Ο μισογύνης της διπλανής πόρτας

Ο μισογύνης της διπλανής πόρτας Facebook Twitter
Οι γυναικοκτονίες είναι ο τελευταίος βίαιος κρίκος μιας αλυσίδας που ξεκινά από τη συστημικά εμπεδωμένη αντίληψη πως η γυναίκα είναι κατώτερη, άρα αξίζει και την τιμωρία της. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ κλοτσά τόσο στον όρο γυναικοκτονία; Πέρα από τη νομική ή τη γλωσσική διάσταση του ζητήματος, είναι αλήθεια είναι εύκολο να αποδεχτούμε πως κάποιες γυναίκες δολοφονούνται από τους συντρόφους τους ακριβώς επειδή είναι γυναίκες και μία ολόκληρη κοινωνία –η πατριαρχική– που τις αντιμετωπίζει με εχθρότητα, «οπλίζει» το χέρι τους;

Ο μισογυνισμός, ο σεξισμός, ο υποβιβασμός του γυναικείου φύλου, η προσπάθεια επιβολής και ελέγχου του σώματος της γυναίκας, η ιδιοκτησιακή αντίληψη απέναντί της, είναι βαθιά ριζωμένα φαινόμενα, γι’ αυτό και είναι πολύ δύσκολο να εξαλειφθούν. Οι γυναικοκτονίες είναι απλώς ο τελευταίος βίαιος κρίκος μιας αλυσίδας που ξεκινά από τη συστημικά εμπεδωμένη αντίληψη πως η γυναίκα είναι κατώτερη, άρα αξίζει και την τιμωρία της. Και είναι τόσο πολύ ριζωμένη αυτή η αντίληψη που σαν τον λύκο με προβιά προβάτου ο μισογυνισμός ενίοτε συναντάται και σε πιο αθώες κι όχι πάντα εύκολα αντιληπτές εκδοχές.

Τα κάθε είδους προνόμια συχνά τυφλώνουν αυτόν που τα διαθέτει και απαιτείται κόπος και ενσυναίσθηση για να διαπιστώσει κανείς πως ό,τι για τον ίδιο είναι αυτονόητο, μπορεί και να μην ισχύει για όλους.

Ο καθημερινός σεξισμός όχι μόνο είναι κανονικοποιημένος αλλά καμιά φορά είναι κι αόρατος, καθώς έχει άπειρες ύπουλες, υπόγειες και φαινομενικά αθώες εκφάνσεις. 

Τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά τη συζήτηση που άνοιξε το Me too, ένα σωρό έκπληκτοι άντρες ξαφνικά προσγειώθηκαν από το συννεφάκι του προνομίου τους και παραδέχτηκαν πως δεν είχαν ποτέ αίσθηση του πόσο διαδεδομένα είναι τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης ή σε ποιο βαθμό είναι ρουτίνα για τις γυναίκες να καταστρώνουν σχέδια ασφαλούς επιστροφής στο σπίτι. Οι not all men δηλώσεις, από την άλλη, προκαλούν μόνο θυμό, καθώς δεν προσφέρουν τίποτα και στρουθοκαμηλίζουν μπροστά στις κακοποιητικές συμπεριφορές.

Ο μισογύνης της διπλανής πόρτας βρίσκεται παντού: Είναι το αφεντικό που θα σε πατρονάρει και θα σε καπελώσει όποτε βρει ευκαιρία, το στέλεχος που θα σου λέει γελοία σεξιστικά αστειάκια και θα σου απευθύνει υποτιμητικές προσφωνήσεις στο meeting ή θα αμφισβητεί τη δουλειά σου μόνο επειδή είσαι γυναίκα, ο «γύπας» στα σόσιαλ που θα ξεκινήσει με γλοιώδη κομπλιμέντα για να καταλήξει σε οχετό ύβρεων ή και απειλές, μόλις τον απορρίψεις, το ραντεβού που θα προσπεράσει όλες τις κόκκινες κάρτες που θα του δείξεις και θα αδιαφορήσει για τη δική σου συναίνεση, ο περαστικός στον δρόμο που το catcalling δεν το θεωρεί παρενόχληση αλλά αναφαίρετο δικαίωμα, ο υπεράνω πάσης υποψίας εκδηλωτικός γνωστός με τα δήθεν τυχαία παραβιαστικά αγγίγματα που ξεπερνά μονίμως τα όρια, ο φίλος που θα σου κάνει mansplaining με μπόλικο θράσος γιατί αυτός ξέρει καλύτερα, ο υποτίθεται προοδευτικός σύζυγος που σε «βοηθά» στις υποχρεώσεις του σπιτιού και στην ανατροφή των παιδιών, μιας κι αυτός δεν είναι εντελώς αδιάφορος όπως γενιές αντρών πριν από αυτόν, αλλά δεν θα καταλαβαίνει κιόλας γιατί διαρκώς γκρινιάζεις πως τα έχεις φορτωθεί όλα και είσαι στα πρόθυρα του burn out, ο μάστορας που θα απευθυνθεί στον άντρα του σπιτιού για διευκρινίσεις ακόμα κι αν τον έχεις καλέσει εσύ, ο παρουσιαστής της τηλεόρασης που θα κάνει on air άθλια σεξιστικά σχόλια για συνάδελφό του, ο δημοσιογράφος που θα ρωτήσει τη δημοφιλή ηθοποιό, πολιτικό ή επιχειρηματία πώς καταφέρνει να συνδυάζει καριέρα και οικογένεια, ο θείος, ο παππούς, ο ξάδερφος που θα πει τις μάτσο ατάκες περί ανδρισμού στον τρίχρονο γιό σου ή θα αναφέρεται στην πεντάχρονη κόρη σου λες και είναι υποψήφια για καλλιστεία, το δήθεν προστατευτικό αρσενικό που θα αναλάβει «να καθαρίσει για σένα» στα δύσκολα, το χειριστικά «καλό παιδί» που πιστεύει πως του οφείλεις ενδιαφέρον μόνο και μόνο επειδή «δεν είναι σαν τους άλλους».

Ο μισογυνισμός βρίσκεται παντού: στα σεξιστικά memes που διακινούνται κατά κόρον στα σόσιαλ και διαιωνίζουν πατροπαράδοτες μισογύνικες απόψεις (όπως ότι η γυναίκα είναι άστατη/ ψεύτρα/υποκρίτρια/ άπιστη/αχάριστη/καταπιεστική/ζηλιάρα), στο slut-shaming που υφίσταται οποιαδήποτε γυναίκα έχει έντονη σεξουαλική ζωή και λειτουργεί ακριβώς όπως ένας άντρας, στον εσωτερικευμένο μισογυνισμό που ούτε οι ίδιες οι γυναίκες αντιλαμβάνονται, στο ageism που αντιμετωπίζει τις γυναίκες σαν προϊόντα με ημερομηνία λήξης, στα διπλά standards όταν υπάρχει διαφορά ηλικίας σε μία σχέση, στο σύνδρομο της Αγίας-Πόρνης που δεν έχει εκλείψει και στα pick me girls που προσπαθούν να αποδείξουν πως δικαιούνται μία παραπάνω βαθμίδα στην κλίμακα της εκτίμησης των αντρών συγκριτικά με τις άλλες.

Ο καθημερινός σεξισμός όχι μόνο είναι κανονικοποιημένος αλλά καμιά φορά είναι κι αόρατος, καθώς έχει άπειρες ύπουλες, υπόγειες και φαινομενικά αθώες εκφάνσεις. Αλλά το κυριότερο, δεν έχει γίνει ευρέως κατανοητό πως η απόσταση από τα σεξιστικά memes με τη γυναίκα που θα ρίξει «παντόφλα» στον άπιστο ή τα αγοράκια που μεγαλώνουν ακούγοντας ατάκες όπως «Τι άντρακλας είσαι εσύ; Πόσες θα γαμήσεις όταν μεγαλώσεις», μέχρι τις γυναικοκτονίες είναι μικρότερη, πολύ μικρότερη από αυτή που νομίζουμε.

Ένας ακόμα ελέφαντας στο δωμάτιο είναι η τεράστια κοινωνική πίεση που ασκείται στις γυναίκες για τη σύναψη σχέσης και την τεκνοποίηση, που εύκολα οδηγεί σε βεβιασμένες ή και λάθος επιλογές. Η κοινωνία που θρηνεί σε κάθε νέα δολοφονία είναι η ιδία κοινωνία που μεγαλώνει γενιές γυναικών έτοιμες να παραδώσουν γη και ύδωρ όταν κάποιος τους προσφέρει το άγιο δισκοπότηρο της σχέσης ή του γάμου και αντιμετωπίζει τους singles, από μία ηλικία κ έπειτα, ως αποσυνάγωγους και τις άτεκνες γυναίκες ως προβληματικές;

Είναι η ίδια κοινωνία που θεωρεί καταστροφή ένα διαζύγιο και νοιάζεται για το τι θα πει ο γείτονας; Ασφαλώς, δεν υφίσταται απαραίτητα επαγωγική σχέση ανάμεσα στα δύο, πόσο μάλλον όταν τα αίτια είναι πολυπαραγοντικά, αλλά ας φανταστούμε μία κοινωνία που δεν θα θύμιζε σε τίποτα εκείνη τη δυστοπική του Γιώργου Λάνθιμου στην ταινία «Αστακός», όπου όλοι οι μοναχικοί, έγκλειστοι σε ένα ξενοδοχείο, είναι υποχρεωμένοι να ζευγαρώσουν μέσα σε 45 μέρες, αλλιώς θα μεταμορφωθούν σε κάποιο ζώο. Σίγουρα, θα βοηθούσε μια κοινωνία με πιο ανεξαρτητοποιημένους ανθρώπους που δεν θα ήταν έτοιμοι για αρκετές παραχωρήσεις, προκειμένου να μη στιγματιστούν.

Και πόση ρομαντικοποίηση τοξικών συμπεριφορών και εξιδανίκευση προβληματικών σχέσεων δεν έχουμε καταπιεί, ακόμα και από την Τέχνη και την ποπ κουλτούρα, ώστε να θεωρούνται ακόμα και σήμερα ανεκτές –ελέω ερωτικού πάθους– συμπεριφορές, όπως η παθολογική ζήλεια, το stalking, η κτητικότητα και το αίσθημα ιδιοκτησίας στις σχέσεις. Συμπεριφορές που κάποτε είχαν μία ρομαντική χροιά, όπως η εμμονή με το ερωτικό αντικείμενο και η παρακολούθηση, σήμερα, ευτυχώς, θεωρούνται εν δυνάμει επικίνδυνες.

Αν δεν γίνει κοινό κτήμα πόσο διάχυτος είναι ο μισογυνισμός και πως κι η πιο αθώα εκδήλωσή του είναι κομμάτι ενός πολύ μεγαλύτερου παζλ· αν η οικογένεια, το σχολείο, το κράτος, η εκκλησία δεν σταματήσουν να διαιωνίζουν τα έμφυλα στερεότυπα· αν η γυναίκα δεν αρχίζει να αντιμετωπίζεται και στην πράξη ως ένας καθ’ όλα ισότιμος άνθρωπος και όχι με ελαφρώς λιγότερα δικαιώματα στη ζωή που πρέπει να υπακούει σε άλλες νόρμες και άλλους κανόνες, τότε τα εγκλήματα μίσους κατά γυναικών δεν θα σταματήσουν και η κοινωνία σε κάθε νέα γυναικοκτονία θα συνεχίσει να υποκρίνεται την αμέτοχη, να νίπτει τας χείρας της  και να χύνει τα κροκοδείλια δάκρυά της.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Οπτική Γωνία / «Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Ένα 13χρονο παιδί δεν άντεξε την ομοφοβία και έδωσε τέλος στη ζωή του. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος εξηγεί πώς μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της αυτοκτονικής διάθεσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Antinero: Καταγγελία-μαμούθ για το μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης

Ρεπορτάζ / Antinero: Πώς το «μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης» έγινε πεδίο καταγγελιών

Με εκατομμύρια ευρώ να έχουν ήδη διατεθεί, το πρόγραμμα Antinero μπαίνει στο στόχαστρο: 213 φορείς και πολίτες υπέβαλαν αναφορά στην Ε.Ε., αμφισβητώντας τη νομιμότητα και την αποτελεσματικότητά του.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ