Ο ΟΙΚΟΣ ΤΟΥ ΡΟΙΣ (Reuss) είναι ένας κλάδος από μια παλαιά βασιλική οικογένεια της Θουριγγίας στη Γερμανία. Εδώ και αιώνες οι ηγεμόνες αυτής της οικογένειας φέρνουν το όνομα Χάινριχ (Ερρίκος). Και ένας από αυτούς, ο Χάινριχ ο 13ος του Ρόις, διαχειριστής επιχειρηματικών κεφαλαίων που ζούσε στη Φρανκφούρτη, είναι ο ιθύνων νους των «Πολιτών του Ράιχ», μιας οργάνωσης κάποιων χιλιάδων μελών που προετοίμαζαν κάποιου είδους πραξικόπημα κατά της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.
Η είδηση καταναλώθηκε διεθνώς –και στη δική μας χώρα – σαν ένα από αυτά τα παράξενα νέα που θυμίζουν κάποιες σειρές του Neflix. Δεν αφορά προφανώς πραγματικά ζόμπι αλλά κάποιες φιγούρες που παραπέμπουν σε πολιτικά ζόμπι ενός μακρινού παρελθόντος. Για τη δημοκρατική μας φαντασία, οι πρίγκιπες έχουν απλώς μια θέση στις κοσμικές στήλες, σε φωτορεπορτάζ για το Σεν Τροπέ ή τα Ελβετικά βουνά.
Από καιρό έχουν ενταχτεί σε ένα σύμπαν φαντασμαγορικών πλάνων, όπου τα ονόματα με το πρόθεμα Ντε, Ντι ή Φον παρελαύνουν σαν γραφικοί εξωτισμοί. Όταν φυσικά ακούμε ακροδεξιά και Γερμανία ο νους μας πάει αμέσως στον ναζισμό και στη δική του εξολοθρευτική παρουσία.
Για τη δημοκρατική μας φαντασία, οι πρίγκιπες έχουν απλώς μια θέση στις κοσμικές στήλες, σε φωτορεπορτάζ για το Σεν Τροπέ ή τα Ελβετικά βουνά. Από καιρό έχουν ενταχτεί σε ένα σύμπαν φαντασμαγορικών πλάνων, όπου τα ονόματα με το πρόθεμα Ντε, Ντι ή Φον παρελαύνουν σαν γραφικοί εξωτισμοί.
Κανένας δεν θα έβλεπε γραφικότητα σε νεοναζιστικές ομάδες και παραστρατιωτικές πολιτοφυλακές. Η περίπτωση όμως που έρχεται τώρα στη δημοσιότητα, οι «Πολίτες του Ράιχ» και ο ηγέτης τους, έκπτωτος γόνος μιας δυναστείας, φαίνεται να βγαίνουν από δύο διαφορετικές πόρτες: μια πόρτα που οδηγεί πίσω στον χρόνο, σε φαντασιώσεις του δέκατου ένατου αιώνα αλλά και μια πύλη σημερινή, «επίκαιρη», όπου συνωστίζεται η διεθνής της συνωμοσιολογίας.
Η παλαιά, εθνικιστική, αντισημιτική δεξιά συναντά τους αρνητές της πανδημίας, τους εισβολείς στο Καπιτώλιο, τους Ρώσους ευρασιατιστές οπαδούς της αυτοκρατορίας. Σύμβολα από την εποχή του Όττο Φον Μπίσμαρκ έρχονται να ενωθούν με τις ανατρεπτικές επιθυμίες κάποιων αντίστοιχων με τους δικούς μας Θεματοφύλακες του Συντάγματος.
Δεν είναι πάντως καινούριο πράγμα αυτές οι συνωμοσίες για πραξικόπημα σε προηγμένες χώρες. Στην Ιταλία της δεκαετίας του ΄70, υπήρξαν πρόσωπα όπως ο Πρίγκιπας Τζούνιο Βαλέριο Μποργκέζε, ο Εντουάρντο Σόνιο και άλλοι, που σχεδίαζαν πραξικοπήματα για να αποτρέψουν αυτό που φοβόταν τότε, την άνοδο των κομμουνιστών στην εξουσία.
Οι άκρες των συνωμοτών με τις μυστικές υπηρεσίες ή με ανθρώπους του επίσημου πολιτικού προσωπικού είναι θέματα που έχουν συζητηθεί και ερευνηθεί με λεπτομέρειες στη γειτονική χώρα. Πιο πρόσφατα, στην ίδια την Αμερική, διαπιστώθηκαν πραξικοπηματικές κινήσεις από σκληρούς τραμπικούς κύκλους, με αποκορύφωμα την εισβολή στο Καπιτώλιο.
Είναι όμως διαφορετικά τα κίνητρα και η καταγωγή κάθε «κινήματος». Οι εθνικές συνθήκες και η ιστορική περίσταση παίζουν τεράστιο ρόλο. Η Ιταλία του ΄70 ήταν ένα γήπεδο του Ψυχρού Πολέμου. Η Αμερική της τραμπικής περιπέτειας είναι ήδη μια χώρα στα πρόθυρα της διάσπασης, μια χώρα πολιτισμικού και πολιτικού εμφυλίου. Η Γερμανία του 2022 ζει το άγχος μιας ενεργειακής, οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Ο πόλεμος στην Ουκρανία την κλονίζει και η ηγεμονία της στην Ευρώπη αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις. Η αντιδραστική ακροδεξιά στη Γερμανία έχει επίσημη πολιτική έκφραση, το κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία αλλά και διάφορες τάσεις μέσα στον συντηρητικό γαλαξία.
Ο πρίγκιπας Χάινριχ ο 13ος και οι «Πολίτες του Ράιχ» επικοινωνούν με αυτή την πολιτική ακροδεξιά αλλά δίνουν και την εντύπωση πως αποτελούν ξεχωριστή περίπτωση. Η αυτοκρατορική νοσταλγία τους, το κατά φαντασία υπουργικό συμβούλιο που συγκαλούσε ο ηγέτης στο κάστρο του, οι ταυτότητες που θυμίζουν τα έγγραφα των δικών μας Θεματοφυλάκων, όλα αυτά μαρτυρούν μια έντονη αποκοπή από την πραγματικότητα.
Η εποχή ενθαρρύνει τον πειρασμό της φυγής ή τον εθελούσιο εγκλεισμό σε επιθυμητές, εναλλακτικές πραγματικότητες. Άνθρωποι της πιο ραφινάτης μεσαίας τάξης – και όχι αναγκαστικά των χαμένων της από οικονομική άποψη – επιλέγουν παράξενες πεποιθήσεις για να στεγάσουν τη δυσφορία ή την επιθυμία αντεπίθεσης σε έναν πολιτισμό που σιχαίνονται. Και κάποιοι λίγοι προχωρούν ή θέλουν να φτάσουν στην πράξη.
Συχνά, η κοινωνική τάξη και οι οικογένειές τους τους λοιδορούν. Το κράτος, αφού τους αφήνει για καιρό να υπάρξουν, κάποια μέρα αποφασίζει να τους «τελειώσει». Η ζωή και οι ιδέες τους σχολιάζονται ως γραφικές κι ανόητες φαντασιοκοπίες. Και όλοι πια στοιχηματίζουν πως αυτές οι κινήσεις και τα πρόσωπά τους δεν έχουν καμιά ελπίδα μέσα σε κοινωνίες που δεν αγαπούν τις παλιές ιεραρχίες και τις αριστοκρατικές πόζες.
Νομίζω όμως ότι σε αυτή ειδικά την εποχή δεν πρέπει να υποτιμούμε κανέναν κίνδυνο. Η θεωρία περί γραφικών τύπων είναι πάντα ένας βολικός καθησυχασμός που αρέσει ιδίως στους φιλελεύθερους του Κέντρου οι οποίοι δεν μπορούν να καταλάβουν τι σημαίνει πίστη, φανατική στράτευση, συνωμοτική δράση.
Προφανώς, ο Χάινριχ του Ρόις και το στράτευμά του δεν θα μπορούσε να «ανατρέψει» τη γερμανική ομοσπονδιακή Δημοκρατία. Είχε όμως (και έχουν πάντα αυτά τα δίκτυα) την ικανότητα να προκαλέσουν καταστροφές ή να σκοτώσουν. Μπορούν να ξαναστήσουν έναν νέο κύκλο μαύρης τρομοκρατίας που δεν απέχει από τις επιθυμίες τους. Το μίσος για τη δημοκρατία υπό το πρόσχημα της χαμένης, αυθεντικής κοινότητας, μιας ενάρετης πατρίδας δίχως πολιτικούς, αυτό το μίσος δεν είναι ποτέ γραφικό και ανώδυνο.
Όσο αφελείς, αλλόκοτες και παραληρηματικές κι αν φαίνονται κάποιες ιδέες και κάποια σχέδια, καλό είναι να τα παίρνουμε στα σοβαρά. Γιατί; Ακριβώς γιατί ζούμε σε μια εποχή όπου το απίθανο είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμο είτε να αυτοσχεδιάσει είτε, πολύ χειρότερα, να οργανώσει το κακό. Και το κακό δεν είναι ποτέ κάτι αστείο ή γραφικό.
σχόλια