Περνώντας την πόρτα του δημαρχείου της Αθήνας στην πλατεία Κοτζιά συνειδητοποιείς αμέσως ότι πρόκειται για ένα νεοκλασικό κτίριο φορτισμένο με το ιστορικό βάρος της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της πρωτεύουσας. Μέσα στον αστικό ιστό της Αθήνας, ξεχωρίζει για τις επιβλητικές αίθουσες, το κόκκινο χαλί στη μεγαλοπρεπή είσοδο, τον μαρμάρινο διάκοσμο, τις προτομές της Ασπασίας και του Περικλή, τα πολύτιμα έργα τέχνης αλλά και την ανεμπόδιστη θέα σε διάφορα εμβληματικά τοπόσημα της πόλης.
Στον πρώτο όροφο βρίσκεται η ξύλινη πόρτα η οποία οδηγεί στο γραφείο του δημάρχου Κώστα Μπακογιάννη. Πλέον, όπως παρατηρώ, έχει ανακαινιστεί ριζικά η διακόσμησή του. Σύγχρονοι πίνακες ζωγραφικής κοσμούν τους τοίχους, μια γιγαντοοθόνη αποτελεί το κέντρο ελέγχου λειτουργίας της πόλης, ενώ οικογενειακές φωτογραφίες είναι τοποθετημένες πίσω από το θρυλικό γραφείο του πατέρα του Παύλου, το οποίο χρησιμοποιεί ο σημερινός δήμαρχος.
Ακούγοντας τη βουή της πόλης από τα ανοιχτά παράθυρα του γραφείου σημειώνει με έμφαση ότι παρότι η θητεία του ξεκίνησε παράλληλα με το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης και παρά την κριτική που πολλές φορές ασκείται στο πρόσωπό του, έχει σκοπό να υλοποιήσει τις στρατηγικές παρεμβάσεις και τους φιλόδοξους στόχους του προγράμματός του, προκειμένου, όπως επισημαίνει, η Αθήνα να αλλάξει εποχή.
Εφαρμόζοντας το μεγαλύτερο πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης που σχεδιάστηκε ποτέ στη χώρα, ο Δήμος Αθηναίων αντικαθιστά τον «παραδοσιακό» τρόπο λειτουργίας του φωτισμού της πόλης με τη χρήση νέων τεχνολογιών, που στόχο έχουν να βελτιώσουν και να ενισχύσουν τον δημόσιο φωτισμό σε κάθε σημείο της Αθήνας. Το ολοκληρωμένο αυτό έργο θα ενισχύσει, πρωτίστως, το αίσθημα της ασφάλειας των κατοίκων τόσο στις γειτονιές όσο και στο κέντρο, ειδικά σε σημεία όπου έχει παρατηρηθεί ότι ο φωτισμός δεν είναι επαρκής.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης μιλά για την Αθήνα, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της, τις πράσινες υποδομές αλλά και τον Μεγάλο Περίπατο.
— Η Αθήνα είναι μια πυκνοκατοικημένη και άναρχα δομημένη πόλη. Πώς μπορεί να γίνει βιώσιμη;
Ζούμε σε εποχές διακινδύνευσης. Πολλαπλών και επάλληλων κρίσεων. Μικρών και μεγάλων, που συνεχώς θα πολλαπλασιάζονται. Ας συμφωνήσουμε, λοιπόν, στους στόχους μας.
Προσωπικά, μου ακούγεται λίγο παρωχημένη η παρουσίαση της Αθήνας ως σύγχρονης πρωτεύουσας δυτικού τύπου. Αυτό το ευρωπαϊκό όνειρο όχι μόνο έχει ξεφτίσει, αλλά και έχει επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό. Το στοίχημα σήμερα είναι η έξυπνη μετάβαση στα όνειρα και στα αιτήματα του 21ου αιώνα: κλίμα, ψηφιακά, ασφάλεια με την έννοια του οικοσυστήματος. Μιας πόλης-φωλιά. Αφενός, η αιμοδοσία της ζωής και της εμπορικής δραστηριότητας του κέντρου, όπως ορίζεται ευρύτερα στον άξονα Μουσείο Ακρόπολης - Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, και αφετέρου η δημιουργία οικοσυστημάτων με ταυτότητα και τοπόσημα στις γειτονιές, όπως άλση, παιδικές χάρες, σχολεία, αθλητικοί χώροι, είναι στοιχεία βιωσιμότητας, ανθεκτικότητας και εν τέλει φιλικότητας.
Επειδή, όμως, επί χρόνια κινούμαστε στην αντίθετη κατεύθυνση, πρέπει να αλλάξουμε θεμελιακά το υπόδειγμα και το μοντέλο. Η πανδημία μέσα στη δυστοπία της έφερε και κάποια θετικά. Επιτάχυνε τους ρυθμούς της πράσινης μετάβασης σε ολόκληρο τον κόσμο, αλλά ειδικά στην Ευρώπη.
Παρακολουθώντας αυτή την κατακλυσμιαία εξέλιξη, δημιουργήσαμε ένα νέο δόγμα: να μεταβούμε από την αποσπασματική προσέγγιση μεμονωμένων παρεμβάσεων στην ολιστική ανάδειξη της πόλης ως ζωντανού οργανισμού, όπου κάθε παράμετρος κοινωνική, τεχνική, οικονομική, αλληλοεπιδρά με την καθημερινότητα και τον άνθρωπο. Αυτό το νέο μοντέλο δεν είναι «η ανακάλυψη της Αμερικής», αλλά οι πετυχημένες πρακτικές σε μεγάλες μητροπόλεις του κόσμου και της Ευρώπης. Περισσότερο πράσινο στους δρόμους και στις πλατείες, ενοποίηση και επανάκτηση του δημόσιου χώρου, κλιματικές και περιβαλλοντικές προσεγγίσεις σε όλα τα είδη των έργων – μικρών και μεγάλων.
Από την αρχή της διοίκησής μας εγκαινιάσαμε αυτήν τη νέα φιλοσοφία, αναδεικνύοντας το τρίπτυχο: πόλη υγιής, βιώσιμη, ασφαλής. Οι στόχοι αυτοί διατρέχουν οριζόντια όλες τις δράσεις μας.
— Πριν λίγες μέρες συναντηθήκατε με τον διάσημο Βρετανό αρχιτέκτονα Νόρμαν Φόστερ. Στην πρωτεύουσα πραγματοποιείτε συναντήσεις με Έλληνες αρχιτέκτονες προκειμένου να αξιοποιήσετε ιδέες που μπορεί να λύσουν προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες πόλεις όπως η Αθήνα;
Τη νέα αρχιτεκτονική της αειφόρου ανάπτυξης τη θεωρούμε θεμέλιο λίθο για την πόλη και για τον προγραμματισμό μας. Ο Δήμος Αθηναίων με εξωστρέφεια παρακολουθεί από τη μια τις avante gard τάσεις στο εξωτερικό, και την ίδια στιγμή έχει ενεργοποιήσει στο εσωτερικό αξιόλογο επιστημονικό δυναμικό. Η Αθήνα, άλλωστε, έχει εξαιρετικούς αρχιτέκτονες, όπως και πολεοδόμους, χωροτάκτες, μηχανικούς, αρχιτέκτονες τοπίου, αλλά και ιστορικούς και οικονομολόγους, με τους οποίους έχουμε την τύχη να συνεργαζόμαστε.
Ο Νόρμαν Φόστερ είναι μια εμβληματική μορφή της διεθνούς αρχιτεκτονικής. Η συναναστροφή μαζί του υπήρξε μια σημαντική εμπειρία. «Οι δήμαρχοι οφείλουν να είναι σε επαφή με τους σχεδιαστές των πόλεων», έλεγε, σε ελεύθερη μετάφραση, ο πρωτοπόρος αρχιτέκτονας-πολεοδόμος Λε Κορμπιζιέ.
Πάντως, πρέπει να σας πω ότι για πρώτη φορά ο Δήμος Αθηναίων όχι μόνο μελετάει νέα έργα, αλλά και αξιοποιεί το τεράστιο μελετητικό απόθεμα που είχε συγκεντρώσει η πόλη στο παρελθόν, και έχει καταφέρει με έξυπνες επικαιροποιήσεις να κερδίσει χρόνο, εντάσσοντας έργα στις χρηματοδοτήσεις των εθνικών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων.
— Τι χρειάζεται, όμως, να πράξετε για να βελτιώσετε την ποιότητα της ζωής στην πόλη; Έχετε σκοπό να εφαρμόσετε εντός της θητείας σας μια γενναιόδωρη πολιτική αποκατάστασης και επανόρθωσης; Πολλοί υποστηρίζουν ότι χρειάζονται γκρέμισμα κάποια σημεία της πόλης. Συμφωνείτε;
Θα ξεκινήσω με μερικά ερωτήματα που θέτουμε καθημερινά με τους συνεργάτες μου, στις συσκέψεις και στις συναντήσεις μας. Είναι οι ερωτήσεις που ζητούν πιεστικά απαντήσεις και από τους πολίτες: μπορεί μια πόλη σαν την Αθήνα να διαθέτει ενοποιημένους δημόσιους χώρους υψηλής ποιότητας; Είναι εφικτό η ποδηλατοκίνηση και ο σεβασμός στον πεζό να ενταχθεί στη ζωή μας; Γίνεται μια παιδική χαρά ή ένα πάρκο να βρίσκεται σε απόσταση 10 λεπτών με τα πόδια από οποιοδήποτε σπίτι; Μπορεί τελικά μια μητέρα με καροτσάκι να μετακινηθεί ευχάριστα και χωρίς κανένα εμπόδιο στο κέντρο της Αθήνας; Θα καταφέρουμε να διατηρήσουμε τη γοητεία της συνύπαρξης της παραδοσιακής επιχείρησης και της καινοτομίας; Η πόλη θα καταφέρει να παρηγορεί και να θεραπεύει την κοινωνική ανισορροπία και την αδικία; Αν επιτευχθούν αυτά, θα είναι αλλαγή του σημερινού υποδείγματος και ταυτόχρονα θα σηματοδοτήσει το πέρασμα στη νέα πόλη της ανθρώπινης διάστασης, της «πράσινης» κινητικότητας.
Το «γκρέμισμα» με την έννοια της πολεοδομικής αναζωογόνησης ενός οικοδομικού τετραγώνου είναι μια πρακτική που χρησιμοποιείται διεθνώς. Στην Αθήνα έχουμε μια μεγάλη ευκαιρία: το ελληνικό δημόσιο έχει στην κατοχή του εκατοντάδες κτίρια. Αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί θεαματικά με τη μετακίνηση μιας σειράς επιτελικών υπηρεσιών του κράτους στην «Πυρκάλ». Απαιτείται κεντρικός σχεδιασμός. Μερικά μπορούν να λάβουν πολιτιστικές χρήσεις, άλλα να αξιοποιηθούν εμπορικά, κάποια να μετατραπούν σε κοινωνικές κατοικίες. Αρκετά που δεν έχουν αρχιτεκτονική ή ιστορική αξία ας γκρεμιστούν. Ας το αποκαλέσουμε το δόγμα του Γιάννη Τσαρούχη, που πρώτος το είχε προτείνει.
Άλλωστε, καθημερινά́ κινούμενοι μέσα στις γειτονιές της πόλης, διαπιστώνουμε την υπερβολή της δόμησης του παρελθόντος. Στη θέση ενός κτιριακού μπλοκ, συνειδητοποιούμε πως έπρεπε να υπάρχει ένα μεγάλο πάρκο, με παιδικές χαρές και αθλητικούς χώρους.
— Σε μια εποχή που οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι εμφανείς και σε μια πόλη όπου οι περιβαλλοντικές υποδομές είναι ελάχιστες, τι έχετε σκοπό να κάνετε άμεσα;
Πρόσφατα, όπως ξέρετε, βρέθηκα στη Γλασκώβη, στην παγκόσμια συνδιάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική κρίση. Πολλοί ακόμη πιστεύουν πως η κλιματική κρίση του πλανήτη είναι κάτι μακρινό, αόριστα οικουμενικό, πως δεν αφορά τους ίδιους. Όλοι όμως διαμαρτύρονται για το στενό πεζοδρόμιο κάτω από το σπίτι τους, την έλλειψη δένδρων, τις αφιλόξενες συνθήκες της πόλης. Αλλά η κλιματική κρίση και ο πολιτισμός του πεζοδρομίου είναι σχεδόν συνώνυμες έννοιες, διττά εμπεριέχουσες και δυναμικά παράγωγες, που συνδέουν το διεθνές και το εθνικό επίπεδο με αυτό των ατομικών και τοπικών πρωτοβουλιών. Η γενίκευση δηλαδή του προβλήματος του πεζοδρομίου είναι η κλιματική κρίση και η εξειδίκευση του κλιματικού προβλήματος συναντάται κατά κανόνα στις πόλεις, σε κάθε γειτονιά.
Μόνο μέσα από αυτή την οπτική μπορεί να προσληφθεί μεστά το περιβαλλοντικό πρόβλημα στον κάθε σύγχρονο άνθρωπο. Και καθίσταται αντιληπτή η ατομική και τοπική συμβολή ως το παγκόσμιο διακύβευμα. Εν τέλει από εμάς εξαρτάται, τουλάχιστον σε πολύ μεγάλο βαθμό. Η Αθήνα έχει τεθεί σε μια κατάσταση «εκτάκτου ανάγκης».
Μετά από μια δεκαετία κρίσης και ατολμίας, δίνουμε κυριολεκτικά μάχη με τον χρόνο. Με ένα τεχνικό πρόγραμμα που ξεπερνάει σε μέγεθος ακόμα και εκείνο που προηγήθηκε των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο Δήμος Αθηναίων σχεδιάζει και εκτελεί πια κλιματικά και περιβαλλοντικά το σύνολο των έργων, είτε πρόκειται για μια νέα πλατεία είτε για την ανάπλαση ενός δρόμου, είτε ακόμη για την ανακαίνιση ενός σχολείου ή ενός δημόσιου κτιρίου.
— Τον φετινό Αύγουστο το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας ήταν έντονο, ιδιαίτερα στην Αθήνα. Υπάρχει σχέδιο αντιμετώπισης; Ποιος είναι ο βασικός τρόπος για να μειώσουμε τις θερμοκρασίες στην πόλη;
Οι καύσωνες του Αυγούστου ήταν χαρακτηριστικό παράδειγμα των έντονων καιρικών φαινομένων που δημιουργεί η κλιματική κρίση. Μέσα στα αστικά κέντρα ο καύσωνας λαμβάνει όντως τη μορφή της αστικής θερμικής νησίδας, δηλαδή η πόλη μετατρέπεται σε σημειακή πηγή ρύπων και θερμότητας. Απορροφητικά υλικά όπως η άσφαλτος και το μπετόν μετατρέπουν τα κτίρια και τα αυτοκίνητα σε «θερμοσυσσωρευτές», οι οποίοι εκλύουν κατά τη διάρκεια της νύχτας τη θερμότητα την οποία έχουν απορροφήσει.
Το σχέδιο αντιμετώπισης έγκειται στην αλλαγή του κλίματος του αστικού περιβάλλοντος της Αθήνας, και του μικροκλίματος των γειτονιών. Αυτό, όσον αφορά τα ιδιωτικά κτίρια, σχετίζεται με την ενεργειακή θωράκιση και άρα εξοικονόμηση ενέργειας, ενώ για τον δημόσιο χώρο σημαίνει βιοκλιματικά υλικά στους δρόμους, στις πλατείες, στα πεζοδρόμια, και πύκνωση των δένδρων και φυτεύσεων παντού.
Ο Δήμος Αθηναίων έχει τετραπλασιάσει τον προϋπολογισμό για έργα πρασίνου, τα οποία ήδη υλοποιούνται σε όλη την πόλη, και έχει εντάξει τη βιοκλιματική αντίληψη και την ενεργειακή εξοικονόμηση σε όλα τα είδη των έργων, από το δίκτυο των pocket park μέχρι τα δεκάδες σιντριβάνια που επαναλειτουργούν, και από τα 400 νέα πεζοδρόμια μέχρι τον Λυκαβηττό, τον Εθνικό Κήπο, τον λόφο του Στρέφη και την Ακαδημία Πλάτωνος. Αναμφισβήτητα, χρειάζεται χρόνος για να έχουμε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Δεν αλλάζουν τόσο γρήγορα οι συνήθειες δεκαετιών.
— Έχουμε αντιληφθεί με τη δέουσα σοβαρότητα όλα όσα μας απειλούν;
Είναι μια μάχη γενεών. Οι νεότεροί μας σίγουρα ναι, για τους μεγαλύτερους έχω αμφιβολίες. Αρκετά όμως με τις εγωιστικές εμμονές όσων διεκδικούν ακόμη δυσανάλογη επιρροή, παλιοί σε μια νέα εποχή. Το δίκιο των νέων θέλουμε να γίνει το δίκιο της Αθήνας. Οι πόλεις, φιλοξενώντας ήδη σήμερα το 55% του παγκόσμιου πληθυσμού, βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Τα αστικά κέντρα καταναλώνουν περισσότερο από το 75% της παγκόσμιας ενέργειας και ευθύνονται για το 70% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Η προσπάθεια αλλαγής του σημερινού υποδείγματος πρέπει να δοθεί και να κατακτηθεί από πόλεις. Για παράδειγμα, θα πρέπει να γίνει ατομική και συλλογική συναίσθηση πως το Ι.Χ. αυτοκίνητο δεν έχει απεριόριστο βαθμό ελευθερίας σε μια πόλη όπως η Αθήνα – εξάλλου δεν έχει ούτε στο Λονδίνο ούτε στο Παρίσι.
— Επίσης, έχει γίνει μεγάλη συζήτηση για τον Μεγάλο Περίπατο και έχετε δεχθεί έντονη κριτική. Τελικά, τι πήγε λάθος αλλά και ποια δέντρα θα μπορούν να αντέχουν τις μελλοντικές κλιματολογικές συνθήκες;
Η πανδημία κλόνισε και την Αθήνα, όπως και ολόκληρο τον κόσμο. Ο Δήμος Αθηναίων δεν έχασε την ευκαιρία, ούτε επαναπαύτηκε. Δούλεψε στο διάκενο του χρόνου της πανδημίας.
Επιχειρήσαμε να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία. Σε μία μεγάλη ευκαιρία επέκτασης αναζωογόνησης και αναδιανομής του δημόσιου χώρου κατά το πρότυπο πετυχημένων εγχειρημάτων των πρωτοπόρων οικουμενικών μητροπόλεων. Τολμήσαμε εν μέσω του πρώτου κύματος της πανδημίας να θέσουμε σε πιλοτική εφαρμογή ένα μεγαλύτερο αστικό εγχείρημα, αυτό του Μεγάλου Περιπάτου, αλλά παράλληλα να ετοιμάσουμε ένα συντεταγμένο πρόγραμμα μακράς πνοής, όπως φαίνεται από τα πρώτα έργα που ήδη υλοποιούνται.
Τους προηγούμενους μήνες βγήκαν πολλά και χρήσιμα συμπεράσματα με πρώτο και σημαντικότερο πως ο σχεδιασμός επηρεάζει τις συμπεριφορές. Ότι πρώτα οφείλουμε να δώσουμε μορφή στην πόλη, και έπειτα εκείνη σε εμάς. Για αυτό τον λόγο απαιτείται μία νέα πολιτική. Παρεμβάσεις εναλλακτικής διαχείρισης του δημόσιου χώρου μαζί με τις διορθωτικές κινήσεις που πρόσφερε η εμπειρική-επιστημονική παρατήρηση είναι το ένα μόνο μέρος ενός φιλόδοξου, μεγάλου προγράμματος αειφόρων, βιώσιμων έργων και παρεμβάσεων στο σώμα της πόλης. Γραμμικές ή δικτυακές παρεμβάσεις, νέοι ή αναζωογονημένοι δημόσιοι χώροι, έργα μεγάλης κλίμακας και πρότυπα σημειακά έργα αρχιτεκτονικής και ενεργειακής αναβάθμισης, που όπως φαίνεται θα το συγκροτήσουν. Είναι η Αθήνα που θα θέλαμε μετά την παρατεταμένη και δεκαετή κρίση, είναι μία Αθήνα που θα μπορούσε να ανοίξει μία νέα εποχή.
Ήδη έχει ολοκληρωθεί η πλατεία Ομονοίας, υλοποιείται το μόνιμο έργο ανάπλασης της πλατείας Συντάγματος, ξεκίνησε το μόνιμο έργο της κλιματικής και περιβαλλοντικής ανάπλασης της εμβληματικής Πανεπιστημίου. Χωρίς το πιλοτικό έργο δεν θα είχαμε ούτε επιστημονικά στοιχεία, και ούτε τόσο σύντομα θα είχαμε ώριμα προς κατασκευή τα δύο πρώτα έργα από τα δεκάδες που ετοιμάζονται. Ως προς τα δένδρα, η πάγια διεθνής πολιτική είναι ότι επιλέγονται δένδρα ανθεκτικά, στην περίπτωσή μας λοιπόν δένδρα και φυτά που ευδοκιμούν στο μεσογειακό αθηναϊκό κλίμα, που προσφέρουν σκίαση το καλοκαίρι και αφήνουν το φως να περάσει τον χειμώνα.
— Κ. δήμαρχε, έχει δημιουργηθεί μεγάλη συζήτηση, όμως, για τα δέντρα που πρόκειται να κοπούν για τα έργα επέκτασης στο μετρό. Μάλιστα, το Παρατηρητήριο Αστικού Πρασίνου σε ανακοίνωσή του σημείωσε ότι μπορούν να κοπούν λιγότερα δέντρα για το μετρό αλλά υπερτερεί η φτηνή λύση. Τι απαντάτε;
Η γραμμή 4 του μετρό είναι ένα μεγάλο ευρωπαϊκό έργο το οποίο οφείλει να εκτελείται και «ευρωπαϊκά». Επαναλαμβάνω πως αυτό που απαιτούμε είναι ο σεβασμός στην πόλη. Όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, και σε πολλές χώρες του κόσμου όταν εκτελούνται μεγάλα δημόσια έργα, μεγάλης κοινωνικής αξίας. Προφανώς, κανείς δεν διαφωνεί ότι η νέα γραμμή του μετρό αποτελεί ένα σπουδαίο έργο και θα βοηθήσει σημαντικά τα κυκλοφοριακά προβλήματα της Αθήνας. Επίσης, η περιβαλλοντική του αξία είναι ανεκτίμητη.
Ωστόσο, ως Δήμος Αθηναίων έχουμε την υποχρέωση ως «φωνή του πολίτη» να σταθούμε όρθιοι. Έχουμε ήδη συζητήσει με την Αττικό Μετρό και έχουμε θέσει ξεκάθαρα τις θέσεις μας. Με παρέμβαση του υπουργού κ. Καραμανλή αναμένουμε να υπογράψουμε μνημόνιο συνεργασίας. Πρακτικά τι σημαίνει αυτό; Ούτε ένα δέντρο χαμένο. Όσα δέντρα βγουν από τη θέση τους να μεταφυτευτούν τώρα και για όσα δεν είναι δυνατή η μεταφύτευση ή καταστραφούν να προβλεφθεί ρητά η αντικατάστασή τους. Η διατήρηση –κατ’ ελάχιστον– του πράσινου ισοζυγίου στην Αθήνα είναι αδιαπραγμάτευτη για μας.
— Ποιος είναι ο σχεδιασμός σας για την αναβάθμιση των πράσινων υποδομών; Και τι σηματοδοτεί το γεγονός ότι η Αθήνα κάνει το πρώτο «βήμα» στην εποχή των smart cities;
Η τεχνολογία δεν είναι αυτοσκοπός, αποκτά νόημα μόνο όταν βελτιώνει την ποιότητα της ζωής μας και μας φέρνει πιο κοντά στους στόχους μας. Να αναφερθώ σε ένα παράδειγμα: το πρώτο μεγάλο βήμα για τη μετάβαση στην εποχή των smart cities αλλά και στον 21ο αιώνα το κάνει η Αθήνα μέσω του ηλεκτροφωτισμού. Εφαρμόζοντας το μεγαλύτερο πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης που σχεδιάστηκε ποτέ στη χώρα, ο Δήμος Αθηναίων αντικαθιστά τον «παραδοσιακό» τρόπο λειτουργίας του φωτισμού της πόλης με τη χρήση νέων τεχνολογιών, που στόχο έχουν να βελτιώσουν και να ενισχύσουν τον δημόσιο φωτισμό σε κάθε σημείο της Αθήνας.
Το ολοκληρωμένο αυτό έργο θα ενισχύσει, πρωτίστως, το αίσθημα της ασφάλειας των κατοίκων τόσο στις γειτονιές όσο και στο κέντρο, ειδικά σε σημεία που έχει παρατηρηθεί ότι ο φωτισμός δεν είναι επαρκής. Παράλληλα, τα οφέλη θα είναι σημαντικά τόσο για το περιβάλλον όσο και για την οικονομία, καθώς η μείωση της ενέργειας που καταναλώνεται για τον φωτισμό της πόλης θα αποφέρει εξοικονόμηση πόρων για τον δήμο.
Συνολικά 43.678 σύγχρονα φωτιστικά σώματα νέας τεχνολογίας θα τοποθετηθούν στους κοινόχρηστους χώρους, σε αντικατάσταση των σημερινών. Το νέο πρόγραμμα ηλεκτροφωτισμού θα εφαρμοστεί και στα επτά δημοτικά διαμερίσματα της πόλης, με πολλούς αυτοματισμούς και έξυπνη διαχείριση. Το έργο δημοπρατήθηκε με προϋπολογισμό 53,6 εκατ. ευρώ και θα αρχίσει να δουλεύεται την άνοιξη.
— Δηλώσατε πρόσφατα ότι «οι αρχές της βιωσιμότητας και της αειφορίας είναι πλέον στο DNA μας». Θα θέλατε να μας το εξηγήσετε; Και τι θα προσφέρει στην πόλη η πιστοποίηση της Αθήνας ως βιώσιμου τουριστικού προορισμού;
Βιωσιμότητα και αειφορία σημαίνει ότι δεν καταναλώνω τους φυσικούς πόρους της πόλης σε βάρος των επόμενων γενεών. Ότι δημιουργώ τέτοιες συνθήκες, ώστε να πετυχαίνω την κλιματική και περιβαλλοντική ουδετερότητα. Αυτός ο οικουμενικός σήμερα στρατηγικός στόχος δημιουργεί τη σύγχρονη πρωτοποριακή πολιτική των πόλεων και εκφράζεται σε παγκοσμιοποιημένο επίπεδο μέσα από το τρίπτυχο πράσινη, έξυπνη και ανθεκτική πόλη. Το πράσινο, όπως προσδιορίζεται από τον πραγματισμό της βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης, και όχι από την ουτοπία μίας ναΐφ πολιτικής οικολογίας των προηγούμενων δεκαετιών.
Η έξυπνη πόλη, ως σύνθημα, συμπυκνώνει τη χρηστικότητα και εργονομία της συλλογικής ζωής στον δημόσιο χώρο και τη διαδικτυακή τεχνολογική εξέλιξη. Η έννοια της έξυπνης πόλης όμως δεν περιορίζεται μόνο στην τεχνολογικότητα και στην ανάπτυξη ευφυών συστημάτων, επεκτείνεται στη συναισθηματική ευφυΐα που θα θέλαμε να προσφέρει παρηγορητικά η πόλη στους πολίτες και στους επισκέπτες της. Την κοινωνική συνοχή, την ηθική αλληλεγγύη, την πολιτισμική πρωτοπορία. Η έννοια της ανθεκτικότητας αφορά στις πόλεις που είναι προσαρμοστικές απέναντι σε περιβαλλοντικές και κοινωνικές πιέσεις, απέναντι σε απρόσμενες κρίσεις και φυσικές καταστροφές.
Αυτή η νέα φιλοσοφική προσέγγιση βρίσκεται στην καρδιά του προγράμματός μας και επομένως επέχει θέση ενός κώδικα DNA στην αντίληψή μας. Άλλωστε, η νέα παγκόσμια τουριστική κουλτούρα εμπεριέχει ως ύψιστο κριτήριο τις περιβαλλοντικές ποιότητες των προορισμών. Επομένως, οι πόλεις είναι υποχρεωμένες να «δουλέψουν» με βάση τα οικουμενικά προτάγματα ως προς τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος και την κλιματική κρίση.
— Κλείνοντας, θα θέλατε να μας πείτε μια έξυπνη ιδέα που μπορεί να έχει θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα;
Από έξυπνες ιδέες χορτάσαμε, έξυπνο σχεδιασμό χρειαζόμαστε και έξυπνη υλοποίηση. Περνάμε επιτέλους από τη θεωρία στην πράξη.
