Λούσιαν Φρόιντ Facebook Twitter
Lucian Freud, «Reflection with Two Children» (self-portrait), 1965. Museo Nacional Thyssen-Bornemisza, Madrid © The Lucian Freud Archive. All Rights Reserved 2022 / Bridgeman Images / photo copyright Museo Thyssen-Bornemisza, Madrid

Λούσιαν Φρόιντ: Ο ζωγράφος που άλλαξε την αντίληψη για το πορτρέτο

0

Πριν από εκατό χρόνια γεννήθηκε ένας από τους μεγαλύτερους Βρετανούς ζωγράφους του εικοστού αιώνα, ο Λούσιαν Φρόιντ, και η Εθνική Πινακοθήκη της χώρας του δεν θα μπορούσε παρά να οργανώσει μια μεγάλη έκθεση για τον εκκεντρικό, μονήρη και σπουδαίο ζωγράφο που άλλαξε την αντίληψη για το πορτρέτο και την απεικόνιση του ανθρώπινου σώματος.

Η έκθεση-ορόσημο συγκεντρώνει μια μεγάλη επιλογή των σημαντικότερων έργων του από επτά δεκαετίες, από τα πρώιμα έργα του, όπως το «Κορίτσι με τριαντάφυλλα» (Συλλογή British Council) τη δεκαετία του 1940, μέχρι την «Αντανάκλαση με δυο παιδιά» (αυτοπροσωπογραφία, Museo Nacional Thyssen-Bornemisza, Μαδρίτη) τη δεκαετία του 1960 και τα διάσημα ύστερα έργα του.

Στην έκθεση υπάρχει και το «HM Queen Elisabeth II» (περ. 1999-2001, δάνειο από την Αυτού Μεγαλειότητα τη Βασίλισσα και τη Βασιλική Συλλογή), το καθόλου κολακευτικό, ασεβές, όπως χαρακτηρίστηκε από πολλούς, πορτρέτο της Ελισάβετ, της οποίας ο θάνατος πριν από λίγες εβδομάδες το έφερε στην επικαιρότητα ως ένα από τα πιο πολυσυζητημένα πορτρέτα της. Μαζί με περισσότερα από εξήντα δάνεια από μουσεία και μεγάλες ιδιωτικές συλλογές σε όλο τον κόσμο, όπως το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, η Tate, η Συλλογή του Βρετανικού Συμβουλίου και η Συλλογή του Συμβουλίου Τεχνών του Λονδίνου, είναι από τα πιο σημαντικά έργα αυτής της έκθεσης.

Αν και το πορτρέτο της βασίλισσας είναι από τα πιο διάσημα έργα του, ο Φρόιντ αγαπούσε να ζωγραφίζει καθημερινούς ανθρώπους, φίλους, ερωμένες, ενώ περίφημη είναι η σειρά των έργων στα οποία απεικόνισε τη μητέρα του. Πέρασε πάνω από τέσσερις χιλιάδες ώρες καταγράφοντας με τη ζωγραφική του το οδυνηρό τέλος της.

Αν και το πορτρέτο της βασίλισσας είναι από τα πιο διάσημα έργα του, ο Φρόιντ αγαπούσε να ζωγραφίζει καθημερινούς ανθρώπους, φίλους, ερωμένες, ενώ περίφημη είναι η σειρά των έργων στα οποία απεικόνισε τη μητέρα του. Πέρασε πάνω από τέσσερις χιλιάδες ώρες καταγράφοντας με τη ζωγραφική του το οδυνηρό τέλος της.

«Για μένα ο πίνακας είναι ο άνθρωπος», έλεγε ο Φρόιντ που τα έργα του έχουν ως φόντο οικιακά περιβάλλοντα ή το γεμάτο υλικά ζωγραφικής εργαστήριό του, έναν χώρο που είναι από μόνος του σκηνικό και θέμα των έργων του. Δείχνοντας πώς άλλαξε η πρακτική του κατά τη διάρκεια του εικοστού και στις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα, η έκθεση κορυφώνεται με μερικά από τα μνημειώδη γυμνά που έκανε, αναπαριστώντας την ανθρώπινη μορφή.

Βαθύς γνώστης της ευρωπαϊκής ζωγραφικής και τακτικός επισκέπτης από τα πρώτα του βήματα στο Λονδίνο, ο Φρόιντ είχε στενή σχέση με την Εθνική Πινακοθήκη. «Χρησιμοποιώ την γκαλερί ως ιατρείο», είπε στον δημοσιογράφο Μάικλ Κίμελμαν. «Έρχομαι για ιδέες και βοήθεια, για να εξετάσω καταστάσεις μέσα σε πίνακες και όχι ολόκληρους πίνακες. Συχνά αυτές οι καταστάσεις έχουν να κάνουν με τα χέρια και τα πόδια, οπότε η παρομοίωση με την ιατρική είναι σωστή».

Λούσιαν Φρόιντ Facebook Twitter
Queen Elizabeth's portrait, «HM Queen Elisabeth II» (περ. 1999-2001). Φωτο: ROYAL COLLECTION/EPA

«Τι θέλω από έναν πίνακα; Να εκπλήσσει, να ενοχλεί, να σαγηνεύει, να πείθει», έλεγε. Τα έργα του έχουν μια βάναυση αλήθεια, μιλάνε χωρίς αιδώ για τα ελαττώματα, το πάχος, τις ρυτίδες, αγνοούν το φορτίο φιλοσοφικών και καλλιτεχνικών περισπασμών.

Ο Φρόιντ από την αρχή παρουσιάζει τα μοντέλα του με μεγάλα μάτια, αλλά τίποτα δεν μοιάζει ευφάνταστο ή σουρεαλιστικό. Εξάλλου ο μοντερνισμός του Πικάσο ήταν κάτι που απέρριπτε από νέος, όπως απέρριπτε και τη θεατρικότητα των έργων του φίλου του Φράνσις Μπέικον.Τα πρόσωπα που ζωγραφίζει έχουν ένταση και ζωντάνια, είναι ο κόσμος του, από την πρώτη του σύζυγο, την Κίτι Γκάρμαν, που κοιτάζει αφηρημένα καθώς κρατάει ένα γατάκι, μέχρι τη Σου Τίλεϊ, της οποίας η υπέροχη σάρκα καταλαμβάνει τη σκέψη του θεατή, π.χ. στο «Sleeping by the Lion Carpet».

Η έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη απελευθερώνει το πρώιμο έργο του από τη σύγκριση με τους πεζούς εγχώριους καλλιτέχνες των δεκαετιών του 1940 και του 1950, κάνοντας τον θεατή να δει τη συγγένειά του με τον Χολμπάιν, τον Ντίρερ και τον Λουκάς Κράναχ, τους Γερμανούς ζωγράφους της χώρας καταγωγής του.

Λούσιαν Φρόιντ Facebook Twitter
Lucian Freud, «Girl with a Kitten», 1947. © The Lucian Freud Archive. All Rights Reserved 2022 / Φωτο: Tate

Πέντε δεκαετίες αργότερα προσπαθούσε να ζωγραφίσει σαν τον Τιτσιάνο που λάτρευε και πήρε μέρος στην εκστρατεία για να αγοραστούν για το βρετανικό έθνος τα έργα του. Μπορείτε να συγκρίνετε τα γυμνά του με τα δύο αριστουργήματα του Iταλού, «Η Άρτεμις και ο Ακταίωνας» και «Η Άρτεμις και η Καλλιστώ».

Ο Φρόιντ ζωγράφιζε σαν να ήθελε να αρπάξει το «είναι» του μοντέλου του. Θα μπορούσε να είχε καταλήξει σε θάλαμο αερίων σε κάποιο στρατόπεδο συγκέντρωσης όπως εκατομμύρια Εβραίοι της Κεντρικής Ευρώπης. Ζωγραφίζει τη ζωή μπροστά στον θάνατο, με την ατέλεια, τη ζέση και τη λαγνεία ακόμα που συνεπάγεται η προσπάθεια για επιβίωση. Ζωγραφίζει κυνικά και τρυφερά τον θρίαμβο της ζωής επί του θανάτου, η σωματικότητα είναι παντοδύναμη.

Ο Λούσιαν Φρόιντ υπήρξε μέλος μίας από τις εμβληματικότερες αστικές οικογένειες του ευρωπαϊκού εικοστού αιώνα. Γεννημένος το 1922, ήταν γιος του αρχιτέκτονα Ερνστ Φρόιντ και εγγονός του πατέρα της ψυχανάλυσης Σίγκμουντ Φρόιντ. Εγκατέλειψε τη Γερμανία το 1933 σε ηλικία έντεκα ετών και πολιτογραφήθηκε  Βρετανός το 1939. Σπούδασε στην Κεντρική Σχολή Καλών Τεχνών του Λονδίνου, στη Σχολή Ζωγραφικής και Σχεδίου Σέντρικ Μόρις και στο Κολέγιο Γκόλντσμιθς του Πανεπιστημίου του Λονδίνου – όμως διατηρούσε γενικά ένα χαμηλό προφίλ. Λένε ότι τριγυρνούσε στους δρόμους με ένα γεράκι στον ώμο και ήταν υπεύθυνος για τη φωτιά που ξέσπασε στη Σχολή Σέντρικ Μόρις, όταν άφησε κάπου ένα τσιγάρο αναμμένο χωρίς να το αντιληφθεί.

Λούσιαν Φρόιντ Facebook Twitter
Lucian Freud, «The Painters Room», 1944. Ιδιωτική Συλλογή. © The Lucian Freud Archive. All Rights Reserved 2022/ Bridgeman Images

Ο Λούσιαν Φρόιντ, αναζητώντας εμπειρίες, υπηρέτησε για έναν χρόνο στο Εμπορικό Ναυτικό, στις νηοπομπές του Ατλαντικού, ταξίδεψε στο Παρίσι και περιηγήθηκε την Ελλάδα το 1946.

Αρχές της δεκαετίας του ’50 ήταν μέλος της Σχολής του Λονδίνου, μιας καλλιτεχνικής ομάδας με κύριο εκπρόσωπο τον Φράνσις Μπέικον που αρνήθηκε την αφηρημένη τέχνη χάριν της παραστατικής ζωγραφικής. Οι συχνά σκληροί και απόμακροι πίνακες του Φρόιντ έτειναν προς τον ρεαλισμό, προς ανησυχητικούς εσωτερικούς χώρους και αστικά τοπία. Τα έργα του διακρίνονται για την ψυχολογική τους διείσδυση και τη συχνά δυσάρεστη εξέταση της σχέσης μεταξύ καλλιτέχνη και μοντέλου. Ο Φρόιντ δούλευε με βάση μελέτες ζωής και ήταν γνωστό ότι οι συναντήσεις με τα μοντέλα του ήταν παρατεταμένες και τιμωρητικές.

Έγινε σύντομα διάσημος με το ύφος που υιοθέτησε εκείνη τη δεκαετία και επικεντρώθηκε σε πορτρέτα, τις περισσότερες φορές γυμνά.

Ήταν μονήρης, δεν αγαπούσε τη δημοσιότητα και ακόμα και στις πιο μεγάλες εκθέσεις που οργανώθηκαν προς τιμήν του δεν πάτησε ποτέ. Στο βιβλίο «Φρόιντ: Η βιογραφία μιας οικογένειας» η θεία του λέει: «Είναι βέβαια ένας ταλαντούχος, αλλά πολύ ασυνήθιστος άνθρωπος, ο οποίος ζει εντελώς έξω από τα δικά μας, αστικά πλαίσια. Συχνά απορώ πώς βρέθηκε στην οικογένειά μας». Οι σχέσεις του με την οικογένεια ήταν ψυχρές, δεν αποκαταστάθηκαν ποτέ.

Η ιδιωτική του ζωή ήταν ταραχώδης. Είχε μαγνητική προσωπικότητα και άπειρες ερωμένες, από τις οποίες απέκτησε τουλάχιστον δεκατρία εξώγαμα παιδιά. Έκανε δυο γάμους, στα τέλη της δεκαετίας του ’40 και στις αρχές της δεκαετίας του ’50, και οι σχέσεις του με τα παιδιά του γενικά ήταν τεταμένες. Όταν πέθανε, το 2011, στα βρετανικά ταμπλόιντ κυριαρχούσε η περιέργεια για την διαθήκη του. Όταν πέθανε η περιουσία ανερχόταν στα 120 εκατομμύρια ευρώ, η μεγαλύτερη που έχει αφήσει πίσω του Βρετανός καλλιτέχνης. Στον επί πολλά χρόνια συνεργάτη του Ντέιβιντ Ντόσον, ο οποίος εικονίζεται στον μισοτελειωμένο πίνακα «Portait of the Hound», κληροδότησε μια μονοκατοικία και 2,5 εκατ. λίρες μαζί με το κατοικίδιό του, Έλι, ενώ η υπόλοιπη περιουσία, που ήταν μεγάλη, πήγε στη δικηγόρο του Νταϊάνα Ρόστρον και σε μία από τις κόρες του, τη Ρόουζ Πίαρς. Η επιθυμία του ήταν να καταστραφούν τα προσωπικά του αντικείμενα.

Λούσιαν Φρόιντ Facebook Twitter
Lucian Freud, «Painter and Model», 1986-87. Ιδιωτική Συλλογή. © The Lucian Freud Archive. All Rights Reserved 2022/ Bridgeman Images
Λούσιαν Φρόιντ Facebook Twitter
Lucian Freud, «Two Men», 1987-88. National Galleries of Scotland, Edinburgh, Scottish National Gallery of Modern Art, Edinburgh, UK. © National Galleries of Scotland.

Το 2008 το έργο του με τίτλο «Benefits supervisor sleeping», το πορτρέτο μια γυμνής γυναίκας που κοιμάται σε έναν καναπέ, πουλήθηκε από τον Οίκο Christies στο ποσό των 33,6 εκατομμυρίων δολαρίων, τιμή-ρεκόρ για έργο ζωγράφου εν ζωή.

Λίγοι καλλιτέχνες έχουν απολαύσει τον σεβασμό των μουσείων, του κόσμου της τέχνης και του κοινού όσο ο Φρόιντ, που τον θεωρούσαν συνεχιστή της παράδοσης του Σαρντέν, του Μανέ και του Ντεγκά στη σπουδή της ανθρώπινης φιγούρας. Ενώ ανήκει στην καρδιά της παράδοσης αυτής, παρέμεινε ανεξάρτητος.

Στη διαθήκη του άφησε τον πίνακα «Η Ιταλίδα ή η γυναίκα με το κίτρινο μανίκι» του Καμίγ Κορό (1870) στην Εθνική Πινακοθήκη, εξηγώντας ότι ήθελε να αφήσει το έργο στη Μεγάλη Βρετανία ως ευχαριστώ για το ότι υποδέχτηκε την οικογένειά του με θέρμη.

Λούσιαν Φρόιντ Facebook Twitter
Lucian Freud, «Bella and Esther», 1988. Ιδιωτική Συλλογή. © The Lucian Freud Archive. All Rights Reserved 2022/ Bridgeman Images
Λούσιαν Φρόιντ Facebook Twitter
Lucian Freud, «Girl with Roses», 1947–8. Courtesy of the British Council Collection © The Lucian Freud Archive. All Rights Reserved 2022/ Bridgeman Images
Λούσιαν Φρόιντ Facebook Twitter
Lucian Freud, «Self-portrait (Reflection)», 2002. Ιδιωτική Συλλογή. © The Lucian Freud Archive. All Rights Reserved 2022/ Bridgeman Images
Λούσιαν Φρόιντ Facebook Twitter
Lucian Freud, «Portrait of the Hound», 2011. Ιδιωτική Συλλογή. © The Lucian Freud Archive. All Rights Reserved 2022/ Bridgeman Images
Λούσιαν Φρόιντ Facebook Twitter
Lucian Freud, «Two Irishmen in W11», 1984–5. Ιδιωτική Συλλογή. © The Lucian Freud Archive. All Rights Reserved 2022/ Bridgeman Images
Λούσιαν Φρόιντ Facebook Twitter
Lucian Freud, «A Woman Painter», 1956-7. © The Lucian Freud Archive
Λούσιαν Φρόιντ Facebook Twitter
Lucian Freud, «Evening in the Studio», 1993. © The Lucian Freud Archive. All Rights Reserved 2022/ Bridgeman Images
Λούσιαν Φρόιντ Facebook Twitter
Lucian Freud, «The Refugees», 1940-41. © The Lucian Freud Archive. All Rights Reserved 2022 / Bridgeman Images.
Λούσιαν Φρόιντ Facebook Twitter
Lucian Freud, «Self-portrait with Hyacinth Pot», 1947–8. Pallant House Gallery, Chichester. Wilson Gift through The Art Fund 2006 © The Lucian Freud Archive. All Rights Reserved 2022 / Bridgeman Images
Λούσιαν Φρόιντ Facebook Twitter
Ο Λούσιαν Φρόιντ στο στούντιό του. Φωτο: EPA
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Πάνω από 17 εκατομμύρια δολάρια για ένα πορτραίτο του Χόκνεϊ από τον Λούσιαν Φρόιντ

Πολιτισμός / Πάνω από 17 εκατομμύρια δολάρια για ένα πορτραίτο του Χόκνεϊ από τον Λούσιαν Φρόιντ

Οι δύο καλλιτέχνες συναντήθηκαν για πρώτη φορά το 1962, όταν ο Φρόιντ ήταν ήδη καθιερωμένος και ο Χόκνεϊ ήταν ακόμα μαθητής. Και οι δυο κατέχουν μια σημαντική θέση στη βρετανική μεταπολεμική τέχνη.
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πρόδρομος Τσιαβός: «Στην παρουσία μας στον δημόσιο χώρο ο στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση αλλά να ακούσουμε, να συζητήσουμε, να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Plāsmata 3 / Πρόδρομος Τσιαβός: «Στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση, αλλά να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Ο επικεφαλής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση μιλά με υπόκρουση τα ασταμάτητα τιτιβίσματα των πουλιών που έρχονται από τα σκιερά δέντρα του Πεδίου του Άρεως.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ