Από το ρομάντζο στην επανάσταση: Η επιστροφή του Φαμπερζέ στο Λονδίνο με μια μεγάλη έκθεση Facebook Twitter
The Alexander Palace Egg, Fabergé, 1908 © The Moscow Kremlin Museums.

Από το ρομάντζο στην επανάσταση: Η επιστροφή του Φαμπερζέ στο Λονδίνο με μια μεγάλη έκθεση

0

Το μουσείο V&A φιλοξενεί την έκθεση «Ο Φαμπερζέ στο Λονδίνο: από το ρομάντζο στην επανάσταση», την πρώτη μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στη διεθνή προβολή του θρυλικού Ρώσου χρυσοχόου και τη σημασία του ελάχιστα γνωστού παραρτήματός του στο Λονδίνο, που θα μόλις άνοιξε και θα διαρκέσει μέχρι τις 8 Μαΐου 2022.

Με επίκεντρο την εδουαρδιανή πελατεία της υψηλής κοινωνίας, που έφτανε στο κατάστημα του Φαμπερζέ, η έκθεση θα φωτίσει τους θριάμβους του στη Βρετανία καθώς και την παγκόσμια γοητεία που ασκούν οι γεμάτες χαρούμενη χλιδή δημιουργίες του. Τρία από τα θρυλικά αυτοκρατορικά πασχαλινά αυγά του θα εκτεθούν για πρώτη φορά στο Ηνωμένο Βασίλειο ως μέρος του δραματικού φινάλε της έκθεσης.

Η επιλογή του Λονδίνου από τον Φαμπερζέ για τις νέες του εγκαταστάσεις οφειλόταν εν μέρει στο ότι ήταν η οικονομική πρωτεύουσα του κόσμου, ένας πολυτελής προορισμός λιανικής που μπορούσε να προσελκύσει μια πλούσια και διεθνή πελατεία.

Προβάλλοντας σχεδόν 200 αντικείμενα σε τρεις κύριες ενότητες, η έκθεση θα αφηγηθεί την ιστορία του Καρλ Φαμπερζέ, του άνδρα, και της διεθνώς αναγνωρισμένης εταιρείας του που συμβόλιζε τη ρωσική δεξιοτεχνία και κομψότητα - μια ένωση που ενισχύεται από τη σύνδεσή της με τον ρομαντισμό, τη γοητεία και την τραγωδία της ρωσικής αυτοκρατορικής οικογένειας.

Από το ρομάντζο στην επανάσταση: Η επιστροφή του Φαμπερζέ στο Λονδίνο με μια μεγάλη έκθεση Facebook Twitter
Romanov Tercentenary Egg, Fabergé. 1913 © The Moscow Kremlin Museums.
Από το ρομάντζο στην επανάσταση: Η επιστροφή του Φαμπερζέ στο Λονδίνο με μια μεγάλη έκθεση Facebook Twitter
Καλάθι με λουλούδια, Fabergé, 1901, Royal Collection Trust. © Her Majesty Queen Elizabeth II

Η έκθεση θα εξερευνήσει τον άγνωστο σε πολλούς, αγγλο-ρωσικό χαρακτήρα της επιχείρησής του με το μοναδικό του παράρτημα εκτός Ρωσίας να ανοίγει στο Λονδίνο το 1903. Αριστοκράτες, Αμερικανίδες κληρονόμοι, εξόριστοι Ρώσοι μεγάλοι δούκες, μαχαραγιάδες, νεόπλουτοι της εποχής και κοσμικοί συνέρρεαν εκεί για να αγοράσουν δώρα απαράμιλλης πολυτέλειας ο ένας για τον άλλον. Τα έργα του Φαμπερζέ ήταν δημοφιλή τόσο στη Βρετανία όσο και στη Ρωσία.

Η πρώτη κύρια ενότητα της έκθεσης υπογραμμίζει τη σημαντική προστασία της οικογένειας Ρομανόφ. Μια μινιατούρα της Imperial Regalia, δάνειο από το Μουσείο Ερμιτάζ, φτιαγμένη για την Έκθεση Universelle του Παρισιού το 1900, θα αποτυπώσει τον ρόλο του Καρλ Φαμπερζέ ως επίσημου χρυσοχόου της αυτοκρατορικής οικογένειας.

Τα μέλη της έδιναν συχνά ο ένας στον άλλο δώρα Φαμπερζέ και αυτό θα εξερευνηθεί μέσα από ειδικά, περίτεχνα αντικείμενα, όπως λουλούδια από κρύσταλλο, χρυσά και ροζ διαμάντια και εξαίσιες μινιατούρες οικογενειακών πορτρέτων. Αυτή η ενότητα θα ασχοληθεί επίσης με τη νεανική ηλικία του Καρλ Φαμπερζέ, τα ταξίδια του σε όλη την Ευρώπη και την είσοδο στην οικογενειακή εταιρεία.

Από το ρομάντζο στην επανάσταση: Η επιστροφή του Φαμπερζέ στο Λονδίνο με μια μεγάλη έκθεση Facebook Twitter
Αντίγραφο του Imperial Regalia, Fabergé. 1900 © The State Hermitage Museum

Ανάμεσα στα εκθέματα, ένα βιβλίο προσευχής που δώρισε ο αυτοκράτορας Νικόλαος Β' στην αυτοκράτειρα Αλεξάνδρα Φεοντόροβνα την ημέρα της στέψης του βρίσκεται δίπλα σε πρώιμες φωτογραφίες της αυτοκρατορικής οικογένειας με τα πολύτιμα υπάρχοντά της. Στη συνέχεια, αυτή η ενότητα θα διερευνήσει την κυριαρχία των τεχνικών και τις περίπλοκες λεπτομέρειες που έγιναν συνώνυμες με τον Καρλ Φαμπερζέ και την εταιρεία του.

Δημιουργώντας μια κουλτούρα δημιουργικότητας στα εργαστήριά του, η ανήσυχη φαντασία του Καρλ Φαμπερζέ ενέπνευσε τολμηρές επιλογές υλικών και σχεδίων, ενώ η ενσωμάτωση σχεδιαστών, τεχνιτών και εμπόρων λιανικής κάτω από την ίδια στέγη ενέπνευσε τη δημιουργική συνεργασία.

Η εκθαμβωτική ομορφιά του έργου του Φαμπερζέ θα φανεί με μια αστραφτερή τιάρα με γαλαζοπράσινο διαμάντι - ένα δείγμα αγάπης από τον Φρειδερίκο Φραγκίσκο Δ', Μέγα Δούκα του Μεκλεμπουργκ-Σβερίν, προς τη νύφη του, την πριγκίπισσα Αλεξάνδρα του Ανόβερου και του Κάμπερλαντ την ημέρα του γάμου τους. Δίπλα στον Φαμπερζέ εργαζόταν μια από τις πιο γνωστές σχεδιάστριές του, η Άλμα Πιλ, μερικά από τα πιο καινοτόμα και διαχρονικά έργα της οποίας θα παρουσιαστούν στην έκθεση.

Από το ρομάντζο στην επανάσταση: Η επιστροφή του Φαμπερζέ στο Λονδίνο με μια μεγάλη έκθεση Facebook Twitter
Τιάρα από ακουαμαρίνα και διαμάντια από τον Fabergé, St. Petersburg, περίπου 1904. Photo courtesy HMNS.

Η τεράστια επιτυχία στην Έκθεση του Παρισιού το 1900 κατέστησε σαφές ότι ο Φαμπερζέ θα είχε μεγάλη πελατειακή βάση εκτός Ρωσίας, εάν ήθελε να επεκταθεί. Η επιλογή του Λονδίνου από τον Φαμπερζέ για τις νέες του εγκαταστάσεις οφειλόταν εν μέρει στο ότι ήταν η οικονομική πρωτεύουσα του κόσμου, ένας πολυτελής προορισμός λιανικής που μπορούσε να προσελκύσει μια πλούσια και διεθνή πελατεία.

Ήταν επίσης το σπίτι του Εδουάρδου Ζ' και της Βασίλισσας Αλεξάνδρας, που ήταν ήδη μανιώδεις συλλέκτες Φαμπερζέ, γεγονός που καθιστούσε πολύ πιθανή τη βασιλική προστασία στο Λονδίνο. Ένα μεταβατικό τμήμα της έκθεσης θα μεταφέρει τους επισκέπτες από τη Ρωσία στο πολυσύχναστο Λονδίνο και θα αναδείξει τους ισχυρούς δεσμούς μεταξύ της βρετανικής και της ρωσικής βασιλικής οικογένειας.

Θα παρουσιαστούν βασιλικές φωτογραφίες σε κορνίζες Φαμπερζέ και δώρα που δόθηκαν από τον αυτοκράτορα Νικόλαο Β' και την αυτοκράτειρα Αλεξάνδρα στους Βρετανούς συγγενείς τους, συμπεριλαμβανομένου ενός σημειωματάριου που δόθηκε από τον Τσάρο και την Τσαρίνα στη βασίλισσα Βικτώρια για τα Χριστούγεννα το 1896.

Ο Φαμπερζέ προσάρμοσε προσεκτικά τα έργα του στη βρετανική πελατεία του. Δημιούργησε πορτρέτα των ζώων της φάρμας που εξέτρεφαν ο Βασιλιάς Εδουάρδος και η Βασίλισσα Αλεξάνδρα στο Σάντινγκαμ, το αγαπημένο τους εξοχικό κτήμα, και επισμαλτωμένα αντικείμενα στο χρώμα του βασιλιά στις ιπποδρομίες, αλλά και το πιστό του φοξ τεριέ, τον Καίσαρα, και ένα ασημένιο μοντέλο του πιο επιτυχημένου και αγαπημένου του αλόγου κούρσας, του Persimmon, που είναι ένα από τα πιο σπάνια δημιουργήματά του.

Η εταιρεία άκμασε υπό τη βασιλική αιγίδα και οι δημιουργίες της έγιναν «απαραίτητες» για επιδεικτικά του πλούτου δώρα μεταξύ της κοσμοπολίτικης ελίτ που συγκεντρώθηκε στην πόλη.

Από το ρομάντζο στην επανάσταση: Η επιστροφή του Φαμπερζέ στο Λονδίνο με μια μεγάλη έκθεση Facebook Twitter
Ασημένιο αγαλματίδιο του Persimmon, από ασήμι και νεφρίτη. 1908, Royal Collection Trust © Her Majesty Queen Elizabeth II

Το κατάστημα του Φαμπερζέ έγινε το πολυτελές και μοντέρνο μέρος όπου μπορούσε να αγοράσει κανείς πολύτιμα και επώνυμα αντικείμενα. Η ερωμένη του βασιλιά, Τζορτζ Κέπελ, χάρισε στον βασιλιά μια κομψή αρ νουβό ταμπακιέρα με ένα φίδι φτιαγμένο με διαμάντια να δαγκώνει την ουρά του – σύμβολο αδιάσπαστης και αιώνιας αγάπης. Οι ταμπακιέρες, διακοσμημένες με τοπία, κτίρια και μνημεία, ήταν πολύ δημοφιλείς. Ένα κουτί πούρων από νεφρίτη, διακοσμημένη τα κτίρια του Κοινοβουλίου, αγοράστηκε από τον Μέγα Δούκα Μιχαήλ της Ρωσίας στις 5 Νοεμβρίου 1908 και δόθηκε στον βασιλιά Εδουάρδο Ζ'.

Η μοιραία επίδραση του Μεγάλου Πολέμου και της Ρωσικής Επανάστασης ήταν καταλυτική για την παραγωγή του Φαμπερζέ. Τα εργαστήρια εστίασαν στην πολεμική προσπάθεια και πέρασαν από τη δημιουργία εξαιρετικών αντικειμένων στην παραγωγή πυρομαχικών. Η σχολαστική δεξιοτεχνία τους από τα κοσμήματα και τα πολύτιμα μέταλλα στράφηκε στον χαλκό, τον ορείχαλκο και τον χάλυβα. Το 1917, καθώς η Επανάσταση έπληξε τα εργαστήρια του Φαμπερζέ στη Ρωσία, το κατάστημά του στο Λονδίνο έπαψε να λειτουργεί.

Από το ρομάντζο στην επανάσταση: Η επιστροφή του Φαμπερζέ στο Λονδίνο με μια μεγάλη έκθεση Facebook Twitter
Το κατάστημα Φαμπερζέ στην 173 New Bond Street το 1911. Image Courtesy of The Fersman Mineralogical Museum, Moscow and Wartski, London.
Από το ρομάντζο στην επανάσταση: Η επιστροφή του Φαμπερζέ στο Λονδίνο με μια μεγάλη έκθεση Facebook Twitter
Ζωγραφισμένο ρόδο από σμάλτο με φύλλα από νεφρίτη σε κρυστάλλινο βάζο, από το στοκ του Φαμπερζέ στο Λονδίνο όταν το κατάστημα έκλεινε. © Wartski, London.

Φυσικά ένα μεγάλο μέρος της έκθεσης είναι αφιερωμένο στην κληρονομιά του Φαμπερζέ μέσω των εμβληματικών Imperial Easter Eggs, με μια καλειδοσκοπική παρουσίαση αυτών των διάσημων θησαυρών. Στην παρουσίαση συμπεριλαμβάνεται το μεγαλύτερο αυτοκρατορικό αυγό –το αυγό του Κρεμλίνου της Μόσχας–, εμπνευσμένο από την αρχιτεκτονική του Καθεδρικού Ναού της Κοίμησης, δανεισμένο από τα Μουσεία του Κρεμλίνου.

Το Alexander Palace Egg, με πορτρέτα σε ακουαρέλα των παιδιών του Νικολάου Β' και της αυτοκράτειρας Αλεξάνδρας –που περιέχει ένα μοντέλο-έκπληξη του παλατιού στο εσωτερικό–, θα βρίσκεται επίσης στο επίκεντρο, δίπλα στο αυγό που δημιουργήθηκε για να γιορτάσει τα 300 χρόνια των Ρομανόφ, λίγα χρόνια πριν καταρρεύσει η δυναστεία.

Ενώ η Ρωσική Επανάσταση και ο πόλεμος άλλαξαν αμετάκλητα την κοινωνική τάξη στη Ρωσία και την Ευρώπη, ο Φαμπερζέ επιβίωσε, ειδικά στο Λονδίνο, όπου τα έργα της εταιρείας συνέχισαν να βραβεύονται. Από τη δεκαετία του 1920, έμποροι και οίκοι δημοπρασιών στο Λονδίνο απέκτησαν κατασχεμένα αντικείμενα Φαμπερζέ που πωλούνταν από τη Σοβιετική Ρωσία. Στη δεκαετία του 1930, οι έμποροι έργων τέχνης Βάρτσκι αγόρασαν πολλά Imperial Eggs, τα οποία πούλησαν στους πελάτες του Φαμπερζέ στο Λονδίνο και σε νέες γενιές συλλεκτών στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Τον τελευταίο καιρό, με κίνητρο τον πατριωτικό επαναπατρισμό, οι Ρώσοι έχουν γίνει σημαντικοί συλλέκτες του έργου του Φαμπερζέ. Παρόλο που η εταιρεία του Καρλ Φαμπερζέ έπαψε να υπάρχει, ο μύθος γύρω από τα αυτοκρατορικά πασχαλινά αυγά και η ζήτηση για τα απίστευτης ομορφιάς κομμάτια έχει αντέξει, με τα σχέδιά του να συνεχίζουν να εμπνέουν και να συναρπάζουν όσους βλέπουν μια ιστορία υπέρτατης πολυτέλειας και αξεπέραστης δεξιοτεχνίας.

Από το ρομάντζο στην επανάσταση: Η επιστροφή του Φαμπερζέ στο Λονδίνο με μια μεγάλη έκθεση Facebook Twitter
Ο βασιλικός σκύλος Καίσαρ, Fabergé, c. 1908, Royal Collection Trust © Her Majesty Queen Elizabeth II
Από το ρομάντζο στην επανάσταση: Η επιστροφή του Φαμπερζέ στο Λονδίνο με μια μεγάλη έκθεση Facebook Twitter
Ταμπακιέρα με φίδι, με διαμάντια, 1908. Royal Collection Trust © Her Majesty Queen Elizabeth II
Από το ρομάντζο στην επανάσταση: Η επιστροφή του Φαμπερζέ στο Λονδίνο με μια μεγάλη έκθεση Facebook Twitter
Ένα γαλλικό μπουλντόγκ, St. Petersburg, circa 1912, Wartski London
Από το ρομάντζο στην επανάσταση: Η επιστροφή του Φαμπερζέ στο Λονδίνο με μια μεγάλη έκθεση Facebook Twitter
Αυτοκρατορικό κουτί παρουσίασης Fabergé, νεφρίτης, χρωματιστός χρυσός, διαμάντια, ελεφαντόδοντο. St. Petersburg, 1904, private collection
Από το ρομάντζο στην επανάσταση: Η επιστροφή του Φαμπερζέ στο Λονδίνο με μια μεγάλη έκθεση Facebook Twitter
Κουτί πούρων με το House of Parliament, Fabergé. Royal Collection Trust. © Her Majesty Queen Elizabeth II
Από το ρομάντζο στην επανάσταση: Η επιστροφή του Φαμπερζέ στο Λονδίνο με μια μεγάλη έκθεση Facebook Twitter
"Ice crystal" μενταγιόν, Fabergé. Σχεδιασμένο από την Άλμα Πιλ. Courtesy of the McFerrin Foundation, Houston
Από το ρομάντζο στην επανάσταση: Η επιστροφή του Φαμπερζέ στο Λονδίνο με μια μεγάλη έκθεση Facebook Twitter
The Moscow Kremlin Egg, Fabergé. Χρυσός, ασήμι, όνυχας, σμάλτο, 1906 © The Moscow Kremlin Museums.
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πρόδρομος Τσιαβός: «Στην παρουσία μας στον δημόσιο χώρο ο στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση αλλά να ακούσουμε, να συζητήσουμε, να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Plāsmata 3 / Πρόδρομος Τσιαβός: «Στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση, αλλά να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Ο επικεφαλής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση μιλά με υπόκρουση τα ασταμάτητα τιτιβίσματα των πουλιών που έρχονται από τα σκιερά δέντρα του Πεδίου του Άρεως.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα σε μια συνάντηση με τη σύγχρονη τέχνη σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά

Εικαστικά / Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα «συνομιλούν» με τη σύγχρονη τέχνη

Οι τρεις Έλληνες πρωτοπόροι καλλιτέχνες που στιγμάτισαν την ελληνική δημιουργία, σε μια απρόσμενη διαγενεακή συνάντηση με τη Sagg Napoli και τον Mungo Thomson, σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
PLASMATA 3 TOPIC

Plāsmata 3 / Plāsmata 3: «Ο πιο σύντομος δρόμος είναι πάντα ο λιγότερο ενδιαφέρων»

Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, καλλιτεχνική διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, επιμελείται μαζί με την ομάδα της Στέγης μια έντυπη «ξενάγηση» στην έκθεση «Plāsmata 3: We’ve met before, haven’t we?», που παρουσιάζεται στο Πεδίον του Άρεως.
THE LIFO TEAM
O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Εικαστικά / O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Τα παράξενα μηχανικά γλυπτά του πρωτοποριακού καλλιτέχνη –του οποίου φέτος γιορτάζονται τα 100 χρόνια από τη γέννησή του με εκθέσεις σε όλο τον κόσμο– αποτελούν ένα σαρδόνιο σχόλιο και για τη σύγχρονη κοινωνία.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
2ο κομμάτι Αφροδίτη

Onassis Stegi / Ξενάγηση στα Plāsmata: Κεφάλαιο 2

«Μας αρέσει η παρέκκλιση και η απόκλιση. Στη ζωή, γενικά. Στους ανθρώπους. Και στην τέχνη. Και εδώ. Από τον Ροδώνα στη Γαρδένια, από τις Αριές στο θέατρο Αλίκη. Οι σπείρες έχουν φτιαχτεί για να τις περπατήσεις και τα παρτέρια για να σταθείς».
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΥ
Αφροδίτη 5.

Onassis Stegi / Ξενάγηση στα Plāsmata: Κεφάλαιο 5

«Και έχεις τόσα να πεις με τα έργα που θα συναντήσεις. Σαν τα ταξίδια. Τα αληθινά ταξίδια, όχι αυτά που κάνεις για δουλειά. Τα άλλα. Εκείνα που κάνεις με παρέα και πιάνετε κουβέντα με αγνώστους χωρίς βιασύνη. Εκείνα που παίρνεις τον χρόνο σου για να χορτάσεις τις λεπτομέρειες».
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΥ