Το Facebook, τα δίκτυα, η ζωή μας

Το Facebook, τα δίκτυα, η ζωή μας Facebook Twitter
H περίφημη αλγοριθμική «ενίσχυση» με την οποία οι μηχανές αναζητούν όλο και πιο προσωποποιημένο περιεχόμενο και συγχρόνως την άνοδο του επιπέδου των εντάσεων είναι θέμα υπαρξιακό και σχεδόν οντολογικό: καθορίζει το πώς παράγεται και πως κατανέμεται η διαθέσιμη «κοινωνική πραγματικότητα» στους χρήστες των δικτύων.
0

ΟΤΑΝ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΚΑΠΟΙΟΝ καιρό είχα παρακολουθήσει το Social Dilemma του Τζεφ Ορλόφσκι στο Νetflix, δεν είχα αντέξει μέχρι τέλους. Αυτό το υβριδικό ντοκιμαντέρ για την ανεξέλεγκτη ισχύ των κοινωνικών δικτύων έμοιαζε τόσο στρατευμένο στην υπόθεση της καταγγελίας των μέσων, που ανέδιδε οσμή «αποστάτη»: κάποιος βρέθηκε μέσα και ψηλά στον μηχανισμό του Big Tech κι έπειτα, για κάποιους λόγους, άλλαξε στάση και στη συνέχεια μετατράπηκε στον μεγαλύτερο εχθρό του παλιού σπιτιού.

Επειδή στο συγκεκριμένο η αναπαράσταση της χειραγώγησης του χρήστη είχε μια μυθοπλαστική απλοϊκότητα, παρουσιάζοντας ας πούμε τους τεχνικούς και τους μάνατζερ των δικτύων ως συμμορία κακοποιών, μου φάνηκε εμπαθής και τραβηγμένη προσέγγιση στο πνεύμα της θεωρίας περί γενικευμένης χειραγώγησης των προτιμήσεων. 

Μήνες αργότερα έκανα κάποιες δεύτερες σκέψεις για το θέμα. Σκεφτόμουν πως για τη δημόσια και πολιτική αξιολόγηση του φαινομένου δεν αρκεί να επικεντρωθεί κανείς στην ψυχολογία πρώην συνεργατών με τη μνησικακία του αποστάτη, ούτε στις κραυγαλέες θεωρίες συνωμοσίας που σίγουρα συνοδεύουν έναν λαϊκίστικο αντικαπιταλισμό. Με τη συνδρομή της εμπειρίας από την πανδημία πιστεύω ότι χρειάζεται να αναγνωρίσουμε απλώς την πραγματικότητα.

Οι πρόσφατες καταγγελίες από τη μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος και πρώην στέλεχος του Facebook Φράνσις Χάουγκεν συναντούν, εν μέρει, όσα παρουσίασε, με ωμό τρόπο, ο Ορλόφσκι. Φυσικά πολλά από αυτά συζητιούνται σοβαρά από χρόνια, σχεδόν από την αρχή της ύπαρξης των δικτύων.

Εδώ παρεμβάλλονται, επίσης, ένας δισταγμός και μια αμφιθυμία, ιδίως όταν μετέχει κανείς ενεργά στην κοινότητα των κοινωνικών δικτύων. Πώς μπορείς να θέτεις ερωτήματα, να κρίνεις, να στρέφεσαι και εναντίον κάποιων διαδικασιών, όντας μέρος τους, και μάλιστα με καθημερινή παρουσία; Δεν είναι υποκρισία, αχαριστία, «σχιζοειδής» και αλλόκοτη αντίδραση; Μπορεί κανείς να είναι «προνομιούχος» κάτοικος του Facebook (και χωρίς παράπονα επί προσωπικού) και την ίδια στιγμή να θεωρεί ότι αυτός ο κόσμος και οι πρακτικές του παρουσιάζουν σοβαρούς κινδύνους; 

Νομίζω όμως πως η μετατόπιση της κουβέντας στα προσωπικά δικαιώματα λόγου και κρίσης γελοιοποιεί τη συζήτηση. Διότι εδώ δεν μιλάμε για κάποιον αναχωρητισμό ή για άρνηση του σύγχρονου κόσμου. Κάποιος που εναντιώνεται ρητά στο σύγχρονο τεχνολογικό παράδειγμα (και υπάρχουν τέτοιες φιλοσοφικές και προσωπικές θέσεις που πάνε προς τα κει) πράγματι είναι ευάλωτος στην κριτική –και στη διακωμώδηση ακόμα– από τη στιγμή που συνεχίζει να απολαμβάνει τις δυνατότητες που προσφέρουν αυτά τα μέσα. 

Ας αφήσουμε, επίσης, στην άκρη το θέμα των fake news, της παραπληροφόρησης και των εκστρατειών μίσους, που είναι πλευρές που ενδιαφέρουν κυρίως το πολιτικά ενεργό κομμάτι του πληθυσμού και τη στενή δημοσιογραφική σφαίρα. Η μεγαλύτερη εξουσία των social media και του Facebook κατά κύριο λόγο είναι κάτι άλλο: ότι για εκατομμύρια κοινωνικά ενεργούς ανθρώπους η αποσύνδεση έχει γίνει αδιανόητη.

Προφανώς δεν μιλούμε γι’ αυτό. Αναφερόμαστε σ’ εκείνα που έχουν πια επιβεβαιωθεί από την έρευνα, όχι από θεωρητικές αφαιρέσεις ή προκατασκευασμένες ριζοσπαστικές αρνήσεις.

Για παράδειγμα, η περίφημη αλγοριθμική «ενίσχυση» με την οποία οι μηχανές αναζητούν όλο και πιο προσωποποιημένο περιεχόμενο και συγχρόνως την άνοδο του επιπέδου των εντάσεων είναι θέμα υπαρξιακό και σχεδόν οντολογικό: καθορίζει το πώς παράγεται και πως κατανέμεται η διαθέσιμη «κοινωνική πραγματικότητα» στους χρήστες των δικτύων.

Με τη σειρά τους –μην το ξεχνάμε αυτό– αυτοί οι χρήστες είναι πλέον ένας μεγάλος αριθμός πολιτών στις παραγωγικές ηλικίες, πάει να πει ψηφοφόροι, εργαζόμενοι, κομμάτι της βάσης των πολιτικών κομμάτων και ο «λαός» στον οποίο αναφέρεται το Σύνταγμα.

Ας αφήσουμε, επίσης, στην άκρη το θέμα των fake news, της παραπληροφόρησης και των εκστρατειών μίσους, που είναι πλευρές που ενδιαφέρουν κυρίως το πολιτικά ενεργό κομμάτι του πληθυσμού και τη στενή δημοσιογραφική σφαίρα. Η μεγαλύτερη εξουσία των social media και του Facebook κατά κύριο λόγο είναι κάτι άλλο: ότι για εκατομμύρια κοινωνικά ενεργούς ανθρώπους η αποσύνδεση έχει γίνει αδιανόητη. Και πιστεύω ότι αυτό φάνηκε –παρά τη διάθεση για αστεϊσμούς, αυτοσαρκασμό και επίδειξη τάχα αδιαφορίας‒ στα επεισόδια βλάβης και βίαιης αποκοπής που είδαμε πριν από μέρες.

Υποθέτω ότι υπήρξε αληθινός πανικός, αν και μετριασμένος, από την κρυφή πεποίθηση/ελπίδα ότι η αποκατάσταση της βλάβης ήταν θέμα ωρών. Τι θα γινόταν όμως αν η βλάβη μετατρεπόταν σε εξαφάνιση, σε κατάργηση δικτύων και πλατφορμών; Αυτό είναι το ουσιαστικό ερώτημα. Αν η αποσύνδεση μοιάζει αδιανόητη, πολύ δύσκολη φαίνεται πια να είναι και μια ελεγχόμενη ή συνετή χρήση που μπορεί να κρατήσει ισορροπίες, μετριάζοντας και την εξουσία των αλγορίθμων.

Αν, για παράδειγμα, θέλει κάποιος ή κάποια να είναι παρών/-ούσα στον χώρο του πολιτισμού, να παρέμβει πολιτικά σε οποιοδήποτε επίπεδο ή να ασκήσει εμπορική ή επιχειρηματική δραστηριότητα, δεν μπορεί να προσπεράσει, να αδιαφορήσει, να σνομπάρει το πεδίο.

Θεωρητικά, υπάρχουν πάντα δυνατότητες για αριστοκρατική μόνωση και η επιλογή της αισθητικής απόστασης με όχημα την κλασική μεταφυσική ιδέα του εγώ που αποφασίζει να «απέχει» από τους τρόπους ζωής των «πολλών». Αυτό το εγώ που πλοηγεί σταθερά τη βούλησή του κόντρα σε θεούς, δαίμονες και σειρήνες είναι μία από τις πιο αδύναμες κατασκευές της δυτικής μεταφυσικής φαντασίας: μπορεί μόνο να υπάρξει κάποιες στιγμές, για σύντομα διαστήματα και για κάποιους, λίγους ανθρώπους. Το εγώ κολυμπάει στην επιθυμία των άλλων και δεν μπορεί να χορεύει μόνο και αύταρκες σε κάποιο δικό του περιθώριο.

Στο μεγάλο επίπεδο και κάδρο, λοιπόν, δεν έχει νόημα να σκέφτεται κάποιος με βάση το προσωπικό του βίωμα αν, λόγου χάρη, η ύπαρξή του εμπλουτίστηκε ή φτώχυνε, αν τελικά έχασε ή κέρδισε στα κοινωνικά δίκτυα, αν έγινε περισσότερο καταθλιπτικός ή αν ανακάλυψε εκφραστικές και επικοινωνιακές ποιότητες που τις είχε στερηθεί στην προ-δικτυακή ζωή του. Άλλωστε, για τους κάτω των τριάντα δεν υπάρχει σύγκριση του πριν και του μετά, μιας «φυσικής» και μιας «ψηφιακής» ύπαρξης. 

Όπως, λοιπόν, συζητάμε την πανδημία με διπλή οπτική, και από την πλευρά των προσωπικών στάσεων και με το βλέμμα στους θεσμούς, στις οργανωμένες εκφράσεις και στο Κράτος, με αντίστοιχο τρόπο χρειάζεται να μιλούμε για τα δίκτυα και την ισχύ τους. Έτσι, το γεγονός ότι αυτό το άρθρο θα αναρτηθεί στη σελίδα μου στο Facebook και θα περάσει από τη γνωστή «αξιολογική κλίμακα» των likes δεν σημαίνει κάτι για το ίδιο το επιχείρημα. Σημαίνει μόνο ότι κάποιος που έχει μια στήλη με κείμενα γνώμης ή διαθέτει και ορισμένες άλλες ιδιότητες στο πανεπιστήμιο και αλλού είναι πολύ δύσκολο να απέχει από αυτόν τον χώρο δημοσιότητας.

Από κει και πέρα, το πρόβλημα των κοινωνικών δικτύων δεν είναι ένα κακό πρόσωπο ή μια διευθυντική ομάδα κερδοσκόπων, ούτε καν ότι έχει δημιουργηθεί μια τεράστια αγορά πληροφορίας και επιθυμίας. Είναι περισσότερο ζήτημα κοινωνικής εξουσίας και τεχνολογικής κατάχρησης. Είναι μια ψηφιακή απορρύθμιση αντίστοιχη με τις άλλες απορρυθμίσεις των ψυχικών και κοινωνικών μας κόσμων. Αυτά θα μπορούσαν να ελεγχθούν αποτελεσματικότερα, να έχουν ένα σοβαρό φορολογικό τίμημα (για τους επιχειρηματίες του τεχνοκαπιταλισμού) ή να «δεθούν» με καλύτερες ρυθμίσεις και πολύ πιο αυστηρά πρωτόκολλα.

Δεν θέλω, όμως, να προβάλω εδώ τη γνωστή μεταρρυθμιστική αισιοδοξία που όσο απαραίτητη και αν είναι, μου φαίνεται σαν άτονη διευθέτηση και ξώφαλτσος χειρισμός. Υπάρχει κάτι λειψό στην παράθεση χρήσιμων και καλών ιδεών όπως αυτές που συναντά κανείς στα αιτήματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, των αρχών προστασίας του καταναλωτή κ.λπ.

Δεν θα λείψουν, πιστεύω, οι τεχνολογίες της ρύθμισης και ο περιορισμός των πιο ακραίων δυναμικών, έστω στο συμβολικό επίπεδο. Η αφελής αναρχοκαπιταλιστική ιδεολογία που είχε συνδεθεί με την αρχική ορμή των κοινωνικών δικτύων έχει υποχωρήσει ή από καιρό έχει γίνει ρητορική κοινωνικής και εταιρικής υπευθυνότητας. Είναι βέβαιο πως τα επιτελεία του Facebook θα εμφανιστούν ως τεχνο-σοσιαλδημοκράτες οπαδοί των παγκόσμιων ρυθμίσεων, έστω κι αν ο αλγόριθμος ευνοεί τους πολέμους ταυτότητας και τους ναρκισσιστικούς εθισμούς που επιτείνουν τους κοινωνικούς κατακερματισμούς.

Ας παραδεχτούμε, λοιπόν, ότι οι πολιτικές, οικονομικές και θεσμικές μεταρρυθμίσεις στο πεδίο των κοινωνικών δικτύων δεν μπορούν να καταργήσουν τον ανθρωπολογικό κίνδυνο. Ένας τέτοιος κίνδυνος αναδύεται, άλλωστε, από την ίδια την υπόσχεση των κοινωνικών δικτύων: μια δημοκρατία των άπειρων εγώ που κερδίζουν μέρα και νύχτα τη δανεική τους αθανασία, υφαίνοντας έναν κόσμο από τον οποίο δεν μπορούν να φανταστούν οποιαδήποτε έξοδο παρά ως έκπτωση και υποβιβασμό, περιθωριοποίηση και προσωπική αποτυχία.  

Τουλάχιστον ας έχουμε επίγνωση πως ζούμε στη σκιά ενός ανθρωπολογικού κινδύνου και ότι αλλάζει ανεπίστροφα η ύφανση του αισθητού κόσμου. Ακούγεται κάπως τρομακτικό οντολογικά, όμως αυτό φαίνεται να συντελείται στη σκηνή στην οποία κινούμαστε. Δεν συμβαίνουν μόνο οι ανώδυνες αναρτήσεις μας, τα σχόλια, οι επιθέσεις των εκάστοτε «εχθρών» μας ή οι αγάπες και οι τρυφερές χαρές των φίλων μας. Πέρα και έξω από την αισθητική ή την καθημερινή ηθική των «ποσταρισμάτων» και των ενημερώσεων παράγονται νέες μορφές ζωής και αισθητηριακής εμπειρίας.

Όπως έχουν γράψει πολλοί και σημαντικοί άνθρωποι, το θεμελιώδες εδώ είναι ο χρόνος και οι χρήσεις του. Η εξουσία πάνω στον χρόνο των ανθρώπων, η αγορά διαθεσιμότητας και την ίδια στιγμή η αδυναμία των ατόμων –όσο «ισχυρών» κι αν είναι– να προφυλάξουν έναν πυρήνα ενδόμυχης ζωής: αυτά δείχνουν το πρόβλημα και την ίδια στιγμή πιστοποιούν και την εξαιρετικά άβολη και αβέβαιη λύση του.

Ορθολογικότητα δεν είναι πια να προσποιείται κανείς πως με κάποιες λογικές μετατροπές μπορεί να παραμεριστούν οι παθολογίες των δικτύων, ούτε, πολύ περισσότερο, πως τα σκοτάδια τους δεν υπάρχουν, αφού στο βασίλειο των δικτύων όλα τα υποκείμενα και οι κόσμοι αυτοπραγματώνονται σε ένα παιχνίδι χωρίς νοητό κέντρο.

Πιο ορθολογική είναι τώρα η συνείδηση των ανθρωπολογικών κινδύνων και η προσπάθεια, η πολιτική και πνευματική, να αναπτυχθεί μια νέα κριτική σκέψη εξίσου ξένη προς τον εξωραϊσμό της διακυβέρνησης των αλγορίθμων και τον εστέτ καταστροφισμό που παραιτείται εκ των προτέρων, με την ικανοποίηση πως έχει συμβεί ήδη η προαναγγελθείσα καταστροφή.  

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τα social media είναι μαγικά: κάνουν τα τρολ ανθρώπους και τους ανθρώπους τρολ 

Δημήτρης Πολιτάκης / Τα social media είναι μαγικά: κάνουν τα τρολ ανθρώπους και τους ανθρώπους τρολ 

Ακόμα και με το κράξιμο περιπτώσεων όπως η Λατινοπούλου, συμμετέχουμε άθελά μας στη δημιουργία «αμφιλεγόμενων» αστέρων της σύγχρονης αντίδρασης και επίσης στρώνουμε τον δρόμο για τον εξαγνισμό και την αναβάθμιση κάθε φαιδρής τηλεπερσόνας που μπαίνει στο κόλπο πουλώντας τρεντίλα και ευαισθητοποίηση
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Μαρία Ρέσα: Όχι απλά το φετινό Νόμπελ Ειρήνης, αλλά ίσως ο πιο αγνός αντίλογος στη δικτατορία των social media

Οπτική Γωνία / Μαρία Ρέσα: Όχι απλά το φετινό Νόμπελ Ειρήνης, αλλά ίσως ο πιο αγνός αντίλογος στη δικτατορία των social media

Δεν είναι τυχαίο που φέτος η Ακαδημία επέλεξε αυτό το Νόμπελ να το μοιραστούν δύο δημοσιογράφοι, από δύο διαφορετικά σημεία του κόσμου, όπου η αλήθεια για να φτάσει στον πολίτη περνάει πρώτα από την παραφροσύνη και μετά από τη λογοκρισία
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ
Υπόθεση Facebook: 5 πράγματα που αποκάλυψε η διαρροή εσωτερικών εγγράφων

Τech & Science / Υπόθεση Facebook: 5 πράγματα που αποκάλυψε η διαρροή εσωτερικών εγγράφων

Η προνομιακή μεταχείριση διασήμων, η «τοξικότητα» σε εφήβους στην οποία κανείς δεν έδωσε σημασία και τα παράπονα για ακατάλληλο περιεχόμενο από εργαζόμενους στην πλατφόρα που δεν έλαβε κανείς υπ’ όψιν
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Κι ύστερα γίναμε ωραία φωτογραφία…» που τη ζωντάνεψε το AI / Ποιος θα ήθελε να δει τους νεκρούς του να «ζωντανεύουν»; / AI, η αθανασία σού πάει πολύ / Ο θάνατος στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης 

Οπτική Γωνία / Ποιος θα ήθελε να δει τους νεκρούς του να «ζωντανεύουν»;

Οι φωτογραφίες νεκρών αγαπημένων μας αποκτούν «ζωή» μέσω εφαρμογών AI. Πώς αλλάζει η Τεχνητή Νοημοσύνη τον τρόπο που βλέπουμε τον θάνατο σήμερα και ποια διλήμματα και φιλοσοφικά ερωτήματα θέτει;
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Οι διακοπές που δεν κάναμε φέτος

Ρεπορτάζ / Οι διακοπές που δεν κάναμε φέτος

Με τους μισθούς καθηλωμένους και τα κόστη των διακοπών να έχουν ξεφύγει, οι μεγάλες καλοκαιρινές εξορμήσεις που συνηθίζαμε μέχρι πρόσφατα, κατέληξαν σε «long weekends» για πολλούς, ενώ για άλλους ούτε καν αυτό δεν είναι πια επιλογή.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Βέτο τριών υπουργείων για τη Βασιλίσσης Όλγας – Αμετακίνητος ο Χάρης Δούκας

Αθήνα / Βέτο τριών υπουργείων για τη Βασιλίσσης Όλγας – Αμετακίνητος ο Χάρης Δούκας

Σε τροχιά μετωπικής σύγκρουσης μεταξύ κεντρικής διοίκησης και Δήμου Αθηναίων βρίσκεται πλέον το θέμα της λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας, μετά την απόφαση του δημοτικού συμβουλίου να προχωρήσει, κατά πλειοψηφία, στην επαναφορά της κυκλοφορίας οχημάτων και στη μετατροπή της σε δρόμο ήπιας κυκλοφορίας.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η Νέα Δημοκρατία και οι δύο επιστροφές που θέλει

Ρεπορτάζ / Η Νέα Δημοκρατία και οι δύο επιστροφές που θέλει

Κάποιοι ελπίζουν στην επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και άλλοι ζητάνε την επιστροφή του Γρηγόρη Δημητριάδη. Οι πληροφορίες της LiFO επιβεβαιώνουν τις συζητήσεις για την επιστροφή του Δημητριάδη, αλλά στο κόμμα και όχι στο Μαξίμου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μετανάστες, ΜΚΟ και δικαιώματα στο στόχαστρο – η κυβέρνηση νομοθετεί τον αποκλεισμό

Οπτική Γωνία / Μετανάστες, ΜΚΟ και δικαιώματα στο στόχαστρο – η κυβέρνηση νομοθετεί τον αποκλεισμό

Η κυβέρνηση σκληραίνει ακόμα περισσότερο την αντιμεταναστευτική της πολιτική, στοχοποιώντας επιπλέον ξανά τις ΜΚΟ, ευτυχώς όμως όχι χωρίς «αντίλογο», παρά την απουσία ικανής αντιπολίτευσης και σε αυτό το πεδίο. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Με απειλούν από τις ΗΠΑ επειδή λέω “Free Palestine”»

Οπτική Γωνία / «Δέχομαι απειλές από τις ΗΠΑ επειδή λέω “Free Palestine”»

Η Ιωάννα Αλυγιζάκη μιλά για το γράμμα που έλαβε στο μαγαζί της στα Χανιά ενώ ο πρώην πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Μίνος Μωυσής σχολιάζει τις συνέπειες του περιστατικού και περιγράφει την ανησυχία του για τη μισαλλοδοξία στην Ελλάδα. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Δυο καράβια των παιδικών χρόνων

Οπτική Γωνία / Η αριστοκρατική Μαριλένα και η τραχιά Μυρτιδιώτισσα όργωσαν τις ελληνικές θάλασσες, αφήνοντας το στίγμα τους

Βίος και πολιτεία δυο καραβιών που έγραψαν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στα όχι άγνωστα αλλά και όχι πάντοτε ήρεμα νερά της Ελλάδας.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
«Η μόνη καλλιέργεια που σώθηκε είναι της καταναλωτικής πλάνης»

Ρεπορτάζ / «Η μόνη καλλιέργεια που σώθηκε είναι της καταναλωτικής πλάνης»

Ο συγγραφέας Γιάννης Μακριδάκης, που ζει στη Χίο και καλλιεργεί εκεί ο ίδιος τη δική του γη, περιγράφει στη LiFo την καθημερινότητα, που έχει αλλάξει ριζικά μετά τις φωτιές, και την προσπάθεια των κατοίκων να σταθούν ξανά στα πόδια τους.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Θα λήξει τον πόλεμο στην Ουκρανία ο Τραμπ και με ποιους όρους;

Βασιλική Σιούτη / Θα λήξει τον πόλεμο στην Ουκρανία ο Τραμπ και με ποιους όρους;

Πώς θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και πόσο κοντά βρισκόμαστε σε αυτό το τέλος; Τραμπ και Πούτιν μοιάζουν αποφασισμένοι, αλλά ο Ζελένσκι και οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν βιάζονται.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μαζωνάκης: Το χρονικό μιας (ακόμα) διαπόμπευσης

Οπτική Γωνία / Μαζωνάκης: Το χρονικό μιας (ακόμα) διαπόμπευσης

Αν έβγαζε κάποιος ένα συμπέρασμα από τον χειρισμό της υπόθεσης αυτής, θα έλεγε πως «όλα ήταν ένα λάθος». Ένα λάθος το οποίο πολλοί δεν το βλέπουν ως τέτοιο, καθώς θεωρούν αυτονόητο να μαθαίνουν πληροφορίες για τις ζωές των άλλων, ακόμα και αν αυτές έχουν δυσκολίες και απαιτούν σεβασμό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Για τους «εμπρηστές της Πάτρας»: Ιδεολογικές καταχρήσεις μιας φωτογραφίας

Οπτική Γωνία / Για τους «εμπρηστές της Πάτρας»: Ιδεολογικές καταχρήσεις μιας φωτογραφίας

Από που προκύπτει το αναρχικό, πόσο μάλλον κάποιο «κομμουνιστικό» προφίλ των «εμπρηστών»; Από ένα σκουλαρίκι, την είδηση για το χασίς και τα τσίπουρα, τα ρούχα που είναι αυτά που συναντάς σε πλήθος εικοσάρηδων σε πλατείες και δρόμους της χώρας;
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ