Ενοίκια στα ύψη, gentrification και ηχορύπανση: Η Ρώμη του Νέρωνα είχε όλα τα προβλήματα των σημερινών μητροπόλεων

Ενοίκια στα ύψη, gentrification και ηχορύπανση: Η Ρώμη του Νέρωνα είχε όλα τα προβλήματα των σημερινών μητροπόλεων Facebook Twitter
Απεικόνιση της Ρωμαϊκής Αγοράς (κέντρο), του Παλατινού Λόφου (δεξιά) και του Κολοσσαίου (φόντο, αριστερά) όπως μπορεί να έστεκαν στην Ρώμη του 312 μ.Χ. Φωτ.: Getty Images/ Ideal Image
0


ΤΟΝ ΠΡΩΤΟ ΑΙΩΝΑ μ.Χ., η Ρώμη έγινε η πρώτη πόλη στην ιστορία με ένα εκατομμύριο κατοίκους. Μέχρι τον 19ο αιώνα, όταν το Πεκίνο και το Λονδίνο πέτυχαν αυτό το ορόσημο, καμία άλλη πόλη δεν είχε φτάσει σε τέτοιο πληθυσμό. 

Ο σατιρικός ποιητής Γιουβενάλης (60-128 μ.Χ.) είχε ήδη προειδοποιήσει στις «Σάτιρες» του ότι το κόστος αγοράς μιας πολυτελούς κατοικίας σε ένα χωριό νότια της Ρώμης ισοδυναμούσε με το ετήσιο ενοίκιο «μιας παράγκας στην πρωτεύουσα». Ο Γάλλος ιστορικός Dimitri Tilloi-d'Ambrosi περιλαμβάνει αυτό το ανέκδοτο στο δοκίμιό του με τίτλο «24 ώρες στη ζωή την εποχή του Νέρωνα», στο οποίο περιγράφει όσα μας χωρίζουν, αλλά και όσα μας ενώνουν με έναν κόσμο που τελικά δεν είναι τόσο μακρινός: Τη Ρώμη κατά τη διάρκεια του καθεστώτος του Νέρωνα.

«Ορισμένα προβλήματα αποδεικνύονται αρκετά παρόμοια με τα σημερινά» εξηγεί ο ιστορικός, ο οποίος διδάσκει μαθήματα ρωμαϊκής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Paris-Nanterre και στη Σορβόννη. «Υπήρχε τεράστια πίεση εξαιτίας της έλλειψης στέγης για όλους τους ανθρώπους που συνέρρεαν από την επαρχία κι έτσι έχτιζαν όλο και ψηλότερα κτίρια. Τα συγκροτήματα κατοικιών έφταναν τους πέντε, ακόμη και τους έξι ορόφους, σε ύψος 25 ή 30 μέτρων», σημειώνει.

Κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Ρώμης, υπήρξαν επίσης «πραγματικά φαινόμενα gentrification ("εξευγενισμού")», γράφει ο ιστορικός. Η χρήση αυτού του όρου μπορεί να φαίνεται αναχρονιστική, αν όμως ισχύει ο ορισμός του λεξικού της Οξφόρδης.

Η Ρώμη ήταν μια μεγαλούπολη με εκτεταμένες γειτονιές, μερικές από αυτές πολύ υποβαθμισμένες, με κατοικίες που χτίστηκαν σε πολλές περιπτώσεις από ασυνείδητους ιδιοκτήτες που δεν τηρούσαν ούτε τα ελάχιστα πρότυπα ασφαλείας. Αυτό που ανησυχούσε περισσότερο τους αυτοκράτορες ήταν οι πυρκαγιές, οι οποίες ήταν καταστροφικές, όπως στην περίπτωση της πυρκαγιάς που κατέστρεψε την πόλη την εποχή του Νέρωνα, το 64 μ.Χ. Ο αυτοκράτορας κατηγορήθηκε ως υπαίτιος κι αυτός με τη σειρά του, σύμφωνα με μια εκδοχή που πάντως αμφισβητούν πολλοί ιστορικοί, κατηγόρησε τους χριστιανούς – αν και η εικόνα του Νέρωνα να παίζει τη λύρα του ενώ η Ρώμη καιγόταν είναι εντελώς ψευδής.

Παρότι, προφανώς, το πρόβλημα των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα δεν υπήρχε τότε, η ρύθμιση της κυκλοφορίας στις ρωμαϊκές πόλεις ήταν ένας πραγματικός εφιάλτης. Αυτό που σήμερα θα ονομάζαμε ηχορύπανση ήταν ένα τεράστιο πρόβλημα, όπως σημείωναν συγγραφείς όπως ο Σενέκας. Υπήρχαν μνημειώδεις κυκλοφοριακές συμφορήσεις, και από την εποχή του Ιουλίου Καίσαρα, η κυκλοφορία των αμαξών περιορίστηκε κατά τη διάρκεια της ημέρας για την παράδοση των εμπορευμάτων.

«Δυστυχώς, το κροτάλισμα των σιδερόφρακτων τροχών πάνω στα καλντερίμια του οδοστρώματος ξυπνούσε τους γείτονες μέσα στη νύχτα. Η ηχορύπανση είναι ένα από τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα των σατιρικών ή επιστολικών κειμένων που μαρτυρούν τη ζωή στην πρωτεύουσα κατά την αυτοκρατορική εποχή», γράφει ο ερευνητής.

Κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Ρώμης, υπήρξαν επίσης «πραγματικά φαινόμενα gentrification ("εξευγενισμού")», γράφει ο ιστορικός. Η χρήση αυτού του όρου μπορεί να φαίνεται αναχρονιστική, αν όμως ισχύει ο ορισμός του λεξικού της Οξφόρδης –«η διαδικασία κατά την οποία ο χαρακτήρας μιας φτωχής αστικής περιοχής αλλάζει με τη μετακίνηση εκεί εύπορων στρωμάτων, τη βελτίωση της στέγασης και την προσέλκυση νέων επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα συχνά τον εκτοπισμό των κατοίκων της περιοχής»– ήταν αυτό ακριβώς που συνέβη στον Αβεντίνο λόφο.

«Για αιώνες, επί Δημοκρατίας, η περιοχή αυτή συνδεόταν στενά με τους πληβείους. Ωστόσο, στους αυτοκρατορικούς χρόνους, οι πλουσιότερες κοινωνικές τάξεις εγκαταστάθηκαν εκεί και ο Αβεντίνος λόφος μεταλλάχτηκε σε μια γειτονιά για την ελίτ όπου αφθονούσαν οι πολυτελείς κατοικίες».

Όπως και οι σημερινές μεγαλουπόλεις, η Ρώμη ήταν μια έντονα κοσμοπολίτικη πρωτεύουσα, όπου συνυπήρχαν πολλές εθνικότητες, θρησκείες και γλώσσες. Υπήρχαν σημαντικές εβραϊκές κοινότητες, άνθρωποι που προέρχονταν από άλλα μέρη της ιταλικής χερσονήσου και δούλοι από όλη την αυτοκρατορία, οι οποίοι αποτελούσαν πολύ σημαντικό μέρος του πληθυσμού. Και πολλοί ανατολίτες έμποροι επίσης. Οι Σύριοι, για παράδειγμα, ήταν πολύ διάσημοι στην αρχαιότητα ως μεγάλοι έμποροι, στον απόηχο των Φοινίκων.

Ανάμεσα στις υπόλοιπες θρησκείες, η σημασία των χριστιανών στη Ρώμη κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορίας του Νέρωνα παραμένει ένα μυστήριο. Τα «Χρονικά» του Τάκιτου προσφέρουν ένα από τα πιο γνωστά αποσπάσματα της λατινικής φιλολογίας. Περίπου εξήντα χρόνια μετά τη μεγάλη πυρκαγιά στη Ρώμη, ο ιστορικός διηγείται ότι ο αυτοκράτορας θεωρούσε υπεύθυνους τους οπαδούς αυτής της νέας λατρείας. Ωστόσο, κατά την άποψη σημαντικού αριθμού ιστορικών η χρονολογία δεν συνάδει, καθώς μετά τον διωγμό του Νέρωνα δεν υπήρξαν άλλες επιθέσεις κατά των χριστιανών για έναν αιώνα, μέχρι την εποχή του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου.

Οι χριστιανοί αποτελούσαν μειονότητα στη Ρώμη την εποχή του Νέρωνα. Μέχρι την άνοδο του Μάρκου Αυρηλίου στην εξουσία, το έτος 177, δεν υπήρξαν σημαντικοί διωγμοί, οι οποίοι άρχισαν να κορυφώνονται κατά τον 3ο μ.Χ. αιώνα. Το 64 μ.Χ. οι Χριστιανοί ήταν πολυπληθέστεροι στην Ανατολή και ελάχιστοι στη Δύση. Όπως φαίνεται, οι ψευδείς ειδήσεις και οι «εναλλακτικές» αλήθειες δεν αποτελούν αποκλειστικά φαινόμενα της σύγχρονης εποχής.

Με στοιχεία από El Pais

Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Έπος του ’40: Σπάνιες φωτογραφίες από το αρχείο του Πολεμικού Μουσείου

Αρχαιολογία & Ιστορία / Όσα ξέρει το Πολεμικό Μουσείο για το έπος του ’40. Σπάνιες εικόνες

Iστορικά ντοκουμέντα από τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο εκτίθενται στο Πολεμικό Μουσείο, αποκαλύπτοντας ιστορίες αντίστασης και προσωπικής υπέρβασης. Μιλούν στη LiFO ο πρόεδρος του Δ.Σ. του μουσείου, Κωνσταντίνος Καραμεσίνης, και ο επιμελητής του Ιστορικού Αρχείου, Θεοφάνης Βλάχος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Απόδραση από την Πομπηία

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πομπηία: Αυτοί που επέζησαν για να πουν την ιστορία της καταστροφής

Στο νέο του βιβλίο ο διαπρεπής καθηγητής Κλασικών Σπουδών Στίβεν Τακ αναζητά όσους επέζησαν από την τρομακτική έκρηξη του Βεζούβιου και επανίδρυσαν τις κοινότητές τους.
THE LIFO TEAM
Οκτώ συναρπαστικοί μήνες της ζωής του Μιχάλη Μπεζεντάκου

Αρχαιολογία & Ιστορία / Καρέ-καρέ η μυθιστορηματική απόδραση του Μιχάλη Μπεζεντάκου

Το 1931 συνελήφθη ως ύποπτος για τον φόνο του αστυφύλακα Γυφτοδημόπουλου και η απόδρασή του λίγο καιρό μετά από τις φυλακές Συγγρού πήρε διαστάσεις θρύλου. Το χρονικό της, όπως το κατέγραψε η εφημερίδα «Ακρόπολις». 
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το πρώτο ντοκιμαντέρ για την ηρωίνη γυρίστηκε σε αστυνομικό τμήμα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το πρώτο ντοκιμαντέρ για την ηρωίνη γυρίστηκε σε αστυνομικό τμήμα

Ο αστυνομικός ρεπόρτερ της εφημερίδας «Ακρόπολις» αφηγείται σε φύλλο του Γεννάρη του 1931 όσα συνέβησαν σε παράρτημα ασφαλείας της Αθήνας και κατέγραψε η κάμερα του σκηνοθέτη Δημήτρη Γαζιάδη.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
To ξενοδοχείο InterContinental στην Καμπούλ είναι ένα μέρος που τα έχει δει όλα

Αρχαιολογία & Ιστορία / To ξενοδοχείο InterContinental στην Καμπούλ είναι ένα μέρος που τα έχει δει όλα

Από την εποχή που η πρωτεύουσα του Αφγανιστάν ήταν το σταυροδρόμι των χίπις μέχρι τους Ταλιμπάν, το θρυλικό InterContinental της Καμπούλ καταφέρνει, με κάποιον αξιοθαύμαστο τρόπο, να παραμείνει ανοιχτό μέχρι σήμερα.
THE LIFO TEAM
Ο σκανδαλώδης, πολυτελής και θαυμαστός κόσμος της Μαρίας Αντουανέτας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο σκανδαλώδης, πολυτελής και θαυμαστός κόσμος της Μαρίας Αντουανέτας

Είδωλο της ποπ κουλτούρας, fashion icon, influencer προτού καν εφευρεθεί ο όρος, εξακολουθεί να επηρεάζει τη μόδα με την απαράμιλλη γοητεία της. Μια έκθεση στο μουσείο V&A, η πρώτη για τη Γαλλίδα βασίλισσα στο Ηνωμένο Βασίλειο, μας το υπενθυμίζει.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ζαφείρης Γκούσιος: Ο κοινωνικός ονειροπόλος που πυροβόλησε τον πρώτο Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τι σκεφτόταν ο άνθρωπος που πυροβόλησε τον πρώτο Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας;

Ο Ζαφείρης Γκούσιος, που αυτοχαρακτηριζόταν «κοινωνικός ονειροπόλος», το 1927 αποπειράται να δολοφονήσει τον Παύλο Κουντουριώτη. Το πώς και το γιατί μέσα από τον Τύπο της εποχής.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Μετέφρασε το Συμπόσιο του Πλάτωνα. Τον κατηγόρησαν και τον κυνήγησαν ανελέητα. Αυτοκτόνησε

Ιστορία / Μετέφρασε το Συμπόσιο του Πλάτωνα. Τον κυνήγησαν ανελέητα. Αυτοκτόνησε

Αυτή είναι η ιστορία του Ιωάννη Συκουτρή, ενός μεγάλου πνευματικού Έλληνα που κατηγορήθηκε ως άθεος για τη μετάφραση του «Συμποσίου» του Πλάτωνα εξ αιτίας της αναφοράς του στις «γενετήσιες σχέσεις στην αρχαία Ελλάδα».
ΣΠΥΡΟΣ ΣΤΑΒΕΡΗΣ
Ο άλυτος γρίφος της Ιερουσαλήμ

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο άλυτος γρίφος της Ιερουσαλήμ

Η απροσδόκητη κατάκτησή της από τους Ισραηλινούς στον πόλεμο των έξι ημερών. Ο Νταγιάν, ο Σαρόν και ο Χουσέιν της Ιορδανίας. Η Ιντιφάντα, ο PLO και η συντριβή τους. Το Τείχος, το Ορος του Ναού και οι υπόγειες σήραγγες. Μια συναρπαστική σύνοψη της ιστορίας μιας εκρηκτικής πόλης από τον Σάιμον Σίμπαγκ Μοντεφιόρε.