H αγορά του βιβλίου δείχνει να ανθίζει μέσα στην Κρίση

H αγορά του βιβλίου δείχνει να ανθίζει μέσα στην Κρίση Facebook Twitter
Το βιβλίο είναι πολύ ευαίσθητο αγαθό. Το δε ποσοστό των τίτλων που ονομάζουμε long sellers είναι στατιστικά ασήμαντο — κανείς δεν μπορεί να βασιστεί στα «αθάνατα» βιβλία.
0

 Μετά από τριάντα χρόνια που δουλεύω στις εκδόσεις, η τρέχουσα περίοδος στον χώρο του βιβλίου είναι αυτή που με έχει εντυπωσιάσει περισσότερο από κάθε άλλη στο παρελθόν. Με δεδομένη την οικονομική δυσπραγία που πλήττει από το 2010 την Ελλάδα, και με δεδομένο επίσης ότι το αγοραστικό κοινό είναι ούτως ή άλλως εξαιρετικά, θλιβερά μικρό και δεν έχει αυξηθεί διόλου μετά τη σταδιακή και εξακολουθητική πτώση που σημειώθηκε την τελευταία εικοσαετία —ούτε δείχνει τάσεις αύξησης, το αντίθετο—, οι ελληνικές εκδόσεις είναι παρ' ελπίδα πιο πολλές, πιο καλοφτιαγμένες και πιο κοντά στα διεθνή ρεύματα (λογοτεχνικά και μη) από ποτέ. Μπορεί τα τιράζ να έχουν μειωθεί, πολλές φορές μάλιστα σε βαθμό απελπιστικό, ιδίως όταν τα συγκρίνεις με τα νούμερα που τυπώναμε μέχρι και την αυγή της χιλιετίας, αλλά οι τίτλοι είναι πολύ περισσότεροι και πολύ πιο αξιοπρόσεκτοι από κάθε άλλη φορά. Οι Έλληνες βιβλιόφιλοι δεν μπορούσαν καν να ονειρευτούν μέχρι πριν λίγο καιρό αυτό που συμβαίνει σήμερα στα βιβλιοπωλεία: οι επιλογές είναι τόσες, που κανείς αναγνώστης, ακόμη και ο πιο μανιώδης, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να τις εξαντλήσει — όλοι πρέπει να καλύπτουμε πρώτα, κατά το δυνατόν, τα προσωπικά, δοκιμασμένα μας γούστα, και μετά να βλέπουμε τι άλλο μπορούμε —ή καλύτερα: τι άλλο πρέπει— να προμηθευτούμε.

Δεν ξέρω πώς γίνεται αυτό. Δεν έχω απάντηση. Για την ακρίβεια, περίμενα πως θα συνέβαινε το ακριβώς αντίθετο: ότι οι τίτλοι θα περιορίζονταν, ότι τα μεγάλα σε όγκο βιβλία θα έμπαιναν στο περιθώριο, ότι τα νέα ονόματα δεν θα είχαν καμία τύχη. Δεν ξεχνώ ποτέ πως το βιβλίο, όσα ρομαντικά και να λέμε κατά καιρούς, δεν είναι αγαθό πρώτης ανάγκης. Δεν είναι φαγητό, στέγη, ρούχα, ασφάλεια. Το βιβλίο δεν είναι ανάγκη, αλλά λούσο, μας αρέσει δεν μας αρέσει.

Κανείς μας δεν θέλει να θυμάται τον Ιούλιο του 2015, περίοδο που δεν πουλήθηκε κανένα σχεδόν βιβλίο σε όλη τη χώρα και που έγραψε τεράστιες ζημίες σε όλα τα εκδοτικά. Άλλος ένας τέτοιος Ιούλιος, και θα αφανίσει τα πάντα. Μακάρι να μην ξαναζήσουμε κάτι παρόμοιο.

Παρά ταύτα, έπεσα έξω. Τίποτε από τα παραπάνω δεν συμβαίνει. Συμβαίνουν τα αντίθετα: και πολλοί νέοι τίτλοι κυκλοφορούν, και πολλά πολυσέλιδα βιβλία βγαίνουν, και πολλοί από τους πρωτοεμφανιζόμενους που απασχολούν τα μεγάλα διεθνή Μέσα μεταφράζονται (και μάλιστα συχνά σε υψηλό επίπεδο) στα ελληνικά. Μπορεί ο μεγάλος όγκος της βιβλιοπαραγωγής να εκπορεύεται από τους πέντε-έξι μεγαλύτερους παίκτες, αλλά αυτό είναι απολύτως λογικό και το περιμέναμε από καιρό να συμβεί: η Ελλάδα δεν μπορεί να σηκώσει πάνω από έναν μονοψήφιο αριθμό «πολυσυλλεκτικών» εκδοτικών οίκων (και βιβλιοπωλείων), μαζί με πολλά μικρά και εξειδικευμένα εκδοτικά που θα στοχεύουν σε ένα συγκεκριμένο κοινό το καθένα — και πάλι, το ίδιο ισχύει και για τα βιβλιοπωλεία: μία ή δύο αλυσίδες αρκούν στην αγορά, μαζί με πολλά περιφερειακά σχετικώς μικρά καταστήματα που θα λειτουργούν με πιο άμεση σχέση βιβλιοπώλη-πελάτη και έχοντας βασικό τους στόχο να είναι πλήρη σε συγκεκριμένες κατηγορίες βιβλίων, όχι σε καθετί που κυκλοφορεί — το καθετί μπορεί κανείς να το βρει ευκολότερα στις αλυσίδες. Τα λειτουργικά έξοδα ενός πολυσυλλεκτικού εκδοτικού οίκου είναι πολύ μεγάλα, και δεν υπάρχει κανένας σοβαρός επιχειρηματικός λόγος να προσπαθήσει κανείς να φτιάξει ένα μαγαζί που θα εκδίδει «τα πάντα» ή, από την άλλη, που θα βγάζει μόνο «ελληνική πεζογραφία», ας πούμε, κάτι δηλαδή χαοτικό. Αλλά μόνο γυναικεία μυθιστορήματα, ή μόνο αστυνομικά, ή μόνο οδικούς χάρτες ή οδηγούς μαγειρικής, ή μόνο ψηφιακά βιβλία, ή μόνο βιβλία με παραδοσιακή τυπογραφία ή καλλιτεχνική βιβλιοδεσία, ναι — μπορεί να το κάνει, και το κάνει. Και στο μέλλον θα γίνει ακόμη πιο διακριτό αυτό, δίνοντας ώθηση και σε κατηγορίες βιβλίων που σήμερα υποεκπροσωπούνται στην αγορά.

Δεν έχω, ξαναλέω, απάντηση για το φαινόμενο που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα, και μάλιστα ειδικά αυτά τα χρόνια της χρεοκοπίας, αλλά απλώς το χαίρομαι. Όλοι μας το χαιρόμαστε. Ελπίζω μόνο να μην είναι η τελευταία απόπειρα των εκδοτών να στηριχτούν απέναντι στις αφόρητες πιέσεις που δέχονται από τη συνεχιζόμενη κρίση και —ακόμη χειρότερο αυτό— από τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα. Το βιβλίο είναι πολύ ευαίσθητο αγαθό. Το δε ποσοστό των τίτλων που ονομάζουμε long sellers είναι στατιστικά ασήμαντο — κανείς δεν μπορεί να βασιστεί στα «αθάνατα» βιβλία. Ούτε οι εκδότες, ούτε οι φίλοι του βιβλίου. Και κανείς φυσικά δεν μπορεί να προδικάσει τη μακροβιότητα ενός τίτλου. Τα βιβλία ζουν και πεθαίνουν όπως όλοι μας: είναι, με τον τρόπο τους, οργανισμοί. Η αγορά, και οι αναγνώστες, όλοι μας, ζούμε από το πρόσκαιρο θρόισμα των χάρτινων φύλλων, όχι από τον Τζόις των ευαρίθμων αναγνωστών ή την Άγκαθα Κρίστι των περιπτέρων, φέρ' ειπείν. Ζούμε από τις τρέχουσες εκδόσεις, από τους νέους τίτλους, από τα καινούρια ονόματα — ακόμη κι αν κάτι μάς λέει πως δεν θα έχουν συνέχεια. Η ιστορία της λογοτεχνίας χτίζεται πάνω στους πυλώνες των ξεχασμένων τίτλων και τροφοδοτείται από τους πάγκους των βιβλιοπωλείων, όχι από τα ράφια τους.

Εξ ου —ίσως— και η γενναία αυτή προσπάθεια των εκδοτών. Μακάρι να συνεχιστεί. Μακάρι να μπορέσει να συνεχιστεί. Η αγορά του βιβλίου, που είχε χτυπηθεί από την επερχόμενη Κρίση προτού την ανακαλύψουν και την κάνουν πρωτοσέλιδο οι εφημερίδες, για έναν περίεργο λόγο, και σίγουρα χάρη κυρίως στις γυναίκες συγγραφείς και αναγνώστριες, όχι μόνο εξακολουθεί να ζει και να αναπνέει, αλλά και είναι πιο δυναμική και πιο ζωντανή από ποτέ. Και πιο εκλεκτική φυσικά. Κανείς μας δεν θέλει να θυμάται τον Ιούλιο του 2015, περίοδο που δεν πουλήθηκε κανένα σχεδόν βιβλίο σε όλη τη χώρα και που έγραψε τεράστιες ζημίες σε όλα τα εκδοτικά. Άλλος ένας τέτοιος Ιούλιος, και θα αφανίσει τα πάντα. Μακάρι να μην ξαναζήσουμε κάτι παρόμοιο. Ζούμε ήδη με τις τελευταίες μας αντοχές και με τις τελευταίες μας εφεδρείες.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ