— Τι κλίμα επικρατεί στη Νέα Υόρκη;
Θα ήθελα να μπορούσα να πω ότι επικρατεί «κλίμα ευφορίας», αλλά η αλήθεια είναι ότι επικρατεί κλίμα αβεβαιότητας, πόλωσης, και, σ’ έναν βαθμό, μεγάλης εχθρικότητας προερχόμενης από τον απερχόμενο δήμαρχο, Έρικ Άνταμς, και τον πρώην κυβερνήτη, Άντριου Κουόμο, που έχουν προβεί σε ακατονόμαστα και χυδαία σχόλια εναντίον του Ζοράν Μαμντάνι και των ψηφοφόρων του.
Η εκλογική εκστρατεία Μαμντάνι δείχνει ότι υπάρχει μεγάλη και σθεναρή οργάνωση στη βάση που εδράζεται και αναπτύσσεται από νέους ανθρώπους οι οποίοι είναι στο κίνημα πολύ καιρό κι έχουν αποκτήσει εμπειρία στη συσπείρωση των διαφορετικών υποκειμενοτήτων.
— Η Νέα Υόρκη είναι μια πόλη-σύμβολο της πολυπολιτισμικότητας και των κοινωνικών ανισοτήτων. Τι σηματοδοτούν οι εκλογές της 4ης Νοεμβρίου;
Για κάθε εκλογική αναμέτρηση ανά την υφήλιο λέγεται ότι «αυτές οι εκλογές είναι οι πιο σημαντικές στην ιστορία», αλλά αυτές οι εκλογές είναι, όντως, για δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος είναι ότι σ’ αυτές τις εκλογές ελέγχεται η διαπλοκή του κόμματος των Δημοκρατικών με τις δυνάμεις του πλούτου και εξουσίας που έχουν καταστρώσει και οργανώσει τη διακυβέρνηση της πόλης από τη δημαρχία Ντέιβιντ Ντίνκινς και μετά, δηλαδή από τις 11/9 και μετά. Σ’ αυτή την τριακονταετία η πολυπολιτισμικότητα της πόλης έχει τεθεί σε κίνδυνο, η πόλη έχει αποκτήσει 400.000 πολυεκατομμυριούχους και 1 στους οκτώ πολίτες της εξαρτάται από κοινωνικά παντοπωλεία και κρατική οικονομική ενίσχυση για διατροφή και περίθαλψη.
καθηγήτρια Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι, όπως έγινε και με την εκλογή Ομπάμα, θα δούμε την εκλογική δύναμη της νέας γενιάς ακτιβιστών, εκείνων που έχουν μεγαλώσει μέσα σε κλίμα διαρκούς πολέμου και επισφάλειας από τις 11/9 και μετά. Θα δούμε, δηλαδή, τι πολιτικές υποκειμενικότητες έχει παραγάγει αυτή η πολιτική πραγματικότητα.
— Τι θα σημάνει μια νίκη του Ζοράν Μαμντάνι;
Για να αναλογιστούμε την πιθανή νίκη Μαμντάνι, πρέπει πρώτ' από όλα να δούμε τις αλλαγές που έχουν γίνει στην πόλη και έκαναν δυνατή την εμφάνισή του στον πολιτικό χώρο. Ο Μαμντάνι εξελέγη αντιπρόσωπος στην Πολιτειακή Βουλή το 2020 αφού επικράτησε στις ενδοκομματικές εκλογές, νικώντας την Αραβέλλα Σιμωτά στην καρδιά της μεταναστευτικής και διασπορικής Νέας Υόρκης, στην Αστόρια. Η Σιμωτά εκλεγόταν από το 2010 στη θέση του Μάικ Γιάνναρη που εκλέχθηκε εκείνη τη χρονιά στην Πολιτειακή Γερουσία. Η Σιμωτά, με την υποστήριξη της «γερουσίας» των Δημοκρατικών της περιοχής (Peter Vallone), ήταν μια καθ’ όλα προοδευτική (ίσως και αριστερή) πολιτικός που στα δέκα χρόνια της ως αντιπροσώπου προώθησε και πέρασε σειρά πραγματικά ριζοσπαστικών μέτρων, από την αναγνώριση του γάμου των ομοφυλόφιλων μέχρι τον εκ νέου ορισμό του βιασμού και την οικονομική υποστήριξη των χαμηλόμισθων.
Το 2020, όμως, η εκλογική της περιφέρεια, που μέχρι τότε αποτελούνταν κυρίως από Έλληνες, ισπανόφωνους, Ιρλανδούς και Ανατολικο-ευρωπαίους μετανάστες, είχε αλλάξει αρκετά ώστε να μπορέσει να εκλέξει έναν εξίσου προοδευτικό, νεότατο (27 χρόνων!) απόφοιτο πανεπιστημίου, παιδί της ανώτερης μεταναστευτικής τάξης, γιο Ινδής μητέρας και Ινδο-αφρικανού πατέρα.
Οπότε εδώ έχουμε την αναγνώριση από το συγκεκριμένο εκλογικό σώμα της πολυπλοκότητας της νέας μετανάστευσης που είναι και η ίδια αποτέλεσμα πολλαπλών μετακινήσεων και μεταναστεύσεων. Δεν έχουμε, δηλαδή, ένα εκλογικό σώμα που κινείται στο γνωστό σχήμα «μετανάστης πατέρας παντρεύεται γυναίκα από τη μητέρα-πατρίδα και στέλνει τα παιδιά στο Κυριακάτικο Σχολείο να μάθουν τη γλώσσα και τα έθιμα».
Έχουμε ένα άλλο σχήμα που αποτυπώνει τη μετανάστευση ως απότοκο της αποικιοκρατίας: στην προκειμένη περίπτωση ένας πατέρας ινδικής καταγωγής, γεννημένος και μεγαλωμένος στην Ουγκάντα, δηλαδή παιδί Ινδών Μουσουλμάνων μεταναστών στην Ουγκάντα, ο Μαχμούντ Μαμντάνι, σπουδασμένος στο Χάρβαρντ την εποχή του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα, παντρεύεται μια Ινδή σκηνοθέτιδα, τη Μίρα Ναΐρ, σπουδασμένη επίσης στο Χάρβαρντ και που στην αρχή ακόμη της καριέρας της παίρνει το Όσκαρ Καλύτερης Ξένης Ταινίας.
Μία εικόνα της μετανάστευσης που είναι τελείως διαφορετική από εκείνη των ευρωπαϊκών και λατινοαμερικάνικων κοινοτήτων. Ο Ζοράν Μαμντάνι δεν μεγάλωσε στην Αστόρια, μεγάλωσε στο Μανχάταν, δύο τετράγωνα από το Κολούμπια όπου διδάσκει ο πατέρας του, που είναι συνάδελφός μου, και πήγε στο ίδιο σχολείο με τον γιο μου. Η Νέα Αστόρια, όμως, όπου μετακόμισε ως ενήλικας μετά την αποφοίτησή του, είδε σ' αυτόν το δικό της πρόσωπο και πρόβαλλε επάνω του τη δική της νέα πολιτική ταυτότητα.
— Ο Μαμντάνι εκπροσωπεί μια φωνή που προέρχεται «από τα κάτω», από τις κοινότητες μεταναστών και εργαζομένων. Πώς ερμηνεύετε την απήχησή του σε μια πόλη όπου η πολιτική εξουσία συνήθως συγκεντρώνεται στα πιο εύπορα στρώματα;
Η (πιθανή) νίκη Μαμντάνι θα δείξει ότι τα παλιά κέντρα εξουσίας, που κινούσαν τα νήματα των ψηφοφόρων, νιώθουν την πίεση αυτής της νέας πολιτικής ταυτότητας και πράξης που δεν εξαντλείται στα κόμματα αλλά διαχέεται στους δρόμους και δημιουργεί καινούργιες κοινότητες που δεν υπακούν στις επιταγές της ηγεσίας και της εξουσίας.
Θα δείξει, επίσης, ότι τα εύκολα συνθήματα του τύπου «Να φάμε τους πλούσιους» γίνονται αντιληπτά ως άδεια και απολίτικα. Η προεκλογική εκστρατεία Μαμντάνι δείχνει ότι υπάρχει μεγάλη και σθεναρή οργάνωση στη βάση που εδράζεται και αναπτύσσεται από νέους ανθρώπους οι οποίοι είναι στο κίνημα πολύ καιρό κι έχουν αποκτήσει εμπειρία στη συσπείρωση των διαφορετικών υποκειμενοτήτων. Η (εξ ίσου πιθανή) ήττα Μαμντάνι θα δείξει ότι όλες αυτές ήταν φρούδες ελπίδες και ότι ο κόσμος δεν θ’ αλλάξει ποτέ.
— Πολλοί βλέπουν στη νίκη του Μαμντάνι ένα «εργαστήριο» για το μέλλον της αμερικανικής αριστεράς. Πιστεύετε ότι αυτό το παράδειγμα μπορεί να επηρεάσει ευρύτερες πολιτικές εξελίξεις, πέρα από τα όρια της Νέας Υόρκης;
Εξαρτάται από το πώς εννοούμε την αριστερά. Ο Τραμπ, που δεν έχει δει πολύπλοκο θέμα που να μην το λιανίσει πάνω στην πέτρα της ηλιθιότητας, αποκαλεί τον Μαμντάνι «ριζοσπαστικό κομμουνιστή». Οι θέσεις Μαμντάνι, βέβαια, είναι απλώς θέσεις αυτού που ξέρουμε στην Ευρώπη ως κοινωνικό κράτος, δηλαδή κράτος που βοηθά τους επισφαλείς κατοίκους του, κάτι που βέβαια και στην Ευρώπη έχουμε αρχίσει να ξεχνάμε ότι κάποτε υπήρξε. Πολλές από τις θέσεις Μαμντάνι είχαν ήδη εφαρμοστεί από προηγούμενους, και συχνά ρεπουμπλικάνους, προέδρους και κυβερνήτες, πριν από τον ύστερο κανιβαλισμό του τρέχοντος καπιταλισμού.
Αλλά το να επηρεάσει την «αριστερά» (που ποιος ξέρει τι σημαίνει αυτήν τη στιγμή) έξω από τα όρια της Νέας Υόρκης προϋποθέτει ότι η αριστερά έχει καταλάβει πως δεν έχει άλλο μέλλον εκτός από το παρελθόν της, δηλαδή ότι καταλαμβάνει πάντα το μεγαλύτερο μέρος του εκλογικού ορίζοντα χωρίς να καταφέρνει να σχηματίσει σταθερή διακυβέρνηση σε μεγάλα μεγέθη, γιατί έχει πάντα να αντιμετωπίσει το ότι προσπαθεί να διατηρήσει μια θέση ηθικής απέναντι σε μια δεξιά που στοιχίζεται όλο και περισσότερο πίσω από τον φυλετισμό, τη βία και τη μισαλλοδοξία και μπλέκει το οικονομικό της συμφέρον με την υπαρξιακή αγωνία των οικονομικά αδύνατων. Οπότε, σ’ αυτήν τη χώρα που είναι κατακερματισμένη, αυτήν τη στιγμή διανύει μια περίοδο φασισμού και βρίσκεται στα πρόθυρα ενός ιδιότυπου εμφυλίου, πρώτα θα πάρουμε το Μανχάταν και μετά, χωρίς να σκεφτόμαστε ότι θα πάρουμε την υφήλιο, θα κάνουμε τις συνθήκες διαβίωσης των συνανθρώπων μας καλύτερες και στη συνέχεια, αν έχουμε τα κότσια, θα αλλάξουμε τις δομές και τους θεσμούς. Και δεν θα εφησυχάσουμε ποτέ πια.
