LIVE!

Το φεγγάρι, το δάχτυλο και η δημοκρατία

12STATE1-jumbo.gif
Μια παρέα ή ομάδες τεχνικών της εξουσίας πήγαν να γίνουν μεταμοντέρνοι Τζέι Έντγκαρ Χούβερ.
0

ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΣΕ ΓΙΑ ΚΑΠΟΙΑ ΧΡΟΝΙΑ μετά τη Mεταπολίτευση, για κάποιους νεαρούς κομμουνιστές: τους δείχνεις, έλεγαν, το φεγγάρι κι αυτοί κοιτούν το δάχτυλο. Ήταν σκληρή κουβέντα. Δεν υπαινισσόταν πως οι άνθρωποι ήταν βλάκες, περισσότερο την τάση που έχει ο δογματικός νους να μη θέλει να πιστέψει οτιδήποτε χαλάει μια εξιδανικευμένη από αυτόν πραγματικότητα. Και, φυσικά, όλοι έχουμε πέσει στην παγίδα, λίγο πολύ, ιδίως μέσα στον ζήλο των πολιτικών παθών και της αντιπαράθεσης.

Αυτό τον καιρό έχει γίνει φανερό ότι υπήρξε ένας ή περισσότεροι μηχανισμοί και κάποια πρόσωπα που κινήθηκαν με τελείως αυθαίρετο τρόπο δίπλα ή πολύ κοντά στην κεντρική κυβέρνηση της χώρας. Δεν ξέρουμε αν το ένα ή άλλο όνομα από τα δεκάδες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας έπεσε όντως θύμα παρακολούθησης. Μπορεί να αμφιβάλουμε με κάποια κριτήρια για τον τάδε ή την δείνα μεμονωμένο.

Όμως τα στοιχεία είναι πολλά. Κάτι σοβαρό υπήρξε, κάτι που δεν μπορεί να θεωρηθεί απλό παράπτωμα ή άνευ σημασίας παρεκτροπή. Γιατί; Διότι μιλάμε για την καρδιά του κράτους, όχι για απομακρυσμένους δήμους ή μικρομεσαία στελέχη του Δημοσίου. Μπορούμε λοιπόν, σαν εκείνους τους ιδεοληπτικούς μιας άλλης εποχής, να βλέπουμε μόνο τα δάχτυλα που δείχνουν το φεγγάρι και όχι την ίδια τη σκοτεινή πλευρά της σελήνης;

Πολιτικά και ηθικά έχει ανοίξει ένα ζήτημα ουσίας για το κράτος, για τα στοιχειώδη πρωτόκολλα, την εμπιστοσύνη στους θεσμούς, τις κρίσιμες ισορροπίες ανάμεσα σε θεσμικές και εξωθεσμικές εξουσίες. Δεν μπορεί κανείς να επαναπαύεται στη ‒συνήθως‒ απίστευτα αργόσυρτη και νωθρή δικαστική διαχείριση της υπόθεσης για να πάρει θέση.

Όχι. Με όποιο κριτήριο, ηθικό, πολιτικό ή δημοσιογραφικό και ερευνητικό, αυτή η ιστορία είναι ζωτικής σημασίας. Τι κι αν κάποια από τα δάχτυλα που έχουν σηκωθεί δεν είναι αξιόπιστα ή κάποιες από τις φωνές έχουν το δικό τους μερίδιο σε δημαγωγικές, σκοτεινές, αντιδημοκρατικές σελίδες των τελευταίων χρόνων; Αυτό το γνωρίζουμε. Είναι μέρος της πολιτικής μάχης, ζωντανή ύλη αντιθέσεων που βγάζουν στον αέρα, μαζί με τα αυθεντικά ερωτήματα και κάθε λογής συμφέροντα, προσωπικές φιλοδοξίες, σχεδιασμούς παρασκηνίων.

Όμως, είπαμε, το φεγγάρι είναι πάντα πιο σημαντικό από τα δάχτυλα που το δείχνουν. Και εδώ πρέπει να σταθεί κανείς αν δεν θέλει να βλέπει τους θεσμούς σαν απλά εργαλεία για την ισχύ και την επιβεβαίωση της άλφα ή βήτα εξουσιαστικής φατρίας.

Δεν μπορούμε εξάλλου να ταυτιζόμαστε με τη μοίρα του ενός ή του άλλου πολιτικού προσώπου, ούτε καν με την τύχη των πολιτικών επιτελείων ‒ δεν είναι αυτός ο ρόλος του κριτικού, δημοκρατικού πολίτη, ούτε, ιδίως, των δημόσιων διανοούμενων μιας χώρας. Κάθε μέλος του πολιτικού προσωπικού και των αξιωματούχων, είτε είναι πρωθυπουργός είτε χαμηλόβαθμος υπάλληλος, δίνει λόγο για πράξεις και παραλείψεις, για την τύφλωση ή τις ευθύνες του.

Είναι όμως η Ελλάδα του 2022 μια αυταρχική χώρα; Μόνο στη φαντασία κάποιων που εδώ και χρόνια μιλούν με τεράστια ευκολία για χούντες και δικτατορίες, παραχαράζοντας στοιχειώδεις ορισμούς και την ίδια την εμπειρία. Αυτό καθιστά μπανάλ και γελοιοποιεί τις επώδυνες και τρομακτικές εμπειρίες των ανθρώπων που υποφέρουν σε αληθινά αυταρχικά καθεστώτα.

Το γεγονός όμως πως ζούμε σε μια φιλελεύθερη δημοκρατία με πολλά προβλήματα και όχι σε αυταρχικό κράτος καθόλου δεν σημαίνει ότι το Predator και οι σχεδόν βέβαιες συνέργειες με την ΕΥΠ (ή κάποιον θύλακα της ΕΥΠ) αποτελούν απλά παραπτώματα. Πολιτικά και ηθικά έχει ανοίξει ένα ζήτημα ουσίας για το κράτος, για τα στοιχειώδη πρωτόκολλα, την εμπιστοσύνη στους θεσμούς, τις κρίσιμες ισορροπίες ανάμεσα σε θεσμικές και εξωθεσμικές εξουσίες. Δεν μπορεί κανείς να επαναπαύεται στη ‒συνήθως‒ απίστευτα αργόσυρτη και νωθρή δικαστική διαχείριση της υπόθεσης για να πάρει θέση.

Αυτό δεν σημαίνει πως μπορεί να δικάζουν και μοιράζουν ποινές δημοσιογράφοι ή αγανακτισμένοι αντικυβερνητικοί. Αυτοί, ωστόσο, κάνουν τη δουλειά τους, μερικοί ερευνούν, κάποιοι έχουν προαποφασίσει πως ζούμε σε καθεστώς δικτατορίας, άλλοι όμως (κι αυτοί είναι πολύτιμοι) ανησυχούν και παρεμβαίνουν τολμηρά για να αποκαλυφθεί η αλήθεια. Πολλές στάσεις, διαφορετικές ηθικές της έρευνας, διαφορετικές ατζέντες και αξίες. Έτσι συμβαίνει στις δημοκρατίες, με ένα ρίσκο πάντα για σύγχυση, για υπερβολές ή γελοιότητες. Καμιά έκπληξη.

Δεν μπορούμε όμως, βρίσκοντας πρόφαση σε υπερβολές ή στα έργα και στις ημέρες ενός κομματιού του αντι-μητσοτακικού γαλαξία, να μην αισθανόμαστε την ανάγκη πραγματικών απαντήσεων και εξηγήσεων.

Από πού κι ως πού Λαβράνοι και Δημητριάδηδες και Ισραηλινοί πωλητές συστημάτων σφετερίστηκαν τέτοιες δυνατότητες; Ποιος νομιμοποιεί την ιδιωτικοποίηση των πιο ζωτικών λειτουργιών ενός κράτους; Πώς διαβάζουμε για αξιωματούχους των κυβερνητικών υπηρεσιών που δρουν ως ιδιώτες επιχειρηματίες, μεσολαβητές απίθανων κύκλων, φτηνοί πράκτορες;

Στις μεταπολιτευτικές δεκαετίες αναπτύχθηκαν διάφορες μορφές και σχήματα παρακρατικής και αντιθεσμικής εξουσίας. Δεν είναι τυχαία η μακροημέρευση μιας σκοτεινής πολιτικής τρομοκρατίας στη χώρα, η διαφθορά στην αστυνομία, τα παλαιότερα κύματα παρακολουθήσεων από τη δεκαετία του ’80 και εξής.

Συχνά αναφέρονται παραδείγματα από το παρελθόν για να σχετικοποιηθεί η σημασία αυτού που φανερώνεται σήμερα. Δεν είναι καθόλου ανώφελο το να θυμόμαστε, να θυμίζουμε, να κάνουμε πυκνές ή λεπτομερείς ιστορικές αναδρομές. Όχι όμως για να αφυδατώνεται η κρίση μας για τις ασχήμιες τις σημερινές αλλά για να έχουμε ευρεία συνείδηση των απειλών που δοκιμάζουν το πολιτικό μας συμβόλαιο από παλιά. Και σήμερα οι απειλές περνούν και από τις υποκλοπές και ιδίως από το σκάνδαλο της ανάμεικτης, κρατικο-ιδιωτικής τους εκπόρευσης.

Όλα δείχνουν πως, ανεξάρτητα από την ονοματολογία, το φαινόμενο είχε πάρει έκταση και απλώθηκε σαν ένας ακόμα ιός, παράλληλα με τον κορωνοϊό και τις επιπτώσεις του. Μια παρέα ή ομάδες τεχνικών της εξουσίας πήγαν να γίνουν μεταμοντέρνοι Τζέι Έντγκαρ Χούβερ. Το φεγγάρι είναι αυτή η αθέμιτη ιδιοποίηση εξουσίας και πόρων για σκοπούς ξένους προς τις ανάγκες της πολιτείας, άσχετους με τις προτεραιότητες για την ουσιαστική ασφάλεια και την κοινωνική πορεία της χώρας.

Είναι καλό να μην ξεχνάμε τον ρόλο πολλών από αυτούς που καταγγέλλουν και υπερθεματίζουν σε δημοκρατική ρητορεία. Όμως αυτοί είναι τα δάχτυλα. Το φεγγάρι ήταν ένας ιστός παρακολουθήσεων που ακόμα δεν έχουμε αντιληφθεί ούτε την έκταση ούτε τη λογική τους, αν υποθέσουμε πως υπήρχε «λογική» και όχι απλώς μια κουλτούρα ακραίας ανασφάλειας, συνδυασμένης με ανιστόρητη, εξουσιαστική αλαζονεία.

Οποιαδήποτε απολογητική ή εξωραϊστική προσέγγιση θα υποτιμούσε τις απαιτητικές φιλελεύθερες δημοκρατικές και πολιτειακές ευαισθησίες που δοκιμάστηκαν μέσα στην προηγούμενη δεκαετία των κρίσεων, στην ανάγκη για ένα άλλο κράτος αλλά και μια διαφορετική συνθήκη πολιτισμού στη χώρα.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

   

Οπτική Γωνία
0

LIVE!

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Οι αντίπαλοι συντονίζονται και ο πρωθυπουργός εκνευρίζεται

Βασιλική Σιούτη / Οι αντίπαλοι συντονίζονται και ο πρωθυπουργός εκνευρίζεται

Οι υποκλοπές ταράζουν και πάλι την πολιτική ζωή της χώρας αποδυναμώνοντας την κυβέρνηση, που βλέπει όλους τους αντιπάλους της να συσπειρώνονται εναντίον της. Ίσως αυτή είναι η πιο κρίσιμη στιγμή της.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Empty the Tanks»: Σώστε τα δελφίνια!

Ρεπορτάζ / «Empty the Tanks»: Πότε θα σταματήσει η αιχμαλωσία των δελφινιών;

Η παγκόσμια καμπάνια «Empty the Tanks» εναντιώνεται στην αιχμαλωσία και την εκμετάλλευση των δελφινιών. Πώς εκφράζεται η κινητοποίηση στην Ελλάδα και ποια η τύχη των δελφινιών του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου; Μιλούν στη LIFO εκπρόσωποι οργανώσεων, αλλά και ο ιδρυτής του Αττικού Πάρκου.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Οπτική Γωνία / Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Τα Τέμπη συνεχίζουν να πυροδοτούν εντάσεις μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αντιθέτως στα ελληνοτουρκικά και στο θέμα της πώλησης των Eurofighter στην Τουρκία που απασχόλησε την επικαιρότητα, η κριτική για τη στάση της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σε χαμηλούς τόνους.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Aθήνα / Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Τα πεζοδρόμια στην καρδιά της πόλης έχουν παραδοθεί στα τουριστικά καταστήματα, αποκλείοντας τους πιο ευάλωτους πολίτες, ενώ η Αθήνα χάνει τον βασικό λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Έχετε «επιστροφή φόρου»: Οι συχνότερες περιπτώσεις phishing

Οπτική Γωνία / «Έχετε επιστροφή φόρου, πατήστε εδώ»: Πώς να γλιτώσεις από το phishing

Παραπλανητικά μηνύματα, αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, χακάρισμα τραπεζικών λογαριασμών. Το phishing είναι πιο συχνό και πολύ πιο επικίνδυνο πιο επικίνδυνο απ' ό,τι νομίζουμε. Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Κυβερνοασφάλειας στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και επικεφαλής της Εθνικής Ομάδας Κυβερνοασφάλειας, Χρήστος Ξενάκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Οπτική Γωνία / Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Η υπόθεση των χαμένων βίντεο των Τεμπών αναδεικνύει, για ακόμη μία φορά, λανθασμένους χειρισμούς που έγιναν σε κρίσιμες φάσεις της ανακριτικής διαδικασίας, αφήνοντας πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
ΕΠΕΞ Ιλιρίντα Μουσαράι: «Ο πατέρας μου κατάφερε φέτος για πρώτη φορά να ψηφίσει και να αισθανθεί πολίτης όχι στην Ελλάδα, όπου ζει εδώ και τριάντα χρόνια, αλλά στην Αλβανία»

Πολιτική /  Ιλιρίντα Μουσαράι: «Η Αλβανία δεν είναι η “Κολομβία της Ευρώπης”»

Με αφορμή τις αλβανικές κοινοβουλευτικές εκλογές της 11ης Μαΐου, μία επίκαιρη συζήτηση με την Ιλιρίντα Μουσαράι, την αλβανικής καταγωγής πολιτική επιστήμονα και υποψήφια διδάκτορα στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ