Από την Μπερτ Μοριζό ως τη Σίντι Σέρμαν: 9 γυναίκες που άλλαξαν τη ζωγραφική

Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
0

«Close-Up» είναι ο τίτλος της έκθεσης που συγκεντρώνει εννέα γυναίκες καλλιτέχνιδες των οποίων το έργο εστιάζει στην απεικόνιση της ανθρώπινης φιγούρας με τη μορφή πορτρέτων και αυτοπροσωπογραφιών και που κατέχουν εξέχουσες θέσεις στην ιστορία της σύγχρονης τέχνης από το 1870 έως σήμερα.

Η έκθεση στο Fondation Beyeler της Ελβετίας, που θα διαρκέσει μέχρι τις 2 Ιανουαρίου, επικεντρώνεται στη συγκεκριμένη αντίληψη των καλλιτεχνών, στο προσωπικό τους όραμα για τον κόσμο που βρίσκει έκφραση στα πορτρέτα του εαυτού τους και των άλλων

Όταν αυτά τα έργα αντιπαρατεθούν, μας δίνεται η δυνατότητα να κατανοήσουμε πώς αλλάζει η άποψη των καλλιτεχνών για το θέμα τους μεταξύ του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα και μέχρι σήμερα και να εκτιμήσουμε τι αντικατοπτρίζεται σε αυτή την άποψη και τι την καθιστά σημαντική. Αντικατοπτρίζεται επίσης και η άνοδος των γυναικών καλλιτέχνιδων κατά τη σύγχρονη περίοδο, όταν τελικά είχαν ευκαιρίες να σπουδάσουν σε ακαδημίες και να συμμετάσχουν σε δημόσιες εκθέσεις στην Ευρώπη και την Αμερική.

Η έκθεση ξεκινά από μια περίοδο κατά την οποία έγινε για πρώτη φορά δυνατόν να δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά σε ευρεία βάση γυναίκες καλλιτέχνιδες στην Ευρώπη και την Αμερική. Ήταν η εποχή κατά την οποία η έννοια του πορτρέτου υπέστη μια βαθιά μετατόπιση, μαζί με μια ριζική επανεκτίμηση της έννοιας του ατόμου. Όπως ο ιμπρεσιονισμός εισήγαγε έναν μετασχηματισμό της κλασικής προσωπογραφίας, έτσι και στις αρχές του 20ού αιώνα οι καλλιτέχνες πειραματίστηκαν, εγκαταλείποντας κάθε έννοια ομοιότητας μεταξύ μοντέλου και έργου.

Στη συνέχεια, το πορτρέτο μετατράπηκε σε μια μορφή έκφρασης για την εξερεύνηση νέων αντιλήψεων για υποκειμενικότητα και για νέες δυνατότητες αναπαράστασης. Η τροχιά αυτής της πορείας απεικονίζεται υποδειγματικά σε αυτή την έκθεση.

Όπως ο ιμπρεσιονισμός εισήγαγε έναν μετασχηματισμό της κλασικής προσωπογραφίας, έτσι και στις αρχές του 20ού αιώνα οι καλλιτέχνες πειραματίστηκαν, εγκαταλείποντας κάθε έννοια ομοιότητας μεταξύ μοντέλου και έργου. Στη συνέχεια, το πορτρέτο μετατράπηκε σε μια μορφή έκφρασης για την εξερεύνηση νέων αντιλήψεων για υποκειμενικότητα και για νέες δυνατότητες αναπαράστασης.




Η έκθεση ανοίγει με δυο διάσημες γυναίκες του ιμπρεσιονισμού που έγιναν πρότυπα για τις επόμενες γενιές γυναικών ζωγράφων, την Μπερτ Μοριζό (1841-1895) και τη Μαίρη Κάσατ (1844-1926).

«Η δουλειά αυτής της γυναίκας είναι εξαιρετική. Το κακό είναι πως δεν είναι άντρας», είπε κάποτε ο Εντουάρ Μανέ μπροστά στους πίνακες της Μπερτ Μοριζό. Η διαπίστωση ίσχυε για όλες τις γυναίκες που τόλμησαν και ζωγράφισαν, εκπαιδεύτηκαν και εξέθεσαν σε μια εποχή που η τέχνη ήταν γένους αρσενικού.

Η Μπερτ Μοριζό ήταν μια από αυτές, σύζυγος του αδελφού του Εντουάρ Μανέ, μια γυναίκα με έντονη προσωπικότητα και ταλέντο, η οποία μας άφησε έργα με διαυγή ποιότητα. Ο Ζαν-Μπατίστ Καμίγ Κορό ήταν δάσκαλός της και η ζωγραφική της ήταν επηρεασμένη από την κλασική της παιδεία. Υπήρξε μέρος ενός καθοριστικού κεφαλαίου της ιστορίας της τέχνης και έφτιαξε έργα που ήταν περιζήτητα για εμπόρους και συλλέκτες, αν και, παρά τα επιτεύγματά της, δεν είναι τόσο γνωστά όσο των ανδρών συναδέλφων της εποχής της.

Οι πίνακες ζωγραφικής και τα πορτρέτα της φανερώνουν την εξαιρετική πορεία μιας ζωγράφου η οποία, σε αντίθεση με τους κανόνες της εποχής και του κοινωνικού της περιβάλλοντος, έγινε σημαντικό μέλος της παρισινής πρωτοπορίας από τα τέλη της δεκαετίας του 1860 μέχρι τον θάνατό της το 1895.

Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Berthe Morisot, La Psyché (The Psyche Mirror ), 1876. Museo Nacional Thyssen-Bornemisza, Μαδρίτη
Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Berthe Morisot, Jeune Femme au Divan (Girl on a Divan), περ. 1885. Tate, London; Bequeathed by the Hon. Mrs A.E. Pleydell-Bouverie through the Friends of the Tate Gallery 1968. Φωτο: © Tate

«Μια Αμερικανίδα ιμπρεσιονίστρια στο Παρίσι», αυτός είναι ο τίτλος που δίνεται συχνά στη Μαίρη Κάσατ, που γεννήθηκε στην Πενσιλβάνια των ΗΠΑ, αλλά έζησε στη Γαλλία για περισσότερα από 60 χρόνια. Το 1894, ο κριτικός τέχνης, ιστορικός και δημοσιογράφος Γκιστάβ Ζοφρουά τη χαρακτήρισε ως μία από τις «Les Trois grandes dames» (τρεις μεγάλες κυρίες) του ιμπρεσιονισμού, μαζί με τη Μαρί Μπρακεμόν και την Μπερτ Μοριζό. Υπήρξε φίλη του Εντγκάρ Ντεγκά και στα έργα της δημιουργούσε εικόνες από τη δημόσια και ιδιωτική ζωή των γυναικών, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον στενό δεσμό ανάμεσα στις μητέρες και τα παιδιά.

Η Κάσατ μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον που πίστευε πως τα ταξίδια είναι αναπόσπαστο μέρος της εκπαίδευσης. Γι' αυτόν τον λόγο, επισκέφθηκε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως το Λονδίνο, το Παρίσι και το Βερολίνο, έμαθε γερμανικά και γαλλικά, ενώ έκανε τα πρώτα της μαθήματα στη ζωγραφική και τη μουσική. 

Η μητέρα της, Κάθριν, απεικονίζεται στον πίνακα «Διαβάζοντας τη Le Figaro», που φιλοτεχνήθηκε το 1878. Η πρώτη επαφή της με τους Γάλλους καλλιτέχνες έγινε στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού, το 1855, όπου ήταν παρόντες οι Ντεγκά και Πισαρό, μετέπειτα συνάδελφοι και μέντορές της. Το έργο της δεν επικεντρώνεται σε τοπία, που ήταν η καρδιά του ιμπρεσιονισμού, αλλά σε πρόσωπα.

Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Mary Cassatt, Lydia at a Tapestry Frame, περ. 1881. Collection of the Flint Institute of Arts, Flint, Michigan. Gift of The Whiting Foundation, 1967.
Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Mary Cassatt, Young Lady Reading, 1878. Ιδιωτική συλλογή της Diane B. Wilsey. Φωτο: © 2021. Christie’s Images, London/Scala, Florence

Η έντονη και πολλά υποσχόμενη δουλειά της Πόλα Μόντερσον-Μπέκερ (1876-1907) διακόπηκε όταν πέθανε στη διάρκεια του τοκετού της το 1907. Τα περισσότερα έργα της δημιουργήθηκαν μεταξύ 1900 και 1907. Σήμερα θεωρείται πρωτοπόρος του μοντερνισμού. Η Γερμανίδα ζωγράφος τόλμησε να ζωγραφίσει ένα γυναικείο γυμνό σώμα, το δικό της, τριακόσια χρόνια μετά την Αρτεμισία Τζεντιλέσκι, και εξελίχθηκε σε μια από τις σπουδαιότερες εκπρόσωπους του πρώιμου εξπρεσιονισμού και μια από τις ελάχιστες γυναίκες ζωγράφους που συμπορεύθηκαν και επηρεάστηκαν από κορυφαίους καλλιτέχνες όπως ο Πικάσο, ο Ματίς και ο Γκογκέν.

Το ταμπού που έσπασε η Μόντερσον-Μπέκερ ήταν η αποδεκτή θεματολογία από γυναίκες ζωγράφους που περιστρέφονταν γύρω από την οικογένεια και κάποια τοπία σε κοντινές αποστάσεις. Το 1895 γνωρίστηκε με τα μέλη του καλλιτεχνικού ρεύματος Worspewede, μιας καλλιτεχνικής κοινότητας στη Βόρεια Γερμανία, τους Όττο Μόντερσον, Φρίτς Μάχενσεν, Φρίτς Οφερμπεκ και Χάινριχ Φόγκελερ. Γνωρίστηκε με τη γλύπτρια Κλάρα Βέστχοφτ και τον μεγάλο Γερμανό ποιητή Ράινερ Μαρία Ρίλκε, ο οποίος θαύμαζε όχι μόνο το έργο της, αλλά και την τολμηρή και ανατρεπτική προσωπικότητά της.

Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Paula Modersohn-Becker, Selbstbildnis als Halbakt mit Bernsteinkette II Self-Portrait (Semi-Nude with Amber Necklace II), Καλοκαίρι 1906. Kunstmuseum Basel, acquired with a special loan from the Basel government 1939 Photo: Martin P. Bühler
Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Paula Modersohn-Becker, Mädchenbildnis mit gespreizter Hand vor der Brust (Portrait of a Girl with Her Hand Spread across Her Chest), 1905. Von der Heydt-Museum Wuppertal. Φωτο: Antje Zeis-Loi, Medienzentrum Wuppertal

Με τη Λότε Λασερστάιν (1898-1993), η έκθεση μετατοπίζει το επίκεντρό της από το Παρίσι στο Βερολίνο της δεκαετίας του 1920. Τα πορτρέτα της παρουσιάζουν τύπους καθημερινής σύγχρονης ζωής, ιδιαίτερα τη «Νέα Γυναίκα» της οποίας η εικόνα διαδόθηκε στη συνέχεια στη φωτογραφία, τα περιοδικά και τον κινηματογράφο.

Το εθνικοσοσιαλιστικό καθεστώς και ο αντισημιτισμός την ανάγκασαν να εγκαταλείψει τη Γερμανία το 1937 και να μεταναστεύσει στη Σουηδία. Στη Σουηδία, συνέχισε να εργάζεται ως ζωγράφος πορτρέτων και τοπίων μέχρι τον θάνατό της. Τα έργα τέχνης που δημιούργησε κατά τη δεκαετία του 1920 και του 1930 στο πλαίσιο της Νέας Αντικειμενικότητας στη Γερμανία αποτελούν το κορυφαίο σημείο της καριέρας της.

Ήταν από τις πρώτες γυναίκες που σπούδασαν στην πρωσική Ακαδημία Καλών Τεχνών, στην οποία αρίστευσε και της παραχώρησαν δικό της στούντιο και μοντέλα. Η Λασερστάιν απεικόνιζε σύγχρονες γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των τύπων της Νέας Γυναίκας, που υιοθέτησαν μια πιο αρρενωπή εμφάνιση, καθώς και γυναικεία γυμνά. Ως επαγγελματίας ζωγράφος, η ίδια η ενσάρκωσε τη Νέα Γυναίκα και η ανδρόγυνη εμφάνισή της είναι εμφανής στις πολλές αυτοπροσωπογραφίες της.

Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Lotte Laserstein, Ich und mein Modell (I and My Model), 1929–30. Ιδιωτική συλλογή. © 2021, ProLitteris, Zurich

Ίσως για το έργο της Φρίντα Κάλο να έχουν γραφτεί οι περισσότερες αναλύσεις από όσο για άλλες γυναίκες ζωγράφους. Οι αυτοπροσωπογραφίες της είναι αναμφίβολα αναπαραστάσεις της καλλιτέχνιδας, ωστόσο δεν προσπαθούν να αποτυπώσουν τον πραγματικό της εαυτό. Είναι μάλλον κατασκευασμένες αυτοπροσωπογραφίες, αλλά όχι λιγότερο αυθεντικές.

Τα πορτρέτα της, αυτοπροσωπογραφίες με έντονα χρώματα, μέσα από τις οποίες εκφράζεται ο προσωπικός πόνος και η σεξουαλικότητά της, είναι σε στυλ επηρεασμένο από τους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στο Μεξικό, υπό την επίδραση των ευρωπαϊκών ρευμάτων όπως ο ρεαλισμός και ο υπερρεαλισμός αλλά και ο συμβολισμός.

Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Frida Kahlo, Mis abuelos, mis padres, y yo (árbol genealógico) / My Grandparents, My Parents, and I (Family Tree), 1936. Museum of Modern Art, New York. Gift of Allan Roos, M.D., and B. Mathieu Roos, 1976. © Banco de México Diego Rivera & Frida Kahlo Museums Trust, México D.F. / 2021, ProLitteris, Zurich. Φωτο: © 2021. The Museum of Modern Art, New York/Scala, Florence

Στη Βόρειο Αμερική, η Άλις Νιλ (1900-1984) αντιπροσωπεύει μια εντελώς διαφορετική θέση τόσο ιστορικά όσο και καλλιτεχνικά. Σε αντίθεση με πολλούς από τους Αμερικανούς συναδέλφους της καλλιτέχνες, η Nιλ δεν επέλεξε τον δρόμο της αφαίρεσης και παρέμεινε πιστή στην εικονογράφηση. Δεν απομακρύνθηκε από τα μοντέλα της ούτε τα είδε με ειρωνεία. Δημιούργησε ρεαλιστικά πορτρέτα, ζωγραφισμένα με βάση ζωντανά μοντέλα ή από μνήμης, με στόχο να αποτυπώσει τον χαρακτήρα ενός ατόμου. Σε όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας της η Νιλ όχι μόνο αγωνίστηκε ενάντια στις κοινωνικές διακρίσεις, αλλά προσπάθησε να εκπροσωπήσει τις γυναίκες μέσω του έργου της, υποστήριξε τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων και μίλησε κατά της φυλετικής και κοινωνικής καταπίεσης.

Η Νιλ ζωγράφιζε έγχρωμους, φτωχούς, ηλικιωμένους, παιδιά, μετανάστες, γκέι και τρανς, εργαζόμενους, καλλιτέχνες και πολιτικούς ακτιβιστές. Το έκανε εμφατικά σε όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας της, τους ζωγράφισε γυμνούς και ντυμένους, άρρωστους και υγιείς στο Γκρίνουιτς Βίλατζ τη δεκαετία του 1930, αργότερα στο Ισπανικό Χάρλεμ και, από το 1962, στο Δυτικό Χάρλεμ. Τους πρόσεξε, και αυτή η προσοχή που τους έδωσε, η αγάπη, έχει την πιο ισχυρή αντανάκλαση στα έργα της ακόμα και σήμερα.

Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Alice Neel, Hartley on the Rocking Horse, 1943. Ιδιωτική συλλογή. © The Estate of Alice Neel

Τρεις γυναίκες, η Μαρλέν Ντιμάς (1953), η Σίντι Σέρμαν (1954) και η Ελίζαμπεθ Πέιτον (1965) ολοκληρώνουν την έκθεση, με τη σύγχρονη προσωπογραφία που προτείνουν να κατέχει πολύ διαφορετικές θέσεις.

Κοινό και για τις τρεις εικαστικούς είναι το γεγονός ότι διαμορφώνεται η αντίληψη και η εμπειρία τους για την πραγματικότητα όπως επηρεάζεται και από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τη δύναμη της εικόνας.

Από τις πιο επιφανείς ζωγράφους σήμερα, η Ντιμάς με τα έντονα ψυχολογικά φορτισμένα έργα της εξερευνά τα θέματα της σεξουαλικότητας, της αγάπης, του θανάτου και της ντροπής, με συχνή αναφορά στην ιστορία της τέχνης, τη λαϊκή κουλτούρα και τις σύγχρονες καταστάσεις, τις οποίες εξερευνά μέσα από τις καθημερινές τους εκδηλώσεις. Τα θέματά της αντλούνται από την καθημερινότητα τη δική της ή της κόρης της, καθώς και από αναγνωρίσιμα πρόσωπα όπως η Έιμι Γουάινχαουζ, η Ναόμι Κάμπελ, η πριγκίπισσα Νταϊάνα, ακόμη και ο Οσάμα Μπιν Λάντεν.

Τα αποτελέσματα είναι συχνά αμφιλεγόμενα, καθώς οι πολιτικοί γίνονται ερωτικά αντικείμενα και τα πορτρέτα πολιτικά. Η Ντιμάς παίζει με τη φαντασία των θεατών της, τις προκαταλήψεις και τους φόβους τους. Υπαινίσσεται μια αίσθηση ευθύνης του καλλιτέχνη που επιλέγει να δημιουργήσει μια εικόνα για να μπορεί να μεταφράσει τις θέσεις του για τη ζωγραφική και την ίδια τη θέση του καλλιτέχνη. Για την Ντιμάς είναι σημαντικό να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή «σε αυτό που ο πίνακας κάνει με την εικόνα, όχι μόνο σε ό,τι η εικόνα κάνει με τη ζωγραφική».

Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Marlene Dumas, Amy – Pink, 2011. Fondation Beyeler, Riehen/Basel © Marlene Dumas. Φωτο: Mark Niedermann
Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Marlene Dumas, Teeth, 2018. Ιδιωτική συλλογή, Μαδρίτη. © Marlene Dumas. Courtesy the Artist and David Zwirner. Φωτο: Kerry McFate

Ποζάρει, μακιγιάρεται, χτενίζεται, κάνει styling, σκηνοθετεί, επινοεί περσόνες, υποδύεται ρόλους, κάνει performance, φωτογραφίζει. Το προσωπικό της λεξιλόγιο είναι ατελείωτο και μόνο το εύρος του αποτελεί μια πρόκληση. Πριν από λίγα χρόνια έκανε λογαριασμό στο instagram, ένα μέσο που μοιάζει να γεννήθηκε για εκείνη και τις καλλιτεχνικές της πρακτικές. Οι 350.000 ακόλουθοί της τη βλέπουν καθημερινά σχεδόν να κάνει τέχνη με την παραμόρφωση και τη μακάβρια παρακμή που μας επιτρέπει η τεχνολογία.

H Σίντι Σέρμαν είναι χωρίς αμφισβήτηση μία από τις σημαντικότερες φωτογράφους της εποχής μας. Ξεκίνησε από τη Σχολή Καλών Τεχνών του Buffalo όπου έφτιαχνε αυτοπροσωπογραφίες και ρεαλιστικούς πίνακες. Οι σπουδές της στη ζωγραφική έμειναν στην άκρη όταν πήρε την απόφαση να μεταμφιέζεται και να σκηνοθετεί τον εαυτό της μπροστά στη φωτογραφική μηχανή, άλλοτε σαν έγκυος, άλλοτε σαν έφηβη, άλλοτε σαν ξεπεσμένη σταρ. Ο εαυτός της σε εκατοντάδες ρόλους αντιπροσωπεύει τον ρόλο της γυναίκας και τους ρόλους που της επιβάλλονται από την κοινωνία και αναπαράγει τα στοιχεία του φύλου της στη μικροαστική αμερικανική πραγματικότητα.

Oι «New York Times» έγραφαν ότι η Σέρμαν καταφέρνει να «παίρνει φωτογραφίες από το γκέτο και να τις τοποθετεί στο ίδιο σκαλί με Καλές Τέχνες όπως η ζωγραφική και η γλυπτική». Η εικόνα της είναι δυνατή και τρομακτική, ένα σχόλιο ανοιχτό σε ερμηνείες και μεταφράσεις, που ακυρώνει τις επικρατούσες απόψεις και αφήνει τη φαντασία του θεατή να οργιάσει. Το παιχνίδι της Σέρμαν είναι σοβαρό.

Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Cindy Sherman, Untitled, 2008. Collection of Carla Emil & Rich Silverstein © 2021 Cindy Sherman

Η Αμερικανίδα Ελίζαμπεθ Πέιτον ασχολείται κυρίως με τη ζωγραφική, το σχέδιο και τη χαρακτική. Είναι γνωστή για τις αυτοπροσωπογραφίες της αλλά και για τα πορτρέτα των στενών φίλων, ιστορικών προσώπων και προσώπων της σύγχρονης κουλτούρας, στα οποία έχει απεικονίσει καλλιτέχνες, συγγραφείς, μουσικούς και ηθοποιούς. Η Ελίζαμπεθ Πέιτον έγινε για πρώτη φορά γνωστή στις αρχές της δεκαετίας του 1990 για τη δημιουργία πορτρέτων ανθρώπων που δεν είχε γνωρίσει ποτέ - νεκρών όπως ο Ναπολέων, ο Λούντβιχ Β' της Βαυαρίας, ο Κερτ Κομπέιν και η πριγκίπισσα Νταϊάνα και τότε ζωντανών όπως ο Τζάρβις Κόκερ, ο Λίαμ Γκάλαχερ και ο Ντέιβιντ Μπόουι. Μερικά ήταν σκιαγραφημένα με μολύβι ή κάρβουνο, άλλα ζωγραφισμένα σε λεπτή ακουαρέλα ή με λάδια και κραγιόνια.

«Εξακολουθώ να κατηγορούμαι ότι είμαι ζωγράφος των διασημοτήτων» λέει. «Οι άνθρωποι που είναι καλοί σε αυτό που κάνουν γίνονται συχνά γνωστοί και με ενδιαφέρει να κάνω φωτογραφίες καλλιτεχνών των οποίων το έργο με εμπνέει. Στη γενικευμένη -συχνά αρνητική- περιγραφή του εαυτού μου ως "ζωγράφου διασημοτήτων", αυτό χάνεται».

Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Elizabeth Peyton, Isa Genzken, 1980. Ιδιωτική συλλογή. © Elizabeth Peyton, Courtesy the artist and Gladstone Gallery, New York and Brussels
Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Elizabeth Peyton, Two Greek Girls + Peonies (Berlin), 2011–2012. Ιδιωτική συλλογή. © Elizabeth Peyton, Courtesy the artist and Gladstone Gallery, New York and Brussels
Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Elizabeth Peyton, Greta, 2019. Peter Morton, Los Angeles © Elizabeth Peyton, Courtesy the artist and Gladstone Gallery, New York and Brussels
Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Paula Modersohn-Becker, Selbstbildnis nach halbrechts, die Hand am Kinn (Self-Portrait Turned to the Right with Hand at Chin), καλοκαίρι 1906. Paula-Modersohn-Becker-Stiftung, Bremen, Δάνειο από ιδιωτική συλλογή. Φωτο: © Paula-Modersohn-Becker- Stiftung, Bremen
Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Frida Kahlo, Autorretrato con traje de terciopelo (Self-Portrait in a Velvet Dress), 1926. Ιδιωτική συλλογή. © Banco de México Diego Rivera & Frida Kahlo Museums Trust, México D.F. / 2021, ProLitteris, Zurich. Φωτο: © akg-images
Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Frida Kahlo, Autorretrato: El marco (Self-Portrait: The Frame), 1938. Centre Pompidou - Musée national d’art moderne - Centre de création industrielle, Paris © Banco de México Diego Rivera & Frida Kahlo Museums Trust, México D.F./ 2021, ProLitteris, Zurich Photo © Centre Pompidou, MNAM-CCI, Dist. RMN-Grand Palais / image Centre Pompidou, MNAM-CCI
Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Lotte Laserstein, Liegendes Mädchen auf Blau (Girl Lying on Blue), περ. 1931. Ιδιωτική συλλογή, Γερμανία. Courtesy DAS VERBORGENE MUSEUM © 2021, ProLitteris, Zurich. Φωτο: Anja Elisabeth Witte
Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Lotte Laserstein, Selbstporträt mit weissem Kragen (Self-Portrait with White Collar), περ. 1923. Ιδιωτική συλλογή, Γερμανία. Φωτο: © Lotte-Laserstein-Archiv Krausse, Berlin / Dietmar Katz, Berlin
Close-up: Εννέα γυναίκες που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωγραφική Facebook Twitter
Cindy Sherman, Untitled, 1982. Louisiana Museum of Modern Art, Humlebaek Denkmark. Long-term loan: Museumsfonden af 7. December 1966 © 2021 Cindy Sherman
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Άλις Νιλ: ανακαλύπτοντας μια μεγάλη ζωγράφο του 20ου αιώνα

Εικαστικά / Άλις Νιλ: Ανακαλύπτοντας μια μεγάλη ζωγράφο του 20ού αιώνα

Η Άλις Νιλ επανεξέτασε την έννοια της ταυτότητας και της προσωπικής ιστορίας, ζωγραφίζοντας έγχρωμους, φτωχούς, ηλικιωμένους, παιδιά, μετανάστες, γκέι και τρανς, εργαζόμενους, καλλιτέχνες και πολιτικούς ακτιβιστές.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρίντα Κάλο: Τα άγνωστα και χαμένα έργα της αποκαλύπτονται σε μια νέα έκδοση

Εικαστικά / Φρίντα Κάλο: Άγνωστα και χαμένα έργα της αποκαλύπτονται σε μια νέα έκδοση

Ένα νέο βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Taschen περιλαμβάνει τον πλήρη κατάλογο των έργων της Μεξικανής σούπερ σταρ ζωγράφου, ανάμεσά στα οποία και κάποια άγνωστα στο ευρύ κοινό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πάουλα Ρέγκο: Μια φεμινίστρια και τα τολμηρά έργα της για τις αμβλώσεις στην Tate Britain

Εικαστικά / Πέθανε η Πάουλα Ρέγκο, η εικαστικός που άλλαξε ριζικά τον τρόπο που βλέπουμε τις γυναίκες

Η βίαιη, άσεμνη, ωμή απεικόνιση των γυναικών στο έργο της έδειχνε τη φυσική και πραγματική θέση των γυναικών σε έναν κόσμο όπου συνήθως απεικονίζεται ο εξιδανικευμένος τύπος της, κυρίαρχος τόσο στο μυαλό όσο και στον τρόπο που την αποδίδουν οι άντρες καλλιτέχνες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γκρέτε Στερν: Η φωτογράφος που έκανε τέχνη τα όνειρα και τις φαντασιώσεις των γυναικών

Φωτογραφία / Γκρέτε Στερν: Η φωτογράφος που έκανε τέχνη τα όνειρα και τις φαντασιώσεις των γυναικών

Το Βούπερταλ, η βιομηχανική πόλη της Γερμανίας που έγινε διάσημη από την Πίνα Μπάους, γέννησε και μια από τις σπουδαιότερες φωτογράφους, την Γκρέτε Στερν, που αργότερα έκανε την Αργεντινή δεύτερη πατρίδα της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα νέο μουσείο στη Σάντα Φε θα στεγάσει όλο το έργο της Τζόρτζια Ο΄Κίφι

Εικαστικά / Ένα νέο μουσείο στη Σάντα Φε θα στεγάσει όλο το έργο της Τζόρτζια Ο' Κίφι

Από τα πιο δημοφιλή έργα της είναι τα λουλούδια με τα χαρακτηριστικά τονισμένα περιγράμματα, που δημιουργούν μια δυναμική αφηρημένη εικόνα και συχνά ερμηνεύονται σαν σύμβολα γιόνι, που στα σανσκριτικά σημαίνει γεννητικά όργανα ή κόλπος.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Άνοιξε το πολυαναμενόμενο πρώτο μουσείο μετανάστευσης

Εικαστικά / Fenix: Το πρώτο μουσείο μετανάστευσης άνοιξε στο Ρότερνταμ

Τι κοινό έχουν ένα πλοίο που κατασχέθηκε από τη Λαμπεντούζα, ένα κομμάτι του Τείχους του Βερολίνου και δύο γιγάντιες φωτεινές μπλε παντόφλες; Όλα βρίσκουν τη θέση τους στο νέο μουσείο της Ολλανδίας που επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στη μετανάστευση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

Εικαστικά / O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος είναι δυο νεαροί ζωγράφοι και δυο πολύ καλοί φίλοι. Τους έφερε κοντά η αγάπη για τη μυθολογία, την τέχνη και μια ανεξήγητη εμμονή με την Τζένη Χειλουδάκη. Τα έργα τους πραγματεύονται το τραύμα με τρόπο ωμό και βαθύ. Παρά τα όσα θα πίστευαν πολλοί, διαψεύδουν τις φήμες που τους θέλουν ζευγάρι…
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Εικαστικά / Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Η έκθεση με τίτλο «Κοσμική Σκόνη/Άγνωστες Γαίες» αντλεί έμπνευση από την προσωπικότητα και το έργο του Γερμανού αστρονόμου Ιούλιου Σμιτ, διευθυντή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατά τον 19ο αι., και μας προσκαλεί να περιηγηθούμε ανάμεσα σε μακρινούς πλανήτες και σε γήινα, απτά υλικά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Guest Editors / Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Η έκθεση «Caravaggio 2025» αποτελεί μια σπάνια ευκαιρία για τους λάτρεις της τέχνης να έρθουν σε επαφή με τον ρεαλισμό και τη συναισθηματική δύναμη του ανυπέρβλητου καλλιτέχνη του μπαρόκ, ο οποίος επαναπροσδιόρισε την εικαστική αφήγηση και έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης ζωγραφικής.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Ο Άγγελος Παπαδημητρίου ανάγει το κοινό γούστο σε καλλιτεχνική χειρονομία μεγάλης δυναμικής 

Εικαστικά / Το νέο έργο του Άγγελου Παπαδημητρίου είναι ένα εικονοστάσι για τα όνειρά μας

Ο αγαπημένος καλλιτέχνης επιστρέφει με ένα νέο έργο-εγκατάσταση στην Πινακοθήκη του Μουσείου Βορρέ, έναν χαιρετισμό στην Ελλάδα της Κάλλας και του Καβάφη, του Αττίκ και της Στέλλας Γκρέκα· μιας εποχής μεγάλης ευαισθησίας που έχει πια χαθεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί να κοιτάμε τα ζώα; Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή

Εικαστικά / Η πρώτη μεγάλη έκθεση για τα δικαιώματα των ζώων στο ΕΜΣΤ

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκθεση που έχει διοργανώσει το ΕΜΣΤ και για την πρώτη μεγάλη έκθεση με θέμα την ευημερία των ζώων διεθνώς, στην οποία συμμετέχουν περισσότεροι από 60 καλλιτέχνες από 25 χώρες (από Ευρώπη, Ασία, Αφρική και Αμερική) – πάνω από 200 έργα καταλαμβάνουν όλους τους ορόφους του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Romaine Brooks: Συμφωνία σε γκρι από μια ξεχασμένη κυρία της ζωγραφικής

Εικαστικά / Romaine Brooks: Η ζωγράφος με το ανδρόγυνο στυλ που έσπασε όλα τα ταμπού της εποχής της

Μια πρωτοπόρος καλλιτέχνιδα που έζησε μια συναρπαστική και αντισυμβατική ζωή, μέσα στη δίνη των «Roaring Twenties», δημιουργώντας τέχνη πέρα από τα κυρίαρχα ρεύματα του καιρού της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Εικαστικά / «Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Ο Michael Rakowitz, χρησιμοποιώντας αντισυμβατικές προσεγγίσεις, ανοίγει έναν διάλογο με έργα συγκινητικά, φανερά πολιτικά, υπενθυμίζοντάς μας την επανάληψη οδυνηρών γεγονότων της Ιστορίας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κατερίνα Βαγενά: «Δεν καταλαβαίνω γιατί φερόμαστε λες και το να μεγαλώνεις είναι αρρώστια»

Οι Αθηναίοι / «Δεν έκανα την Κιμωλία για τα λεφτά αλλά για να δείξω αυτό που είμαι»

Eίναι η ιδιοκτήτρια της Κιμωλίας, του art café που έγινε σημείο αναφοράς στην Πλάκα. Δηλώνει αυτοδίδακτη στα πάντα και πιστεύει στη δύναμη των ανθρώπων να ξαναγεννιούνται. Η Κατερίνα Βαγενά είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
CHECK ANTISOCIAL

Εικαστικά / Antisocial: Η Φρόσω Πίνη έφερε την τέχνη σε ένα θρυλικό αθηναϊκό αφτεράδικο

Στη στοά της Λεωκορίου, στου Ψυρρή, η Φρόσω με αφοσίωση δίνει ζωή σε έναν χώρο τέχνης που κάνει τους Αθηναίους να φτάνουν στην Cantina Social πιο νωρίς απ’ ό,τι είχαν συνηθίσει — και έτσι, τουλάχιστον, έχουν μαζί τους τα γυαλιά ηλίου· just in case.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Ximena Maldonado Sánchez: «cardón, carmín y ola»

Εικαστικά / «Τα έργα μου δεν είναι φωτογραφίες, ούτε καρτ ποστάλ»

Η 26χρονη Μεξικανή ζωγράφος Ximena Maldonado Sánchez παρουσιάζει σε μία νέα έκθεση στην γκαλερί Bernier/Eliades στην Αθήνα μια τοπιογραφία με κάκτους, υπόγεια νερά και το κόκκινο του πάθους, που θυμίζει έντονα την πατρίδα της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: Όλες οι εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσεις

Εικαστικά / Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: 24 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Οικολογία, αποικιοκρατία, εξουσία, η σχέση μας με τα ζώα, μετανάστευση, ρατσισμός: Η εικαστική κίνηση της Αθήνας σήμερα αναδεικνύει τα φλέγοντα και επίκαιρα θέματα που απασχολούν τους σύγχρονους εικαστικούς.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπάμπης Ρετζεπόπουλος: Ένας ανένταχτος, εκλεκτικός και ασυμβίβαστος καλλιτέχνης

Εικαστικά / Η αθώα, ανόθευτη, παιδική ματιά στο έργο του Μπάμπη Ρετζεπόπουλου

Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων τιμά με μία αναδρομική έκθεση τον, γνωστό και ως Babis R., ζωγράφο και χαράκτη, έναν ανένταχτο καλλιτέχνη που, πέρα από το πολύτιμο εικαστικό του έργο, μάς άφησε παρακαταθήκη την ακεραιότητά του και την απροκατάληπτη στάση του απέναντι στην τέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ
Η Κιμώνα τα μεσάνυχτα γίνεται γάτα

Εικαστικά / Όταν η Κιμώνα ήταν μικρή έκλεβε τους μαγνήτες του παππού της, του γλύπτη Takis

Η τοσοδούλα γκαλερί Red Carpet, με το τέλειο γκράφιτι στον τοίχο, ξεχωρίζει από μακριά στην οδό Σολωμού. Κόρη της εικαστικού Λυδίας Βενιέρη και εγγονή του γλύπτη Takis, η ιδιοκτήτριά της, η Κιμώνα, φιλοξενεί 7 καλλιτέχνες σε 15 τετραγωνικά. Όταν της μιλούν για τα Eξάρχεια τα μάτια της βγάζουν καρδούλες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Άγγελος Μεργές: Οff season παραθεριστές με χρώματα που εκπέμπουν ηλεκτρισμένη ενέργεια

Εικαστικά / Παραθεριστές ή πρόσφυγες; Οι αινιγματικές φιγούρες του Άγγελου Μεργέ

Ο 36χρονος Έλληνας ζωγράφος, με έδρα τη Ζυρίχη, εκθέτει στην γκαλερί Καλφαγιάν έργα του με διφορούμενες –έντονα χρωματισμένες και ηλεκτρισμένες– ανθρώπινες φιγούρες σε off season παραλίες, που θυμίζουν ήρωες του Αντονιόνι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Nothing Days / Leigh Bowery: Ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης που ο Boy George είχε χαρακτηρίσει ως «μοντέρνα τέχνη με πόδια» έζησε μια περιπετειώδη ζωή με εκατοντάδες συνευρέσεις στις τουαλέτες του Λονδίνου, δημιουργώντας ταυτόχρονα τέχνη με τα μοναδικά καλτ κοστούμια του που σημάδεψαν μια γενιά σχεδιαστών και εξακολουθούν να εμπνέουν.
M. HULOT