Pessoa for ever. Κάθε βιβλίο, κάθε κείμενο, κάθε χειρονομία, κάθε αράδα του Fernando Pessoa, του ιδιότυπου πρωτοπόρου των πρωτοπόρων, είναι απόσταγμα σοφίας, (αλλά και οδύνης). Στον τόμο Ω Λισαβόνα, σπίτι μου (μτφρ. Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Gutenberg) συγκεντρώνονται θραύσματα από όλο του το έργο σχεδόν που έχουν να κάνουν με την πρωτεύουσα της Πορτογαλίας, γενέτειρα του δημιουργού και θέατρο του μοναδικού γνωστού έρωτα του Pessoa με τη δακτυλογράφο Οφέλια Κεϊρός. «Δρόμοι, πλατείες, στάσεις τραμ, τρένα και λεωφορεία συνιστούν για το ζευγάρι των ερωτευμένων ένα προσωπικό αστικό δίκτυο και κώδικα επικοινωνίας» σημειώνει η μεταφράστρια και ανθολόγος Μαρία Παπαδήμα στην εισαγωγή. Και ο Pessoa, κρυμμένος πίσω από τον ετερώνυμο Μπερνάρντο Σοάρες, γράφει: «Για να νιώσω την απόλαυση και τον τρόμο της ταχύτητας δεν έχω ανάγκη από γρήγορα αυτοκίνητα και υπερταχείες. Μου αρκεί ένα τραμ και η τρομερή ικανότητα αφαίρεσης που έχω και καλλιεργώ».
2.
Νέας Εσοδείας. Επιμείναμε, επιμένουμε και θα επιμένουμε: στα χρόνια της κρίσης, η εκδοτική παραγωγή είναι μια ανάσα, ιδίως αυτή ποιοτικών εκδοτικών οίκων που δρουν δονκιχωτικά. Τόσο των παλαιότερων (όπως οι Εστία, Ίκαρος, Άγρα, Gutenberg, Νεφέλη, Νήσος, Πλέθρον, Μεταίχμιο κ.λπ.), όσο και αυτών που ηρωικά ξεπρόβαλαν τον τελευταίο καιρό (όπως οι Κίχλη, Αντίποδες, Περισπωμένη, Utopia, Μελάνι, Οκτώ). Σπεύδω να προτείνω τηλεγραφικώς ορισμένα βιβλία που κυκλοφόρησαν προσφάτως και που είναι σίγουρο ότι θα διαβαστούν και θα συζητηθούν από τους ολοένα και πιο απαιτητικούς αναγνώστες: 1. Marc Ferro: Τύφλωση (μτφρ. Σώτη Τριανταφύλλου, εκδ. Μεταίχμιο), όπου μιλώντας (και) για τον Μάη του '68, ο σημαντικός ιστορικός τονίζει πως την έκρηξη αυτή την προανήγγειλαν κυρίως οι καταστασιακοί (situationnistes). 2. Χάρης Σαββόπουλος: Η τέχνη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο – 1940-1960 (εκδ. Πλέθρον), όπου απολαμβάνουμε ένα συνεκτικό πανόραμα των πρωτοποριακών τάσεων που αναστάτωσαν μύθους και γερασμένες βεβαιότητες στο εικαστικό πεδίο. 3. Emir Kusturica: Ξένος μες στον γάμο (μτφρ. Αλέξης Εμμανουήλ, εκδ. Utopia), όπου λάμπει ο μαγικός βαλκανικός ρεαλισμός του δυναμικού σκηνοθέτη, μουσικού και συγγραφέα, με ισχυρές δόσεις χιούμορ και τρυφεράδας, και κάμποσα αναπάντεχα μπλεξίματα. 4. Χρήστος Χρυσόπουλος: Ο δανεισμένος λόγος (εκδ. Οκτώ), όπου ο δαιμόνιος συγγραφέας μιλάει για τις ποικίλες εκφάνσεις του γραπτού λόγου και θίγει τα ζητήματα της προσωπικής εμπλοκής των δημιουργών με τα κείμενά τους. 5. Leonard Mlodinow: Τα βήματα του μεθυσμένου (μτφρ. Ανδρέας Μιχαηλίδης), όπου ο διακεκριμένος φυσικός επιστήμονας περιπολεί στην αχανή επικράτεια της τυχαιότητας, προσφέρει έναν καινούργιο τρόπο αντίληψης του κόσμου και μας υπενθυμίζει ότι πολλά πράγματα στη ζωή είναι τόσο προβλέψιμα όσο τα βήματα κάποιου που γυρνάει σπίτι του τρεκλίζοντας ύστερα από μια νύχτα στο μπαρ.
3.
Δράση. Ένα θέμα αιχμής με διαχρονικές διαστάσεις και συνέπειες πρόκειται να απασχολήσει το 3ο Θερινό Πανεπιστήμιο «Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και ΜΜΕ» που οργανώνεται το 2017 στο Γαύριο της Άνδρου. «Λογοκρισία vs λόγος και κρίση» τιτλοφορείται ο φετινός κύκλος ενός προγράμματος που έγινε θεσμός και αναπτύσσει μια ιδιαίτερη δυναμική τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό με τα θεμελιώδη «συστατικά» της διά βίου μάθησης και της διαρκούς επιμόρφωσης. Το 3ο Θερινό Πανεπιστήμιο διευθύνεται ακαδημαϊκά από την επίκουρη καθηγήτρια Γλωσσολογίας και Ελληνικής Γλώσσας και Fellow of Comparative Cultural Studies (2014-15) CHS-GR του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ Νικολέττα Τσιτσανούδη-Μαλλίδη, ενώ και φέτος ενισχύεται με την παρουσία του Γιάννη Μαμάη, των εκδόσεων Gutenberg που στηρίζουν το πρόγραμμα, ο οποίος αναλαμβάνει επικεφαλής του εκπαιδευτικού και πολιτιστικού προγράμματος που εμπλουτίζει το σεμιναριακό κομμάτι. Όπως αναφέρει η κ. Ν. Τσιτσανούδη, επιλέχτηκε ένα πάρα πολύ σοβαρό θέμα το οποίο θα καλύψει θεματικές όπως η λογοκρισία στον δημόσιο λόγο, στο πλαίσιο μιας ιστορικής αναδρομής η οποία θα καταλήξει σε επίκαιρες προσεγγίσεις. «Λογοκρισία και δημοσιογραφικός λόγος, πολιτική λογοκρισία και επικοινωνία, εξουσία και μηχανισμοί λογοκρισίας και επιβολής, γλωσσική λογοκρισία είναι μερικοί από τους άξονες οι οποίοι θα απασχολήσουν τα σεμινάρια». (Πληροφορίες στην ιστοσελίδα summerschool.ac.uoi.gr.) Το πρόγραμμα προσφέρεται σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές, απόφοιτους, υποψήφιους διδάκτορες, ερευνητές, εκπαιδευτικούς και δημοσιογράφους. Το 3ο Θερινό Πανεπιστήμιο περιλαμβάνει καθημερινές τετράωρες διαλέξεις, εργαστήρια, συναντήσεις ανταλλαγής ιδεών στο τέλος κάθε εργαστηρίου/διάλεξης, καθώς και πολιτιστικές δραστηριότητες και εκπαιδευτικές εκδρομές. Στο πρόγραμμα θα διδάξουν κορυφαίοι ακαδημαϊκοί καθηγητές από ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
