«ΣΑΣ ΓΡΑΦΩ ΑΠ' ΤΗΝ Ουγκάντα, όπου μόλις πέρασε ένας βάρβαρος νόμος κατά των ΛΟΑΤΚΙ+. Ήδη μας κυνηγούν σαν τα ζώα». Η σπαρακτική, ανώνυμη διαδικτυακή επιστολή ταξίδεψε από την Καμπάλα και προσγειώθηκε στo inbox εκατοντάδων χιλιάδων χρηστών μέσω του Avaaz μόλις δύο μέρες αφότου η συντριπτική πλειοψηφία του Kοινοβουλίου της χώρας ψήφισε υπέρ της επιβολής ισόβιας κάθειρξης και θανατικής ποινής σε άτομα του ίδιου φύλου που κάνουν σεξ και προωθούν τη «στρατολόγηση, προώθηση και χρηματοδότηση ομοφυλοφιλικών δραστηριοτήτων».
Πλέον στην Ουγκάντα ένα ΛΟΑΤΚΙ+ ζευγάρι κινδυνεύει να εκτελεστεί μόνο και μόνο επειδή αντάλλαξε ένα φιλί. Το άτομο που υπέγραψε την επιστολή θα αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο εικοσαετούς φυλάκισης αν τυχόν αποκαλυφθεί η ταυτότητά του. Ήδη, προτού ο νόμος εφαρμοστεί καν, άτομα στον περίγυρό του υφίστανται φρικτή βία από αγριεμένα πλήθη πολιτών αλλά και από την ίδια την οικογένειά τους.
Ένα παγκόσμιο ρεύμα υπερσυντηρητισμού και μαινόμενων αντιδράσεων στην κοινωνική πρόοδο συμπαρασύρει ολοένα και περισσότερες φωνές, συνοδευόμενο από ακραίο λόγο και έντονη συνωμοσιολογία.
Μία εβδομάδα πριν από τη σύνταξη της επιστολής, ο άρτι εκλεχθείς Ερντογάν απευθυνόταν σε μια λαοθάλασσα υποστηρικτών του στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης, δίνοντας στη νικητήρια ομιλία του έντονη ομοφοβική χροιά. «Μα θα μπορούσαν ποτέ τα ΛΟΑΤΚΙ+ να διεισδύσουν στο κόμμα μας; Στον πολιτισμό μας η οικογένεια είναι ιερή!», συνέχισε με αυστηρό ύφος, ενώ το κρεσέντο μίσους που έβγαινε από τα χείλη του έκανε το πλήθος ζητωκραυγάζει. «Κανείς δεν μπορεί να παρέμβει. Θα στραγγαλίσουμε όποιον τολμήσει να την αγγίξει».
Την ίδια εβδομάδα, στο παράταιρο μέλος της ευρωπαϊκής μας οικογένειας ο Βίκτορ Όρμπαν αποφάσισε να απαντήσει στις πιέσεις και κυρώσεις της Ε.Ε. για την έλλειψη ανεξαρτησίας στο σύστημα Δικαιοσύνης της, διαλέγοντας τον αγαπημένο του αποδιοπομπαίο τράγο, δηλαδή προτείνοντας να τεθεί η τύχη των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας σε δημοψήφισμα και εντείνοντας ξανά την ομοφοβική ρητορική.
Αλλά και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στις ΗΠΑ, που κάποτε αποτελούσαν πρότυπο υπεράσπισης των δικαιωμάτων και της συμπερίληψης, μονάχα φέτος έχουν ψηφιστεί τουλάχιστον 420 νομοσχέδια εις βάρος της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας σε ολόκληρη τη χώρα. Αμέτρητοι αναλυτές εκφράζουν τεράστιες ανησυχίες για τον πρωτοφανή και σχεδόν εμμονικό περιορισμό των πολιτικών ελευθεριών: πρόκειται για αριθμό ρεκόρ στην αμερικανική νομοθετική ιστορία που κυριολεκτικά βγάζει μάτι, με τα περισσότερα νομοσχέδια να σχετίζονται με τους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης.
Ένα ανελεύθερο κύμα δικαιωματικού στραγγαλισμού και οπισθοδρόμησης έχει πλέον επικρατήσει στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, το οποίο έχει φτάσει να υπερασπίζεται σθεναρά πολιτικές όπως το «don’t say gay law», που απαγορεύει συζητήσεις σχετικά με το φύλο και τη σεξουαλικότητα στις σχολικές αίθουσες, ή την απαγόρευση των drag shows σε πολιτείες όπως το Τενεσί.
Μία από τις μεγαλύτερες ψευδαισθήσεις στον τομέα των δικαιωμάτων, που βλέπουμε να διαλύεται διαρκώς και βιαίως στον 21ο αιώνα, είναι πως η πρόοδος αποτελεί μια διαδικασία που αφότου τεθεί σε κίνηση, καλπάζει επ’ άπειρον. Στην πραγματικότητα, τα πράγματα δεν είναι γραμμικά. Τα κεκτημένα δεν είναι ποτέ δεδομένα. Και στην περηφάνια, δυστυχώς, δεν χωράει ποτέ ο εφησυχασμός.
Το συνειδητοποιήσαμε και πέρσι, με την αναπάντεχη, σοκαριστική απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, που ήρε τη συνταγματική προστασία του δικαιώματος στην άμβλωση, γκρεμίζοντας αμέσως, έτσι απλά, έναν πυλώνα ελευθεριών και κατοχυρωμένων δικαιωμάτων που μετρούσε πενήντα χρόνια ζωής. Το 2013, στα κατάλευκα σκαλιά του περίφημου δικαστηρίου, θυμάμαι ανθρώπους να φιλιούνται με δάκρυα στα μάτια, γιορτάζοντας τη θέσπιση του δικαιώματός τους και ομοσπονδιακά στην αγάπη και στην αναγνώριση όσων το συνοδεύουν, που μόλις είχε ψηφιστεί από το σώμα των δικαστών. Μια δεκαετία αργότερα, τα ίδια σκαλιά ήταν γεμάτα οργισμένους και σοκαρισμένους ανθρώπους που έβλεπαν τα δικαιώματά τους να εξανεμίζονται.
Βρισκόμαστε σε ένα παράδοξο και πολύπλοκο σημείο όσον αφορά τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας ανά την υφήλιο. Από τη μια μεριά, οι ακούραστες δράσεις των κινημάτων έχουν αποδώσει αμέτρητους καρπούς: ένα τεράστιο κομμάτι της πολιτικής, της κοινωνίας, των επιχειρήσεων και του πολιτισμού έχει ασπαστεί την ισότητα και την εκπροσώπηση, τη συμπερίληψη και τον σεβασμό στην ελευθερία. Περήφανα ΛΟΑΤΚΙ+ πρότυπα υπάρχουν παντού, ενώ πολλά κράτη της Ευρώπης συνεχίζουν να θωρακίζουν τα δικαιώματα όλων των πολιτών τους, ανεξαρτήτως ταυτότητας φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού, με ολοένα και πιο συμπεριληπτικά νομοσχέδια.
Από την άλλη, με μια σχεδόν νευτωνική ακρίβεια, η δράση προκαλεί και μια ανησυχητική αντίδραση. Ένα παγκόσμιο ρεύμα υπερσυντηρητισμού και μαινόμενων αντιδράσεων στην κοινωνική πρόοδο συμπαρασύρει ολοένα και περισσότερες φωνές, συνοδευόμενο από ακραίο λόγο και έντονη συνωμοσιολογία. Ύπουλα, αλλά μεθοδικά, η εναλλακτική δεξιά υφαίνει τοξικά αφηγήματα, ανάγοντας τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα σε σάκο του μποξ και αιτία μυρίων προβλημάτων, ενώ η τρανσφοβική ρητορική στο διαδίκτυο έχει φτάσει στα άκρα.
Υποκινητές αυτής της κατάστασης είναι πολύ συχνά οι ίδιες δυνάμεις που βρίσκονται πίσω από την ευρύτερη συνωμοσιολογία της εποχής και εκφράζονται με το αντιεμβολιαστικό κίνημα, τον υπερσυντηρητισμό ή τη θρησκοληψία, και που τώρα, με τον πόλεμο της Ουκρανίας, επιλέγουν ένα ακόμα μέτωπο για να εντείνουν τη μάχη της προπαγάνδας του Κρεμλίνου.
Μεταξύ αυτής της παλίρροιας της ισότητας και της εκπροσώπησης και της άμπωτης του δικαιωματικού περιορισμού και της οπισθοδρόμησης, η χώρα μας αυτήν τη στιγμή έχει πολλούς λόγους να αισθάνεται περήφανη. Τα βήματα που έχουν γίνει την τελευταία δεκαετία θυμίζουν άλματα και έχουν βοηθήσει την Ελλάδα να καλύψει μεγάλη απόσταση στον δρόμο προς μια ίση και ασφαλή κοινωνία για όλες και για όλους. Παρά τα ψεγάδια και τις ατέλειές τους, νομοσχέδια όπως αυτά για το σύμφωνο συμβίωσης, την απαγόρευση θεραπειών και πρακτικών μεταστροφής ή οι νομοθεσίες που προστατεύουν τα intersex παιδιά έχουν συμβάλει στην ισονομία και στη συμπερίληψη.
Πολιτικές όπως το πρόγραμμα του ΟΑΕΔ που επιδοτεί την πρόσληψη τρανς ατόμων και η άρση του αποκλεισμού των γκέι ανδρών από την αιμοδοσία έχουν καταρρίψει αναχρονιστικές πρακτικές και σαθρές αντιλήψεις. Η ορατότητα των ατόμων που ανήκουν στο ευρύ φάσμα της ΛΟΑΤΚΙ+ ομπρέλας είναι στα καλύτερα επίπεδα. Περήφανες λεσβίες, γκέι, τρανς άτομα, ζουν πιο ελεύθερα και πιο ανοιχτά από ποτέ σε πολλές περιοχές και ποικίλους τομείς στη χώρα μας.
Η πρόοδος, ωστόσο, δεν είναι απαραίτητα γραμμική. Κανένα από τα πολύτιμα κεκτημένα δεν πρέπει να θεωρείται, ούτε και εδώ, δεδομένο. Το απέδειξε η διαχείριση των εμβολίων κατά του Monkeypox, τα οποία ποτέ δεν αξιοποιήθηκαν, αναδεικνύοντας το μεγάλο κενό που υπάρχει στις πολιτικές δημόσιας υγείας σε ζητήματα στα οποία η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα ενδέχεται να είναι ιδιαίτερα ευάλωτη.
Το απέδειξε και η μαινόμενη αντίδραση στο φιλμάκι Αγόρια στο ντους, μια παγκοσμίως αναγνωρισμένη μικρού μήκους που έχει βραβευθεί και ως Καλύτερη Ευρωπαϊκή Ταινία Μικρού Μήκους για Παιδιά από την Ευρωπαϊκή Ένωση Παιδικών Ταινιών ‒ στη χώρα μας κατηγορήθηκε από πολλούς πως δείχνει παιδιά σε σεξουαλικές περιπτύξεις, μια απίθανη διαστρέβλωση της πραγματικότητας που υπονοεί ύπουλες προθέσεις. Το απέδειξε και η βουβή άνοδος μίας ακόμα πολιτικής δύναμης στον χώρο της ακροδεξιάς και της κοινωνικής οπισθοδρόμησης, που πλέον διεκδικεί μια θέση στο ελληνικό Κοινοβούλιο για να εκφράζει από τα έδρανα τις ανελεύθερες απόψεις της.
Στο φετινό Pride έχουμε κάθε λόγο να γιορτάζουμε με περηφάνια τα άλματα προς μια πιο ίση και συμπεριληπτική Ελλάδα. Έχουμε ταυτόχρονα κάθε λόγο να ζητάμε με επιμονή τη νομική κατοχύρωση των δικαιωμάτων που θα μας θωρακίσουν έναντι της εμμονικής οπισθοδρόμησης που βλέπουμε να ξεπροβάλλει μπροστά μας, από Ανατολή και Δύση. Δεν ζητάμε πλέον αναγνώριση της ύπαρξής μας αλλά σεβασμό στη δίκαιη και ασφαλή συνύπαρξή με το κοινωνικό σύνολο. Ζητάμε ασφάλεια, ίση μεταχείριση και ίση πρόσβαση στις ευκαιρίες, ελεύθερη έκφραση και προστασία από τη βία και το μίσος, αξιοπρέπεια και δικαίωμα στον γάμο, την οικογένεια και την αγάπη. Δεν ζητάμε ειδική μεταχείριση, ζητάμε ισότητα για όλες και για όλους.
Και σε αυτό το περήφανο αίτημα, σε τέτοιους ανήσυχους καιρούς, δεν χωράει ο εφησυχασμός.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
