Τον τελευταίο καιρό άρχισα να αντιλαμβάνομαι την παγκόσμια οικονομική κρίση ως ένα κοινωνικό φαινόμενο το οποίο φέρει τα χαρακτηριστικά του προϊόντος, και θα σας εξηγήσω αμέσως τι εννοώ. Κάθε προϊόν στη διάρκεια της ζωής του (Product Life Cycle) περνάει από πέντε διαφορετικά στάδια με ξεχωριστά χαρακτηριστικά το καθένα. Τα στάδια αυτά είναι τα εξής: Εισαγωγή – Ανάπτυξη – Ωρίμανση – Κορεσμός – Παρακμή. Θα χαρακτήριζα, λοιπόν, την παγκόσμια οικονομική κρίση ως ένα 'κοινωνικό προϊόν' (κάπως καταχρηστικά ωστόσο, καθότι η γλώσσα, λ.χ., λογίζεται ως κοινωνικό προϊόν, αλλά υπό άλλη ερμηνεία). Ο παραπάνω χαρακτηρισμός, όμως, δεν αποτελεί τίποτε άλλο από την ελπίδα μου τα στάδια της οικονομικής κρίσης να αντιστοιχούν σε αυτά του κύκλου ζωής ενός προϊόντος και έτσι να φτάσει, σύντομα, το πολυπόθητο στάδιο της παρακμής.
Κύκλος Ζωής Προϊόντος:
(Δεν θα σας κουράσω με ειδικότερες γνώσεις, καθότι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του κάθε σταδίου γίνονται προφανή από το αντίστοιχο όνομά του).
Η βασική διαφορά όμως ανάμεσα σε ένα προϊόν και σε ένα 'κοινωνικό προϊόν' είναι μάλλον η αδυναμία ευδιάκριτου διαχωρισμού των σταδίων του τελευταίου. Γιατί στην περίπτωση του προϊόντος, οι πωλήσεις (σε αναλογία με τον χρόνο) μάς βοηθούν να προσδιορίσουμε σε ποιο στάδιο ακριβώς βρίσκεται ένα προϊόν και, συνεπώς, να αναπροσαρμόσουμε τη στρατηγική και το μείγμα marketing, αναλόγως. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση του 'κοινωνικού προϊόντος', όπου δεν ξέρουμε τι μάς περιμένει ανά μήνα ή χρόνο; (σε μισθούς, συντάξεις, ασφάλιστρα, χαράτσια κλπ.). Εκεί, πώς και ποια στρατηγική να αναπροσαρμοστεί και ποιο μείγμα καθημερινής ισορροπίας να διατηρηθεί;
Στέκομαι, λοιπόν, με αμηχανία στο σημείο προσδιορισμού της σημερινής μας θέσης ως 'καταναλωτές' αυτής της κρίσης-προϊόντος. Βρισκόμαστε στην εισαγωγή, στην ανάπτυξη, στην ωρίμανση, στον κορεσμό ή στην παρακμή της; Κάποιοι ίσως στεφτείτε: «μα πώς είναι δυνατόν να βρισκόμαστε ακόμα στην εισαγωγή της;» (γιατί για να βρισκόμαστε στον κορεσμό και στην παρακμή της, το βλέπετε και εσείς, δυστυχώς, ούτε λόγος). Οπότε μας μένουν τα στάδια της ανάπτυξης και της ωριμότητας. Πολύ θα ήθελα να βρισκόμαστε στο στάδιο της ωριμότητάς της - καθότι πλάι-πλάι με τα στάδια του κορεσμού και της παρακμής, αλλά ακούγοντας όλους τους πολιτικούς μας αρχηγούς να μάς διαβεβαιώνουν ότι έρχεται η ανάπτυξη, οφείλω μάλλον να τους εμπιστευτώ(!).
Η ανάπτυξη όμως είναι εξορισμού μία λέξη με θετική σημασιολογική χροιά. Μιλώντας λοιπόν οι πολιτικοί μας για ανάπτυξη, μου θυμίζουν εκείνο το αστείο με τα νοσοκομεία και τη λέξη 'θετικός': «τα νοσοκομεία είναι τα μόνα μέρη όπου η λέξη 'θετικός' παύει να θεωρείται καλή». Όπως και να έχει όμως, είτε σε έδρανα Βουλής είτε σε νοσοκομεία είτε ακόμα και σε αποτεφρωτήρια (άλλο μεγάλο κοινωνικό ζήτημα αυτό), οι λέξεις είναι και παραμένουν ζωντανές. Σύμφωνα, μάλιστα, με τον Γ. Ρίτσο: «και οι λέξεις φλέβες είναι. Μέσα τους αίμα κυλάει». (Και στο πλαίσιο αυτού του συλλογισμού, πολύ θα μου αρέσει η ιδέα να πάρουν μια μέρα οι λέξεις τη δική τους εκδίκηση από εκείνους που τις κακομεταχειρίζονται συστηματικά και εκουσίως.)
Όσο για εμάς, τους 'αθώους', καλά θα κάνουμε να μην επαναπαυθούμε στο άκουσμα κάποιας λέξης: κατά τη διάρκεια της φάσης ανάπτυξης του προϊόντος, οι πωλήσεις είναι μηδενικές και τα εισοδήματα της επιχείρησης τρέχουν με αρνητικούς ρυθμούς. Είναι η περίοδος των εξόδων χωρίς έσοδα. Συνεπώς, μια επιχείρηση-κυβέρνηση θα είναι πολύ πρόθυμη να περάσει γρήγορα στο κερδοφόρο στάδιο της ωρίμανσης, ακόμα και μέσω πρακτικών του τύπου:
τὰ πουλιὰ φυτρώνουν
τὰ γουρούνια πετᾶνε
τὰ λουλούδια περπατᾶνε
οἱ ἄνθρωποι, λένε πάντα ψέματα
(Μίλτος Σαχτούρης)
Κωνσταντίνα Ν. Ζευκιλή
Υπ. Διδάκτωρ Marketing & Επικοινωνίας
Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
σχόλια