Κυριάκος Ντελόπουλος (1933-2020): Μια ξεχωριστή περίπτωση των ελληνικών γραμμάτων

Κυριάκος Ντελόπουλος (1933-2020): Μια ξεχωριστή περίπτωση των ελληνικών γραμμάτων Facebook Twitter
Ο Κυριάκος Ντελόπουλος υπήρξε επίσης διακεκριμένος μεταφραστής, μεταφέροντας στην γλώσσα μας βιβλία των William Faulkner, Lillian Hellman, George Orwell και άλλων.
0



Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΝΤΕΛΟΠΟΥΛΟΣ
, που πέθανε χθες στα 87 του, υπήρξε μία ξεχωριστή περίπτωση των ελληνικών γραμμάτων.

Γεννημένος στην Κέρκυρα το 1933, αλλά μεγαλωμένος στην Πάτρα (εκεί όπου τελείωσε το Γυμνάσιο), έρχεται στην Αθήνα για σπουδές, στην αρχή με υποτροφία στο Κολλέγιο Αθηνών και εν συνεχεία ως φοιτητής στο Τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας, της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, παρακολουθώντας στην πορεία ειδική σχολή και σεμινάρια βιβλιοθηκονομίας.

Από τα πρώτα κιόλας βιβλία του δείχνει τα ενδιαφέροντά του. Η βιβλιοθηκονομία σε πρώτο πλάνο μέσω της έκδοσης «Σχεδίασμα κανόνων ταξιθετήσεως δελτίων καταλόγου» (1967), που αφορούσε στη βιβλιοθήκη του Κολλεγίου και ταυτόχρονα μια ροπή του προς το παράξενο και το ευτράπελο, μέσω του weird, σουρεαλιστικού βιβλίου του «Στραβά και Ανάποδα» (πρώτη έκδοση Μαυρίδης, 1967).

Ο Ντελόπουλος παρατηρεί στους δρόμους, σε έντυπα, ψάχνει σε αρχεία κ.λπ. ό,τι πιο περίεργο, παράξενο, χιουμοριστικό, ακραίο, ασύνηθες, ιδιότροπο κ.λπ., φωτογραφίζει, αποδελτιώνει και καταγράφει, ερανίζοντας με γνώση και με εμβρίθεια.

Στην παραγωγή του ξεχωρίζουν επίσης πολλά και διαφορετικά αναγνώσματα.

Όπως λογοτεχνικά («O Άκης και οι άλλοι» στη Γνώση το '83, «Άκης και Δωροθέα» στον Καστανιώτη το 2010), βιβλιογραφικά («Παιδικά και νεανικά βιβλία του 19ου αιώνα» στην Eταιρεία Eλληνικού Λογοτεχνικού και Iστορικού Aρχείου, το 1995, έργο για το οποίο βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών, «Nίκος Kαββαδίας, βιβλιογραφία 1928-1982» στο Eλληνικό Λογοτεχνικό και Iστορικό Aρχείο, το 1983), φιλολογικά («Nεοελληνικά φιλολογικά ψευδώνυμα» στο Βιβλιοπωλείον της Εστίας το 2006, επίσης βραβευμένο από την Ακαδημία), φωτογραφικά («Tηνιακή επιγραφοποιία / μια σύγχρονη καλλιτεχνική έκφραση σε ακμή» Eκδόσεις Eρίννη, το 2001) και άλλα πολλά.

Ο Κυριάκος Ντελόπουλος υπήρξε επίσης διακεκριμένος μεταφραστής, μεταφέροντας στην γλώσσα μας βιβλία των William Faulkner, Lillian Hellman, George Orwell (το κλασικό «Η Φάρμα των Ζώων» πρώτα στις εκδόσεις Εγνατία, το 1978) και άλλων, ενώ υπήρξε και λάτρης της τζαζ, αφού μετέφρασε ένα ιστορικό και κλασικό βιβλίο για τον χώρο, το «ΤΖΑΖ», του Marshall W. Stearns (εκδόσεις Ε.Λ.Ι.Α. το 1981), αρθρογραφώντας σχετικά και στο παλαιό περιοδικό ΤΖΑΖ, στο διάστημα 1978-1980.

Κυριάκος Ντελόπουλος (1933-2020): Μια ξεχωριστή περίπτωση των ελληνικών γραμμάτων Facebook Twitter
Τζορτζ Όργουελ «Η Φάρμα των Ζώων», μτφ. Κυριάκος Ντελόπουλος [Εγνατία, 1978]
Κυριάκος Ντελόπουλος (1933-2020): Μια ξεχωριστή περίπτωση των ελληνικών γραμμάτων Facebook Twitter
Marshall W. Stearns «ΤΖΑΖ» μτφ. Κυριάκος Ντελόπουλος [Ε.Λ.Ι.Α., 1981]

Το βιβλίο του «Στραβά και Ανάποδα», που ανήκει στα χιουμοριστικά του, αποτέλεσε την πρώτη εκδοτική επιτυχία του, καθώς οι δύο εκδόσεις του (Μαυρίδης 1967 και Γρηγόρης 1970) το έφεραν σε αρκετές χιλιάδες χέρια, έχοντας με το μέρος του μεγάλες πένες της εποχής, όπως ήταν εκείνες των Νίκου Τσιφόρου, Δημήτρη Ψαθά και Ανδρέα Καραντώνη.

Ο Ντελόπουλος παρατηρεί στους δρόμους, σε έντυπα (περιοδικά και εφημερίδες), ψάχνει σε αρχεία κ.λπ. ό,τι πιο περίεργο, παράξενο, χιουμοριστικό, ακραίο, ασύνηθες, ιδιότροπο κ.λπ., φωτογραφίζει, αποδελτιώνει και καταγράφει, ερανίζοντας με γνώση και με εμβρίθεια. Όπως έγραφε ο ίδιος, στην πρώτη έκδοση τού «Στραβά και Ανάποδα»:

«Είναι μερικά βιβλία που με ένα ξεφύλλισμα και μόνο δηλώνουν αμέσως το περιεχόμενό τους. Αυτά τα βιβλία δεν έχουν ανάγκη να κατατοπίσουν τον αναγνώστη με μακρούς προλόγους και εισαγωγές. Το Στραβά και Ανάποδα είναι ένα τέτοιο βιβλίο. Δεν χρειάζεται επεξηγήσεις, ούτε αποτελεί μια ευκαιρία να αναπτύξει ο γράφων τις αντιλήψεις του περί χιούμορ. Είναι μια συλλογή από σημεία και τέρατα, την οποία απαρτίζουν φωτογραφίες με στατικά θέματα, στιγμές της καθημερινής ζωής και διάφορα περισπούδαστα κείμενα.(...)


Κατά το πλείστον όλα όσα περιέχονται στην έκδοση προέρχονται από προσωπικές αναζητήσεις.(...)


Το υλικό είναι γνήσιο. Προέρχεται από "πρώτο χέρι". Δεν βρέθηκε έτοιμο, συγκεντρωμένο, πουθενά. Υπήρχε, εντοπίστηκε και καταγράφηκε, αφού προηγήθηκε η απαραίτητη συνθετική εργασία και εξακριβώθηκε η γνησιότητά του. Εξάλλου η προέλευσή του σημειώνεται. Οι φωτογραφίες είναι έργο του γράφοντος και τα αρνητικά στην κατοχή του. Στην κατοχή του ευρίσκεται και όλο το άλλο υλικό, όπως βρέθηκε στην πηγή του.(...)


Η συλλογή αυτή και η παρουσίασή της έγινε χωρίς εμπάθεια, κακή πρόθεση, διάθεση διακωμώδησης και κακόπιστης κριτικής».

Στο πρώτο κεφάλαιο, που αποκαλείται «Λαϊκό Τραγούδι», ο Κυριάκος Ντελόπουλος γράφει εφτά μικρά ή και συντομότατα διηγήματα, οι λέξεις και οι προτάσεις των οποίων προέρχονται, όλες, από λαϊκά τραγούδια! Δείγμα: «Μια Κυριακή χαράματα. Σαν τρελλός τρέχω στον Πειραιά. Στην αποβάθρα του Πειραιά. Στο παλιό θολό λιμάνι. Κάθε λιμάνι και καϋμός. Ξεκινάει μια ψαροπούλα. Βάρκα με πανί. Πολλά καράβια φεύγουνε. Φεύγουν οι μετανάστες. Χάνει το παιδί τη μάνα». Ευφυές.

Στο δεύτερο κεφάλαιο ανθολογεί επιστολές. Αστείες επιστολές, που έχει ανακαλύψει είτε σε εφημερίδες, είτε σε αρχεία άλλων κ.λπ.

Στο βιβλίο υπάρχει κεφάλαιο υπό τον τίτλο «Η ποίησις», στο οποίο ανθολογούνται βλακώδη ποιήματα, αντιγραμμένα από φτηνοεκδόσεις (εφημεριδούλες, και άλλα περιθωριακά έντυπα).

Το ξεψάχνισμα συνεχίζεται στο κεφάλαιο «Μαθητικά Κείμενα», στο οποίο καταγράφονται ανοησίες μαθητών, προερχόμενες από σχολικές εκθέσεις και άλλα γραψίματα της μαθητικής ζωής.

Κυριάκος Ντελόπουλος (1933-2020): Μια ξεχωριστή περίπτωση των ελληνικών γραμμάτων Facebook Twitter
Στραβά και Ανάποδα / Μαθητικά Κείμενα

Ακολουθούν επιλεγμένες «μικρές αγγελίες», παρμένες από Τα Νέα κυρίως (την εφημερίδα που συνδέθηκε όσο καμία άλλη, μέσα στα χρόνια, με αυτού του τύπου τις δημοσιεύσεις). Μερικές τις σκανάρουμε για να δείτε το ύφος τους...

Κυριάκος Ντελόπουλος (1933-2020): Μια ξεχωριστή περίπτωση των ελληνικών γραμμάτων Facebook Twitter
Στραβά και Ανάποδα / Μικρές Αγγελίες
Κυριάκος Ντελόπουλος (1933-2020): Μια ξεχωριστή περίπτωση των ελληνικών γραμμάτων Facebook Twitter
Στραβά και Ανάποδα / Μικρές Αγγελίες

Ξεχωριστό και ειδικό κεφάλαιο αποτελεί ο «κινηματογράφος». Ο Ντελόπουλος φωτογραφίζει διαφημιστικές καταχωρήσεις ταινιών, που βγάζουν γέλιο, ενώ κάνει και κάτι άλλο ωραίο, αλλά επίπονο. Καταγράφει τίτλους ελληνικών ταινιών αναλόγως με τα θέματά τους. Στην κατηγορία... Σπουδαίες Προσωπικότητες διαβάζουμε:

Ο Μιχαλιός του 14ου Συντάγματος, Ο Ηλίας του 16ου, Ο Δήμος από τα Τρίκαλα, Ο Θανασάκης ο Πολιτευόμενος, Ο Φίλος μου ο Λευτεράκης, Ο Ιππόλυτος και το Βιολί του, Ο Θόδωρος και το Δίκαννο, Ο Φανούρης και το Σόι του, Ο Αριστείδης και τα Κορίτσια του, Ο Ανιψιός μου ο Μανώλης, Ο Γαμπρός μου ο Δικηγόρος... και πάει λέγοντας...

Το γέλιο βγαίνει αβίαστο, αφού η καταγραφή στηρίζει την επιτυχία της στην αέναη παράθεση, πανομοιότυπων τίτλων, δείχνοντας το πώς σκέφτονταν οι παραγωγοί της εποχής, προκειμένου να προσελκύσουν το λαϊκό κοινό, που στήριζε τότε, πέρα για πέρα, μία από τις μεγαλύτερες κινηματογραφικές «βιομηχανίες» στον κόσμο (ανάλογα, βεβαίως, με τον πληθυσμό μας).

Κυριάκος Ντελόπουλος (1933-2020): Μια ξεχωριστή περίπτωση των ελληνικών γραμμάτων Facebook Twitter
Στραβά και Ανάποδα / Ο Κινηματογράφος
Κυριάκος Ντελόπουλος (1933-2020): Μια ξεχωριστή περίπτωση των ελληνικών γραμμάτων Facebook Twitter
Στραβά και Ανάποδα / Ο Κινηματογράφος
Κυριάκος Ντελόπουλος (1933-2020): Μια ξεχωριστή περίπτωση των ελληνικών γραμμάτων Facebook Twitter
Στραβά και Ανάποδα / Ο Κινηματογράφος

Ακολουθεί ο «ξένος κινηματογράφος», τα «θεατρικά προγράμματα», τα «καρτ ποστάλ» και ακόμη τίτλοι μαγαζιών και εταιρειών που εμπεριέχουν συγκεκριμένα συνθετικά και που η κοινοτοπία και η επανάληψη τούς κάνει αστείους (τους τίτλους).

Όπως είχε γράψει τότε και ο Δημήτρης Ψαθάς (Τα Νέα, 19 Οκτωβρίου 1967):

«Πήρα το βιβλίο στα χέρια μου από περιέργεια κι άρχισα να το ξεφυλλίζω, με αποτέλεσμα να ξεχαστώ και να παρατήσω τη δουλειά μου. Χαλάλι του, όμως. Δύο ώρες ιλαρότητας και ευφροσύνης δεν μπορεί να τις έχει κανείς πολύ συχνά».

Δύο ώρες ίσως είναι πολλές. Εδώ πάντως παίρνετε μια ιδέα, μέσα σε λίγα μόλις λεπτά...

Κυριάκος Ντελόπουλος (1933-2020): Μια ξεχωριστή περίπτωση των ελληνικών γραμμάτων Facebook Twitter
Κυρ. Ντελόπουλος «Παιδικά και Νεανικά Βιβλία του 19ου Αιώνα» [Eταιρεία Eλληνικού Λογοτεχνικού και Iστορικού Aρχείου, 1995]
Κυριάκος Ντελόπουλος (1933-2020): Μια ξεχωριστή περίπτωση των ελληνικών γραμμάτων Facebook Twitter
Κυριάκος Ντελόπουλος «Nεοελληνικά Φιλολογικά Ψευδώνυμα» [Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2006]
Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ντον Ντελίλο: «Άνθρωπος σε πτώση»

Το πίσω ράφι / «Άνθρωπος σε πτώση»: Το ρεαλιστικό έργο ενός από τους σπουδαιότερους εξερευνητές της μοντέρνας εποχής

Ο πολυβραβευμένος Ντον Ντελίλο γράφει για την ανάγκη των ανθρώπων να ανήκουν κάπου και να επικοινωνήσουν, όταν εισπράττουν από την Ιστορία οδύνη, απώλειες και χιλιάδες ερωτηματικά.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Αντώνης Καραμπατζός: Με έλκει ο μυθιστορηματικός κόσμος του Καραγάτση

The Book Lovers / Αντώνης Καραμπατζός: «Με έλκει ο μυθιστορηματικός κόσμος του Καραγάτση»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με τον καθηγητή Αστικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Αντώνη Καραμπατζό για το πώς το έργο του Τζότζεφ Κόνραντ, του Φίλιπ Ρόθ ή η ποίηση του Κ.Π. Καβάφη ανοίγουν δρόμους στο συναίσθημα, στις ανθρώπινες σχέσεις και στην ιστορία.
THE LIFO TEAM
Ο θάνατος τής πήγαινε πολύ

Βιβλίο / Κάντι Ντάρλινγκ: Η συγκινητική ιστορία του τρανς ειδώλου και μούσας του Άντι Γουόρχολ

Η Κάντι Ντάρλινγκ προκαλούσε ανέκαθεν συμπάθεια και θαυμασμό, όχι τόσο για τα επιτεύγματά της στη σκηνή και τη μεγάλη οθόνη, όσο για την ομορφιά και την εύθραυστη αύρα της.
THE LIFO TEAM
Η Gen Z αγαπάει τη γιαγιά που πλέκει στο πανηγύρι του χωριού

The Happy Reader / Η Gen Z αγαπάει τη γιαγιά που πλέκει στο πανηγύρι του χωριού

Η Γενιά Ζ γράφει και διαβάζει, καταρρίπτοντας τα στερεότυπα. Βιογραφίες, ταξιδιωτικοί οδηγοί και υγεία οδηγούν τους Ευρωπαίους στα βιβλιοπωλεία. Οι γιοι του Μάρκες, Ροδρίγκο και Γκονζάλες, απολογούνται για το δικαίωμά τους στο έργο του πατέρα τους. Εκδοτικό γεγονός, η μετάφραση του πρώτου μυθιστορήματος του Τζέιμς Μπόλντουιν.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
«Teatro Grottesco»: Η γοτθική σκηνή της ζοφερής απελπισίας

Βιβλίο / «Teatro Grottesco»: Mια συλλογή σκοτεινών διηγημάτων από έναν μετρ του τρόμου

Κάποιοι ίσως τον γνωρίζουν από την πρώτη (και καλύτερη) σεζόν του «True Detective». Η βουτιά στις πλέον σκοτεινές πτυχές της υπαρξιακής φιλοσοφίας, η άκρως ζοφερή ατμόσφαιρα, η εικονοποιία που φλερτάρει με τη γοτθική αισθητική είναι χαρακτηριστικά του έργου του Τόμας Λιγκότι, η απουσία του οποίου από την ελληνική αγορά είναι τρανταχτή.
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΤΣΑΠΡΑΪ́ΛΗΣ
Ακύλλας Καραζήσης: «Μου αρέσει η λογοτεχνία του Θανάση Βαλτινού γιατί δεν ξέρεις ποτέ τι είναι αλήθεια και τι ψέμα»

The Book Lovers / Ακύλλας Καραζήσης: «Μου αρέσει η λογοτεχνία του Θανάση Βαλτινού γιατί δεν ξέρεις τι είναι αλήθεια και τι ψέμα»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Ακύλλα Καραζήση για την αναγνωστική διαδρομή του, που ξεκινάει από τον «Τομ Σόγερ» και τη Θεσσαλονίκη, περνάει από τον ρομαντικό κόσμο της Χαϊδελβέργης και φτάνει στην Αθήνα του θεάτρου και των κειμένων.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Βιβλίο / Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Η συγγραφέας και ομότιμη καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου μιλά για την εποχή μας, τον χώρο της εκπαίδευσης και την ταυτότητα του νεοέλληνα.   
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Βιβλίο / «Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Ο Ντόναλντ Σασούν, ομότιμος καθηγητής Συγκριτικής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου και άλλοτε στενός φίλος, συνεργάτης και επιμελητής των βιβλίων του Έρικ Χoμπσμπάουμ, μιλά στη LiFO.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Βιβλίο / Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Η συγγραφέας του βιβλίου “Diva”, Ντέζι Γκούντγουιν, τονίζει με άρθρο της στον Guardian ότι το να χαρακτηρίζει κανείς τη ζωή της κορυφαίας τραγουδίστριας τραγική, σημαίνει ότι την αδικεί κατάφωρα.
THE LIFO TEAM
Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Βιβλίο / Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Ο Βρετανός ιστορικός Πολ Κάρτλετζ αποκαθιστά την ιστορική πόλη της αρχαιότητας που αντιμετώπιζαν υπεροπτικά οι Αθηναίοι. Δείχνει πώς τα θηβαϊκά θέματα επιβιώνουν στη σύγχρονη τέχνη, γράφει για τον Επαμεινώνδα που είχε έναν μόνο τραχύ μανδύα, παρουσιάζει την κοινωνία που δημιουργεί τον Ιερό Λόχο, ένα στρατιωτικό σώμα που αποτελείται αποκλειστικά από εραστές και ερώμενους.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Συζητώντας για ένα θέμα ταμπού της ελληνικής κοινωνίας, τους δωσίλογους της Κατοχής

Βιβλίο / Oι δωσίλογοι, ένα θέμα ταμπού της ελληνικής κοινωνίας

Μέσα από την έρευνά του σε αρχεία που μέχρι σήμερα παραμένουν κλειστά ο ιστορικός Μενέλαος Χαραλαμπίδης εξετάζει τα γεγονότα και τα πρόσωπα που συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς κατακτητές σε μια πολύπαθη και αιματηρή για την Αθήνα περίοδο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ