Γιατί με συγκινεί τόσο ο αγώνας των Ουκρανών

Γιατί με συγκινεί τόσο ο αγώνας των Ουκρανών Facebook Twitter
Εικονογράφηση: Ατελιέ/LIFO
0

ΓΙΑ ΝΑ ΚΕΡΔΙΣΟΥΝ ΤΟ ΤΕΚΜΗΡΙΟ της αντικειμενικότητας, οι πολιτικές αναλύσεις στον δημόσιο λόγο υιοθετούν συνήθως έναν λόγο αποστασιοποιημένο από το αντικείμενο της παρατήρησής τους. Θεωρείται ότι η ταύτιση με αυτό δεν επιτρέπει τις ψύχραιμες προσεγγίσεις και την απόδοση ψυχρής δικαιοσύνης στις καταστάσεις και τους πρωταγωνιστές τους. Παρότι δεν θα αμφισβητούσα τις παραδοχές αυτές, ας μου επιτραπεί για μια φορά ένας πιο προσωπικός τόνος.

Στο ζήτημα της Ουκρανίας, εδώ και 45 μέρες, αδυνατώ να μείνω «ψύχραιμος». Και μάλιστα συνειδητοποιώ ότι δεν καταβάλλω καμία προσπάθεια να παραμείνω ουδέτερος και αποστασιοποιημένος παρατηρητής στο όνομα κάποιας υποτιθέμενης αντικειμενικότητας. Στην πραγματικότητα, δεν επιδιώκω καν να είμαι «αντικειμενικός».

Βεβαίως, η στάση μου αυτή δεν είναι αυθαίρετη, αλλά προκύπτει από μια αρχική ανάλυση στη βάση κάποιων βασικών αρχών του φιλελεύθερου διεθνούς δικαίου, καθώς και θεμελιωδών ηθικών αξιών που (πρέπει να) μοιραζόμαστε στον δυτικό κόσμο.

Η απρόκλητη εισβολή μιας επεκτατικής και αναθεωρητικής δύναμης σε ένα ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος είναι -στον δικό μας κόσμο, τουλάχιστον- εξ ορισμού καταδικαστέα. Πόσο μάλλον αν ο επιτιθέμενος συνιστά μια απολυταρχία που έχει εκφράσει με κάθε τρόπο στο παρελθόν την απέχθειά της για τις φιλελεύθερες δημοκρατίες της Δύσης, τις οποίες αντιμετωπίζει ως κατώτερες και στόχους των επεκτατικών της σχεδίων.

Αν, ακόμη χειρότερα, αυτή η εισβολή συνοδεύεται από φρικιαστικά εγκλήματα πολέμου εναντίον αθώων αμάχων και παιδιών, τότε η καταδίκη αυτή όχι μόνο δεν σηκώνει «ναι μεν, αλλά» αλλά θεωρείται υποχρεωτικό από τον νομικό μας πολιτισμό να οδηγήσει και σε ποινικές συνέπειες για τους υπεύθυνους τέτοιων θηριωδιών.

Άλλωστε, η ώρα του πολέμου δεν είναι ποτέ ώρα αντικειμενικών αναλύσεων. Ο πόλεμος σε υποχρεώνει να πάρεις δημοσίως θέση και να ταχθείς στην υπηρεσία ενός ανώτερου σκοπού. Αλλιώς σκοτώνεις από διάθεση επιβολής, κυνισμό ή απλή λατρεία της βίας. Δεν μπορείς όμως ούτε να είσαι απλώς με αφηρημένες αξίες όπως η «ειρήνη» ή η «αλληλεγγύη».

Αυτά όλα κάποιος τα απειλεί και κάποιος τα υπερασπίζεται. Κι αν πράγματι πιστεύεις σε αυτά, πρέπει να ταχθείς απέναντι σε εκείνον που τα καταπατά και πλάι σε εκείνον που τα προστατεύει, διότι αν τυχόν ο δεύτερος ηττηθεί, θα υποδουλωθεί. Και δεν έχει κανένα νόημα μια ειρήνη χωρίς την ελευθερία και την αυτοδιάθεση.

Ο πόλεμος σε υποχρεώνει να πάρεις δημοσίως θέση και να ταχθείς στην υπηρεσία ενός ανώτερου σκοπού. Αλλιώς σκοτώνεις από διάθεση επιβολής, κυνισμό ή απλή λατρεία της βίας. Δεν μπορείς όμως ούτε να είσαι απλώς με αφηρημένες αξίες όπως η «ειρήνη» ή η «αλληλεγγύη».

Από τη στιγμή, λοιπόν, που όλα τα πραγματικά δεδομένα οδηγούν σε αυτές τις θεμελιώδεις διαπιστώσεις, δεν έχει στο δικό μου μυαλό θέση η «αντικειμενικότητα», ούτε η ψυχρή λογική. Δεν μπορώ παρά να είμαι φανατικά με τους Ουκρανούς.

Υπάρχουν εν τέλει ορισμένες ηθικές παραδοχές που υπερβαίνουν κάθε «λογική» ερμηνεία. Όπως είχε πει κάποτε ο Κ. Καστοριάδης, ακόμη κι αν εμφανιζόταν μια επιστημονική θεωρία που θα δικαιολογούσε με κάποιον τρόπο το Ολοκαύτωμα των Εβραίων, εγώ θα εξακολουθούσα να πιστεύω ότι αυτό συνιστά το μεγαλύτερο έγκλημα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Κι ας ήταν μια τέτοια θέση «αντιεπιστημονική».

Αντίστοιχα, καμία γεωπολιτική θεωρία, π.χ. περί της απειλής περικύκλωσης της Ρωσίας από το ΝΑΤΟ, δεν είναι αρκετή για να  δικαιολογήσει μια τέτοια εισβολή που έχει κατακτητικές επιδιώξεις. Απέναντι στη γεωπολιτική θεωρία που δίνει επιχειρήματα στο δίκαιο του ισχυρού, η δική μου «θεωρία» αντιτάσσει την ισχύ του δικαίου.

Εξακολουθώ να αναζητώ ωστόσο τι με κινητοποιεί τόσο στον αγώνα των Ουκρανών ενάντια στον επίδοξο κατακτητή τους, τι με κάνει να χάνω συχνά ακόμη και τον ύπνο μου όταν σκέφτομαι τον ηρωικό αγώνα τους. Και μια τέτοια κινητοποίηση δεν μπορεί παρά να ξεκινά πάντα από τα συναισθήματα.

Πρώτον και κύριον, λοιπόν, η ουκρανική αντίσταση στον εισβολέα με συγκινεί βαθύτατα. Που σημαίνει ότι δημιουργεί πραγματικές ρωγμές στον εσωτερικό μου κόσμο και με κάνει να ταυτίζομαι έντονα με ανθρώπους που, παρ’ όλα αυτά, δεν μου είναι καθόλου οικείοι ούτε και μοιράζομαι μαζί τους κοινές πολιτισμικές αναφορές. Και αυτές οι ταυτίσεις είναι στη ζωή εκείνες που αξίζουν περισσότερο και μας κάνουν ψυχικά πλουσιότερους. Και όταν τις αισθανθείς, η ψυχική ανάταση που νιώθεις είναι πρωτόγνωρη.

Άλλωστε πρόκειται για έναν λαό που μπορεί να μη μας μοιάζει τόσο αλλά που το πεπρωμένο του είναι κοινό με το δικό μας. Όπως και οι Έλληνες απέναντι στην οθωμανική αυτοκρατορία, παλεύει και αυτός ενάντια σε μια τυραννική και μεσαιωνικού τύπου δύναμη, για ελευθερία και δημοκρατία. Και μέσα από αυτήν τη θυσιαστική διαδικασία η οποία ενέχει πάντα μια επική διάσταση είναι που γεννιούνται οι ίδιοι ως ανεξάρτητο έθνος, δηλαδή ως Ουκρανοί και κατ’ επέκταση Ευρωπαίοι.

Με συγκινεί όμως και διότι πρόκειται για έναν δίκαιο πόλεμο. Και δίκαιος πόλεμος είναι πάντα ο πατριωτικός πόλεμος, εκείνος δηλαδή που διεξάγεται από έναν λαό ο οποίος ρίχνεται ενθουσιωδώς στα χαρακώματα απέναντι σε έναν ξένο κατακτητή που έρχεται για να τον καθυποτάξει. Δεν είναι συχνό σε έναν πόλεμο να διακρίνεις εύκολα τους «καλούς» από τους «κακούς».

Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν σίγουρα ένας τέτοιος πόλεμος που η ηθική του παλάντζα έκλινε στο πλευρό των Συμμάχων χωρίς καμία αμφισβήτηση. Ο Μεγάλος Πόλεμος λίγο νωρίτερα, ωστόσο, δεν ήταν ακριβώς κάτι τέτοιο. Ο πόλεμος που ξεκίνησε όμως η Ρωσία του Πούτιν καταδικάστηκε πάραυτα από σύσσωμη τη διεθνή κοινότητα, και είναι ζήτημα αν έχουν απομείνει 3-4 κράτη που να τον υποστηρίζουν ανοιχτά (όλα τους κράτη-παρίες του διεθνούς συστήματος). Και η αμφισβήτηση του δικαίου δεν συγκινεί μόνο αλλά και εξοργίζει. Μια οργή δικαιολογημένη, όταν ο εισβολέας σκοτώνει τα παιδιά σου.

Η κινητοποίησή μου έχει να κάνει, ωστόσο, και με τα διακυβεύματα στο εσωτερικό της Δύσης. Πρόκειται για μια υπόθεση που εξαιτίας της απειλής που εγείρει και για την δική μας ασφάλεια και ευημερία, αναζωογονεί την πίστη μας στις βασικές μας φιλελεύθερες αξίες, σε όσα δηλαδή μας έχουν κάνει αυτό που είμαστε σήμερα, σε αυτή τη γωνιά του κόσμου. Είναι γνωστό ότι όσο αυτά θεωρούνται δεδομένα, ξεχνάς να τα τιμάς. Ξεχνάς και να τα συντηρείς, επίσης, με κίνδυνο αυτά να παρακμάσουν και να αργοσβήσουν στον χρόνο.

Με άλλα λόγια, το ουκρανικό με κάνει να αισθάνομαι ξανά υπερήφανος που είμαι δυτικός. Και τούτο όχι ως μια κυριαρχική ταυτότητα με φαντασιώσεις ανωτερότητας, όπως στην αποικιοκρατική περίοδο της Δύσης αλλά ως μια ταυτότητα που μου επιτρέπει όσο καμία άλλη στον κόσμο να προάγω για μένα και ει δυνατόν για τους υπόλοιπους, τις αξίες της ειρήνης και της ατομικής και συλλογικής ευημερίας. Και ό,τι κι αν λένε οι “αντικειμενικοί”, μόνο μια τέτοια ειρήνη είναι πραγματικά ειρηνική.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η πορεία μιας Oυκρανής πρόσφυγα με τις κόρες της ως την Ελλάδα

Διεθνή / Η πορεία μιας Oυκρανής πρόσφυγα με τις κόρες της ως την Ελλάδα

Η σπαραχτική αφήγηση μιας μητέρας που αναγκάστηκε να αφήσει τον σύζυγο και το σπίτι της και να ξεκινήσει για την Ελλάδα, λίγες ώρες μετά την πρώτη έκρηξη βόμβας στην Οδησσό, για την ασφάλεια των παιδιών της.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΨΩΜΙΑΔΗΣ
ΤΕΤΑΡΤΗ 06/04 - ΕΧΕΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΕΙ-Η δημοσιογραφία στον πόλεμο εκτός από θύμα είναι και θύτης

LiFO politics / Η δημοσιογραφία στον πόλεμο εκτός από θύμα είναι και θύτης

Η Βασιλική Σιούτη συζητά με τον δημοσιογράφο των Reporters United, Νικόλα Λεοντόπουλο, για το πόσο ανεξάρτητη είναι η δημοσιογραφία εν καιρώ πολέμου και για τον τρόπο που τον καλύπτουν τα ΜΜΕ στη Ρωσία και στη Δύση.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μην ξεχνάτε την Άννα Πολιτκόφσκαγια

Διεθνή / Μην ξεχνάτε την Άννα Πολιτκόφσκαγια - Η δολοφονία της κατηγόρου του Πούτιν

Η μεγάλη παρακμή της ρωσικής δημοσιογραφίας ξεκίνησε με την δολοφονία μιας γυναίκας ατρόμητης, που είχε γίνει η πιο σφοδρή δημόσια κατήγορος του Πούτιν. Της ρεπόρτερ Άννας Πολιτόφσκαγια. Αυτή είναι η ιστορία της, μαζί με 3 κείμενά της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Ρεπορτάζ / Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Τα πρόσφατα ατυχήματα με αστικά λεωφορεία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της εκχώρησης συγκοινωνιακού έργου στα ΚΤΕΛ και καταγγελίες για θεσμικές αστοχίες. Οι εμπλεκόμενες πλευρές μιλάνε στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Οπτική Γωνία / «Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Ένα 13χρονο παιδί δεν άντεξε την ομοφοβία και έδωσε τέλος στη ζωή του. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος εξηγεί πώς μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της αυτοκτονικής διάθεσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ