«ΚΟΥΡΑΣΑΝ ΟΙ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ότι όλοι είναι Χίτλερ», «χρειάζεται να επιστρατεύσουν καινούργια κόλπα» ήταν η κυνική απάντηση του μεγιστάνα Έλον Μασκ στις αντιδράσεις που ξέσπασαν για τον ναζιστικού τύπου ενθουσιώδη χαιρετισμό που απηύθυνε στο κοινό στο τέλος της δικής του ομιλίας.
Η διεθνής ακροδεξιά, ωστόσο, δεν φαίνεται να ξεγελάστηκε, αν κρίνουμε από κάποιες αντιδράσεις στα σόσιαλ που ανθολόγησε το περιοδικό Wired: «Συμβαίνουν θαυμάσια πράγματα ήδη» (ιδρυτής της GAB, πλατφόρμα υπέρ της λευκής υπεροχής), «Επιστρέψαμε!» (admin νεοναζιστικού meme channel στο Telegram), «Δεν με νοιάζει αν τον έκανε (σ.σ. τον χαιρετισμό) κατά λάθος, απολαμβάνω τα δάκρυά τους», «Διάολε! Μόλις έκανε "Heil Hitler" ο Μασκ στην ορκωμοσία, αυτό είναι απίθανο!» πανηγύριζε δεξιός πολιτικός σχολιαστής. Από τις εβραϊκές τώρα οργανώσεις, άλλες καυτηρίασαν, άλλες πάλι, όπως η ιστορική Anti-Defamation League, συμμερίστηκαν τις δικαιολογίες του στο πνεύμα, ίσως, της παραδοσιακής σύμπλευσης ΗΠΑ - Ισραήλ.
Ο εν λόγω χαιρετισμός ήταν το «κερασάκι στην τούρτα» της ορκωμοσίας Τραμπ, μιας alt right μεγαλοϊδεατικής οπερέτας που θα έβγαζε πολύ γέλιο αν τα πράγματα δεν ήταν τόσο σοβαρά. Γιατί όταν στοχοποιείς ολόκληρες κοινωνικές ομάδες –τους μετανάστες και μάλιστα σε μια χώρα φτιαγμένη ουσιαστικά από αυτούς, τα τρανς και non binary άτομα επίσης–, απονέμεις χάρη σε 1.600 ομοϊδεάτες σου που εισέβαλαν πραξικοπηματικά στο Καπιτώλιο στις 6/1/2021, ενισχύεις τη θανατική ποινή, δίνεις «πράσινο φως» για γεωτρήσεις σε μία από τις πιο παρθένες και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές του κόσμου, την Αρκτική, αποσύρεσαι από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα αλλά και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας(!) και διεκδικείς ανοικτά τη Γροιλανδία και τη Διώρυγα του Παναμά, είναι φανερό ότι έχουμε σοβαρό πρόβλημα.
Δεν θυμάμαι κάποιον Αμερικανό Πρόεδρο στη νεότερη ιστορία –ούτε καν τον Τραμπ της πρώτης θητείας– που να είχε μεγαλύτερη εξουσία, αλλά ακόμα κι αν είχε, δεν θα διανοούνταν να τη διαφημίζει τόσο προκλητικά και κυνικά όχι μόνο ο ίδιος αλλά και το περιβάλλον του που στην περίπτωση του Μασκ αποδεικνύεται «βασιλικότερο του βασιλέως!»
Που γίνεται ακόμα σοβαρότερο αν αναλογιστούμε ότι αφενός ο Τραμπ θα κατέχει την πλειοψηφία σε Βουλή των Αντιπροσώπων και Γερουσία, ότι τον επανεκλεγέντα Πρόεδρο στηρίζουν αφετέρου με χέρια και με πόδια όχι μόνο ο ιδιοκτήτης του Χ, της Space X και της Tesla αλλά επίσης ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ (Meta, Facebook) και ο Τζεφ Μπέζος (Amazon, Washington Post, Bankers Trust), δηλαδή η «αγία τριάδα» του σύγχρονου καπιταλισμού που κατέχει αθροιστικά περισσότερα χρήματα από τον ετήσιο προϋπολογισμό των ΗΠΑ (895 δισ. δολάρια πέρσι, χρονιά που ο πλούτος των τριών μαζί υπολογιζόταν κοντά στο 1 τρισ.) και –εξίσου βασικό– τις δημοφιλέστερες πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων (βάζοντας ταυτόχρονα στον «πάγο» το αντίπαλο TikTok).
Δεν θυμάμαι κάποιον Αμερικανό Πρόεδρο στη νεότερη ιστορία –ούτε καν τον Τραμπ της πρώτης θητείας– που να είχε μεγαλύτερη εξουσία, αλλά, ακόμα κι αν είχε, δεν θα διανοούνταν να τη διαφημίζει τόσο προκλητικά και κυνικά όχι μόνο ίδιος αλλά και το περιβάλλον του που στην περίπτωση του Μασκ αποδεικνύεται «βασιλικότερο του βασιλέως!».
Η προκλητικότητα, ο κυνισμός, ο αυταρχισμός, από κοντά και ο έμφυτος ανορθολογισμός της αποκαλούμενης «κοινής λογικής», στο όνομα της οποίας ομνύουν, τάχα, οι νέοι «δεσπότες» της Ουάσινγκτον είναι κατεξοχήν γνωρίσματα φασιστικών ή φασιζόντων καθεστώτων. Και, όπως γνωρίζουμε από την Ιστορία, τα καθεστώτα αυτά υπήρξαν, σε κάποιες τουλάχιστον περιπτώσεις, λαοπρόβλητα και αναδείχθηκαν μέσα από δημοκρατικές εκλογικές διαδικασίες, όπως το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα του Χίτλερ στη Γερμανία το 1933.
Κάτι άλλο αξιοσημείωτο που συνέβη εκείνη τη χρονιά, λίγο μετά τον εκλογικό θρίαμβο του Φίρερ, ήταν η περίφημη μυστική συνάντησή του με τους Γερμανούς βιομήχανους στο σπίτι του Γκέρινγκ. Επικεφαλής τους ήταν ο μεγαλοεπιχειρηματίας Γκούσταβ Κρουπ που αρχικά, όπως και ο Μασκ στην περίπτωση του Τραμπ, βρισκόταν «απέναντι», γρήγορα όμως άλλαξε ρότα όταν συνειδητοποίησε το συμφέρον του, όπως και οι περισσότεροι «συνάδελφοί» του – ανάμεσά τους οι κάτοχοι των αυτοκινητοβιομηχανιών Opel, VW και BMW, η Allianz (χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και ασφάλειες), η Kodak, η φαρμακευτική Bayer και φυσικά η Krupp, ουσιαστικά η μόνη που διώχθηκε μεταπολεμικά.
Η αμέριστη στήριξή τους, που είχε βέβαια προηγούμενο (οι παραστρατιωτικές ομάδες του Χίτλερ επετίθεντο συστηματικά σε αριστερούς και συνδικαλιστές εργάτες), ήταν αποφασιστικής σημασίας για να ανακηρυχθεί δικτάτορας, να επανεξοπλιστεί και να υλοποιήσει το αυτοκρατορικό όραμά του.
Τούτων δοθέντων, οι συνειρμοί λόγω της παρουσίας της επιχειρηματικής «αγίας τριάδας» στο πλευρό του Τραμπ κατά την προεδρική ορκωμοσία στο Καπιτώλιο είναι εύλογοι, αν και στοιχηματίζω ότι ο Μασκ επέδειξε μεγαλύτερη έπαρση και ενθουσιασμό από τον μακαρίτη τον Κρουπ. Κάτι που, πέρα από την ανοικονόμητη ιδιοσυγκρασία του Έλον, οφείλεται επιπλέον στο γεγονός ότι οι σύγχρονοι κεφαλαιοκράτες δεν νιώθουν καμία απολύτως «ενοχή» για την κοινωνική τους θέση και ισχύ ούτε και προσπαθούν να την κρύψουν, τουναντίον.
Αλλά ούτε και ο νέος Πρόεδρος κρύβει ότι θα τους δώσει όλα όσα ζητάνε, ανεμπόδιστα και απεριόριστα κέρδη δηλαδή – ούτε καν στο αποκορύφωμα της Βιομηχανικής Επανάστασης το κεφάλαιο δεν κυβερνούσε δι' αντιπροσώπου τόσο απροκάλυπτα. Η «νέα τάξη πραγμάτων» που είναι σε εξέλιξη και επισφραγίστηκε από την παρουσία ομοϊδεατών ξένων ηγετών και πολιτικών στην ορκωμοσία σε μια άτυπη ακροδεξιά «Διεθνή» θα κάνει, όπως πολλοί φοβούνται, εκείνη που είχε εξαγγείλει ο Πρόεδρος Μπους ο Νεότερος μετά την εισβολή στο Ιράκ να φαντάζει απλή προπαίδεια.
Το πώς, τώρα, μια δεκαετία από το κίνημα Occupy το 1% που αντιπροσωπεύουν επάξια ο Τραμπ και η «αγία τριάδα» κατάφερε να πείσει το υπόλοιπο 99% ή, έστω, ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του ότι έχουν ακριβώς τα ίδια συμφέροντα και ότι ενεργεί στο όνομά του, σίγουρα χρειάζεται μια πιο εμπεριστατωμένη κοινωνιολογική όσο και ψυχολογική ανάλυση. Θα έχει, πάντως, ενδιαφέρον το πώς θα αντιδράσει όταν συνειδητοποιήσει ότι τελικά «δεν», καθώς η νέα κυβέρνηση σχεδιάζει να περικόψει ακόμα περισσότερο τις κοινωνικές παροχές, τομέας όπου οι ορίτζιναλ φασίστες και ναζί ήταν ομολογουμένως πιο γαλαντόμοι, χώρια η «ζούγκλα» μιας εντελώς ανεξέλεγκτης αγοράς εργασίας.
Όσο για τα «πώς» και τα «γιατί» της φασίζουσας αυτής στροφής, η οποία σηματοδοτεί ένα νέο κεφάλαιο στον «πόλεμο των πολιτισμών» που συμβαίνει δεκαετίες τώρα στις ΗΠΑ, παραθέτω εδώ μια περιγραφή από το βιβλίο του Bertram Gross «Friendly fascism – The new face of power in America» (Black Rose Books) που εκδόθηκε λίγο μετά την πρώτη εκλογή Τραμπ: «Η 8/11/2016 σηματοδότησε μια εκπληκτική νέα εποχή στην αμερικανική πολιτική ζωή. Μετά την υφέρπουσα άνοδο των αυταρχικών κομμάτων της δεξιάς στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Ευρώπη (σ.σ. σήμερα η ευρωπαϊκή ακροδεξιά εμφανίζεται εκλογικά ακόμα ισχυρότερη), η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ έφερε στο προσκήνιο μια ανησυχητική μορφή νεοσυντηρητισμού, τη λεγόμενη εναλλακτική δεξιά (alt right).
Η προκλητική όσο και πρωτότυπη κριτική ενός ανεπαίσθητου, αλλά διαρκώς αυξανόμενου φασιστικού ρεύματος στην αμερικανική πολιτική ζωή δείχνει ότι τα χρόνια προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι ΗΠΑ στα τέλη του 20ού αιώνα απαιτούσαν μια αυξανόμενη συμπαιγνία μεταξύ μεγάλων επιχειρήσεων και κεντρικής κυβέρνησης για τη διαχείριση της κοινωνίας προς το συμφέρον των προνομιούχων και των ισχυρών. Ο σύγχρονος “φιλικός φασισμός” –ή αλλιώς τεχνοφασισμός, μια και ομνύει στις τεχνολογίες αιχμής– δεν έχει τις δικτατορίες, τα δημόσια θεάματα και την απροκάλυπτη βαρβαρότητα του φασισμού του 20ού αιώνα (σ.σ. ούτε και κάποιες ιδεοληψίες του, ο Τραμπ π.χ. ευχαρίστησε δημόσια τους μαύρους και τους Ισπανόφωνους ψηφοφόρους του, μέχρι τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ μνημόνευσε, αρκεί βέβαια οι «αλλόφυλοι» να είναι «σωστοί Αμερικανοί»), έχει όμως στη ρίζα του την ίδια επιλεκτική άρνηση των ατομικών ελευθεριών, των δημοκρατικών δικαιωμάτων και των κοινωνικών κατακτήσεων. Όποιος νοιάζεται πραγματικά για το μέλλον της δημοκρατίας, δεν γίνεται να αγνοήσει την τρομακτική πραγματικότητα του “φιλικού φασισμού”».
