλαισιώνουν τις επιγραφές και άλλοτε λειτουργούν ως βάθος.

Στα έργα του αναδεικνύεται η ιρανική καλλιγραφική παραγωγή και ιδιαίτερα η ρέουσα γραφή νάσταλικ. Η γραφή αυτή άκμασε στον Ιράν τον 16ου αιώνα και είχε σχεδιαστεί για να την καταγραφή της εκφοράς της περσικής γλώσσας και τόσο στην ποιητική παραγωγή όσο και σε διοικητικά κείμενα.

Ο κομβικός χαρακτήρας της καλλιγραφίας εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να επηρεάζει τη σύγχρονη τέχνη της Μέσης Ανατολής. Χώρες, όπως το Ιράν, παρουσιάζουν εξέχουσα καλλιτεχνική δημιουργία, που ενσωματώνει καλλιγραφικά κείμενα είτε υιοθετώντας τo ίδιο αισθητικό λεξιλόγιο και παρόμοιες τεχνικές με την κλασική καλλιγραφική έκφραση, είτε καταφεύγοντας, μέσα από ευφάνταστες προσεγγίσεις, στη χρήση διαφορετικών μέσων και νέων υλικών.

Πληθώρα σύγχρονων καλλιτεχνών, όπως ο δρ Μουσταμπά Σαμπζέ, έχουν λάβει παραδοσιακή καλλιγραφική εκπαίδευση, γεγονός που τους επιτρέπει να δημιουργούν καλλιγραφικά κείμενα σύμφωνα με κλασικές αισθητικές αξίες.

Παράλληλες εκδηλώσεις

Επίδειξη καλλιγραφίας από τον Μουσταμπά Σαμπζέ

Ο Μουσταμπά Σαμπζέ ολοκλήρωσε τις καλλιγραφικές του σπουδές και έλαβε τον διδακτορικό του τίτλο από τη Σχολή Καλλιγραφίας του Εσφαράγιεν και στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιήσει, σε συνεργασία με τη μικρογράφο Φατεμέ Κεϊκαβουσί, επίδειξη καλλιγραφίας τις παρακάτω ώρες:

Πέμπτη 26 και Παρασκευή 27 Απριλίου, 14.00-18.00

Σάββατο 28 Απριλίου, 12.00-14.00

Ξεναγήσεις

Ξεναγήσεις στην έκθεση θα πραγματοποιηθούν τις ακόλουθες μέρες και ώρες:

Πέμπτη, 17/5, 24/5 & 21/6/2018 στις 16:00

Σάββατο, 12/5, 2/6, 16/6 & 30/6/2018 στις 11:00.

Η συμμετοχή στις ξεναγήσεις δεν επιβαρύνει το εισιτήριο της έκθεσης.

Κράτηση θέσεων στο τηλέφωνο 210 3251314, Δευτέρα - Πέμπτη 10:00-15:00.

Το Μουσείο Μπενάκη μάς μυεί στην ιερή τέχνη της ισλαμικής καλλιγραφίας Facebook Twitter
Απόσπασμα από το 55ο κεφάλαιο του Κορανίου με τον τίτλο «Ο πολυεύσπλαχνος» σε γραφή νάσταλικ. Καλλιγράφος: Μοτζταμπά Σαμπζέ. Διακόσμηση χειρογράφου Σουλεϊμάν Σαΐντ Αμπαντί. Χαρτί, μελάνι, τέμπερα, φύλλο χρυσού.
Το Μουσείο Μπενάκη μάς μυεί στην ιερή τέχνη της ισλαμικής καλλιγραφίας Facebook Twitter
Απόσπασμα από το 107ο κεφάλαιο του Κορανίου με τον τίτλο Η ελεημοσύνη σε γραφή νάσταλικ. Καλλιγράφος: Μοτζταμπά Σαμπζέ. Διακόσμηση χειρογράφου Φατιμά Καικαβουσί. Χαρτί, μελάνι, τέμπερα.
Το Μουσείο Μπενάκη μάς μυεί στην ιερή τέχνη της ισλαμικής καλλιγραφίας Facebook Twitter
Απόσπασμα από το 65ο κεφάλαιο του Κορανίου με τον τίτλο «Το διαζύγιο» σε γραφή νάσταλικ. Καλλιγράφος: Μοτζταμπά Σαμπζέ.Χαρτί, μελάνι.
Το Μουσείο Μπενάκη μάς μυεί στην ιερή τέχνη της ισλαμικής καλλιγραφίας Facebook Twitter
Απόσπασμα από το 33ο κεφάλαιο του Κορανίου με τον τίτλο «Οι συνασπισμένες φυλές» σε γραφή νάσταλικ. Καλλιγράφος: Μοτζταμπά Σαμπζέ. Διακόσμηση χειρογράφου Ροχολλάχ Εσαγ Ζαντέ. Χαρτί, μελάνι, τέμπερα.
Το Μουσείο Μπενάκη μάς μυεί στην ιερή τέχνη της ισλαμικής καλλιγραφίας Facebook Twitter
Ποίημα του Σααντί Σιραζί (1210 – 1291/1292) σε γραφή νάσταλικ. Καλλιγράφος: Μοτζταμπά Σαμπζέ. Διακόσμηση χειρογράφου: Χαμντολάχ Καττάλ. Χαρτί, μελάνι.
Το Μουσείο Μπενάκη μάς μυεί στην ιερή τέχνη της ισλαμικής καλλιγραφίας Facebook Twitter
Τμήμα μεταξωτού υφάσματος με σχηματοποιημένη επιγραφή, Αίγυπτος, 12ου αιώνα. Μουσείο Μπενάκη.
Το Μουσείο Μπενάκη μάς μυεί στην ιερή τέχνη της ισλαμικής καλλιγραφίας Facebook Twitter
Κεραμική κανάτα με ψευδοεπιγραφική διακόσμηση, Ιράν, τέλη 12ου – αρχές 13ου αιώνα. Κληροδότημα Μαρίας-Μαγδαληνής Κούστα. Μουσείο Μπενάκη.
Το Μουσείο Μπενάκη μάς μυεί στην ιερή τέχνη της ισλαμικής καλλιγραφίας Facebook Twitter
Ορειχάλκινο μελανοδοχείο και καλαμοθήκη με ένθετη διακόσμηση από ασήμι, έργο του Μιράκ Χουσαΐν Γιαζντί. Στο σώμα φέρει επιγραφικό διάκοσμο σε γραφή νάσταλικ. Ιράν, Ταμπρίζ, αρχές 16ου αι.. Μουσείο Μπενάκη.

Info:

«Ισλαμική Καλλιγραφία. Η Τέχνη της Ιρανικής Γραφής»

Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης

Διπύλου 12, Αθήνα. Τηλέφωνο: 210 3251311

Εγκαίνια: Τετάρτη 25 Απριλίου 2018 στις 20:00

Διάρκεια έκθεσης: 26 Απριλίου – 1 Ιουλίου 2018-04-10

Ώρες λειτουργίας: Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή: 10:00 - 18:00

Εισιτήρια: 7 και 9 ευρώ

 

Εικαστικά
0

Κορίνα Φαρμακόρη

Γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει στη Σαλαμίνα. Σπούδασε Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και εργάζεται ως εκπαιδευτικός.
ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς ήταν άραγε η Αθήνα την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς ήταν άραγε η Αθήνα την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας;

Ο αρχαιολόγος Γιώργης Μαγγίνης περιγράφει την εικόνα της ελληνικής πρωτεύουσας από το 1485 έως το 1830 και αναλύει τους πολιτιστικούς δεσμούς μεταξύ μουσουλμάνων και χριστιανών κατά τους τέσσερις αιώνες της οθωμανικής συμβίωσης
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ