To xρονικό ενός προαναγγελθέντος φόνου σε ένα μικρό χωριό της Γαλικίας
Δύο ταινίες περιγράφουν την "αγροτική τρομοκρατία" που άσκησαν οι ντόπιοι εναντίον ενός ζευγαριού Ολλανδών: το ντοκιμαντέρ Santoalla (2016) των Andrew Becker - Daniel Mehrer, και το θρίλερ As Bestas (2022) του Ισπανού σκηνοθέτη Rodrigo Sorogoyen.
Margo Pool: Το As bestas (Τα κτήνη) αντικατοπτρίζει καλά αυτά που περάσαμε με τον Martin στη Santoalla, αλλά είναι μια ταινία".
Η αληθινή ιστορία πίσω από την ταινία As bestas
Ο Ολλανδός Martin Verfondern είχε απειληθεί από τους γειτονές του και πέθανε όπως το είχε προαναγγείλει, έχοντας μάλιστα προειδοποιήσει γι' αυτό όλους: την αστυνομία, τη δικαιοσύνη, το δημαρχείο και τους δημοσιογράφους. Μάταια.
Sandrine Morel
Le Monde - 30.01.2023
Σβήσιμο σε μαύρο. Δύο λέξεις εμφανίζονται στη μεγάλη οθόνη: "Στη Margo". Μετά από δυόμισι ώρες προβολής του γαλλοϊσπανικού αγροτικού θρίλερ του Rodrigo Sorogoyen, As bestas, που παρακολουθήσαμε με κομμένη την ανάσα, αυτό το όνομα μας επαναφέρει στην πραγματικότητα. Δεν είναι η πραγματικότητα του κινηματογράφου της Μαδρίτης, όπου η ταινία αυτή, που εγκωμιάστηκε από τους κριτικούς - με δεκαεπτά υποψηφιότητες για τα Goyas, τα ισπανικά Σεζάρ - και κατέκτησε το κοινό - 330.000 θεατές στη Γαλλία και σχεδόν 600.000 στην Ισπανία - εξακολουθεί να προβάλλεται. Είναι η ιστορία του "εγκλήματος του Petin", όπως ονομάστηκε η υπόθεση που την ενέπνευσε. Ή η ιστορία του μαρτυρίου που υπέστη ένα ζευγάρι αλλοδαπών, τους οποίους υποδύονται στην οθόνη οι Γάλλοι ηθοποιοί Marina Foïs και Denis Ménochet, οι οποίοι πήγαν να εγκατασταθούν σε ένα απομακρυσμένο χωριουδάκι στη βορειοδυτική Ισπανία και ήρθαν αντιμέτωποι εκεί με την ακραία μισαλλοδοξία μιας οικογένειας ντόπιων κτηνοτρόφων.
Στο Santoalla do Monte, ένα απομακρυσμένο χωριουδάκι ψηλά στην κοινότητα του Petin της Γαλικίας, όπου ο Martin Verfondern δολοφονήθηκε από τον γείτονά του το 2010, η χήρα του, Margo Pool, εξακολουθεί να ζει στο σπίτι τους. Μαζί με τα πρόβατά της, η 69χρονη αυτή γυναίκα με τα γαλάζια μάτια έχει γίνει η τελευταία κάτοικος του τόπου, όπου συνεχίζει, μόνη της, το όνειρο που είχαν για μια επιστροφή στη γη. Στον εθνικό και τοπικό Τύπο εξηγεί ότι ανήκει εδώ, όπου βρίσκεται ο σύζυγός της. Και ότι, αν έφευγε, αυτοί που έκαναν τα πάντα για να κάνουν τη ζωή τους αφόρητη και να τους διώξουν από εδώ, θα είχαν κερδίσει...
Αυτό το ζευγάρι, όχι Γάλλοι αλλά Ολλανδοί, είχε έρθει το 1998 για να ξαναφτιάξει τη ζωή του μακριά από το θόρυβο της πόλης. Φτάνοντας από το Άμστερνταμ, όπου η Margo Pool ήταν γραμματέας και ο Martin Verfondern ηλεκτρολόγος, οι δύο σαραντάρηδες ερωτεύτηκαν τη Santoalla do Monte. Αγόρασαν ένα ερειπωμένο σπίτι στη μέση των πενήντα περίπου άλλων ερειπωμένων σπιτιών, που είχαν εγκαταλειφθεί τις τελευταίες δεκαετίες από τους κατοίκους που είχαν φύγει για να αναζητήσουν ένα καλύτερο μέλλον στην πόλη ή στη Λατινική Αμερική. [...]
Ζωή και θάνατος στους λόφους της Γαλικίας
Ο σύζυγος της Margo Pool δολοφονήθηκε στο εγκαταλελειμμένο χωριό Santaolla. Αλλά η Ολλανδή χήρα του Martin Verfondern λέει ότι θα περάσει τις υπόλοιπες μέρες της εκεί.
Silvia R. Pontevedra
El País - 02.01.2015
Μέχρι το περασμένο καλοκαίρι, υπήρχαν μόλις έξι καταγεγραμμένοι κάτοικοι στη Santaolla do Monte, ένα σχεδόν εγκαταλελειμμένο χωριό που βρίσκεται ψηλά στους λόφους της επαρχίας Ουρένσε της Γαλικίας. Πρόκειται για το ζευγάρι των Ολλανδών Margo Pool και τον σύζυγό της Martin Verfondern, που μετακόμισαν εκεί πριν από 17 χρόνια, και την οικογένεια Rodríguez, που αποτελούνταν από ένα ζευγάρι γύρω στα 80 και τους δύο γιους τους: Julio και Carlos. Όμως ο Carlos, ο οποίος έχει διανοητική αναπηρία 70%, βρίσκεται τώρα στη φυλακή περιμένοντας τη δίκη του, αφού ομολόγησε ότι σκότωσε τον Martin Verfondern τον Ιανουάριο του 2010.
Τα λείψανα του Verforndern, ο οποίος θα ήταν 57 ετών, βρέθηκαν από την αστυνομία στις 21 Ιουνίου δίπλα στο μερικώς καμένο αυτοκίνητό του σε ένα απομακρυσμένο τμήμα του δάσους, περίπου 12 χιλιόμετρα μακριά από το χωριό. Το κίνητρο για τη δολοφονία, αν η ομολογία του Carlos Rodríguez είναι αληθινή, ήταν μια δικαστική απόφαση υπέρ του Verfondern και της Pool σχετικά με μια μακροχρόνια διαμάχη που αφορούσε τα δικαιώματα βόσκησης για 350 εκτάρια κοινής γης που εκτείνονται στους λόφους που περιβάλλουν το χωριό.
Μέσω μιας σειράς βιντεοσκοπήσεων, ο Verforndern κατέγραψε την "αγροτική τρομοκρατία" που αντιμετώπιζε καθημερινά από τους γείτονές του και προέβλεψε τον θάνατό του από την οικογένεια Rodríguez. Η Margo Pool γνωρίζει ότι η δολοφονία του συζύγου της έχει γίνει πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο, και γνωρίζει επίσης ότι οι άνθρωποι που έχουν διαβάσει την ιστορία αναρωτιούνται πώς είναι δυνατόν να συνεχίζει να ζει μόνη της με τους εχθρούς της στο χωριό, το οποίο εγκαταλείφθηκε πριν από δεκαετίες από τους υπόλοιπους κατοίκους, με αποτέλεσμα τα πρώην σπίτια του να καταρρέουν.
"Δεν φοβάμαι και είμαι ευτυχισμένη εδώ", εξηγεί. "Ο Martin ζει στην καρδιά μου, είναι μαζί μου. Αυτή τη ζωή είχαμε σχεδιάσει και τώρα πρέπει να συνεχίσω. Επιπλέον, αν έφευγα, θα κέρδιζαν τον πόλεμο που έφερε τον θάνατο του συζύγου μου".
Ο Verfondern και η Pool είχαν μετακομίσει στη Santoalla από την Ολλανδία το 1997, αφού παντρεύτηκαν και εγκατέλειψαν τις δουλειές τους σε γραφεία στο Άμστερνταμ, αναζητώντας "τον καθαρότερο αέρα και το καθαρότερο νερό στην Ευρώπη". Μόλις έφτασαν στο χωριό, δημιούργησαν το βιολογικό αγρόκτημα Centro Ammehula, το οποίο για μερικά χρόνια προσέλκυσε backpackers από όλο τον κόσμο που ήθελαν να επιστρέψουν στη φύση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Αρχικά, οι Verfondern και Pool τα πήγαιναν καλά με τους νέους γείτονές τους, αλλά καθώς περνούσαν τα χρόνια, διαφώνησαν για τα δικαιώματα βοσκής στην τεράστια πλαγιά που δεσπόζει πάνω από το χωριό, παρά τη δικαστική απόφαση υπέρ του Verfondern, ο οποίος περιέγραψε τον ογδοντάχρονο Rodríguez ως "φασίστα" πατριάρχη που μοιάζει με τον Σαντάμ Χουσεΐν και ελέγχει μια μεγάλη φατρία.
Ο Verfondern ήρθε επίσης σε ρήξη με τον δήμαρχο της κοινότητας, τον Miguel Bautista, μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος, εκφράζοντας παράπονα για την έλλειψη υποδομών στη Santoalla, και ιδιαίτερα για τη ζημιά που προκαλούσε ένας υπαίθριος χώρος απορριμμάτων στον υδροφόρο ορίζοντα και σε ένα κοντινό ρέμα που χρησιμοποιούσε για να ποτίζει τις κατσίκες και τα πρόβατά του.
Μέλος της Διεθνούς Αμνηστίας, ο Verfondern περιέγραψε την τεταμένη σχέση με τους γείτονές του, λέγοντας ότι τον προκαλούσαν και τον απειλούσαν συνεχώς. Φέρεται να ήρθε σε σύγκρουση με τον ηλικιωμένο Rodríguez σε αρκετές περιπτώσεις.
Η τελευταία φορά που κάποιος είδε τον Martin Verfondern ζωντανό ήταν στις 19 Ιανουαρίου 2010, όταν έφυγε από τη Santoalla με το ταλαιπωρημένο του pick-up Chevrolet για να κάνει τα εβδομαδιαία ψώνια του στην πλησιέστερη πόλη, την Petín, περίπου 15 χιλιόμετρα μακριά.
Σύμφωνα με την αστυνομία, σκοτώθηκε από πυροβολισμό στο κεφάλι και στη συνέχεια το πτώμα του μεταφέρθηκε σε ένα πευκοδάσος 20 χιλιόμετρα μακριά, κοντά σε χωμάτινους δασικούς δρόμους. Το αυτοκίνητό του πυρπολήθηκε, τα υπάρχοντά του σκoρπίστηκαν και το πτώμα του αφέθηκε στην ύπαιθρο.
Εντοπίστηκε τελικά τέσσερα χρόνια αργότερα από αξιωματικούς της Guardia Civil που πετούσαν πάνω από την περιοχή με ελικόπτερο.
Η σορός του Verfondern παραδόθηκε από τις αρχές στην Pool μέσα σε ένα χαρτόκουτο και τώρα βρίσκεται μερικώς θαμμένη κάτω από μια πλάκα σχιστόλιθου στο μικρό, κατάφυτο νεκροταφείο της Santaolla. "Όλα ήταν πολύ παράξενα. Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα έπρεπε να σκάψω τον τάφο του συζύγου μου", λέει η Margo Pool.
"Ο Martin πέθανε πριν από τη μητέρα του και τα τρία αδέλφια του. Θέλουν να μεταφέρουν τη σορό του στην Ολλανδία για να την αποτεφρώσουν και στη συνέχεια να σκορπίσουν τις στάχτες μεταξύ της Γερμανίας, όπου γεννήθηκε, της Ολλανδίας και του Petín. Δεν τον ενδιέφερε πραγματικά τι θα του συνέβαινε μετά το θάνατό του. Αλλά το πνεύμα του θα είναι εδώ για πάντα", εξηγεί ο Pool.
Όταν τελικά σκορπιστούν οι στάχτες του Verfondern, η Pool λέει ότι θα τοποθετήσει μια πινακίδα με θέα την απέραντη κοιλάδα που απλώνεται κάτω από το σπίτι της, η οποία θα λέει "Εδώ φυτρώνει ο Martin, ο Ολλανδός από το Petín". Η πινακίδα θα σκαλιστεί από τον José, έναν φίλο που ζει τώρα σε ένα τροχόσπιτο στο Petín, αφού πέρασε ένα καλοκαίρι με το ζευγάρι πριν από μερικά χρόνια.
"Θα ήθελα κι εγώ να πεθάνω εδώ, αλλά όταν έρθει η ώρα μου", λέει η Pool καθώς ψάχνει το δρόμο της μέσα από τα ερείπια του χωριού. "Αυτό που δεν ξέρω είναι πώς θα τα καταφέρω όταν θα αρχίσω να χάνω την ορασή μου. Δεν μπορώ να δω από το αριστερό μου μάτι, και τώρα ανησυχώ για το άλλο". Παρ' όλα αυτά, η Pool φαίνεται να έχει παραιτηθεί από την ιδέα να περάσει τις υπόλοιπες μέρες της μαζί με τις κατσίκες της σε αυτό το άγριο και απομακρυσμένο σημείο: "Δεν θα έφευγα για τίποτα στον κόσμο· αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι δεν έχω και πολλές επιλογές· δεν έχω χρήματα", εξηγεί.
Αυτή και ο Verfondern επένδυσαν όλες τις οικονομίες τους για να αγοράσουν το σπίτι τους στη Santaolla το 1997. Από τότε, επιβίωναν δουλεύοντας με μερική απασχόληση και πουλώντας τις κατσίκες τους: "Προσπαθώ να αποφύγω να τις σκοτώσω η ίδια, αλλά πρέπει να ζήσω", λέει. Το περιορισμένο εισόδημα της Pool ενισχύεται κι από την ολλανδική σύνταξη πρόωρης συνταξιοδότησης. Αλλά ακόμη και αν αποφάσιζε να φύγει, δεν θα έβρισκε αγοραστή για το σπίτι της και δύο άλλες, κατεστραμμένες, ιδιοκτησίες στη Santaolla. Η μόνη της οικογένεια στην Ολλανδία είναι η 89χρονη μητέρα της, την οποία επισκέπτεται δύο φορές τον χρόνο: "Τα Χριστούγεννα και στα γενέθλιά της, τον Ιούνιο". Ο μεγαλύτερος αδελφός της πέθανε πριν από τρία χρόνια, λέει, αφήνοντάς της λίγα χρήματα που της επέτρεψαν να αγοράσει ένα μικρό φορτηγάκι και μια ξυλόσομπα για να την βοηθήσει να επιβιώσει στους μακρινούς, κρύους χειμώνες της Santaolla, όπου σύντομα μπορεί να είναι η μόνη κάτοικος.
