1940: Η πείνα

1940: Η πείνα Facebook Twitter
Τον χειμώνα του 1941-42, όταν η πείνα έπληξε την Αθήνα, ο φωτογράφος Δημήτρης Χαρισιάδης φωτογράφισε τους Αθηναίους με φανερά τα σημάδια της πείνας και της κακουχίας. Σκοπός του ήταν η διοχέτευση αυτού του υλικού στο εξωτερικό, ώστε να επισπευστεί η χορήγηση επισιτιστικής βοήθειας. Το 1943 το υλικό αυτό συμπεριλήφθηκε στο λεύκωμα Σούπα του παιδιού και ΙΚΑ Πειραιώς. Οι φωτογραφίες είναι από αυτό το λεύκωμα. Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη.
25

O μεγάλος λιμός έφερε την πόλη της Αθήνας και τους κατοίκους της σε απάνθρωπα όρια, σε καταστάσεις που είχαν να εμφανιστούν από τους αρχαίους χρόνους. Τα θύματα του λιμού μετριούνται σε εκατοντάδες χιλιάδες, γεγονός που, αν το δούμε αναλογικά, αποδεικνύει ότι η δοκιμασία που πέρασε ο αθηναϊκός λαός υπήρξε πρωτόγνωρη, ακόμα και γι' άλλες χώρες που λεηλάτησαν οι δυνάμεις του Άξονα. Τα στοιχεία όλων των ιστορικών συγκλίνουν στο ότι Γερμανοί και Ιταλοί προχώρησαν στη συστηματική καταλήστευση των κατεχόμενων χωρών από πρώτες ύλες, τρόφιμα και εργατικό δυναμικό, κατά παράβαση των κανόνων περί επιτάξεως σε κατεχόμενη χώρα που ορίζουν διάφοροι διεθνείς κανονισμοί. Στο μυαλό των ναζί οι Έλληνες ήταν ένας λαός που είχε φυλετικά διαβρωθεί, δεν ανήκε στις «ανώτερες» φυλετικές τάξεις, οπότε η αντιμετώπισή του δεν χρειαζόταν να διαφέρει από αυτήν ενός ζώου.

Η ζωή στην Αθήνα μετά τις 27 Απριλίου, ημέρα παράδοσης της πόλης στους Γερμανούς, δεν μπορούσε να γυρίσει πίσω στην παλιά της καθημερινότητα. Ήδη, από τους πρώτους μήνες, αποκλεισμένοι άνθρωποι έψαχναν απεγνωσμένα για μια υποτυπώδη στέγη: φαντάροι που δεν μπορούσαν να γυρίσουν στις πατρίδες τους, εκτοπισμένοι της Αν. Μακεδονίας και Θράκης από τους Βούλγαρους (έφταναν τους 100.000), Πειραιώτες που είχαν μείνει χωρίς σπίτι μετά την καταστροφή του λιμανιού από την έκρηξη του αγγλικού μεταγωγικού και τον βομβαρδισμό της γερμανικής αεροπορίας.

Η σκληρότερη περίοδος υπήρξε ο χειμώνας του 1941-1942, εξαιτίας του μεγάλου ψύχους και του βρετανικού αποκλεισμού, που δυσκόλευε ακόμα περισσότερο τη διακίνηση των αγαθών. Οι κατεστραμμένες υποδομές και τα οδικά δίκτυα απέκλειαν την Αθήνα από τις παραγωγικές περιοχές της χώρας και τα πλέον ζωτικά είδη, με αποτέλεσμα οι κάτοικοί της να «συνηθίσουν» στο θέαμα ατροφικών παιδιών που ψαχούλευαν στα σκουπίδια και εκατοντάδων νεκρών σε πεζοδρόμια και δρόμους της πρωτεύουσας που κείτονταν άθαφτα.

Ο ακατάσχετος πληθωρισμός (για παράδειγμα, τον Νοέμβριο του 1944 μια νέα δραχμή ισοδυναμούσε με 50 δισ. προπολεμικών δραχμών), απόρροια της κατεστραμμένης οικονομίας, είχε θέσει ουσιαστικά στο περιθώριο κάθε νομισματική συναλλαγή. Χαρακτηριστικό είναι ότι τον Σεπτέμβριο του 1941 μια χρυσή λίρα στοίχιζε 961 δραχμές, τον Ιούλιο του 1943 1.662.890 και τον Αύγουστο του 1944 2.390.846.153. Κάπως έτσι φτάσαμε στο σύστημα της «μαύρης αγοράς», ενός συστήματος χωρίς κανέναν κρατικό, ηθικό και κοινωνικό κανόνα. Από τον Απρίλιο του 1941 έως τον Ιούνιο του 1942 η τιμή του ψωμιού αυξήθηκε 89 φορές. Το λάδι στην Αθήνα, ενώ προπολεμικά πωλούνταν 44 δραχμές η οκά, τον Οκτώβριο του '41 είχε φτάσει τις 800 δραχμές και τον Ιανουάριο του '42 τις 4.500. Στο αποκορύφωμα των δυσκολιών, πηγές της εποχής αναφέρουν ότι ολόκληρες μονοκατοικίες ανταλλάσσονταν με τρεις τενεκέδες λάδι. Υπολογίζονται ότι σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής 60.000 ιδιοκτησίες (σπίτια, οικόπεδα, διαμερίσματα) άλλαξαν χέρια στην Αθήνα.

1940: Η πείνα Facebook Twitter
1940: Η πείνα Facebook Twitter

Τα ποσά που αναγκάστηκε να πληρώσει η Ελλάδα στους κατακτητές της υπήρξαν τα υψηλότερα κατά κεφαλήν της κατεχόμενης Ευρώπης και έφτασαν στο 113,7% του ΑΕΠ της χώρας. Τον Μάιο του 1941 κατασχέθηκαν όλα τα διαθέσιμα, ζωτικής σημασίας εμπορεύματα και τα βιομηχανικά προϊόντα και στάλθηκαν στη Γερμανία. Με τον νόµο 108/1941 της κατοχικής κυβέρνησης Τσολάκογλου, το γερµανικό κράτος απαλλασσόταν και από κάθε υποχρέωση αποζηµίωσης. Τον επόµενο χρόνο, μάλιστα, µε τον νόµο 1586/1942 η Ελλάδα αποζηµίωνε τους Γερµανούς υπηκόους «διά πάσας τας λόγω των πολεµικών επιχειρήσεων... επί ελληνικού κρατικού εδάφους προξενηθείσας ή προξενουµένας έτι ζηµίας». Ένα εκατομμύριο περίπου χρυσές λίρες, προερχόμενες κυρίως από την εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης, πωλήθηκαν σε εξευτελιστικές τιμές στη Γερμανία μέσω της Τράπεζας της Ελλάδος. Επιχειρήσεις που αρνήθηκαν να δεχτούν ως «συνεταίρους» τους Γερμανούς έκλειναν και τα κινητά τους μέρη στέλνονταν στη Γερμανία.

1940: Η πείνα Facebook Twitter

Η σκληρότερη περίοδος υπήρξε ο χειμώνας του 1941-1942, εξαιτίας του μεγάλου ψύχους και του βρετανικού αποκλεισμού, που δυσκόλευε ακόμα περισσότερο τη διακίνηση των αγαθών. Οι κατεστραμμένες υποδομές και τα οδικά δίκτυα απέκλειαν την Αθήνα από τις παραγωγικές περιοχές της χώρας και τα πλέον ζωτικά είδη, με αποτέλεσμα οι κάτοικοί της να «συνηθίσουν» στο θέαμα ατροφικών παιδιών που ψαχούλευαν στα σκουπίδια και εκατοντάδων νεκρών σε πεζοδρόμια και δρόμους της πρωτεύουσας που κείτονταν άθαφτα. Σύμφωνα με τα αρχεία των κατοχικών Αρχών, τον Νοέμβριο του 1941 ο αριθμός των νεκρών τετραπλασιάστηκε σε σχέση με τον αντίστοιχο της περιόδου 1931-1940, ενώ το διάστημα Ιανουαρίου-Μαρτίου εξαπλασιάστηκε. Ο αριθμός άγγιζε τους 300-400 νεκρούς την ημέρα μόνο τον Δεκέμβριο. Με στοιχεία από το Ελληνικό Υπουργείο Ανοικοδομήσεως, το β΄ εξάμηνο του 1941 οι γεννήσεις στην Αθήνα ήταν 5.400 και οι θάνατοι 20.300, δηλαδή πέθαναν 15.000 άνθρωποι περισσότεροι απ' όσους γεννήθηκαν. Το α΄ εξάμηνο του 1942 η «μακάβρια» διαφορά εκτινάχθηκε στους 22.500 περισσότερους νεκρούς. Ακόμα και αυτοί οι επίσημοι αριθμοί, όμως, παρουσιάζουν συντηρητικά το πρόβλημα, καθώς οι θάνατοι δεν αναφέρονταν επίσημα σκοπίμως, προκειμένου τα κουπόνια διατροφής των αποθανόντων να χρησιμοποιούνται από συγγενείς.

1940: Η πείνα Facebook Twitter
Αρχαιολογία & Ιστορία
25

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τι σήμαινε να είσαι ασθενής στο Αιγινήτειο στις αρχές του 20ου αιώνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι σήμαινε να είσαι ασθενής στο Αιγινήτειο στις αρχές του 20ού αιώνα;

Χάρη σε ένα κληροδότημα, ιδρύεται στις αρχές του 20ου αιώνα επί της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας ένα νοσοκομείο το οποίο στεγάζει την έδρα της Νευροψυχιατρικής του ΕΚΠΑ. Ένα νοσοκομείο του οποίου η σχέση με το Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά και με τις κοινωνικές μεταβολές στην πόλη και στη χώρα είναι άρρηκτες. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά για την ιστορία του Αιγινητείου με την ιστορικό Δέσπω Κριτσωτάκη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Αθηναϊκή οπερέτα: Ευρωπαϊκός αέρας και η μοντέρνα ζωή των αστών του Mεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / Αθηναϊκή οπερέτα: Ευρωπαϊκός αέρας στη ζωή των αστών του Mεσοπολέμου

Η οπερέτα στην Αθήνα ανθίζει και εξελίσσεται εν μέσω μεγάλων ιστορικών γεγονότων: Βαλκανικοί πόλεμοι, εθνικός διχασμός και αργότερα η Μικρασιατική Καταστροφή. Ήταν η οπερέτα μια διέξοδος για τους Αθηναίους της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Αλέξανδρο Ευκλείδη για την ιστορία και τους μεγάλους σταθμούς της αθηναϊκής οπερέτας.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος και η έρευνα του για τους κατοίκους της Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος της Αθήνας

Πρωτοπορία, όραμα, κοσμοπολιτισμός: Τα υλικά με τα οποία ήταν φτιαγμένος ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την Μαριάννα Χαριτωνίδου για την δράση, την έρευνά του για τους κατοίκους της Αθήνας, την παρακαταθήκη του στην πόλη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ρεπορτάζ / Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ποιος είναι ο διαβόητος Βρετανός λαθρέμπορος από την εταιρεία του οποίου ανακτήθηκαν πρόσφατα εκατοντάδες αρχαιότητες μετά από μακροχρόνια διεκδίκηση από το ελληνικό Δημόσιο;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Σχέδια για τις Απόκριες του 1933 και τα έθιμα της Παλιάς Αθήνας

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Οι παληές αθηναϊκές Απόκρηες»: Πώς γιορτάζονταν πριν έναν αιώνα;

Μια σειρά από σχέδια που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Παναθήναια» σχετικά με τις Απόκριες και άρθρα από το περιοδικό «Μπουκέτο» για τα αποκριάτικα έθιμα της παλιάς Αθήνας.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Πού μπορούμε να δούμε το Ανάκτορο των Γιγάντων σε μια βόλτα μας στο κέντρο της πόλης και τι συμβολίζουν τα γλυπτά που υπάρχουν στο πρόπυλο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον αρχαιολόγο Γιάννη Θεοχάρη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ιστορία μιας πόλης / ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ποια ήταν η ολιγομελής ομάδα ΠΕΑΝ που έμεινε στην ιστορία για τις ριψοκίνδυνες δράσεις της ενάντια στους Ναζί; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ευάνθη Χατζηβασιλείου για την Πανελλήνιο Ένωση Αγωνιζομένων Νέων.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Ιστορία μιας πόλης / Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Στις 2 Αυγούστου του 338 π.Χ. ο Φίλιππος Β’ οδηγεί τους Μακεδόνες σε μία μάχη η έκβαση της οποίας θα αλλάξει τον κόσμο. Τι σήμανε για τη Μακεδονία, την Αθήνα και τον ελλαδικό χώρο η Μάχη της Χαιρώνειας; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Παναγιώτη Ιωσήφ, συνεπιμελητή της έκθεσης που έχει ως θέμα την ιστορική μάχη και τρέχει αυτό το διάστημα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια (πριν έναν αιώνα)

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, πριν από έναν αιώνα

Η LiFO, σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, θα παρουσιάσει μια σειρά από ανέκδοτα και σπάνια ντοκουμέντα για διάφορα θέματα από τη λαμπρή, ή και όχι τόσο, ιστορία του τόπου μας. Ξεκινάμε με τον ιστορικό σταθμό του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, που δεν ήταν πάντοτε υπόγειος.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ιστορία μιας πόλης / Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ποιοι κάνουν χρήση ναρκωτικών στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα στην Ελλάδα και ποιο είναι το κοινωνικό αποτύπωμα των ναρκωτικών στην Αθήνα της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον ιστορικό και ερευνητή Κωστή Γκοτσίνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινή ζωή των ανθρώπων πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινότητα πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Μια νέα έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο αποκαλύπτει τη ζωή των Ρωμαίων που έζησαν μέσα στις τάξεις του στρατού της Αυτοκρατορίας και την υπηρέτησαν πιστά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα, διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου-Ιδρύματος Αλεξανδρινού Πολιτισμού, που σκάβει στην Αλεξάνδρεια από το 1998 μιλά για τις ανασκαφές που πραγματοποιεί εκεί, τα μέχρι στιγμής ευρήματα, τον Μεγαλέξανδρο, τη σχέση του με την Αίγυπτο και το πολυσυζητημένο ντοκιμαντέρ του Netflix, στο οποίο συμμετείχε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Τα κτίρια του Αλέξανδρου Νικολούδη υπάρχουν παντού στην Αθήνα. Όμως γιατί γνωρίζουμε τόσο λίγα γι' αυτόν τον αρχιτέκτονα; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Αμαλία Κωτσάκη.
THE LIFO TEAM
Βυζάντιο και Αφρική: Μια έκθεση με τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αφρική και Βυζάντιο: Τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Μέσα από σπάνια αντικείμενα η νέα έκθεση του Met αφηγείται την κεντρική θέση της Αφρικής στα διηπειρωτικά δίκτυα εμπορίου και πολιτιστικών ανταλλαγών με το Βυζάντιο.
THE LIFO TEAM
Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Πνύκα, Νυμφών, Φιλοπάππου: Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τη Λήδα Κωστάκη και τον Μάρκο Κατσιάνη για τους τρεις λόφους που βρίσκονται απέναντι από την Ακρόπολη (Πνύκας, Νυμφών και Μουσών-Φιλοπάππου) και καθόρισαν την εξέλιξη του αστικού ιστού της Αθήνας.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ

σχόλια

9 σχόλια
Όπως και να το πάρουμε δεν γίνεται να συγκριθεί το 1940 με το 2014. Φυσικά συμφωνώ ότι σήμερα ο κόσμος πεινάει. Δεν το διαπραγματεύομαι. Απλά σκεφτείτε όπως θα κάθεστε στο σπιτάκι σας, να μπαίνουν μέσα οι Γερμανοί και να σας επιτάσσουν τα τρόφιμα και όλα σας τα υπάρχοντα. Να ακούτε φωνές και να κρύβεστε στις αυτοσχέδιες κρυψώνες στα υπόγεια σας.Να μην είστε σε θέση να κάνετε το αυτονόητο. Ακόμη και να ανοίξετε το παράθυρο. Είδα τις εικόνες και πάγωσα. Είμαστε τυχεροί όσοι δεν περάσαμε κάτι τέτοιο. Βέβαια ναι.. σήμερα περνάμε ένα άλλο είδος "πολέμου".Δεν μένω στη Αθήνα και σαφώς δεν γνωρίζω τι παίζει εκεί. Αλλά είμαι σίγουρη πως όσοι μένετε εκεί αντικρίζετε κάθε μέρα σκληρές εικόνες.
Η γιαγιά μου πάντως εκτός απο αυτη την πείνα που πολυ τρομερά περιγράφεται μέσα απο τις εικόνες μου μιλάει πάντα και για την πείνα που ένιωθε και νιώθει ακομα επειδη υποχρεώθηκε να σταματατησει το σχολείο. Το ξερω άσχετο αλλα το βρίσκω πολυ σχετικό.
μα τι θεό, θα βγω με μια μηχανή αύριο και θα σου στείλω. Το μη συγκρίσιμο με το '41 δεν σημαίνει ότι για τα σημερινά δεδομένα δεν υπάρχουν αντίστοιχες ακραίες καταστάσεις φτώχειας και λιμοκτονίας.
δεν υπάρχει νομίζω ελληνόπουλο γενημένο στη δεκαετία του 50 που να μην άκουσε άπειρες φορές από του γονείς του:Tι θα πει δεν σ΄αρέσει το φαγητό;;,αυτό έχουμε αυτό θα φας..εσείς δεν περάσατε κατοχή..εσείς δεν περάσατε κατοχή ,οι εικόνες εξηγούν τα γονεϊκά λόγια..
> Η σκληρότερη περίοδος υπήρξε ο χειμώνας του 1941-1942, εξαιτίας του μεγάλου ψύχους και του βρετανικού αποκλεισμού, που δυσκόλευε ακόμα περισσότερο τη διακίνηση των αγαθών.Τι ήταν αυτός ο «βρετανικός αποκλεισμός» δε μας λέτε! Μόνο μια αναφορούλα εν παρόδω…
Οι Βρετανοί με ναυτικό αποκλεισμό εμπόδιζαν τη μεταφορά τροφίμων στην Ελλάδα, μια χώρα που ποτέ δεν είχε υπάρξει αυτάρκης σε τρόφιμα. Ο αποκλεισμός συμπίπτει με τη μεγάλη πείνα. Τελικά στα τέλη της άνοιξης του 1942 τερματίστηκε και τα χειρότερα πέρασαν.
Νομιζω οτι δεν εχετε αντιληφθει τι σημαινει πεινα. Αυτα που δειχνουν οι φωτογραφιες ειναι οντως πεινα. Αυτο που ζουμε σημερα μπορει να λεγεται "θεαματικη πτωση βιωτικου επιπεδου" αλλα οχι, Δεν συγκρινεται!
Πιθανότατα ο oddlabs εννοεί ότι σε κάποιες περιοχές του κόσμου ο πόλεμος δεν τελείωσε ποτέ και δεν είναι κάτι "από το αρχείο" (σε παγκόσμια κλίμακα πάντα) αλλά κάτι που υπάρχει ακόμα. Τώρα, στο σπάνιο ενδεχόμενο που ο σχολιαστής ανήκει στο μεταπολιτευτικό νεοελληνικό είδος ανθρώπου που εν χορώ φωνάζει "ΧΟΥΝΤΑ ΧΟΥΝΤΑ" έξω από τη βουλή ή θεωρεί ότι στο δικό του φαντασιακό υπάρχει ένας πόλεμος (με τους μπάτσους, τους αριστερούς, τους δεξιούς, τον εαυτό του) και το συγκρίνει αυτό με την Κατοχή, τότε κρίμα, περαστικά και καλά μυαλά.
@Δον ΙδιώτηςΓιατί σου κακοφαίνεται, για τα σημερινά δεδομένα ναι οι εικόνες που θα δείξει θα είναι ακραίες, άνθρωποι άστεγοι να τρώνε απ τα σκουπίδια εν έτη 2014. Αν και αν ζούσες και τότε, υπερβολές θα χαρακτήριζες επίσης και αυτά τα ντοκουμέντα.
Δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να μπαίνουμε πάντα σε μια διαδικασία να συγκρίνουμε ποιά εποχή ήταν χειρότερη. Τι νόημα έχει; Τα παιδιά θα πρέπει να μάθουν και για τα δύο. Και για την πείνα του '40 και όλες τις κακουχίες που έζησε εκείνη η γενιά αλλά παράλληλα ζώντας σε δύσκολες οικονομικές καταστάσεις σήμερα να ξέρουν και τι γίνεται σήμερα. Και όταν λέω σήμερα δεν εννοώ μόνο την ανέχεια που επικρατεί στη χώρα μας αλλα και το τι γίνεται στις γείτονικές χώρες που ζούν πολέμους και παιδάκια δεν έχουν να φάνε ούτε μπορούν να πάνε σχολείο. Η φρίκη του πολέμου είναι πανανθρώπινη και δυστυχώς διαχρονική.